Bài giảng "Khai thác thủy sản đại cương - Phần 4: Chế tạo lưới" trình bày những nội dung chính như: Cấu tạo lưới, kích thước mắt lưới, chiều dài và chiều rộng tấm lưới, hệ số rút gọn của tấm lưới.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Khai thác thủy sản đại cương - Phần 4: Chế tạo lưới
- KHAI THÁC THỦY SẢN ĐẠI CƯƠNG
Phần 4. Chế tạo lưới
- Cấu tạo lưới
Lưới tấm: do các hàng chỉ lưới xếp song
song và được gút lại với nhau bởi các gút liên
kết
Diện tích tấm lưới: tùy thuộc kích thước mắt
lưới và số lượng mắt lưới
Chất lượng tấm lưới: tùy thuộc chất lượng
chỉ lưới và độ thô của chỉ
- Kích thước mắt lưới (a hoặc 2a)
Kích thước mắt lưới: biểu thị tính
chọn lọc cá và lực cản của ngư cụ
Độ lớn mắt lưới: biểu thị bằng 1
cạnh mắt lưới (a) hay 2 cạnh liên
tiếp của mắt lưới (2a)
Đơn vị a: thường là mm, hoặc cm,
dm.
Tên lưới: đôi khi gọi theo kích thước
mắt lưới, vd lưới ba (a=3cm), lưới
bảy (a=7cm)
- Chiều dài và chiều rộng tấm lưới
Độ lớn tấm lưới: phụ thuộc chiều dài (L) và
chiều rộng tấm lưới (H)
Chiều dài tấm lưới: biểu thị bằng chiều dài
kép căng các cạnh mắt lưới (L0), tính bằng m
Chiều rộng tấm lưới: biểu thị bằng số lượng
mắt lưới (n) theo chiều rộng
Khổ đan lưới: máy dệt thường có khổ đan với
số lượng mắt gầy ban đầu là 500 hay 1000
mắt.
- Hệ số rút gọn của tấm lưới (U)
Hệ số rút gọn (U): biểu thị tấm lưới được rút ngắn lại
theo 1 tỷ lệ nào đó so với chiều dài hoặc chiều rộng
kéo căng của tấm lưới
2 loại hệ số rút gọn (HSRG):
HSRG ngang (U1): tỉ lệ rút gọn giữa chiều ngang thực
tế (L) và chiều ngang kéo căng của tấm lưới (L0):
U1 = L / L ;
0
HSRG đứng (U2): tỉ lệ rút gọn giữa chiều cao thực tế
(H) và chiều cao kéo căng của tấm lưới (H0):
U2 = H / H ;
0
HSRG càng nhỏ biểu thị chiều
đó càng ngắn lại, nhưng chiều
kia sẽ dài ra tương ứng:
(U1)2 + (U2)2 = 1
- Diện tích tấm lưới
Diện tích giả (S0) của tấm lưới:
dùng chiều dài kéo căng và chiều rộng kéo căng để
tính diện tích
Là diện tích mang tính lý thuyết, không có trong thực tế
vì không thể kéo căng cả 2 chiều
Diện tích thật (S) của tấm lưới:
Là diện tích thực tế, vì khi kéo 1 chiều thì chiều kia
cũng thay đổi
Diện tích thật luôn nhỏ hơn DT giả
DT thật biến đổi tùy thuộc hệ số rút gọn, muốn S max
thì chọn U1 = U2 = 0,707
- Cường độ tấm lưới
Cường độ tấm lưới biểu thị độ bền tấm lưới
Cường độ tấm lưới phụ thuộc vào nguyên vật
liệu làm lưới và kiểu gút liên kết tạo thành
mắt lưới
Trong tấm lưới thành phẩm, cường độ đứt
của chỉ bị giảm đi 30-40% so với ban đầu, do
sự hình thành các gút lưới
Gút lưới càng phức tạp thì cường độ chỉ càng
giảm
- Lưới tấm
Lưới tấm được chế tạo từ chỉ lưới được đan hoặc bện tết thành
mắt lưới.
Mắt lưới là yếu tố cơ bản hình thành tấm lưới. Thông số cơ bản
của mắt lưới là kích thước cạnh mắt lưới, được ký hiệu bằng
chữ “a”, được đo trên hai nút lưới liên tiếp khi kéo căng và
được tính bằng milimet (mm).
Tấm lưới hình thành bằng cách đan tay hoặc đan máy. Có hai
dạng lưới là lưới có nút và lưới không nút. Hiện nay, ngoài lưới
tấm có mắt lưới hình thoi, người ta còn sử dụng trong nghề cá
lưới tấm có mắt lưới sáu cạnh, mắt lưới hình vuông.
Trong lý thuyết và thiết kế ngư cụ, tỷ số giữa đường kính chỉ
lưới và kích thước cạnh mắt lưới d/a là thông số chỉ độ dày của
tấm lưới và nó ảnh hưởng đến hiệu quả khai thác của ngư cụ.
Đối với loại lưới đóng (lưới rê), để nâng cao hiệu quả khai thác,
thường dùng lưới có tỷ số d/a nhỏ, còn các ngư cụ như lưới
kéo, lưới vây thường dùng tỷ số này lớn hơn.
- Chế tạo lưới
Chế tạo lưới là kỹ thuật gia công chỉ lưới
thành tấm lưới
Hiện nay đã hoàn toàn tự động hóa khâu chế
tạo lưới thành phẩm: với số lượng mắt lưới
500 hay 1000, máy dệt sẽ tự động dệt theo 1
kiểu gút nào đó, với chiều dài lưới tùy ý.
Tuy nhiên nghề đan lưới thủ công vẫn còn
phổ biến, với công cụ đan và biết cách đan,
có thể tự làm tấm lưới
- Lưới dệt (lưới dệt bằng máy)
Lưới dệt có 2 loại: lưới dệt có nút và lưới dệt
không nút.
Lưới dệt có nút thường sử dụng để lắp ráp
thành các loại lưới khác nhau.
Lưới dệt không nút được sử dụng trong nghề
xâm (khai thác moi), lưới rùng, lưới vây, lồng
nuôi cá.
Lưới dệt trước khi sử dụng phải được xử lý
nhiệt để các nút lưới không bị tuột.
- Lưới đan (lưới đan bằng tay)
Lưới đan là việc dùng ghim đan, cữ đan để liên kết
chỉ lưới thành các mắt lưới bằng các loại nút lưới
khác nhau tạo thành tấm lưới.
Tùy theo yêu cầu chế tạo của từng loại ngư cụ và
hình thức đan có thể tạo ra tấm lưới đan có hình
dạng khác nhau như:
đan bình thường (tạo ra tấm lưới hình chữ nhật hoặc
hình vuông),
đan tăng giảm mắt lưới (tạo ra tấm lưới tam giác hoặc
hình thang),
đan biên theo chu kỳ cắt (ví dụ đan biên cánh phao,
cánh chì của lưới kéo).
- Dụng cụ đan
Ghim đan: bằng tre, nhựa hoặc sắt, dùng để đan
lưới, độ lớn của ghim đan phải nhỏ hơn ½ kích thước
mắt lưới 2a muốn đan.
Cự đan (cữ đan / cỡ đan): dụng cụ bằng tre, nhựa
hoặc sắt…, để ổn định kích thước các cạnh mắt lưới
muốn đan.
- Gầy mắt lưới
Gầy mắt lưới: số mắt lưới được gầy ban đầu sẽ
quyết định chiều rộng, hoặc chiều cao tấm lưới (nếu
gầy theo chiều dọc)
Các cách gầy mắt lưới:
- Đan lưới
Sau khi gầy mắt lưới, tiến hành đan lần lượt
từ trái qua phải (hoặc ngược lại) và đan cho
đủ số mắt lưới đã gầy.
Nếu đan đúng số mắt lưới đã gầy ban đầu
trong mỗi hàng cữ đan, sẽ cho tấm lưới hình
chữ nhật
Đan tăng mặt (tăng treo): hàng cữ đan phía
dưới có số mắt lưới lớn hơn hàng cữ trên, kết
quả cho tấm lưới hình thang
Đan giảm mặt: ngược lại với đan tăng mặt
- Các hình thức đan
- Nút lưới
Nút lưới là hình thức liên kết các sợi, chỉ lưới để tạo thành mắt
lưới.
Tùy phương pháp đan và loại vật liệu sợi mà sử dụng các loại
nút lưới khác nhau:
Các loại nút đơn (nút dẹt đơn, nút chân ếch đơn…) dùng
cho sợi thực vật (bông, gai) đan tay và sợi tổng hợp đan
máy (trường hợp đan máy phải xử lý nhiệt vì dễ tuột),
Các loại nút lưới kép (nút dẹt kép, nút chân ếch kép, nút dẹt
biến dạng, nút chân ếch biến dạng) dùng cho sợi tổng hợp
đan tay. Các loại nút lưới kép chắc hơn, nhưng tốn chỉ và
công đan hơn nút lưới đơn.
Ngoài ra, còn loại lưới dệt (lưới không nút) do máy dệt tự
đan chéo các sợi chỉ lưới với nhau tạo thành, có ưu điểm
tốn ít chỉ hơn nhưng khó vá khi rách.
Mắt lưới được đan hoặc dệt bằng các loại nút như nút dẹt, nút
chân ếch đơn, nút chân ếch kép…, hoặc bện tết để tạo thành
lưới tấm hoặc ngư cụ.
- Các loại nút lưới
Nút dẹt có kết cấu đơn giản, dễ thao tác, song dễ
biến dạng mắt lưới khi lực tác dụng không đều theo
các phương. Với lưới làm bằng sợi tổng hợp, ít dùng
nút dẹt.
Nút chân ếch đơn đựơc sử dụng rộng rãi hơn. Độ
bền vững của nút chân ếch khi lực kéo theo mọi
phương như nhau.
Nút chân ếch kép, tuy có
độ bền lớn hơn các loại
nút khác, nhưng vì có
nhiều nhược điểm, nên
chỉ được sử dụng trong
một vài vị trí đặc biệt của
ngư cụ.
- Các loại nút lưới khác
Nút dẹt
Nút mở
Nút sống
Nút chân ếch: đơn, kép, biến dạng
Nút khóa: ngược đầu, chụm đầu
Nút nối dây câu: ngược đầu, chụm đầu
Nút ghế: đơn, kép
Nút tếch: đều, phải, trái
Nút thòng lọng: thường, ghế
Nút tai thỏ
Nút thang
Nút hoạt
Nút chầu dây
- Cắt lưới
Cắt lưới là công đoạn quan trọng để chế tạo ngư cụ từ lưới
tấm.
Để cắt tấm lưới theo yêu cầu, cần phải tiến hành các hình thức
cắt khác nhau. Có hai dạng cắt lưới cơ bản: cắt lưới đơn giản
và cắt lưới phối hợp.
Cắt đơn giản: là cắt thẳng hoàn toàn và cắt xiên hoàn toàn.
Cắt thẳng hoàn toàn có thể cắt theo chiều dọc hoặc chiều
ngang. Cắt thẳng được tiến hành cắt đứt toàn bộ hai cạnh
của các mắt lưới liên tiếp theo hàng dọc hoặc theo hàng
ngang (hình 2a và hình 2b).
Cắt xiên hoàn toàn là
cắt tất cả các cạnh mắt
lưới đối diện nhau tạo
thành đường xiên (hình
2c)
- Cắt phối hợp
Cắt phối hợp giữa cắt xiên và cắt thẳng ngang (H.3a)
Cắt phối hợp giữa cắt xiên và cắt thẳng đứng (H.3b)
Để lựa chọn hình thức cắt phù hợp, cần thiết phải
biết số mắt lưới thẳng đứng và thẳng ngang, là cạnh
của tam giác vuông có cạnh huyền là đường phải cắt
(H.4).
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
