Bài giảng Hệ chuyên gia (Expert System) chương 4 trình bày về sự phát triển các hệ chuyên gia. Nội dung chính trong chương này gồm có: Tiến trình phát triển một dự án hệ chuyên gia, tiếp nhận tri thức hệ chuyên gia, bộ sinh của hệ chuyên gia. Mời các bạn cùng tham khảo.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Hệ chuyên gia (Expert System): Chương 4 - PGS.TS. Phan Huy Khánh
- Hệ chuyên gia
(Expert System)
PGS.TS. Phan Huy Khánh
khanhph@vnn.vn
Chương 4
Phát triển các hệ chuyên gia
- Chương 4
Phát triển các hệ chuyên gia
a Tiến trình phát triển một dự án HCG
a Tiếp nhận tri thức HCG
a Bộ sinh của HCG
2/53
- Tại sao cần xây dựng một HCG ?
a Câu hỏi này thường xuyên được đặt ra cho bất kỳ dự án Tin học nào
a Có thể trả lời ngay là do những đặc trưng và ưu điểm của các HCG
a Trước khi bắt đầu, cần xác định rõ đâu là bài toán, ai là chuyên gia, và
ai là người sử dụng
a Tùy theo yêu cầu NSD mà có nhiều cách nhìn nhận khác nhau về một
hệ chuyên gia :
Loại người sử dụng Vấn đề đặt ra
Người quản trị Tôi có thể dùng HCG để làm gì ?
Kỹ thuật viên Làm cách nào để tôi vận hành HCG tốt nhất ?
Nhà nghiên cứu Làm sao để tôi có thể mở rộng HCG ?
Khai thác HCG sẽ giúp tôi cái gì đây ?
NSD cuối Sử dụng HCG có rắc rối và tốn kém không ?
Một phần mềm như HCG có đáng tin cậy không ?
3/53
- Lựa chọn bài toán cho HCG
a Để xây dựng một HCG, trước tiên cần lựa chọn một bài
toán thích hợp (selecting the appropriate problem)
a Xây dựng một HCG tương tự triển khai một dự án PM :
V Được thực hiện bởi một tập thể
V Nhằm đạt được kết quả mong muốn
a Cần phải có bốn yếu tố cơ bản :
V Nguồn kinh phí
V Nguồn nhân lực
V Nguồn tài nguyên
V Khoảng thời gian dự kiến
a Những yếu tố này ảnh hưởng đến giá thành của một HCG
4/53
- Giá thành xây dựng một HCG
a Chi phí (pay-off), xây dựng một HCG phụ thuộc :
V Nguồn nhân lực, tài nguyên và thời gian hoàn thiện
V Chi phí huấn luyện, đào tạo (Training)
a Ví dụ ở Mỹ, chi phí để đào tạo sử dụng thành thạo một HCG
có thể lên tới 2.500USD/tuần lễ/người
a Những yếu tố ảnh hưởng đến giá thành
V Người sử dụng trả tiền tuỳ theo tính hiệu quả
hay ưu điểm của HCG sử dụng
V Nếu không có ai sử dụng HCG,
thì sẽ không có ai trả tiền để bù lại chi phí và có lãi
V HCG đòi hỏi sử dụng các công nghệ mới, có nhiều rủi ro hơn
so với thực hiện các dự án Tin học
5/53
- Công cụ xây dựng HCG
a Sau bước lựa chọn, phát biểu và đặc tả bài toán là các bước
phát triển HCG
a Sử dụng những công cụ (tools) nào để xây dựng một HCG ?
a Hiện nay có rất nhiều công cụ để xây dựng HCG :
V Mỗi công cụ đều có ưu điểm và nhược điểm nhất định
V Những công cụ phổ biến là CLIPS và OPS5,
ngoài ra có ART, ART-IM, Eclipse, Cognate...
V Người ta cũng sử dụng một số ngôn ngữ lập trình
thuộc lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence),
tính toán hình thức (Formal Calculus)...
để phát triển một HCG :
Prolog, họ Lisp...
6/53
- Tiến trình phát triển dự án HCG
a Tiến trình phát triển một dự án HCG phụ thuộc vào :
V Nguồn nhân lực (development team)
V Nguồn tài nguyên do chủ đầu tư cung cấp
V Phương pháp tổ chức quản lý quá trình phát triển dự án,
hay Quản lý dự án (Project Management)
V Phương pháp Quản lý cấu hình sản phẩm
(Product Configuration Management)
V Phương pháp Quản lý tài nguyên (Resource Management)
7/53
- The main players in the development team
Expert System
Development Team
Project Manager
Domain Expert Knowledge Engineer Programmer
Expert System
End-user
8/53
- The domain expert
a The domain expert is:
V a knowledgeable and skilled person capable of solving
problems in a specific area or domain
V This person has the greatest expertise in a given domain
V This expertise is to be captured in the expert system
a Therefore, the expert :
V must be able to communicate his or her knowledge
V must be willing to participate in the expert system
development
V and commit a substantial amount of time to the project
a The domain expert is the most important player in the
expert system development team
9/53
- The knowledge engineer
a The knowledge engineer is:
V someone who is capable of designing, building and testing an
expert system
V He or she interviews the domain expert to find out how a
particular problem is solved
a The knowledge engineer establishes what reasoning
methods the expert uses to handle facts and rules and
decides how to represent them in the expert system
a The knowledge engineer then chooses some development
software or an expert system shell, or looks at
programming languages for encoding the knowledge
a And finally, the knowledge engineer is responsible for
testing, revising and integrating the expert system into the
workplace
10/53
- The programmer
a The programmer is the person responsible for the actual
programming, describing the domain knowledge in terms
that a computer can understand
a The programmer needs:
V to have skills in symbolic programming in such AI languages
as LISP, Prolog and OPS5
V and also have some experience in the application of different
types of expert system shells
a In addition, the programmer should know conventional
programming languages like C, Pascal, FORTRAN and Basic
11/53
- The project manager
a The project manager is the leader of the expert system
development team, responsible for keeping the project on
track. He or she makes sure that all deliverables and
milestones are met, interacts with the expert, knowledge
engineer, programmer and end-user
12/53
- The end-user
a The end-user, often called just the user, is a person who
uses the expert system when it is developed
a The user must not only be confident in the expert system
performance but also feel comfortable using it
a Therefore, the design of the user interface of the expert
system is also vital for the project’s success; the end-user’s
contribution here can be crucial
13/53
- Quản lý dự án HCG
a Quản lý dự án HCG gồm các công đoạn như sau :
V Quản lý hoạt động (Activity Management), gồm :
Lập kế hoạch (Planning)
Lập biểu công việc (Scheduling)
Phân bổ thời gian (Chronicling)
Phân tích (Analysis)
V Quản lý cấu hình sản phẩm (Product Configuration Management) :
Quản lý sản phẩm (Product Management)
Quản lý thay đổi (Change Management)
V Quản lý tài nguyên (Resource Management)
14/53
- Quản lý hoạt động : Lập kế hoạch
a Quản lý lập kế hoạch :
Định nghĩa các hoạt động (define activities)
Xác định hoạt động ưu tiên (specify priority of activities)
Xác định nhu cầu tài nguyên (resource requirement)
Ghi nhớ các sự kiện (milestones)
Xác định thời gian (duration)
Phân công trách nhiệm (responsabilities)
15/53
- Quản lý hoạt động : Lập thời biểu
a Lập biểu công việc :
V Ấn định điểm bắt đầu và điểm kết thúc dự án
V Giải quyết xung đột khi gặp các việc cùng mức ưu tiên
V Phân bổ thời gian :
Kiểm tra thực hiện dự án (monitor project performance)
V Phân tích :
Phân tích các hoạt động về lập kế hoạch
Lập biểu công việc và phân bổ thời gian hoạt động
16/53
- Quản lý cấu hình sản phẩm
a Quản lý sản phẩm :
V Quản lý các phiên bản khác nhau của các sản phẩm
(product management)
V Quản lý thay đổi :
Quản lý các giải pháp sửa đổi sản phẩm
và ước lượng ảnh hưởng của thay đổi sản phẩm
Phân công người sửa đổi hệ thống
Cài đặt phiên bản mới
17/53
- Quản lý tài nguyên
a Dự báo nhu cầu tài nguyên (forecast needs for resource)
a Thu nhận tài nguyên (acquire resources)
a Phân công trách nhiệm để sử dụng tối ưu nguồn tài nguyên
(assign responsabilities for optimium use of resources)
a Phân bổ tài nguyên để giảm thiểu tắc nghẽn
(provide critical resources to minimize bottle-necks)
18/53
- Quá trình quản lý dự án phát triển một HCG
Quản lý dự án (project management)
Quản lý cấu hình
Quản lý hoạt động Quản lý tài nguyên
sản phẩm
Lập Lên Ghi Phân Quản Quản Giảm Tiếp Phân Dự
kế lịch chép tích lý lý thiểu nhận công báo
hoạch công sự sản thay trì trệ tài trách tài
tác kiện phẩm đổi tài nguyên nhiệm nguyên
nguyên tài cần
nguyên thiết
19/53
- Thuật toán tổng quát để thiết kế một HCG
Begin
Chọn bài toán thích hợp
Phát biểu và đặc tả bài toán
If HCG giải quyết thoả mãn bài toán và có thể sử dụng Then
While Bản mẫu chưa được phát triển hoàn thiện Do
Begin
Thiết kế bản mẫu
Biểu diễn tri thức
Tiếp nhận tri thức
Phát triển hoàn thiện bản mẫu
End
Hợp thức hoá bản mẫu
Triển khai cài đặt
Hướng dẫn sử dụng
Vận hành
Bảo trì và phát triển
Else
Tìm các tiếp cận khác thích hợp hơn
EnIf
Kết thúc
End
20/53
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
