YOMEDIA
Bài giảng Ngữ văn 11 - Làm văn: Thao tác lập luận so sánh
Chia sẻ: Nguyenanhtuan_qb Nguyenanhtuan_qb
| Ngày:
| Loại File: PPT
| Số trang:25
57
lượt xem
2
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Bài giảng Ngữ văn 11 - Làm văn: Thao tác lập luận so sánh trình bày tìm hiểu chung về thao tác lập luận so sánh, tìm hiểu ngữ liệu, khái niệm, mục đích và yêu cầu của lập luận so sánh; cách so sánh, tìm hiểu ngữ điệu, quy trình, cách thức thực hiện thao tác lập luận so sánh.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Ngữ văn 11 - Làm văn: Thao tác lập luận so sánh
- •@/Bài cũ :
•1.Trong chương trình làm văn lớp 10, em đã
được học những thao tác lập luận nào ?
2.Chương trình làm văn 11, chúng ta đã tiếp
tục học và ôn lại thao tác lập luận nào trong
văn nghị luận?
3.Ngoài thao tác lập luận phân tích, diễn dịch,
quy nạp, tổng hợp, trong làm văn nghị luận
chúng ta còn thường sử dụng những thao tác
lập lập nào khác?
- Tiết 32 – Làm văn
Thao tác
LẬP LUẬN SO SÁNH
- @/ Mục tiêu của bài học :sgk
@/ Nội dung bài học :
A/Tìm hiểu chung về thao tác lập luận so sánh :
I.Tìm hiểu ngữ liệu.
II.Khái niệm, mục đích và yêu cầu của lập
luận so sánh.
B/Cách so sánh :
I.Tìm hiểu ngữ liệu.
II.Quy trình, cách thức thực hiện thao tác lập
luận so sánh.
C/Ghi nhớ
D.Luyện tập củng cố.
- A/ Tìm hiểu chung :
I. Tìm hiểu ngữ liệu :
1.Ngữ liệu 1:
Từng nghe nói rằng : Người hiền xuất hiện ở
đời thì như ngôi sao sáng trên trời cao. Sao sáng ắt
chầu về ngôi Bắc Thần, người hiền ắt làm sứ giả
cho thiên tử. Nếu như che mất ánh sáng, giấu đi
vẻ đẹp, có tài mà không được đời dùng, thì đó
không phải là ý trời sinh ra người hiền vậy.
( “Chiếu cầu hiền” của Ngô Thì Nhậm )
*Nội dung đoạn văn trên thể hiện nội dung gì?
* Nhận xét về cách lập luận của tác giả trong
đoạn văn?
* Mục đích của cách lập luận ấy?
- Nội dung đoạn văn nói về mối quan hệ
giữa người tài và thiên tử.
Cách lập luận của tác giả : dùng cách
so sánh :
+Người hiền như ngôi sao sáng trên
trời.
+Sao sáng phải tụ về Bắc Đẩu
người hiền phải làm sứ giả cho thên tử.
Mục đích của cách lập luận nhằm :
Khẳng định vai trò, trách nhiệm của
người hiền với thiên tử và cuộc đời.
- 2. Ngữ liệu 2 :
Đối tượng so sánh và đối tượng được so sánh
trong đoạn văn :
+Đối tượng được so sánh : Là bài “Văn chiêu hồn”
+Đối tượng so sánh là Chinh phụ ngâm, Cung oán
ngâm khúc; Truyện Kiều.
Mục đích so sánh: Tìm ra những nét giống nhau và
những nét khác nhau giữa “Văn chiêu hồn” với các
tác phẩm được đưa ra làm đối tượng so sánh.
+ Gíông nhau : cùng thể hiện lòng yêu thương với
con người.
+Khác nhau: Chỉ riêng “Văn chiêu hồn” là bàn đến
cả loài người trong một vùng địa dư “xưa nay ít ai
động tới : cõi chết”.
- *Như vậy, ở 2 đoạn văn trên người viết đã
làm công việc so sánh một cách cụ thể.
Nhưng có phải cứ làm công việc so sánh là có
ngay được lập luận so sánh hay không? Vì
sao?
Để có một lập luận so sánh, người viết
( hay người nói ) dĩ nhiên phải làm công việc
so sánh. Không có sự so sánh, không thể có
lập luận so sánh.
Song để hình thành một lập luận so sánh,
cần phải tiến hành lập luận ( nghĩa là phải
dùng so sánh làm cách thức chủ yếu để tổ chức, gắn
kết các lý lẽ và dẫn chứng ) nhằm làm sáng tỏ
- *Theo em, hai đoạn ngữ liệu vừa xem xét có thể xem là một
lập luận so sánh không ? Vì sao?
Đoạn văn 1 viết nhằm để nhấn mạnh vai trò và trách
nhiệm của người hiền với đất nước .
Luận điểm ấy được làm sáng tỏ bằng cách so sánh
hình ảnh người hiền như sao sáng và quan hệ của người
hiền với Thiên tử như quy luật của tinh tú.
Đoạn văn 2 viết để làm sáng tỏ luận điểm về sự đặc sắc
của bài Văn chiêu hồn trong niềm rung động về thân
phận con người.
+Luận điểm ấy được làm sáng tỏ
bằng cách so sánh Văn chiêu hồn
với các kiệt tác cũng nói về
niềm thương xót cho những kiếp người.
- + Các lý lẽ so sánh ( nhất là về sự khác
nhau) được tổ chức, sắp xếp thật rõ ràng,
hợp lý, có sức thuyết phục :
“Chinh phụ ngâm,Cung oán ngâm khúc mới
bàn đến một hạng người, Truyện Kiều nói
đến cả xã hội người, nhưng phải tới Văn
chiêu hồn ta mới thấy niềm xót xa cho cả
loài người ; các tác phẩm khác chỉ nói về
con người trong cõi sống, chỉ Văn chiêu hồn
mới động đến con người trong cõi chết”
Đoạn văn là một lập luận so sánh điển
hình.
- II/ Khái niệm, mục đích và yêu cầu của thao tác
lập luận so sánh :
1. Khái niệm:
*Từ việc tìm hiểu các ngữ liệu trên, em hãy cho
biết : Thế nào là lập luận so sánh ?
Lập luận so sánh là một kiểu lập luận nhằm
đối chiếu hai hay nhiều sự vật hoặc các mặt
trong cùng một sự vật, hiện tượng… để chỉ ra
những nét giống nhau hoặc khác nhau giữa
chúng.
Từ đó, thấy được đặc điểm
và giá trị của mỗi sự vật,
hiện tượng được so sánh.
- 2/ Mục đích của lập luận so sánh :
Chỉ ra sự giống nhau, khác nhau của đối tượng
so sánh hoặc được so sánh.
Thấy được bản chất của sự vật, hiện tượng
được so sánh.
Khẳng định giá trị, ý nghĩa của sự vật, hiện
tượng đối với cuộc sống con người, sự đóng góp
sáng tạo của tài năng con người.
@/ Ví dụ:
Xuân Diệu tìm kiếm cài đẹp ngay trong cảm
nhận buồn trước cuộc đời (Đây mùa thu tới).
Nguyễn Tuân lại tìm thấy cái đẹp phải gắn liền
với cái thiện. Nam Cao lại tìm thấy cái đẹp khi
con người luôn trăn trở về nhân phẩm của mình.
- 3. Yêu cầu của thao tác lập luận so
sánh:
So sánh là cần thiết. Song, để so sánh
một cách có hiệu quả, cần :
+ So sánh dựa trên cùng một tiếu chí,
cùng bình diện.
+ Khi so sánh, cần phải rút ra những
nhận xét – đánh giá về đối tượng so
sánh và đối tượng được so sánh.
- B/ Cách so sánh :
I/ Tìm hiểu ngữ liệu :
Nguyễn Tuân đã so sánh Ngô Tất Tố với
hai loại người :
+ Loại người theo chủ trương cải lương
hương ẩm. Họ cho rằng chỉ cần cải cách
những hủ tục, thì đời sống của nông dân
được nâng cao.
+ Loại người hoài cổ. Họ cho rằng chỉ cần
trở về cuộc sống thuần phác ngày xưa thì
đời sống nông dân được cải thiện.
- Mục đích so sánh của Nguyễn Tuân:
+Chỉ ra cái ảo tưởng về suy nghĩ
của 2 loại người trên.
+Làm nổi bật cái đúng trong suy
nghĩ và nhận thức của Ngô Tất Tố :
Người nông dân phải đứng lên chống
lại kẻ bóc lột, áp bức mình.
Đây là sự so sánh khác nhau.
- @/ Từ ngữ liệu này, em có nhận xét gì về quy
trình và thao tác cụ thể của tác giả để xây dựng
thao tác lập luận so sánh trong đoạn văn?
Mở đầu , nêu lên luận điểm mà ông
muốn làm sáng rõ : Không ngờ trong cái xã
hội tối tăm, tác giả “Tắt đèn” lại có thể
tìm được đường đi cho nhân vật của
mình.
Cách nêu luận điểm rất tự nhiên ( bằng
một câu hỏi chứa đầy sự ngạc nhiên và
thán phục : “Làm sao trong đêm tối ngày
đó….tự mình soi đường cho nhân vật mình
đi?”).
- Tiếp đến, Nguyễn Tuân làm sáng tỏ luận điểm
bằng cách so sánh :
+ Đối tượng so sánh ở đây : đều là các nhà văn
“nói về làng xóm dân cày” trước Cách mạng tháng
Tám 1945.
+ Tiêu chí so sánh : nội dung bàn luận về nông
thôn và người nông dân.
+Mục đích hướng tới của so sánh :
Là làm nổi bật sự đặc sắc, sự thành công kỳ lạ
của Ngô Tất Tố trong việc ông đã “xui người nông
dân nổi loạn”, trong khi các nhà văn khác chỉ bàn
đến sự cải lương hoặc thoát ly
- Chính mục đích so sánh này đã quyết
định cách lựa chọn kiểu so sánh : kiểu so
sánh khác nhau, để làm rõ vấn đề.
Cuối cùng, từ kết quả so sánh, tác giả lại
trở về luận điểm ba đầu, nhưng ở một
tầm nhận thức sâu sắc, mới mẻ hơn và ở
mức xúc động mạnh mẽ hơn.
- II. Cách thực hiện thao tác lập luận so sánh :
1.Quy trình thực hiện:
Bước 1: Xác định đối tượng so sánh và đối
tượng được so sánh.
Bước 2: Xác định tiêu chí so sánh.
Bước 3 :Xác định mục đích so sánh.
Bước 4 : Lựa chọn cách so sánh.
2. Các cách so sánh :
So sánh tương đồng (từ một chân lý đã biết suy ra một
chân lý tương tự, có chung một logíc bên trong.So sánh này
nhằm mục đích chỉ ra những nét giống nhau)
So sánh tương phản (đối chiếu các mặt trái ngược để
làm nổi bật luận điểm )
- Ví dụ 1:
Mở đầu bản Tuyên ngôn độc lập, Hồ Chí Minh đã
viết :
“Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình
đẳng.Tạo hoá cho họ những quyền không ai có
thể xâm phạm được.Trong những quyền ấy, có
quyền được sống, quyền tự do và mưu cầu hạnh
phúc”. Lời bất hủ ấy trong bản Tuyên ngôn độc
lập 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có
nghĩa là : Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh
ra bình đẳng; dân tộc nào cũng có quyền sống,
quyền sung sướng và quyền tự do.
So sánh tương đồng.
- Ví dụ 2:
Các cụ ưa nhìn màu đỏ choét, ta lại ưa nhìn những
màu nhạt… Các cụ bâng khuâng vì tiếng trùng đêm
khuya, ta lại nao nao vì tiếng gà gáy lúc đúng ngọ.
Nhìn một cô gái xinh xắn, ngây thơ, các cụ coi như
đã làm một việc tội lỗi, ta thì cho mát mẻ như
đứng trước một cánh đồng xanh. Cái tình của các
cụ chỉ là sự hôn nhân, nhưng đối với ta thì trăm
hình muôn trạng: cái tình say đắm , cái tình thoảng
qua, cái tình gần gũi, cái tình xa xôi…cái tình trong
giây phút, cái tình ngàn thu. ( Lưu Trọng Lư )
So sánh tương phản.
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
ERROR:connection to 10.20.1.98:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
ERROR:connection to 10.20.1.98:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
Đang xử lý...
Thêm vào BST
Báo xấu
