zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Nông - Lâm - Ngư

» Nông nghiệp

Bài giảng Sản xuất giống và công nghệ hạt giống: Chương 6 - Học viện Nông nghiệp Việt Nam

Chia sẻ: Ngocnga Ngocnga | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Báo xấu

114
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Sản xuất giống và công nghệ hạt giống - Chương 6 trình bày nguyên lý cơ bản của kỹ thuật sản xuất hạt giống cây trồng. Chương này gồm có những nội dung cơ bản sau: Khái niệm và vai trò của sản xuất hạt giống và nhân giống, phương thức sinh sản và sự ổn định di truyền tương đối của giống, sự thoái hóa giống, hệ số nhân của giống, các cấp hạt giống. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Sản xuất giống và công nghệ hạt giống: Chương 6 - Học viện Nông nghiệp Việt Nam

Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/  Tõ nh÷ng n¨m cuèi nh÷ng n¨m 1950, h¹t gièng chÊt lưîng cao cña c¸c c©y trång ®· ®ưîc phæ biÕn réng Chư¬ng 6 r·i trong s¶n xuÊt. nguyªn lý c¬ b¶n cña kü thuËt  Gièng lµ c«ng cô canh t¸c c¶i tiÕn cïng ph©n bãn, S¶n xuÊt h¹t gièng c©y trång phư¬ng ph¸p phßng trõ cá d¹i, s©u bÖnh ®· t¹o ra cuéc c¸nh m¹ng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.  C«ng nghÖ s¶n xuÊt h¹t gièng ®ãng mét vai trß quan träng trong cuéc c¸ch m¹ng nµy. 1. Khái niệm và vai trò của sản xuất hạt giống và nhân giống  S¶n xuÊt h¹t gièng ®· gióp t¨ng nhanh sè lưîng, ®¶m 1.1. Khái niệm Sản xuất hạt giống là tạo và thu hoạch hạt hay cây con từ những b¶o chÊt lưîng, duy tr× nguån gen vµ tho¶ m·n sè vật liệu thực vật nhằm mục đích phân phối, cất trữ và kinh lưîng h¹t cho nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña n«ng d©n. doanh. Trong quá trình sản xuất sử dụng kỹ thuật đặc thù để giữ nguyên được kiểu gen của vật liệu gốc, có sức sống, sức khỏe  H¹t gièng lµ mét vËt liÖu sèng cã nh÷ng yªu cÇu ®Æc và giá trị gieo trồng tốt, cho năng suất cao ở thế hệ sau. thï do vËy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cÇn dùa trªn nh÷ng c¬ së 1.2. Vai trò của sản xuất giống khoa häc ®Ó ®¶m b¶o chÊt lưîng, sè lưîng cña l« h¹t  Bảo tồn kiểu gen hiện có hay kiểu gen mới tạo ra gièng.  Duy trì giống  Phục tráng giống 2. Phư¬ng thøc sinh s¶n vµ sù æn ®Þnh di truyÒn 2.3. §Æc ®iÓm quÇn thÓ c©y tù thô phÊn tư¬ng ®èi cña gièng  C¬ quan sinh s¶n lµ nhuþ vµ nhÞ trong cïng mét hoa 2.1. Phư¬ng thøc sinh s¶n (hoa lưìng tÝnh) • Nhãm c©y tù thô phÊn  Nhuþ ë vÞ trÝ thÊp h¬n ®Ó qu¸ tr×nh nhËn phÊn thuËn lîi. • Nhãm c©y giao phÊn • Nhãm c©y sinh s¶n v« tÝnh  Hoa cÊu t¹o thưêng nhá, kh«ng mµu s¾c, mïi vÞ 2.2. Sù æn ®Þnh cña gièng  KÕt qu¶ qu¸ tr×nh tù thô phÊn lµ h¹t ®Ó duy tr× nßi gièng  æn ®Þnh tư¬ng ®èi vÒ h×nh th¸i vµ còng chÝnh lµ vËt liÖu lµm gièng.  æn ®Þnh tư¬ng ®èi vÒ n¨ng suÊt  Qu¸ tr×nh tù thô phÊn quyÕt ®Þnh ®é thuÇn cña h¹t  æn ®Þnh tương đối vÒ chÊt lưîng gièng. 1
Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ P1; P2 AA x aa Dị hợp(%) Đồng hợp(%) 2.4. §Æc ®iÓm quÇn thÓ c©y giao phÊn  Hoa lớn, màu sắc sặc sỡ, cã mïi vÞ, tói mËt F1 Aa 100 0  Nhuỵ và nhị chÝn kh«ng cïng thời điểm. F2 AA 2Aa aa 50 50  C©y giao phÊn do qu¸ tr×nh thô phÊn thô tinh hoµn toµn F3 4AA 2AA 4Aa 2aa 4aa 25 75 tù do, nã cã thÓ nhËn phÊn tõ hoa kh¸c, c©y kh¸c vµ Tần số dị hợp tử = (1/2)n thËm chÝ ngay cña chÝnh nã. Tần số đồng hợp tử = 1 - (1/2)n  Tung phÊn vµ thô phÊn nhê giã vµ c«n trïng n: Thế hệ tự thụ phấn  C©y hoa ®¬n tÝnh: Hoa ®ùc vµ hoa c¸i trªn cïng mét c©y như ng«, dưa, mưíp  Dùa trªn ph¬ng thøc sinh s¶n cña c©y giao phÊn trong s¶n xuÊt gièng cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm chÝnh sau:  Mçi c©y cã c¬ héi cho phÊn vµ nhËn phÊn như nhau.  §¶m b¶o c¸ch ly tèt tr¸nh nhËn phÊn tõ gièng kh¸c, dßng  æn ®Þnh di truyÒn khi giao phèi víi quÇn thÓ lín kh¸c.  Khi tÇn xuÊt kiÓu gen kh«ng thay ®æi tõ thÕ hÖ nµy qua  QuÇn thÓ kh«ng qu¸ nhá dÉn ®Õn cËn phèi, gi¶m søc sèng thế hÖ kh¸c quÇn thÓ ®ã gäi lµ quÇn thÓ ë tr¹ng th¸i c©n vµ tho¸i ho¸ gièng. b»ng.  §¶m b¶o cho quÇn thÓ tù do thô phÊn hoµn toµn.  Hardy Weinberg x¸c ®Þnh b»ng phư¬ng tr×nh:  QuÇn thÓ c©y giao phÊn æn ®Þnh di truyÒn tõ thÕ hÖ nµy qua thÕ hÖ kh¸c lµ do giao phÊn vµ tr¹ng th¸i c©n b»ng di truyÒn theo ®Þnh luËt Hardy Weinberg: "Gen vµ tÇn suÊt kiÓu p2 + 2p(1-p) + (1-p)2 gen trong mét quÇn thÓ mendel lµ mét h»ng sè tõ thÕ hÖ nµy sang p: lµ tÇn suÊt cña 1 alen vµ 1-p lµ tÇn suÊt cña 1 alen thÕ hÖ kh¸c, nÕu kh«ng cã chän läc, ®ét biÕn, lÉn t¹p hay thay ®æi kh¸c. Tæng tÇn suÊt cña 1 alen = 1. ngÉu nhiªn“. • VÝ dô: Mét quÇn thÓ ph¸t triÓn tõ 4 bè mÑ, trong ®ã 2 Trường hợp 1: nếu 4 bố mẹ trên chỉ thực hiện một chiều cho mang kiÓu gen: Bb1, Bb2 vµ BB1 và BB2 phấn hay nhận phấn, gen và tần suất kiểu gen sẽ là: Như vËy tÇn suÊt kiÓu gen BB Bb bb Bb1 x Bb2 1 2 1 B = 6:8 = 0,75 vµ b = 2 : 8 = 0,25. Bb1 x BB1 2 2 Ở tr¹ng th¸i c©n b»ng Hardy Weinberg th× cã tÇn suÊt Bb1 x BB2 2 2 kiÓu gen như sau : Bb2 x BB1 2 2 (0,75)2 + 2(0,75)(0,25) + (0,25)2 Bb2 x BB2 2 2 = 0.56 + 0.38 + 0.06 BB1 x BB2 4 NÕu quÇn thÓ tù do thô phÊn ta nhËn ®ưîc tr¹ng th¸i Tæng 13 10 1 c©n b»ng míi như sau: TÇn suÊt kiÓu gen 0,54 0,42 0,04 2
Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ Trường hợp thứ 2: nếu đảm bảo tự do thụ phấn hoàn toàn 2.5. §Æc ®iÓm quÇn thÓ c©y sinh s¶n v« tÝnh bao gồm cả thuận, nghịch và tự thụ phấn sẽ có tần xuất như sau:  C©y sinh s¶n v« tÝnh cã hai nhãm: BB Bb bb  Hoµn toµn sinh s¶n v« tÝnh như: hµnh, tái, hoµng tinh, hoµng ®ao... 6 tổ hợp lai thuận trên 13 10 1  Võa cã kh¶ n¨ng sinh s¶n h÷u tÝnh võa cã kh¶ n¨ng sinh s¶n 6 tổ hợp lai nghịch củ nó 13 10 1 v« tÝnh như: c©y ¨n qu¶, khoai lang, khoai t©y. Tự thụ phấn Bb1 1 2 1  Bé phËn nh©n gièng lµ cñ, th©n gi¶, m¾t, cµnh, th©n ngÇm, Tự thụ phấn của Bb2 1 2 1 ®o¹n cµnh, rÔ, l¸.. Tự thụ phấn của BB1 4  §Æc thï cña c¸c loµi c©y sinh s¶n v« tÝnh vÒ di truyÒn quÇn Tự thụ phấn của BB2 4 thÓ lµ ®ång nhÊt tõ thÕ hÖ nµy qua thÕ hÖ kh¸c. Tổng 36 24 4  Nh÷ng c©y nh©n tõ dßng mÑ gäi lµ dßng v« tÝnh, cã kiÓu gen Tần suất kiểu gen 0,56 0,38 0,06 gièng c©y mÑ. 3. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n  H¹t nguyªn chñng (Foundation seed, Basic seed): Lµ l«  Dßng (line): Lµ quÇn thÓ nhá ®ưîc h×nh thµnh tõ mét tËp h¹t ®ưîc nh©n lªn tõ l« h¹t t¸c gi¶ hoÆc h¹t siªu hîp c¸c c©y sinh ra tõ mét b«ng. nguyªn chñng theo quy tr×nh kü thuËt quy ®Þnh cña Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n vµ ®¹t tiªu chuÈn  Gia ®×nh (Family): Lµ mét quÇn thÓ ®ưîc b¾t nguån tõ mét dßng. h¹t nguyªn chñng theo kiÓm nghiÖm Quèc gia.  H¹t gièng t¸c gi¶ (Breeder’s seed): Lµ l« h¹t gièng do  H¹t x¸c nhËn (Certified seed): Lµ l« h¹t ®ưîc nh©n lªn t¸c gi¶ cung cÊp. tõ l« h¹t nguyªn chñng theo quy tr×nh kü thuËt ®ưîc quy  H¹t siªu nguyªn chñng (Pre-basic seed): Lµ l« h¹t gièng ®Þnh cña Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n vµ ®¹t phôc tr¸ng b¾t nguån tõ thÕ hÖ nµo ®ã trưíc nguyªn tiªu chuÈn h¹t nguyªn chñng theo kiÓm nghiÖm Quèc chñng (G1, G2 cã thÓ G3) ®¹t tiªu chuÈn kiÓm nghiÖm gia. quèc gia. 4. Sù tho¸i ho¸ gièng 4.2. Nguyªn nh©n tho¸i ho¸ gièng 4.1. Nh÷ng biÓu hiÖn cña sù tho¸i ho¸ • LÉn c¬ giíi LÉn c¬ giới lµ mét nguyªn nh©n nguy hiÓm dÉn ®Õn tho¸i  Sau mét thêi gian gieo trång quan s¸t thÊy sù kh¸c biÖt ho¸ gièng ®Æc biÖt khi lÉn hÖ thèng vµ hÖ sè nh©n cña víi nguyªn b¶n vÒ h×nh th¸i, n¨ng suÊt, chÊt lưîng s¶n gièng lÉn lín h¬n hÖ sè nh©n cña gièng c¬ b¶n cã thÓ phÈm vµ kh¶ n¨ng chèng chÞu theo xu hưíng xÊu. chứng minh b»ng vÝ dô sau:  Nh÷ng biÕn ®æi xÊu ®i cña gièng c©y trång trªn c¸c tÝnh Ví dụ: lẫn cơ giới 1 lần và giống lẫn có hệ số nhân (HSN) tr¹ng kh¸c nhau sau mét sè lÇn gieo trång gäi lµ hiÖn thấp hơn giống cơ bản, giả sử HSN của giống cơ bản = 10, tưîng tho¸i ho¸ gièng. giống lẫn = 8, số hạt giống cơ bản ban đầu là 1000 hạt, hạt  Sù tho¸i ho¸ x¶y ra ë tÊt c¶ c¸c gièng, trªn c¶ tÝnh tr¹ng giống khác lẫn trong lô hạt giống là 2. Tỷ lệ lẫn cơ giới qua 4 sè lưîng vµ chÊt lưîng. lần nhân như sau: 3
Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ Tỷ lệ lẫn qua các lần nhân trường hợp lẫn 1 lần Nếu lẫn 1 lần mà hệ số nhân của giống lẫn nhỏ hơn giống cơ bản thì tỷ lệ lẫn giảm dần, nhưng lẫn hệ thống vẫn gây Số hạt Tỷ lệ lẫn Số lần gieo thoái hóa giống nghiêm trọng. Công thức tính tỷ lệ lẫn lần Giống cơ bản Giống lẫn (%) nhân thứ n được tính bằng công thức sau: Bắt đầu 1000 2 0,20 Zn = Z + Zk + Zk2 + Zk3 + Zk4 +...Zkn Lần nhân 1 10.000 16 0,16 Trong đó: Lần nhân 2 100.000 128 0,13 Zn là tỷ lệ lẫn lần thứ n (%) Lần nhân 3 1.000.000 1024 0,10 Z là tỷ lệ lẫn hệ thống (% ) Lần nhân 4 10.000.000 8192 0,08 k là biểu diễn tỷ lệ hệ số nhân của giống lẫn so với giống cơ bản. Lẫn sinh học Hiện tượng phân ly Những giống cây trồng, dòng bố mẹ được chọn lọc tạo thành từ Lẫn sinh học do cách ly không đảm bảo, giống cơ bản nhận nguồn vật liệu gây biến dị bằng lai, đột biến…nhưng không thể chọn phấn của các giống khác, loài khác trong khu vực sản xuất dẫn đồng hợp trên tất cả các cặp gen. Vì vậy trong quá trình gieo trồng nhưng cặp gen dị hợp tiếp tục phân ly gây ra thoái hóa giống. đến phân ly tạo ra các cá thể khác dạng ở lần nhân tiếp theo. Lẫn sinh học xảy ra cả với cây tự thụ phấn và cây giao phấn Tích lũy bệnh nhưng cây giao phấn gây ra thoái hóa nhanh và nghiêm trọng Tích lũy bệnh là nguyên nhân thoái hóa giống, đặc biệt bệnh virus. Sản xuất giống một loài cây trồng trên một khu đất trong nhiều vụ, hơn. nhiều năm dẫn đến tăng mức độ bệnh gây ra thoái hóa giống. Điển hình thoái hóa giống do nguyên nhân tích lũy bệnh ở cây họ cà, cây Đột biến tự nhiên họ thập tự. Cây trồng trên đồng ruộng chịu ảnh hưởng của môi trường, Kỹ thuật sản xuất không phù hợp những tác nhân của môi trường như bức xạ, thay đổi ẩm độ, Điều kiện sản xuất không phù hợp gây thoái hóa giống thông qua nhiệt độ đột ngột… gây ra các đột biến tự nhiên. chất lượng hạt giống kém, thay đổi di truyền hay nhiễm bệnh. Nguyên nhân và biện pháp khắc phục thoái hóa giống 5. HÖ sè nh©n cña gièng Nguyên nhân Biện pháp khắc phục  Tû lÖ gi÷a lưîng h¹t gièng thu ®ưîc sau mét lÇn nh©n so víi lưîng • Khu sản xuất riêng gièng gieo ban ®Çu gäi lµ hÖ sè nh©n gièng. Lẫn cơ giới • Vệ sinh  HÖ sè nh©n lµ mét c¬ së quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gièng ®Ó x¸c ®Þnh sè lÇn nh©n, diÖn tÝch nh©n, lưîng h¹t gièng gèc ®¶m Lẫn sinh học • Cách ly tốt b¶o t¹o ra sau lÇn nh©n ®ñ lưîng h¹t gièng theo yªu cÇu cña s¶n • Điều kiện sản xuất phù hợp xuÊt. Đột biến tự nhiên • Chọn lọc  Nh÷ng gièng cã hÖ sè nh©n thÊp sè lÇn nh©n nhiÒu ¶nh hưëng ®Õn Phân ly • Chọn lọc triệt để ®é thuÇn cña gièng hay nãi c¸ch kh¸c khã kh¨n trong duy tr× ®é • Thay đổi khu vực sản xuất, luân thuÇn cña gièng cÇn nh÷ng quy tr×nh nghiªm ngÆt, gi¸ thµnh h¹t canh gièng cao. Tích lũy bệnh •Phòng trừ sâu bệnh  Nh÷ng c©y nh©n gièng b»ng h¹t thưêng cã hÖ sè nh©n gièng cao h¬n nh÷ng c©y nh©n gièng b»ng cñ hoÆc c¬ quan sinh dưìng Điều kiện sản xuất giống • Áp dụng kỹ thuật phù hợp kh¸c. không phù hợp 4
Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 6. C¸c cÊp h¹t gièng Theo hiÖp héi c¸c c¬ quan x¸c nhËn gièng Hoa Kú h¹t gièng ®ưîc ph©n lµm 4 cÊp nh sau: Gièng t¸c gi¶ (Breeder seed): §ưîc s¶n xuÊt díi sù gi¸m s¸t trùc tiÕp cña t¸c gi¶ gièng vµ ®¶m b¶o tÝnh x¸c thùc cña gièng. Gièng nguyªn chñng (Foundation seed): Lµ thÕ hÖ nh©n ®Çu tiªn tõ h¹t gièng t¸c gi¶. Nã ®ưîc s¶n xuÊt t¹i c¸c c¬ quan hay c¸ nh©n s¶n xuÊt gièng nguyªn chñng dưíi sù gi¸m s¸t cña c¬ quan cã chøc n¨ng s¶n xuÊt gièng nguyªn chñng. Gièng ®¨ng ký (Register seed): §©y lµ h¹t gièng ®ưîc nh©n tõ gièng nguyªn chñng nh»m t¨ng lưîng h¹t gièng trưíc khi s¶n xuÊt gièng x¸c nhËn. Gièng nµy chưa cã môc ®Ých ®ưa ra s¶n xuÊt. Gièng x¸c nhËn (Certified seed): §ưîc nh©n ra tõ gièng nguyªn chñng hay gièng ®¨ng ký. Nh©n sè lưîng lín ®ưa ra s¶n xuÊt. HiÖp héi gièng vµ h¹t gièng Ch©u ©u qui ®Þnh theo 3 cÊp h¹t gièng: • H¹t gièng t¸c gi¶ (Breeder seed) • H¹t gièng nguyªn chñng (basic seed) • H¹t gièng x¸c nhËn (Certified seed). ViÖt Nam gièng lóa ®ưîc chia thµnh 4 cÊp: • H¹t gièng t¸c gi¶ (Breeder seed) • H¹t gièng siªu nguyªn chñng (pre-basic seed) • H¹t gièng nguyªn chñng (basic seed) • H¹t gièng x¸c nhËn (Certified seed). 5

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.