BAI GIẢNG: KỸ THUẬT VAC (VƯỜN – AO – CHUỒNG)

Chia sẻ: Pham Linh Dan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:267

Thêm vào BST

Báo xấu

646
lượt xem 206
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn bài giảng kinh tế - kỹ thuật VAC do GSTS .Ngô Thế Dân và GSTSKH Hà Minh Trung biên soạn với sự tham gia của các chuyên gia đã nhiều năm làm việc ở Hội Làm vườn Việt Nam như KS. Nguyễn Văn Lan, KS. Phạm Văn Thành, TS. Nguyễn Văn Hiền. Các bài giảng trong cuốn sách này dùng cho các lớp tập huấn, dạy nghề cho nông dân trong cả nước, phục vụ cho chương trình dạy nghề cho nông dân theo tinh thần Nghị quyết VI của Trung ương về Nông nghiệp – Nông thôn –...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: BAI GIẢNG: KỸ THUẬT VAC (VƯỜN – AO – CHUỒNG)

BAI GI NG: K THU T VAC (VƯ N – AO – CHU NG) Cu n bài gi ng kinh t - k thu t VAC do GSTS .Ngô Th Dân và GSTSKH Hà Minh Trung biên so n v i s tham gia c a các chuyên gia ã nhi u năm làm vi c H i Làm vư n Vi t Nam như KS. Nguy n Văn Lan, KS. Ph m Văn Thành, TS. Nguy n Văn Hi n. Các bài gi ng trong cu n sách này dùng cho các l p t p hu n, d y ngh cho nông dân trong c nư c, ph c v cho chương trình d y ngh cho nông dân theo tinh th n Ngh quy t VI c a Trung ương v Nông nghi p – Nông thôn – Nông dân.
L im u: Phong trào phát tri n kinh t VAC (Vư n – Ao – Chu ng) do H i Làm vư n Vi t Nam xu t và v n ng, phát tri n ã tr thành phong trào qu n chúng sâu r ng trong c nư c, em l i hi u qu v nhi u m t. Phát tri n kinh t VAC ã góp ph n xóa ói gi m nghèo, t o thêm công ăn vi c làm tăng thu nh p, c i thi n i s ng cho hàng tri u h nông dân. Phong trào làm VAC cũng ã góp ph n tích c c vào công cu c chuy n i cơ c u kinh t Nông nghi p, Nông thôn, b o v môi trư ng sinh thái, b o v s a d ng tài nguyên di truy n ng th c v t, xây d ng n n nông nghi p b n v ng. Hi n nay phong trào phát tri n VAC ã bư c sang giai o n m i v i vi c hình thành các trang tr i VAC quy mô l n, t o ti n cho s n xu t VAC hàng hóa hư ng n th trư ng giúp nông dân làm giàu. Qua t ng k t “ M t ph n tư th k ” v n ng phát tri n kinh t VAC H i Làm vư n Vi t Nam ã úc k t ư c nhi u kinh nghi m quý v h sinh thái VAC, mô hình VAC các vùng sinh thái và nguyên lý ch n cây trong vư n, c i t o vư n t p và k thu t nuôi tr ng cây con trong h sinh thái VAC. Cu n bài gi ng kinh t - k thu t VAC do GSTS .Ngô Th Dân và GSTSKH Hà Minh Trung biên so n v i s tham gia c a các chuyên gia ã nhi u năm làm vi c H i Làm vư n Vi t Nam như KS. Nguy n Văn Lan, KS. Ph m Văn Thành, TS. Nguy n Văn Hi n. Các bài gi ng trong cu n sách này dùng cho các l p t p hu n, d y ngh cho nông dân trong c nư c, ph c v cho chương trình d y ngh cho nông dân theo tinh th n Ngh quy t VI c a Trung ương v Nông nghi p – Nông thôn – Nông dân.
Vì ph i áp ng nhu c u c p bách biên so n trong th i gian ng n nên không tránh kh i khi m khuy t, r t mong s lư ng th c a c gi . Nguy n Ng c Trìu Ch t ch H i Làm vư n Vi t Nam M CL C Bài N i dung Trang L i nói u 1 H sinh thái VAC 4 2 L a ch n cây ăn qu theo vùng khí h u sinh thái 16 3 Thi t k vư n và k thu t tr ng cây ăn qu 23 4 K thu t c i t o vư n t p 34 5 K thu t nhân gi ng m t s cây ăn qu 43 6 Th c hành nông nghi p t t Vi t Nam 95 7 Công ngh khí sinh h c 99 8 K thu t nuôi th y s n trong h sinh thái VAC 114 9 Chăn nuôi an toàn sinh h c 126 10 M t s công ngh sau thu ho ch trái cây 129 11 K thu t b o qu n v i 137 12 K thu t nuôi m t s th y cs n 142 13 K thu t nuôi gà th t 149 14 K thu t nuôi l n th t 151 15 K thu t nuôi l n th t F1, F2 153
BÀI 1: H SINH THÁI VAC. H SINH THÁI VAC. I. H SINH THÁI VAC LÀ GÌ VAC là nh ng ch u c a 3 t Vư n – Ao- Chu ng. VAC ch m t h sinh thái trong ó có s k t h p ch t ch ho t ng làm vư n, nuôi cá và chăn nuôi. Trong vư n k t h p tr ng nhi u lo i cây theo nhi u t ng, tr ng xen, tr ng g i t n d ng năng lư ng m t tr i và ch t dinh dư ng trong t; góc vư n tr ng rau, u, m t s cây gia v , cây làm thu c… Quanh vư n tr ng cây l y g , mây, dâu t m… M t s nơi tr ng cây l y c ( c t , c m cho leo lên b rào quanh vư n). Dư i bóng cây trong vư n nhi u nơi t các õ ong. C nh vư n là ao, trong ao nuôi cá, thư ng k t h p nhi u gi ng cá t n d ng ư c th c ăn. Quanh b ao tr ng khoai nư c; m t ph n nư c ao th bèo, dùng làm th c ăn cho l n. Trên m t ao có giàn bí, b u, mư p, g c. G n ao là chu ng nuôi gia súc, gia c m, thư ng là l n, gà, v t. Vư n, ao, chu ng có m i quan h qua l i. M t ph n s n ph m trong vư n và quanh ao, bèo th trên m t ao, dùng làm th c ăn chăn nuôi và nuôi cá. Ao cung c p nư c tư i cho vư n và bùn bón cho cây. M t ph n các lo i th i có th dùng làm th c ăn b sung cho gia súc. Ngư c l i phân chu ng dùng bón cây trong vư n. Nư c phân làm th c ăn cho cá t t c tác ng qua l i ó c a VAC u thông qua ho t ng c a con ngư i. Con ngư i tiêu th s n ph m c a VAC và ưa vào h th ng này m t s y u t t bên ngoài ( phân bón, th c ăn cho chăn
nuôi...) ng th i i u khi n quá trình x lý toàn b ch t th i trong VAC. G n ây, v i vi c giao quy n s d ng tn nh lâu dài cho các h gia ình và phong trào chuy n d ch cơ c u kinh t nông nghi p, VAC không còn bó h p trong khu t trong nhà mà ã m r ng ra trên ph m vi hàng ch c ha, hình thành nh ng trang tr i VAC v i nh ng vư n i, vư n r ng, nh ng p nư c, ao h l n, nh ng khu chăn nuôi v i hàng trăm, hàng ngàn gia súc gia c m.... Khái ni m v V, A, C cũng ư c m r ng; V là ký hi u ch các ho t ng tr ng tr t nói chung và trong V có th bao g m vư n i, vư n r ng, ch u, vư n giàn vư n treo, nương r y ... A ch vi c nuôi tr ng th y s n và khai thác m t nư c, có th bao g m ao, h , mương, máng, sông su i và các s n ph m trong ó như cá, tôm, cua, c, ch, ba ba và rong t o; C ch các ho t ng chăn nuôi các lo i gia súc, gia c m trên c n bao g m; gà, v t , ngan, ng ng, l n, dê, trâu, bò, hươu, nai ( m t s nơi còn nuôi các lo i c s n như trăn, r n, lươn, ba ba...) nhưng. V. A. C v n là thành ph n c a m t h sinh thái và gi a chúng có m i quan h tác ng qua l i. II. GI I THI U MÔ HÌNH VAC M T S VÙNG SINH THÁI. 1. VAC vùng ng b ng B c b . a) c im - t h p ( t n d ng di n tích, b trí h p lý cơ c u cây tr ng v t nuôi). - M c nư c ng m thư ng th p ( phòng úng, nh t là v mùa mưa ivi nh ng cây không ch u ư c úng). - Khí h u: N ng, gió tây v mùa hè và các t gió v mùa ông b c l nh, m và
hanh khô v mùa ông. b) Mô hình VAC : Nhà : - t v phía b c khu t và quay v hư ng nam v a mát v a b o m cây tr ng trong vư n ư c hư ng ánh sáng ông, tây su t ngày. - Các công trình ph nên thi t k sao cho ánh sáng chi u ư c vào chu ng gia súc ( m b o v sinh, h n ch d ch b nh). - Nhà và công trình ph không ph bóng râm lên cây tr ng trong vư n. - Trư c nhà có giàn cây ( u ván, thiên lý) v a mát, v a có thêm thu ho ch. Mép sân có vư n hoa, trên các ch u hoa cây c nh. Vư n: trư c nhà, trong vư n b trí cơ c u cây tr ng thích h p t n d ng t ai, năng lư ng m t tr i và áp ng yêu c u tiêu th . Thư ng có m t hay hai lo i cây chính tr ng xen v i nhi u lo i cây khác có nh ng yêu c u v i u ki n sinh thái khác nhau: T ng trên là cây ưa ánh sáng, t ng dư i là cây ch u bóng (ri ng, g ng, mùi tàu...) có nơi tr ng cam quýt, dư i là rau ngót; có nơi tr ng táo xen chanh, ho c khi n táo tr ng rau u; khi cây lưu niên chưa khép tán thì tr ng rau u, khi cây khép tán tr ng cây ch u bóng râm; chu i, u tr ng r i rác quanh vư n, quanh nhà nơi ít gió và m, ánh sáng. Góc vư n c nh b ch a nư c, tr ng m t vài lu ng rau c i, xà lách, u cô ve m t s rau gia v như tía tô, rau thơm, t ...) và m t s cây thu c thông thư ng. N u có khu vư n nhân gi ng nên t g n ao ti n nư c tư i.
Ao: Nên sâu 1,5 – 2 m b cao p k ch ng rò r ( n u có i u ki n có th v a g ch). Nên thi t k h th ng d n nư c và tiêu nư c. Xung quanh b ao tr ng chanh, dư i th p tr ng khoai nư c; không gian ư c t n d ng b ng các giàn b u, bí, mư p; không ao b c m. Tùy di n tích ao và i u ki n th c ăn mà xác nh cơ c u các lo i cá nuôi thích h p. M t ph n m t ao th bèo ho c rau mu ng nư c ao b nóng trong mùa hè và l nh v mùa ông; bè rau bèo con dùng làm ch trú cho cá. Chu ng: - Nuôi gia súc, gia c m: nên t c nh b p hay nhà kho vào c nh ao. - Chu ng l n gia ình n u nuôi ít l n nên làm hai b c; b c cao cho l n ăn và n m , b c th p ch a phân. Chu ng gà có th t phía trên chu ng l n có ô riêng nuôi gà th t và có ô riêng nuôi gà . C nh chu ng ph i có n n phân và h ch a nư c gi i, nư c phân. N u phân và h nư c phân ph i che mưa n ng. 2: VAC vùng trung du, mi n núi: a) c i m. - Di n tích t r ng có i u ki n m r ng vư n nhưng t d c, thư ng b thoái hóa ( tuy có nơi t còn t t, t ng t dày); c n chú ý b o v t. - Ít bão nhưng rét hơn ng b ng, có nơi có sương mu i. - Nư c tư i thư ng g p khó khăn, nhưng có khi v mùa mưa l i có lũ l n.
b) Mô hình VAC: Nhà : - Xây d ng nơi t tương i b ng ph ng, ti n i l i, g n ngu n nư c và tránh lu ng gió m nh, nh ng nơi có lũ c n chú ý phòng lũ ( xây d ng nơi cao). Vư n: Thư ng có 3 d ng: Vư n nhà, vư n i, vư n r ng. Vư n nhà : Vư n quanh nhà, thư ng chân i, t b ng và tương ib o m ưc m. Vư n nhà thư ng tr ng nh ng cây ăn qu c n ư c chăm sóc thư ng xuyên và ư c b o v chu áo như cam, quýt, mít, chu i, u . Ngoài cây ăn qu còn có vư n rau c nh ao ti n tư i nư c. Vư n rau có rào bao quanh phòng gia súc, gia c m phá ho i và thư ng tr ng nh ng rau thông thư ng t túc, mùa nào th c y: rau c i, rau ngót, rau ay, rau d n, m ng tơi, xu hào, cà chua, u cô ve ...góc vư n tr ng m t s rau gia v , hành, t i, xương xông, mùi tàu, rau thơm, rau răm, rau mùi; quanh nhà tr ng m t s cây thu c thông d ng ( g ng, ngh , tía tô, kinh gi i, b c hà, a li n, sài t, ng i c u...) Vư n i: N m trên n n t tho i ít d c. Thư ng tr ng cây ăn qu lưu niên ( mơ, m n, h ng, cam, bư i...) hay cây công nghi p dài ngày (chè, cà phê... xen cây ng n ngày ), cây h u như l c , u tương, cây l y c ( khoai lang, s n, rong ri ng...) ho c cây dư c li u (g ng, ri ng, sa nhân...) v a ph t v a có thu ho ch; trong nhi u trư ng h p xen vào cây ăn qu và cây công công nghi p còn
tr ng r i rác m t s cây g h u (keo, mu ng...) hay tr u, trám có bóng mát. ch ng xói mòn trong vư n tr ng cây theo ư ng ng m c có h th ng mương nh và b c n nư c xen k ch y theo ư ng ng m c (tùy theo dc nhi u ít mà kho ng cách gi a các mương h p r ng khác nhau, t 10 – 20m.) Có th san t thành b c thang ngoài rìa các b c thang tr ng d a gi t, ch ng xói mòn, canh tác lâu dài n nh. Vư n r ng: Thư ng thi t k trên các lo i t có d c cao ( t 20 – 30 ). Vư n r ng là lo i vư n có c u trúc cây tr ng ph ng theo c u trúc cây r ng nhi t i ( nhi u t ng, nhi u l p và nhi u lo i cây xen nhau) nhưng ư c chăm sóc tu b , như ki u vư n (thâm canh) cho hi u qu kinh t cao hơn. Trong nh ng vư n r ng này có nơi còn l i m t s kho ng r ng th sinh trên cao. Ngư i ta gi l i nh ng kho ng r ng ó, tu b chăm sóc và tr ng b sung cây l y g (lát hoa, m ...) ho c cây v a l y g , v a thu qu như trám, tr u, ho c cây cs n ( q u ). Thông thư ng r ng th sinh b khai thác h t và ngư i ta quy ho ch tr ng cây l y g ( b ch àn, m , cây b xen keo...), cây c s n. Trong nh ng năm u khi cây l y g chưa khép tán tr ng xen cây lương th c ( như s n, lúa nương, u tương...) n u t còn t t ho c tr ng cây phân xanh h u. V i chính sách giao t khóan r ng di n tích vư n r ng m r ng ( t 1 – 2 – hàng ch c ha) và kho ng cách v i nhà xa d n, ta có nh ng “tr i r ng” vư n
tr i. Ao: Ao cá ào riêng trư c nhà hay chân i c nh su i l y nư c nuôi cá. Tùy i u ki n a hình và ngu n nư c, có nơi p p gi nư c nuôi cá và tăng m c i t o môi trư ng (n u có i u ki n có th k t h p ch y th y i n nh ). Có nơi nuôi cá l ng trong su i hay nuôi cá nư c ch y ( ào m t nhánh su i và c m ăng hay x p á hai u nuôi cá). Chu ng: Chu ng gia súc, gia c m t g n nhà phía cu i gió và ư c che kín ch ng rét cho gia súc v mùa ông. N n chu ng ư c n n ch t hay lát g ch và xi măng, n rơm rác gi nư c gi i và phân. C nh chu ng có h hay n n phân có mái che. 3. VAC vùng ven bi n. a) c im - t cát thư ng b nhi m m n. - Hay b bão gió m nh làm di chuy n cát. - Tư i khó, vì nư c ng m nhanh, nhưng cũng có nơi m c nư c ng m cao. b) Mô hình VAC: - Ngoài cùng v phía bi n là m t hàng phi lao tr ng dày ch n gió. Vư n:
Vư n chia thành ô vuông có b cát bao quanh, trên tr ng phi lao r t dày k t h p v i tr ng mây làm nhiêm v phòng h . Có nơi l y t trong vư n p b bao ng th i h th p m t vư n tăng m. Có nơi tr ng tre làm hàng rào b o v quanh vư n. Trong trư ng h p này quanh vư n giáp b tre ào mương v a ch a nư c nuôi cá, gi mv a h n ch r tre ăn vào trong vư n hút h t ch t màu. - Trong vư n tr ng cây ăn qu ( táo, na, d a, xoài ...) và dâu t m xen l c, v ng, kê, khoai lang, c u, dưa h u ...nh ng cây lưu niên u ư c t a cành gi cho tán th p h n ch nh hư ng c a gió. u, l c v a là cây ph t, gi m v a góp ph n c i t o t. - Ao: ào c nh vư n, nuôi cá, tôm, trên b tr ng d a. - Chu ng: Chu ng l n, chu ng bò c nh nhà, chu ng v t trên b ao. II.4 VAC NG B NG NAM B . a) c i m: - t th p m c nư c ng m cao, mùa mưa d b úng. - T ng t m t m ng và t ng dư i thư ng b nhi m m n, nhi m phèn. - Khí h u có hai mùa rõ r t; mùa mưa d b ng p úng, mùa khô d b thi u nư c.
b) Mô hình VAC: Vư n: - Do m t t th p nên vi c l p vư n th c hi n b ng cách ào mương lên li p. Mương ào ly t tôn cao m t vư n v a là h th ng tư i tiêu ng th i có th nuôi cá. Kích thư c c a li p và mương ph thu c vào chi u cao c a nh l ũ, dày c a t ng t m t, sâu c a t ng t phèn. Lo i cây tr ng và ch canh tác trong vư n. - Thư ng nh ng nơi nh lũ cao, t ng t m t m ng và t ng phèn nông thì lên li p ơn. Ngư c l i nh ng vùng t có t ng m t dày, nh lũ v a ph i thì lên li p ôi. B m t và chi u sâu c a mương ph thu c vào chi u cao c a li p và sâu xu t hi n c a t ng sinh phèn. Thư ng thì b r ng c a mương b ng 1/2 b m t c a li p (li p ơn thư ng r ng kho ng 5m , li p ôi r ng kho ng 10). - Trong trư ng h p t ng t m t m ng, l p t dư i không t t th m chí có chút ít phèn, thì l p t m t khi ào mương ư c p thành băng hay mô trên li p, sau ó l p t dư i ư c p vào ph n còn l i c a m t li p (th p hơn m t băng hay mô t m t); l p t này ư c tr ng nh ng cây ch u chua phèn ( d a, so ũa... sau m t th i gian khi ã r a chua s tr ng các lo i cây như cam, quýt, nhãn, s u riêng, măng c t...) - Quanh vư n có ê bao quanh b o v vư n trong mùa lũ, ngăn m n và gi nư c ng t trong mùa n ng. ê bao cũng dùng làm ư ng giao thông v n chuy n và tr ng cây ch n gió. - ê bao c n p r ng và v ng ch c, chi u cao căn c vào nh lũ cao nh t
trong vùng. ê bao có c ng chính l y nư c vào mương. Ngoài nh ng công trình u m i, có nh ng công trình nh i u ti t nư c trong các mương. Cơ c u cây tr ng trong vư n tùy thu c vào i u ki n t ai, ngu n nư c, ch t lư ng nư c và yêu c u th trư ng. Nhi u nơi tr ng d a, dư i d a là cây ăn trái (cam, quýt, bư i ...) tr ng xen khoai, rau, u khi cây chưa khép tán, g n ây do bi n ng m t s nơi ã ch t d a tr ng nhãn và s u riêng. Ao: Trong h sinh thái VAC này mương gi vai trò c a ao nhưng cũng có nơi ngoài mương còn ào ao c nh nhà. Chu ng: Chu ng l n, bò g n nhà. Có nơi làm chu ng l n trong vư n, c nh mương. nư c r a chu ng sau khi ư c x lý ch y vào mương, có nơi t chu ng gà ngang qua mương, phân gà rơi xu ng mương làm th c ăn cho cá. III/ VAI TRÒ C A VAC TRONG V N NƯ C S CH VÀ V SINH MÔI TRƯ NG. H sinh thái VAC n u ư c thi t k xây d ng úng quy cách và ư c qu n lý t t s góp ph n áng k vào vi c gi s ch ngu n nư c và c i t o b o v môi trư ng. 1/ H sinh thái VAC Trong h sinh thái VAC c n th c hi n k thu t thâm canh sinh h c, s d ng phân bón h u cơ và phân vi sinh, h n ch n m c t i a ho c không s d ng phân hóa h c và các thu c tr sâu, tr c b ng hóa ch t. N u ư c như v y s
tránh ư c ô nhi m môi trư ng t, nư c và c môi trư ng không khí, nh t là VAC l i thư ng ư c xây d ng g n nhà . Tuy không dùng phân hóa h c nhưng VAC v n t hi u qu kinh t cao vì ã s d ng ư c h p lý nh t năng lư ng m t tr i t ai và m t nư c và c các ch t t h i , u tư không nhi u (vì không ph i mua nhi u phân hóa h c, thu c tr sâu t ti n) mà em l i thu ho ch cao. Trong vư n tr ng cây theo nhi u t ng, tr ng xen, tr ng g i, cho cây leo l n giàn, dư i ao nuôi nhi u cá theo các t ng l p khác nhau, s d ng nm ct i a ngu n nư c, ánh sáng m t tr i, ch t phì trong t. 2. K thu t làm VAC d a trên chi n lư c tái sinh. Tái sinh năng lư ng m t tr i thông qua quang h p và tái sinh ch t th i làm s ch môi trư ng. Năng lư ng m t tr i thông qua quang h p ư c tái t o dư i d ng năng lư ng ch a trong s n ph m th c v t (rau, qu , c , u ...) dùng làm th c ăn cho ngư i và gia súc, c i un và nguyên li u cho ti u thu công nghi p. Các ch t th i ( rác, phân ngư i và gia súc) ư c s lý và ư c ưa vào các chu trình s n xu t m i. Phân ngư i và gia súc cũng có th ưa vào h m Biogas. Thông qua trong Biogas ch t lư ng phân ư c nâng cao di t ư c các m m b nh, không nh ng th l i có khí t ti t ki m ư c ch t t (than, c i) và b o v ư c môi trư ng. Có th nói n u ư c thi t k xây d ng và qu n lý t t VAC s là m t h th ng s n xu t không có ch t th i và do ó t o ra m t môi trư ng trong lành.
m t s nơi ã hình thành các “làng vư n”, “ làng sinh thái” trong ó h u h t các gia ình èu có VAC t o ra m t c nh quan thanh bình, m t môi trư ng t t cho ngư i dân. mi n núi các gia ình ư c giao t làm VAC s hình thành các khu vư n i, vư n r ng v a tăng thêm thu nh p cho ngư i dân, v a b o v ưc t ai, r ng,ngu n nư c và môi trư ng. IV/ X LÝ CH T TH I TRONG VAC. Trong vi c qu n lý h VAC i u quan tr ng là ph i n m v ng chi n lư c tái sinh ch t th i. Trong VAC, ch t th i c a m t chu trình s n xu t , s n xu t này l i ư c ưa vào m t chu trình s n xu t khác và qua ó làm s ch môi trư ng. Dư i ây xin gi i thi u m t s k thu t x lý ch t th i trong VAC. 1. Ch t th i trong VAC Các ch t th i trong VAC: Phân gia súc, gia c m t chu ng (C). Phân b c, nư c gi i, nư c r a t sinh ho t c a con ngư i. Rác rư i, rơm d , lá r ng, thân cây không dùng n (như thân cây leo, u ...), có d i t cây c ng v i các ch t th a không s d ng t s n ph m vư n. Nh ng ch t th i này n u ư c x lý úng thì mang l i nhi u i u l i nhưng ngư c l i n u không ư c quan tâm úng m c thì gây nhi u thi t h i c v ti n b c, môi trư ng và s c kh e. 2. T i sao ph i quan tâm n vi c x lý ch t th i khi làm VAC:
1) N u ch t th i trong VAC không ư c x lý hay x lý không t t, thì trư c h t nh hư ng n môi trư ng s ng c a gia ình. N u phân rác không ư c thu gom x lý mà b a bãi xung quanh nhà, nư c r a lênh láng kh p nơi thì ru i mu i, vi trùng có i u ki n sinh sôi n y n , ngu n nư c sinh ho t c a gia ình có th b nhi m b n. Nh ng i u ó làm cho s c kh e c a gia ình b nh hư ng, các thành viên trong gia ình có th b b nh, gia ình s ph i t n kém ti n khám, ch a b nh. 2) Không x lý ch t th i trong VAC s m t i m t kh i lư ng l n phân h u cơ r t quý và gia ình s t n ti n mua phân hóa h c. Phân hóa h c n u bón nhi u và không úng k thu t s làm cho t b ô nhi m và ngày càng x u i. Gia ình ngày càng ph i bón thêm nhi u phân hóa h c và như v y s sa vào vòng lu n qu n: Ph i u tư ngày càng nhi u cho phân hóa h c trong khi b phí m t lư ng phân h u cơ r t l n. 3) X lý ch t th i VAC s làm cho gia ình phong quang s ch p, t o nên m t cu c s ng kh e m nh, h nh phúc. Ngoài ra n u x lý ch t th i b ng Biogas s có m t ngu n ch t t s ch r ti n, hi u qu cao. 3. Nguyên t c x lý ch t th i trong VAC: Ngư i làm VAC c n n m v ng m i quan h tương h gi a V v i A, A v i C và C v i V và VAC v i con ngư i là trung tâm c a các m i quan h này áp d ng trong vi c tái sinh ch t th i. ây chính là cơ s cho vi c x lý ch t th i. 3.1 i v i ch t th i t Vư n. Lá rau, u th a c a c , qu là nh ng th có th dùng làm th c ăn cho gia súc hay cho cá s ư c dùng cho C và A.
Lá cây c d i thân cây m m u, có th dùng phân, làm comp t (phân rác bón ngư c l i cho V) 3.2 i v i các ch t th i t Ao. - Các lo i ch t th i và các th khác t A như bèo, khoai nư c có th dùng làm th c ăn cho C. - Bùn ao sau m i l n n o vét có th dùng bón cho cây hay chung v i rơm, r làm phân cho V. 3.3 i v i các ch t th i t Vư n - Phân và nư c gi i t t nh t là em bón cho V. - Nư c r a chu ng, nư c phân dùng phân ho c ưa vào h m Bogas và sau ó có th ưa vào ao nuôi cá. 3.4 i v i ch t th i t sinh ho t c a ngư i. - Phân b c nên ư c thu l i cho hoai sau ó bón cây trong vư n ho c bón ru ng. - Nư c gi i cũng ư c thu gom pha loãng bón rau. - Nư c r a, nư c vo g o, các ch t th a trong ch bi n các b a ăn (rau , c , qu ...lo i th i ) dùng cho gia súc hay phân rác. Khi x lý ch t th i trong rác c n c g ng ưu tiên áp d ng nh ng bi n pháp nào m t công, cho hi u qu cao l i thu ư c nhi u s n ph m; thí d n u có i u ki n có th làm Biogas v a thu ư c phân bón v a có ch t t ph c v
cho sinh ho t hàng ngày. 3.5 X lý ch t th i b ng h m Biogas. X lý phân chu ng và phân ngư i b ng h m Biôgas có ưu i m; - Ch t th i ưa vào lên men h m kín nên không có ru i nh ng và tránh ô nhi m. - Không t n công , ánh ng và o phân, tư i nư c... - Có thêm khí t là (ga) và ti t ki m ư c than và c i un. Phân ngư i có th qua h xí d i nư c vào phân chu ng cùng v i nư c r a chu ng ư c ưa th ng vào h m Biogas. H m Biogas có th xây tròn trên có vòm ch a ga ho c có th là m t túi nilon dài t 8 - 10m và ư ng kính tư 80 – 1m có túi d tr ga riêng. H m Biogas xây b ng g ch và có xi măng có vòm tròn ch a ga có ưu i m là b n, t n ít di n tích nhưng cũng có như c i m là t ti n và khi trong h m có váng c n tr thì vi c lên men r t khó phá váng. thêm n a vi c xây h m òi h i trình k thu t và gi thành cao. H m Biogas là túi nilon có ưu i m là r ti n và tương i d phá váng nhưng cũng có như c i m là mau h ng hơn h m xây và chi m nhi u di n tích. G n ây Trung tâm phát tri n c ng ng Nông thôn thu c Trung ương H i Làm vư n Vi t Nam ã nghiên c u ra m u h m VACVINA c i ti n xây b ng g ch và có túi d tr ga b ng nilon. M u h m ã ư c ph bi n nhi u nơi và kh c ph c ư c các như c i m c a hai lo i h m vòm và túi nilon trên.
H m Biogas VACVINA c i ti n ư c xây b ng g ch và xi măng theo hình h p và nư c r a chu ng ư c n p th ng vào h m thông qua m t cơ ch phá váng t ng h m chi m ít di n tích có th xây dư i n n chu ng gia súc, k thu t xây không khó, v a b n v a r ti n (r hơn h m vòm). Có th k t h p ưa c phân h xí vào h m. Nh ng k t qu phân tích Vi n hóa h c và Vi n V sinh d ch t cho th y công su t ga cao b ng ho c h m vòm kh năng di t trùng và vi khu n l n. ( xem ti p bài khí công ngh sinh h c). V. TÁC D NG C A H SINH THÁI VAC. Cung c p t i ch ngu n th c ph m a d ng phong phú; Tăng thu nh p h gia ình; Gi i pháp h u hi u chuy n d ch cơ c u kinh t NN; Gi i quy t vi c làm phù h p v i nhi u l a tu i; Góp ph n c i t o môi trư ng t o ra c nh quan; Nơi giáo d c hư ng nghi p cho h c sinh; Nơi b o t n a d ng TNDT th c v t. Sơ 1: Tác ng qua l i c a h sinh thái VAC
Sơ 2: Mô hình h sinh thái VAC Mô hình Biogas tái sinh năng lư ng Mô hình VAC vùng ng b ng sông C u Long