Bài giảng Lọc máu hấp phụ - TS.BS. Vũ Đình Thắng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:59

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Lọc máu hấp phụ do TS.BS. Vũ Đình Thắng biên soạn gồm các nội dung: Phân loại các phương thức lọc máu hấp phụ; Nguyên lý loại bỏ chất; Quả lọc Adsorba C; MARS trong xơ gan có HC gan thận hay bệnh não gan;...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Lọc máu hấp phụ - TS.BS. Vũ Đình Thắng

Lọc máu hấp phụ Hemoadsorption – Hemoperfusion TS.BS VŨ ĐÌNH THẮNG TK HSTC - CĐ – BVND115 Phó trưởng BM HSCC – ĐHY PNT
Lịch sử • Giới thiệu KT vào những năm 1940 • Hoàn thiện từ 1950 – 1970 • Áp dụng LS trong những năm 1970, 1980 • Hiện tại phát triển nhiều phương thức HP • Bằng cột hấp phụ • Bằng màng lọc hấp phụ
Phân loại các phương thức LMHP Bằng cột hấp phụ Bằng màng lọc AN 69 Oxiris Chọn lọc Không chọn lọc Polymycin B Than hoạt CytoSorb Resin MPCF-X, MATISSE Tác dụng HP Tác dụng HP Nhiều loại chất độc Cytokin Nhiều chất gây bệnh Nội độc tố
LMHP bằng cột hấp phụ
Vai trò Tăng khả năng loại bỏ với các chất TLPT lớn, các chất gắn với protein và các chất hòa tan trong lipid Lấy bỏ các chất độc hoặc chất gây bệnh: Thuốc hoặc hóa chất độc: điều trị NĐC (thông thường nhất) Các cytokine: điều trị sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng. Các nội độc tố: điều trị sốc nội độc tố. Bilirubin: điều trị suy gan cấp β2-macroglobulin: điều trị thoái hóa dạng tinh bột Cholesterol: điều trị tăng cholesterol máu gia đình... Phức hợp KN-KT: điều trị bệnh lý miễn dịch
Vật liệu cột hấp phụ Than hoạt tính (Activated Charcoal) Loại bỏ chất hòa tan trong nước or gắn protein, lipid (TLPT < 40.000 D) Liên kết chất HP và than là bền vững
Than hoạt tính Than hoạt không bọc vỏ Than hoạt được bọc vỏ • Hiệu quả lọc tốt, loại bỏ chất < 40.000 Dalton • Hiệu quả lọc giảm, loại bỏ chất < 15.000 D • Phóng thích hạt than vào vòng TH → vi thuyên tắc • Không phóng thích hạt than vào vòng TH • Kém tương thích sinh học • Tương thích sinh học • Không dùng HP cho máu • Dùng HP cho máu • VD: hệ thống MARS • VD: Adsorba 300C
Vật liệu cột hấp phụ HA Resin Hemoperfusion Resin Loại bỏ các chất ion và hữu cơ Loại bỏ chất tan trong lipid tốt hơn than hoạt Nhược: Loại bỏ cả Ca++, Mg++, K+ từ huyết tương Chất HP có thể tách ra và trả lại resin nguyên dạng Chất hấp phụ vô cơ (silica, oxide titanium) Polymyxin B
Nguyên lý loại bỏ chất Đặc tính hấp phụ: Nhờ lực vật lý: lực Van der Waals (lực hút giữa các phân tử trái dấu) Nhờ lực hóa học: phản ứng xẩy ra giữa than hoạt và chất bị HP
Nguyên lý loại bỏ chất Đặc tính lọc cơ học: Các chất kỵ nước đi qua các lỗ chất HP sẽ bị giữ lại. Các chất có kích thước to hơn các khe, lỗ của các lớp chất HP cũng có thể bị giữ lại. Đặc tính trao đổi ion: Trên bề mặt một số chất HP có cả ion (+) và ion (-) → có thể trao đổi các ion tự do với các chất trong dung dịch đi qua nó Ví dụ: Than được hoạt hóa bằng kiềm → trao đổi ion (-) Than được hoạt hóa bằng acid → trao đổi ion (+)
LMHP với cột than hoạt • Chủ yếu dùng trong điều trị NĐC, đặc biệt các chất: • Ít hòa tan trong nước • TLPT trung bình (< 40.000 Dalton) • Gắn nhiều với protein và lipid • Thể tích máu làm sạch chất độc > IHD và CRRT
Thuốc loại bỏ bằng LMHP than hoạt 1. Hiệu quả được báo cáo 2. Nhiều khả năng có hiệu quả. 3. Hiệu quả trong invitro 4. Hiệu quả Invitro nhưng V phân phối lớn hoặc gắn nhiều với Protein → nồng độ tự do trong máu thấp 5. Không hiệu quả
Quả lọc Adsorba C Adsorba 300C: 300 g than hoạt tính Diện tích bề mặt ngoài 40 m2 Bề mặt trong 300.000 m2 Các hạt than hoạt được bọc vỏ Tương thích sinh học cao Giảm khả năng HP (< 15.000 D) Adsorba 150 C: 150 g than hoạt tính
CHING-WEI HSU 2012 NC hồi cứu 207 BN NĐC Pq LMHP than hoạt: Nhóm LMHP sớm (4 – 5h sau uống) → TLTV giảm có ý nghĩa so với nhóm LMHP muộn (> 5 giờ sau uống). LMHP < 4h → giảm nguy cơ TV 62% LMHP < 5h → giảm nguy cơ TV 41% Hsu C-W, Lin J-L, Lin-Tan D-T, Chen K-H, Yen T-H, et al (2012). Early Hemoperfusion May Improve Survival of Severely Paraquat-Poisoned Patients. PloS ONE; 7(10): e48397.
Quả lọc HA 130, 230 (resin)
HA130-RHA • Chen SJ., Jiang Gr., Shan JP. et al: • NC: Kết hợp chạy thận nhân tạo định kỳ với LMHP • Thử nghiệm lâm sàng, ngẫu nhiên, có đối chứng • Phương pháp: • 100 BN chia ngẫu nhiên vào 2 nhóm: nhóm HD đơn độc 49 BN và nhóm HD+HP 51 BN • Nhóm HD + HP được kết hợp lọc máu hấp phụ với quả lọc HA130-RHA (HP) kèm chạy thận nhân tạo (HD) 1 tuần/ lần kèm 2 lần HD / tuần. • Nhóm HD đơn độc được HD 3 tuần/ lần. Theo dõi trong 2 năm liên tục • Kết quả: • Trong 2 năm, tử suất ở nhóm HD+HP là 12,77% VS 31,82% ở nhóm HD (p < 0,05) • Nhóm HD + HP có các chỉ số sinh hóa, kiểm soát HA tốt hơn và dùng liều EPO thấp hơn • Kết luận: • HD + HP tốt hơn trong việc loại bỏ các độc chất TLPT trung bình – lớn • HD + HP tốt hơn HD đơn thuần trong cải thiện tử vong ở BN chạy TNT định kỳ The International Journal of Artificial Organs 2011;34 (4):339 –347
Cột hấp phụ CytoSorb CE-mark approved Class 2b medical device that is the only specifically approved extracorporeal cytokine adsorber in the European Union 300 mL “các hạt“ Polymer xốp có lỗ Kích thước các chất bị bắt giữ 5 – 55 kD Áp dụng các trường hợp có “dòng thác” cytokin
Đặc điểm ➢ Tương thích sinh học cao ➢ Không hoạt hóa hệ thống đông máu và bổ thể ➢ Mất tiểu cầu ít ➢ Lọc các chất theo kích thước ➢ Chỉ loại bỏ chất kỵ nước TLPT 5 – 55 kD mới bị loại bỏ ➢ Không mất đáng kể albumin, yếu tố đông máu và immunoglobulines ➢ Loại bỏ phụ thuộc nồng độ (tự điều hòa) ➢ Nồng độ cao – hiệu suất loại bỏ cao ➢ Không loại bỏ hoàn toàn các chất trung gian có vai trò sinh lý 4
Những chất nào có thể bị loại bỏ? • Trung gian phản ứng viêm – Cytokines: IL-10, IL-6, IL-8, TNF-alpha... – „Chất kích hoạt“ phản ứng viêm • DAMPs (Damage associated molecular patterns) • PAMPs (Pathogen associated molecular patterns) • Một số độc tố – Độc tố tụ cầu – Độc tố của Strept pyogenes – Độc tố Ricin • Một số chất chuyển hóa – Bilirubin – Acid mật – Myoglobin – Hemoglobin tự do