Bài giảng Kinh tế nguồn nhân lực: Phần 6 - Tiền lương

Tiền lương đóng vai trò trung tâm trong mọi nền kinh tế, là yếu tố cốt lõi ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người lao động và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng năng động, việc hiểu rõ bản chất, các nguyên tắc tổ chức tiền lương và các chế độ tiền lương trở nên cấp thiết. Chương này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về các khía cạnh này, từ đó trang bị cho người học những kiến thức nền tảng về cơ chế xác định và quản lý tiền lương, giúp họ nắm bắt tầm quan trọng của hệ thống trả lương công bằng và hiệu quả.

Sinh viên, người học các chuyên ngành kinh tế, quản trị kinh doanh, quản trị nhân lực và các nhà quản lý quan tâm đến chính sách tiền lương và phúc lợi.

Chương này đi sâu vào khái niệm và bản chất của tiền lương, phân tích sự khác biệt giữa tiền lương trong nền kinh tế thị trường, kế hoạch hóa tập trung và tư bản chủ nghĩa, đồng thời so sánh tiền lương với tiền công, thu nhập và tiền thưởng. Nội dung chính tập trung vào các chức năng cơ bản của tiền lương như thước đo giá trị, tích lũy, tái sản xuất sức lao động và kích thích sản xuất. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiền lương của người lao động được trình bày một cách toàn diện, bao gồm các khía cạnh từ xã hội, nhà nước, thị trường, công việc, người lao động cho đến chính sách tổ chức. Chương cũng nhấn mạnh ba nguyên tắc cốt lõi trong tổ chức tiền lương: nguyên tắc trả lương ngang nhau cho lao động như nhau, đảm bảo tốc độ tăng tiền lương bình quân phải nhỏ hơn tốc độ tăng năng suất lao động, và thiết lập mối quan hệ hợp lý về tiền lương giữa các ngành, vùng và đối tượng khác nhau. Đặc biệt, chương giới thiệu chi tiết về các chế độ tiền lương phổ biến như tiền lương cấp bậc, chức vụ, chuyên môn nghiệp vụ, cùng các thành phần như tiền lương cơ bản, phụ cấp lương và các loại phụ cấp cụ thể. Bên cạnh đó, các hình thức trả lương theo sản phẩm, theo thời gian và cơ chế tiền thưởng cũng được phân tích, cùng với cách tính toán mức lương, tiền lương danh nghĩa và tiền lương thực tế. Mục tiêu là trang bị cho người học kỹ năng tính toán và quản lý tiền lương, từ đó nâng cao hiệu quả lao động và công bằng xã hội.