Bài giảng Thị trường chứng khoán

Chaøo caùc baïn Chaøo caùc baïn

Giôùi Thieäu Moân Hoïc Giôùi Thieäu Moân Hoïc

30 tieát 30 tieát

Baøi taäp Baøi taäp (15 tieát ) (15 tieát )

Lyù thuyeát Lyù thuyeát (15 tieát ) (15 tieát )

Thi heát moân Thi heát moân

Kieåm tra 1 tieát Kieåm tra 1 tieát (2 baøi ) (2 baøi )

Thò tröôøng chöùng khoaùn Thò tröôøng chöùng khoaùn

Giôùi Thieäu Moân Hoïc Giôùi Thieäu Moân Hoïc

Kieåm tra 1 tieát Kieåm tra 1 tieát ( 02 Baøi ) ( 02 Baøi )

Baøi soá 2 Baøi soá 2 Baùo Baùo caùo caùo

Baøi soá 1 Baøi soá 1 Vieát Vieát tieåu tieåu luaän luaän

Moät soá teân baøi vieát tieåu Moät soá teân baøi vieát tieåu luaän luaän

1. Trình baøy caùc 1. Trình baøy caùc ñieàu kieän ñeå TTCK ñieàu kieän ñeå TTCK hoaït ñoäng toát? hoaït ñoäng toát?

3. Trình baøy quy trình 3. Trình baøy quy trình phaùt haønh chöùng khoaùn phaùt haønh chöùng khoaùn laàn ñaàu ra coâng chuùng? laàn ñaàu ra coâng chuùng?

2. Trình baøy quy trình 2. Trình baøy quy trình giao dòch taïi giao dòch taïi TTCK Vieät Nam? TTCK Vieät Nam?

4. Trình baøy 4. Trình baøy caùc cô sôû ñeå caùc cô sôû ñeå döï baùo giaù döï baùo giaù coå phieáu? coå phieáu?

7. Neâu teân 7. Neâu teân maõ CK nieâm yeát? maõ CK nieâm yeát? Tr.baøy HÑKD cuûa Tr.baøy HÑKD cuûa 1 Cty coù phaùt haønh 1 Cty coù phaùt haønh CP maø anh CP maø anh (chò) bieát? (chò) bieát?

5. Tìm hieåu phöông 5. Tìm hieåu phöông thöùc vaø caàm coá thöùc vaø caàm coá chöùng khoaùn? chöùng khoaùn?

6. Ñaùnh giaù hoaït 6. Ñaùnh giaù hoaït ñoäng TTCK taïi ñoäng TTCK taïi TpHCM trong 6 TpHCM trong 6 thaùng ñaàu naêm thaùng ñaàu naêm 2007? 2007?

Giôùi Thieäu Moân Hoïc Giôùi Thieäu Moân Hoïc

Baøi soá 1 Baøi soá 1 Vieát tieåu luaän Vieát tieåu luaän

07 trang  07 trang  (min) (min)

Trang soá 1 Trang soá 1

Trang soá 2 Trang soá 2

Trang soá 3 – heát Trang soá 3 – heát

Noäi Noäi dung dung

Danh Danh  saùch   saùch  nhoùm nhoùm

Teân Tröôøng Teân Tröôøng Teân tieåu luaän Teân tieåu luaän Teân nhoùm Teân nhoùm

BAØI 1: TOÅNG QUAN THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG  BAØI 1: TOÅNG QUAN THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG

KHOAÙN

KHOAÙN

1. Thò Tröôøng Chöùng Khoaùn Laø Gì 1. Thò Tröôøng Chöùng Khoaùn Laø Gì

??

Trao   Trao  ñoåi ñoåi

• Hoaït Ñoäng

Chuyeån  Chuyeån  nhöôïng nhöôïng

Voán ñaàu tö        Voán ñaàu tö     cho neàn kinh teá      cho neàn kinh teá

Moâi tröôøng ñaàu tö  Moâi tröôøng ñaàu tö  cho coâng chuùng cho coâng chuùng

H

H

u u

y y     ñ ñ

o o

ä ä

n n

g g

Cung caáp Cung caáp

Tính thanh khoaûn Tính thanh khoaûn  cho caùc chöùng khoaùn  cho caùc chöùng khoaùn

Taïo Taïo

TaïoTaïo

Moâi tröôøng  Moâi tröôøng  giuùp chính phuû  giuùp chính phuû  thöïc hieän  thöïc hieän  chính saùch vó moâ chính saùch vó moâ

i i

CH ÖÙ Ñ Ñ a C a ù ù n n h NA h ÊN g g G  a a ù ù Hoaït ñoäng  Hoaït ñoäng  cuûa doanh nghieäp cuûa doanh nghieäp

2. Chöùc Naêng Cô Baûn Cuûa TTCK 2. Chöùc Naêng Cô Baûn Cuûa TTCK

Mua baùn CK Mua baùn CK  môùi phaùt haønh.  môùi phaùt haønh.

Giao dòch  Giao dòch  CK  CK  ñaõ ñöôïc  ñaõ ñöôïc  phaùt haønh  phaùt haønh  treân  treân  thò tröôøng  thò tröôøng  sô caáp. sô caáp.

THÒ TRÖÔØNG SÔ CAÁP THÒ TRÖÔØNG SÔ

Voán  Voán  töø  töø  NÑT NÑT  seõ ñöôïc   seõ ñöôïc  chuyeån chuyeån  sang   sang  nhaø  nhaø  phaùt haønh  phaùt haønh

CAÁP

3. Cô Caáu Thò Tröôøng Chöùng 3. Cô Caáu Thò Tröôøng Chöùng Khoaùn Khoaùn

THÒ TRÖÔØNG THÖÙ CAÁP  THÒ TRÖÔØNG THÖÙ CAÁP

Ñaûm baûo tính thanh khoaûn cho CK ñaõ phaùt haønh. Ñaûm baûo tính thanh khoaûn cho CK ñaõ phaùt haønh.

Caïnh tranh  Caïnh tranh

COÂNG  KHAI

Nguyeân  taéc

TRUNG  GIAN

Coâng baèng Coâng baèng

TAÄP  TRUNG

4. Caùc Nguyeân Taéc Hoaït Ñoäng 4. Caùc Nguyeân Taéc Hoaït Ñoäng Cuûa TTCK Cuûa TTCK

CAÙ NHAÂN CAÙ NHAÂN

Nhaø  phaùt  haønh

TOÅ CHÖÙC TOÅ CHÖÙC

Nhaø  ñaàu tö

5. Caùc Thaønh Phaàn Tham Gia TTCK 5. Caùc Thaønh Phaàn Tham Gia TTCK

TTC

K

Caùc  Cty  Chöùng  Khoaùn

UBCK NHAØ NÖÔÙC  UBCK NHAØ NÖÔÙC

CTy DÒCH VUÏ MAÙY TÍNH CK  CTy DÒCH VUÏ MAÙY TÍNH CK

Toå chöùc  coù lieân  quan  TTCK

Sôû GDCK  Sôû GDCK

CTy  CTy  ÑAÙNH GIAÙ  ÑAÙNH GIAÙ  HEÄ SOÁ  HEÄ SOÁ  TÍN NHIEÄM  TÍN NHIEÄM

BAØI 2: TRAÙI PHIEÁU & COÅ PHIEÁU BAØI 2: TRAÙI PHIEÁU & COÅ PHIEÁU

I. Giôùi Thieäu Veà Traùi Phieáu I. Giôùi Thieäu Veà Traùi Phieáu

Ngöôøi phaùt

Nghóa vuï Nghóa vuï

1. Traùi Phieáu Laø Gì ? 1. Traùi Phieáu Laø Gì ?

Ngöôøi naém giöõ chöùng khoaùn   Ngöôøi naém giöõ chöùng khoaùn  (Ngöôøi cho vay)  (Ngöôøi cho vay)

haønh chöùng  khoaùn          ( ngöôøi vay)

Voâ danh Voâ danh

Chính phuû Chính phuû

Ghi danh Ghi danh

Coâng trình Coâng trình

Hình thöùc  Hình thöùc

Ñoái töôïng Ñoái töôïng

Coâng ty Coâng ty

Ñaûm baûo Ñaûm baûo

Coù theå  Coù theå  chuyeån  chuyeån  ñoåi ñoåi

Khoâng Khoâng ñaûm baûo ñaûm baûo

Coù theå  Coù theå  baùn laïi baùn laïi

Coù theå  Coù theå  mua laïi mua laïi

Traùi Phieáu 2. Phaân Loaïi  Traùi Phieáu 2. Phaân Loaïi

II. Giôùi Thieäu Veà Coå Phieáu II. Giôùi Thieäu Veà Coå Phieáu

Khi một coâng ty goùp vốn, Khi một coâng ty goùp vốn, số vốn cần goùp ñöôïc chia thaønh số vốn cần goùp ñöôïc chia thaønh nhiều phần nhỏ bằng nhau nhiều phần nhỏ bằng nhau goïi laø cổ phần. goïi laø cổ phần.

Cổ phiếu chính laø Cổ phiếu chính laø một chứng thư một chứng thư chứng minh quyền sở hữu chứng minh quyền sở hữu của một cổ ñoâng của một cổ ñoâng đối với một coâng ty cổ phần đối với một coâng ty cổ phần vaø cổ ñoâng laø người coù cổ phần vaø cổ ñoâng laø người coù cổ phần thể hiện bằng cổ phiếu. thể hiện bằng cổ phiếu.

Người mua cổ phần gọi laø coå ñoâng. Người mua cổ phần gọi laø coå ñoâng.

Cổ ñoâng được cấp Cổ ñoâng được cấp một giấy chứng nhận một giấy chứng nhận sở hữu cổ phần gọi laø coå phieáu sở hữu cổ phần gọi laø coå phieáu vaø chæ coù Coâng ty cổ phần vaø chæ coù Coâng ty cổ phần mới phaùt haønh cổ phiếu.  mới phaùt haønh cổ phiếu.

1. Coå Phieáu Laø Gì ? 1. Coå Phieáu Laø Gì ?

2. Phaân Loaïi Coå Phieáu. 2. Phaân Loaïi Coå Phieáu.

Ruûi ro nhieàu Ruûi ro nhieàu

Voán goùp Voán goùp vónh vieãn vónh vieãn

Tröôùc Coå töùc coá ñònh Tröôùc Coå töùc coá ñònh CP thöôøng CP thöôøng

Ñöôïc chia Ñöôïc chia TSTL, baàu cöû, QL Cty TSTL, baàu cöû, QL Cty

THÖÔØNG THÖÔØNG

ÖU ÑAÕI ÖU ÑAÕI

Tích luyõ Tích luyõ

Bieán Bieán ñoäng ñoäng giaù giaù nhanh nhanh nhaïy nhaïy

Lôïi nhuaän cao Lôïi nhuaän cao

Coå töùc Coå töùc

Khoâng Khoâng Tích luyõ Tích luyõ

Chuoäc Chuoäc laïi laïi

Khoâng Khoâng Tham Tham gia gia ÑHCÑ, ÑHCÑ, Voán Voán goùp goùp vónh vónh vieãn vieãn

Caùc Caùc loaïi loaïi giaù giaù

Meänh Meänh giaù giaù

chia chia Chuyeån phaàn Chuyeån phaàn ñoåi ñoåi

Thö Thö giaù giaù

Năm 2005, Cty CP HS Năm 2005, Cty CP HS Tlaäp với VĐL 3 tỷ đồng, Tlaäp với VĐL 3 tỷ đồng, số CP ÑKPH:3.105 CP số CP ÑKPH:3.105 CP . Meänh giaù CP cuûa Cty ? . Meänh giaù CP cuûa Cty ?

Traû Traû sau sau CPÖÑ CPÖÑ & & Coâng boá Coâng boá theo naêm, theo naêm, traû traû theo quyù theo quyù

Theo VD qua, đến 2006 Cty HS Theo VD qua, đến 2006 Cty HS Toång soá CP:300.000 + 100.000 = 400.000 CP Toång soá CP:300.000 + 100.000 = 400.000 CP quyết định phaùt haønh theâm 100.000 CP, quyết định phaùt haønh theâm 100.000 CP, Voán CP theo meänh giaù: 10.000ñ x 400.000 = 4.000 trñ Voán CP theo meänh giaù: 10.000ñ x 400.000 = 4.000 trñ meänh giaù CP vẫn 10.000 đ. Nhưng giaù baùn meänh giaù CP vẫn 10.000 đ. Nhưng giaù baùn Voán thaëng dö: (20.000 -10.000) x 100.000 = 1.000 trñ Voán thaëng dö: (20.000 -10.000) x 100.000 = 1.000 trñ Quyõ tích luõy = 1.000 trñ treân thị trường laø 20.000đ. Quỹ tích lũy đầu tư Quyõ tích luõy = 1.000 trñ treân thị trường laø 20.000đ. Quỹ tích lũy đầu tư Toång soá Voán CP = 6.000 trñ Toång soá Voán CP = 6.000 trñ của Cty coøn laïi tính đến cuối 2005 laø của Cty coøn laïi tính đến cuối 2005 laø Thö giaù = 6.000 tr.ñ / 400.000 CP = 15.000 ñ/cp Thö giaù = 6.000 tr.ñ / 400.000 CP = 15.000 ñ/cp 1.000 triệu đồng.Tính thö giaù theo sổ saùch 1.000 triệu đồng.Tính thö giaù theo sổ saùch kế toaùn tính đến ngaøy 31 /12/2006. kế toaùn tính đến ngaøy 31 /12/2006.

BAØI 3: CAÙC COÂNG CUÏ PHAÙI SINH BAØI 3: CAÙC COÂNG CUÏ PHAÙI SINH

1. Khaùi Nieäm 1. Khaùi Nieäm

Coå phieáu Coå phieáu

Coâng cuï ñöôïc phaùt haønh  treân cô sôû nhöõng coâng cuï

ñaõ coù

Traùi phieáu  Traùi phieáu

Taïo lôïi nhuaän Taïo lôïi nhuaän

Baûo veä lôïi nhuaän Baûo veä lôïi nhuaän

Muïc Muïc  ñích  ñích

Phaùt taùn ruûi ro Phaùt taùn ruûi ro

Quyeàn choïn löïa    Quyeàn choïn löïa

2. Caùc Loaïi Coâng Cuï Phaùi Sinh 2. Caùc Loaïi Coâng Cuï Phaùi Sinh

Quyeàn mua tröôùc Quyeàn mua tröôùc

Chöùng quyeàn Chöùng quyeàn

Hôïp ñoàng kyø haïn Hôïp ñoàng kyø haïn

Hôïp ñoàng töông lai Hôïp ñoàng töông lai

Khoái löôïng Khoái löôïng haøng hoaù nhaát ñònh haøng hoaù nhaát ñònh

Möùc giaù vaø thôøi gian Möùc giaù vaø thôøi gian nhaát ñònh nhaát ñònh

Coå phieáu,traùi phieáu, Coå phieáu,traùi phieáu, thöông phaåm, thöông phaåm, hôïp ñoàng töông lai… hôïp ñoàng töông lai…

Ng

2.1. Quyeàn choïn löïa (option) 2.1. Quyeàn choïn löïa (option)

ề

ườ ắ ữ i n m gi   ượ noù đ c mua  ề ế (n u laø quy n  ặ ọ ch n mua) ho c  ế baùn (n u laø  ọ quy n ch n baùn)

ị ườ ị ườ

ự ự

ệ ệ

ủ ủ

ọ ọ

ờ ờ

ề ề

ề ề

ị ị

Giaù tr  theo th i gian c a quy n ch n mua = Giaù quy n ­ (giaù th  tr Giaù tr  theo th i gian c a quy n ch n mua = Giaù quy n ­ (giaù th  tr

ng ­ giaù th c hi n). ng ­ giaù th c hi n).

Möùc giaù vaø thôøi gian Möùc giaù vaø thôøi gian nhaát ñònh nhaát ñònh

Khi Cty taêng voán, Khi Cty taêng voán, phaùt haønh theo phaùt haønh theo töøng ñôït. töøng ñôït.

Số quyền cần để mua Số quyền cần để mua một cổ phiếu mới một cổ phiếu mới được quy định tuỳ theo được quy định tuỳ theo từng đợt phaùt haønh mới. từng đợt phaùt haønh mới.

2.2. Quyeàn mua tröôùc (right) 2.2. Quyeàn mua tröôùc (right)

ồ ồ

ệ ệ

Vr = Vr = ( 1 . 0 0 0 . 0 0 0 –8 0 0 . 0 0 0 ) /1 0 ( 1 . 0 0 0 . 0 0 0 –8 0 0 . 0 0 0 ) /1 0  =  2 0 . 0 0 0   đ n g .  =  2 0 . 0 0 0   đ n g . ự ế ế ự N u   k h o â n g  m u n   t h c  h i n   N u   k h o â n g  m u n  t h c  h i n   ề ề

ố ố ườ ổ ườ ổ q u y n ,  c   ñ o â n g  t h q u y n ,  c   ñ o â n g  t h

n g   c o ù  t h e å   n g   c o ù  t h e å   ị ườ ị ườ ư ư

ề ề

ờ ờ

Quyeàn löïa choïn  mua coù thôøi haïn  raát ngaén ( coù  khi chæ vaøi  tuaàn )

ế ế

ạ ạ

ờ ờ

ả ả ỳ ỳ

ế ế

n g  b a ù n  q u y e à n  t re â n   t h  t r  b a ù n  q u y e à n   t re â n   t h  t r n g   t ro n g  t h i  g ia n  q u y n  c h a     t ro n g  t h i  g ia n  q u y n   c h a   h t  h n .  Gia ù  q u y e à n  c o ù  t h e å  le â n   h t  h n .  Gia ù  q u y e à n  c o ù  t h e å  le â n   x u o á n g  t ro n g  k h o n g  t h i g ia n   x u o á n g  t ro n g  k h o n g  t h i g ia n   c h a ø o  b a ù n ,  t u  t h u c  b i n   c h a ø o  b a ù n ,  t u  t h u c   b i n

ộ ộ

n g n g

ộ ộ ị ườ ị ườ đ n g  g ia ù  t h   t r đ n g   g ia ù  t h   t r ế ế

ủ ủ

ổ ổ   c a  c  p h i u .   c a  c  p h i u .

CP  b a ù n  t h e o  q u y n  ề CP  b a ù n  t h e o  q u y n  ề

Vr = P0 - Pn/r  Vr = P0 - Pn/r

ệ

ự

ồ

ổ

ầ

ệ

ự

ồ

ổ

ầ

( g ia ù   t h c   h i n )  8 0 0 . 0 0 0   đ n g /c   p h n ,

( g ia ù   t h c  h i n )  8 0 0 . 0 0 0   đ n g /c   p h n ,

ị ườ

ư

ồ

ị ườ

ư

ồ

n h n g  g ia ù   t h  t r

n g : 1 . 0 0 0 . 0 0 0   đ n g ,

n h n g  g ia ù   t h  t r

n g : 1 . 0 0 0 . 0 0 0   đ n g ,

ứ

ế

ề

ượ

ớ

ộ

ứ

ế

ề

ượ

ớ

ộ

n u  c  1 0  q u y n   đ

c  m u a  m t  CP   m i

n u  c  1 0  q u y n   đ

c  m u a  m t  CP   m i

ủ

ề

ủ

ề

t h ì g ia ù  c a  q u y n  la ø  b a o  n h ie â u

t h ì g ia ù   c a  q u y n   la ø   b a o  n h ie â u

Möùc giaù vaø thôøi gian Möùc giaù vaø thôøi gian nhaát ñònh nhaát ñònh

ứ ứ ề ề 2 . 3 .  Ch n g  q u y n  ( w a rra n t s ) 2 . 3 .  Ch n g  q u y n  ( w a rra n t s )

ề

ầ

Quy n cho pheùp  ộ ố ổ mua m t s  c   ph n xaùc ñònh  ế ộ ổ ủ c a m t c  phi u

Khaùc với Khaùc với quyền mua trước, quyền mua trước, chứng quyền coù chứng quyền coù thời hạn daøi hơn, thời hạn daøi hơn,

Khaùc với quyền Khaùc với quyền lựa chọn (option), lựa chọn (option), khi chứng quyền khi chứng quyền được thực hiện, noù được thực hiện, noù tạo thaønh doøng tiền tạo thaønh doøng tiền vaøo cho coâng ty vaø vaøo cho coâng ty vaø tăng theâm lượng tăng theâm lượng cổ phiếu lưu haønh cổ phiếu lưu haønh treân thị trường. treân thị trường.

Khối lượng& thời điểm xaùc ñònh Khối lượng& thời điểm xaùc ñònh trong tương lai với một mức giaù trong tương lai với một mức giaù được ấn định vaøo ngaøy hoâm nay. được ấn định vaøo ngaøy hoâm nay.

ợ ợ ỳ ạ    ồ ồ ỳ ạ 2 . 4 .  H p   đ n g  k  h n 2 . 4 .  H p   đ n g  k  h n

ả

Tho  thu n giöõa

ộ

ậ ườ ộ i mua  m t ng ườ ộ vaø m t ng i  ệ ự baùn th c hi n  ị m t giao d ch  haøng hoaù.

Haøng hoaù ôû ñaây coù theå laø bất kỳ Haøng hoaù ôû ñaây coù theå laø bất kỳ thứ haøng hoaù naøo;từ noâng sản, thứ haøng hoaù naøo;từ noâng sản, caùc đồng tiền, cho tới caùc CK. caùc đồng tiền, cho tới caùc CK.

2.5 Hôïp ñoàng töông lai 2.5 Hôïp ñoàng töông lai

• Nhờ đặc tính linh hoạt của noù,

ñaõ khắc phục được những nhược điểm của hợp đồng kỳ hạn, vaø thường được xem laø một caùch thức tốt hơn để raøo chắn rủi ro trong kinh doanh.

ữ ữ ệ ệ ủ ủ

ươ ươ ợ ợ ồ ồ ồ ồ ớ ớ ợ ợ ể ể N h n g   đ i m  k h a ù c  b i N h n g   đ i m  k h a ù c  b i h p   đ n g  t h p   đ n g  t ả ả t  c ă n  b n  c a   t  c ă n  b n  c a   i h p   đ n g   i h p   đ n g

n g  la i s o  v n g  la i s o  v ỳ ạ ỳ ạ k  h n  la ø k  h n  la ø

2.5.1 Nieâm yeát treân sôû giao dòch 2.5.1 Nieâm yeát treân sôû giao dòch

• Một giao dịch hợp đồng tương lai

noùi chung được xử lyù treân một Sở giao dịch. Điểm naøy cho pheùp giaù cả được hình thaønh hợp lyù hơn, do caùc beân mua baùn được cung cấp thoâng tin đầy đủ vaø coâng khai.

• Trong caùc giao dịch hợp đồng tương lai

được nieâm yết treân sở giao dịch, cả hai beân baùn vaø mua đều khoâng bao giờ biết về đối taùc giao dịch của mình.

• Coâng ty thanh toaùn buø trừ sẽ phục vụ như một trung gian trong tất cả caùc giao dịch.

• Người baùn baùn cho coâng ty thanh

toaùn buø trừ, vaø người mua cũng mua qua coâng ty thanh toaùn buø trừ.

• Nếu một trong hai beân khoâng thực hiện được hợp đồng thì vẫn khoâng ảnh hưởng

gì đến beân kia.

2.5.2 Xoaù boû ruûi ro tín duïng 2.5.2 Xoaù boû ruûi ro tín duïng

• Caùc hợp đồng kỳ hạn coù thể được thảo ra với một haøng hoaù bất kỳ, khối lượng, chất lượng, thời gian giao haøng bất kỳ, theo thoả thuận chung giữa hai baùn, mua.

• Tuy nhieân, caùc hợp đồng tương lai

nieâm yết treân sở giao dịch ñoøi hỏi việc giao nhận một khối lượng cụ thể của một haøng hoaù cụ thể ñaùp ứng caùc tieâu chuẩn chất lượng tối thiểu, theo một thời hạn được ấn định trước.

2.5.3 Tieâu chuaån hoaù 2.5.3 Tieâu chuaån hoaù

ỉ ỉ

ề ề ứ ứ n g  ( Ma rk in g   n g  ( Ma rk in g

ệ 2.5.4 Đ i u  c h n h  v i c   ñ a ù n h  g ia ù   ệ Đ i u  c h n h  v i c   ñ a ù n h  g ia ù   2.5.4 ị ườ ị ườ t h e o  m c  g ia ù  t h  t r t h e o  m c  g ia ù  t h  t r t o  m a rk e t ) .    t o  m a rk e t ) . • Trong caùc hợp đồng kỳ hạn, caùc khoản lỗ, laõi chỉ được trả khi hợp đồng đến hạn.

• Với một hợp đồng tương lai, bất kỳ

moùn lợi naøo cũng được giao nhận haøng ngaøy.

• Cụ thể laø nếu giaù của haøng hoaù cơ sở biến động khaùc với giaù ñaõ thoả thuận (giaù thực hiện hợp đồng) thì beân bị thiệt hại do sự thay đổi giaù naøy phải trả tiền cho beân

được lợi từ sự thay đổi giaù ñoù.

• Trêeân thực tế, vì khoâng beân naøo biết về ñoái taùc của mình trong giao dịch, nhöng những người thua đều trả tiền cho coâng ty thanh toaùn buø trừ, vaø coâng ty naøy sẽ trả tiền cho những người thắng.

BAØI 4:    BAØI 4: PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ GIAÙ COÅ  PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ GIAÙ COÅ  PHIEÁU   PHIEÁU

•1­ Phöông Phaùp Tính •2­Choïn roã ñaïi dieän

1­ Phöông Phaùp Tính 1­ Phöông Phaùp Tính

• Hieän nay caùc nöôùc treân theá giôùi duøng 5 phöông phaùp ñeå tính chæ soá giaù coå phieáu, ñoù laø:

1.1-1.1-  Phöông phaùp  Passcher Phöông phaùp  Passcher::

• Ñaây laø loaïi chæ soá giaù coå phieáu thoâng duïng nhaát vaø noù laø  chæ  soá  giaù  bình  quaân  gia  quyeàn  giaù  trò  vôùi  quyeàn  soá  laø  soá  löôïng  chöùng  khoaùn  nieâm  yeát  thôøi  kyø  tính  toaùn.

• Keát quaû tính seõ phuï thuoäc vaøo cô caáu quyeàn soá thôøi kyø tính toaùn:

• Ngöôøi ta duøng coâng thöùc sau

ñeå tính.

qt  pt                                                •      I p   = ­­­­­­­­­­­­­                                      qt po

• Trong ñoù:         • I p  : Laø chæ soá giaù Passcher •  p t  : Laø giaù thôøi kyø t • po : Laø giaù thôøi kyø  goác •  qt  : Laø khoái löôïng (quyeàn soá)

thôøi ñieåm tính toaùn ( t ) hoaëc cô caáu cuûa  khoái löôïng thôøi ñieåm tính toaùn.

•  i   : Laø coå phieáu i tham gia tính

chæ soá giaù

• n   : laø soá löôïng coå phieáu ñöa

vaøo tính chæ soá

• Chæ  soá giaù bình quaân Passcher laø chæ soá giaù bình quaân gia quyeàn giaù trò laáy quyeàn soá laø quyeàn soá thôøi kyø tính toaùn. • Vì vaäy keát quaû tính seõ phuï

thuoäc vaøo cô caáu quyeàn soá (cô caáu chöùng khoaùn nieâm yeát) thôøi tính toaùn.)

• Caùc chæ soá KOSPI (Haøn quoác); • S&P500(Myõ); • FT-SE 100 (Anh) ; • TOPIX (Nhaät) ; CAC (Phaùp); • TSE (Ñaøi loan); • Hangseng (Hoàng koâng); • Vaø VnIndex cuûa Vieät Nam aùp

duïng phöông phaùp naøy.

Phöông phaùp Laspeyres. 1.2­1.2­  Phöông phaùp Laspeyres.

• Chæ  soá giaù bình quaân Laspeyres laø chæ soá giaù bình quaân gia quyeàn giaù trò,  laáy quyeàn soá laø soá coå phieáu nieâm yeát thôøi kyø goác.

• Nhö vaäy keát quaû tính seõ phuï thuoäc vaøo cô caáu quyeàn soá thôøi kyø goác:

qo  pt                                                   •   Il  = ­­­­­­­­­­­­­                                         qo po • Trong ñoù:         •  I l       : Laø chæ soá giaù bình quaân

Laspeyres

•  pt         : Laø giaù thôøi kyø  baùo caùo •  po       : Laø giaù thôøi kyø  goác. • qo        : Laø khoái löôïng (quyeàn soá)

thôøi kyø goác hoaëc cô caáu cuûa khoái löôïng c (soá löôïng coå phieáu nieâm yeát) thôøi kyø goác)

•   i         :Laø coå phieáu i tham gia tính

chæ soá giaù

• n        :laø soá löôïng coå phieáu ñöa

vaøo tính chæ soá

• Coù ít nöôùc aùp duïng phöông

phaùp naøy, ñoù laø chæ soá  FAZ, DAX cuûa Ñöùc

Chæ  soá giaù bình quaân Fisher 1.3­1.3­  Chæ  soá giaù bình quaân Fisher

• Chæ  soá  giaù  bình  quaân  Fisher  laø  chæ  soá  giaù  bình  quaân  nhaân  giöõa  chæ  soá  giaù Passcher vaø chæ soá giaù Laspayres. •   Phöông phaùp naøy trung hoaø ñöôïc yeáu ñieåm cuûa hai phöông phaùp treân, töùc laø giaù trò chæ soá tính toaùn ra phuï thuoäc vaøo quyeàn soá cuûa caû 2 thôøi kyø: Kyø goác vaø kyø tính toaùn.

•       I F    =    IP  x   I L  •   Trong ñoù:     • I F :  Laø chæ soá giaù Fisher • IP  :   Laø chæ soá giaù Passche • I L :   Laø chæ soá giaù bình quaân

Laspeyres

• Veà maët lyù luaän coù phöông

phaùp naøy, nhöng trong thoáng keâ chuùng toâi khoâng thaáy noù aùp duïng ôû baát kyø moät quoác giaù naøo.

Phöông phaùp soá bình quaân giaûn  1.4­1.4­  Phöông phaùp soá bình quaân giaûn  ñôn:ñôn:

• Ngoaøi caùc phöông phaùp treân, phöông phaùp tính giaù bình quaân giaûn ñôn cuõng thöôøng ñöôïc aùp duïng.

• Coâng thöùc ñôn giaûn laø laáy toång trò giaù cuûa chöùng khoaùn chia cho soá chöùng khoaùn tham gia tính toaùn:

pi                                        • Ip  = ­­­­­­­­­­­­­                        n • Trong ñoù:     • I p laø giaù bình quaân; •  Pi  laø giaù Chöùng khoaùn i; •  n laø soá löôïng chöùng khoaùn ñöa

vaøo tính toaùn.

• Caùc chæ soá Dow Jone cuûa Myõ; • Nikkei 225 cuûa Nhaät; • MBI cuûa YÙ aùp duïng phöông

phaùp naøy.

• Phöông phaùp naøy seõ toát khi möùc giaù cuûa caùc coå phieáu tham gia nieâm yeát khaù ñoàng ñeàu, hay ñoä leäch chuaån (s ) cuûa noù thaáp.

1.5­ Phöông phaùp bình quaân nhaân giaûn  1.5­ Phöông phaùp bình quaân nhaân giaûn  ñôn:ñôn:

•  Caùc chæ soá: Value line (Myõ); FT- 30 (Anh) aùp duïng phöông phaùp bình quaân nhaân giaûn ñôn naøy.

2. Choïn Roå Ñaïi Dieän   2. Choïn Roå Ñaïi Dieän

• Ba tieâu thöùc quan troïng ñeå xaùc ñònh  söï tieâu bieåu cuûa coå phieáu ñeå choïn  vaøo roå ñaïi dieän laø:

- Soá löôïng coå phieáu nieâm yeát. - Giaù trò nieâm yeát. - Tyû leä giao dòch, mua baùn chöùng  khoaùn ñoù treân thò tröôøng (khoái  löôïng vaø giaù trò giao dòch).

BAØI 5: GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN    BAØI 5: GIAO DÒCH CHÖÙNG KHOAÙN

• Ñoái vôùi loaïi chöùng khoaùn naøy, baïn coù

theå thöïc hieän theo 2 hình thöùc:

­ Mua tröïc tieáp taïi toå chöùc phaùt haønh (coâng  ty): nhaø ñaàu tö phaûi ñaêng kyù mua vaø noäp  tieàn tröïc tieáp taïi toå chöùc phaùt haønh  chöùng khoaùn. Hình thöùc naøy raát baát caäp,  nhaát laø veà maët ñòa lyù.

­ Mua thoâng qua trung gian: töùc laø mua thoâng  qua caùc nhaø ñaïi lyù hoaëc baûo laõnh phaùt  haønh, thoâng thöôøng laø caùc coâng ty chöùng  khoaùn vaø caùc Ngaân haøng thöông maïi.

1. Mua CK Cuûa Toå  Chöùc Phaùt Haønh   1. Mua CK Cuûa Toå  Chöùc Phaùt Haønh

• Neáu baïn mua chöùng khoaùn cuûa toå

chöùc phaùt haønh chöa nieâm yeát treân  Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn thì  vieäc chuyeån nhöôïng hoaëc baùn laïi  chöùng khoaùn ñoù cho ngöôøi khaùc hieän  nay gaëp nhieàu khoù khaên vì khoâng deã  tìm ñöôïc ngöôøi mua vaø baïn cuõng phaûi  tröïc tieáp ñeán toå chöùc phaùt haønh  (hoaëc uyû quyeàn) ñeå thöïc hieän chuyeån  nhöôïng cho ngöôøi mua.

2. Mua Chöùng Khoaùn Nieâm Yeát Treân  2. Mua Chöùng Khoaùn Nieâm Yeát Treân  Trung Taâm Giao Dòch Chöùng Khoaùn   Trung Taâm Giao Dòch Chöùng Khoaùn

• Chöùng khoaùn nieâm yeát laø chöùng  khoaùn coù ñuû ñieàu kieän vaø tieâu  chuaån ñöôïc ñaêng kyù ñeå mua baùn taïi  Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn. Khi  mua baùn chöùng khoaùn nieâm yeát,  phaûi tuaân thuû theo moät soá nguyeân  taéc sau:

- Moïi giao dòch mua baùn chöùng khoaùn ñeàu  phaûi qua heä thoáng taïi Sôû Giao dòch, Trung  taâm Giao dòch chöùng khoaùn theo phöông thöùc  khôùp leänh hoaëc phöông thöùc thoaû thuaän; - Giao dòch chöùng khoaùn thöïc hieän theo phöông  thöùc khôùp leänh treân nguyeân taéc öu tieân veà  giaù vaø öu tieân veà thôøi gian;

- Giao dòch chöùng khoaùn nieâm yeát ñöôïc thöïc

hieän tröïc tieáp giöõa ngöôøi ñaàu tö vôùi coâng ty  chöùng khoaùn thaønh vieân laø thaønh vieân  cuûa Trung taâm Giao dòch chöùng khoaùn treân  nguyeân taéc thoaû thuaän veà giaù.

• Quy trình giao dòch chöùng khoaùn nieâm  yeát taïi Trung taâm giao dòch chöùng  khoaùn:

­ Böôùc 1: Nhaø ñaàu tö ñeán môû taøi khoaûn vaø ñaët

leänh mua hay baùn chöùng khoaùn taïi moät coâng ty  chöùng khoaùn.

- Böôùc 2: Coâng ty chöùng khoaùn chuyeån leänh ñoù cho

ñaïi dieän cuûa coâng ty taïi Trung taâm giao dòch chöùng  khoaùn ñeå nhaäp vaøo heä thoáng giao dòch cuûa Trung  taâm.

- Böôùc 3: Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn thöïc hieän  gheùp leänh vaø thoâng baùo keát quaû giao dòch cho  coâng ty chöùng khoaùn.

- Böôùc 4: Coâng ty chöùng khoaùn thoâng baùo keát quaû

giao dòch cho nhaø ñaàu tö.

- Böôùc 5: Nhaø ñaàu tö nhaän ñöôïc chöùng khoaùn (neáu  laø ngöôøi mua) hoaëc tieàn (neáu laø ngöôøi baùn) treân  taøi khoaûn cuûa mình taïi coâng ty chöùng khoaùn sau 3  ngaøy laøm vieäc keå töø ngaøy mua baùn neáu quy ñònh  veà thôøi gian thöïc hieän thanh toaùn buø tröø chöùng  khoaùn laø T +3.

BAØI 6: PHAÙT HAØNH CHÖÙNG  BAØI 6: PHAÙT HAØNH CHÖÙNG  KHOAÙN    KHOAÙN

• Vieäc chaøo baùn laàn ñaàu tieân chöùng khoaùn

môùi goïi laø phaùt haønh chöùng khoaùn.

•  Neáu ñôït phaùt haønh daãn ñeán vieäc ñöa moät  loaïi chöùng khoaùn cuûa moät toå chöùc laàn  ñaàu tieân ra coâng chuùng thì goïi laø phaùt  haønh laàn ñaàu ra coâng chuùng.

•  Neáu vieäc phaùt haønh ñoù laø vieäc phaùt

haønh boå sung bôûi toå chöùc ñaõ coù chöùng  khoaùn cuøng loaïi löu thoâng treân thò tröôøng  thì goïi laø ñôït phaùt haønh chöùng khoaùn boå  sung.

•  Tuy nhieân, khoâng phaûi moïi ñoái töôïng ñeàu  ñöôïc phaùt haønh chöùng khoaùn maø chæ  nhöõng chuû theå phaùt haønh môùi coù ñöôïc  quyeàn naøy.

1. Khaùi nieäm veà phaùt haønh chöùng  1. Khaùi nieäm veà phaùt haønh chöùng  khoaùn   khoaùn

2. Phöông thöùc phaùt haønh chöùng khoaùn   2. Phöông thöùc phaùt haønh chöùng khoaùn

Phaùt haønh rieâng leû (Private  2.1. Phaùt haønh rieâng leû (Private  2.1.  Placement) Placement)

• Vieäc coâng ty phaùt haønh chaøo baùn

chöùng khoaùn cuûa mình trong phaïm vi  moät soá ngöôøi nhaát ñònh (thoâng  thöôøng laø cho caùc nhaø ñaàu tö coù toå  chöùc coù yù ñònh naém giöõ chöùng  khoaùn moät caùch laâu daøi) nhö coâng ty  baûo hieåm, quyõ höu trí... vôùi nhöõng  ñieàu kieän haïn cheá chöù khoâng phaùt  haønh roäng raõi ra coâng chuùng.

• Caùc ngaân haøng ñaàu tö cuõng coù theå  tham gia vaøo vieäc phaùt haønh rieâng leû  vôùi tö caùch nhaø phaân phoái ñeå höôûng  phí phaùt haønh.

•  Ña soá caùc ñôït phaùt haønh traùi phieáu  ñeàu thöïc hieän döôùi hình thöùc phaùt  haønh rieâng leû, vieäc phaùt haønh coå  phieáu thöôøng ­ coå phieáu phoå thoâng ít  khi ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc  naøy.

Phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng  2.2. Phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng  2.2.  chuùng chuùng

• Vieäc phaùt haønh trong ñoù chöùng

khoaùn coù theå chuyeån nhöôïng ñöôïc  baùn roäng raõi ra coâng chuùng cho moät  soá löôïng lôùn ngöôøi ñaàu tö nhaát ñònh  (trong ñoù phaûi daønh moät tyû leä cho  caùc nhaø ñaàu tö nhoû) vaø khoái löôïng  phaùt haønh phaûi ñaït moät möùc nhaát  ñònh.

Baûo laõnh phaùt haønh chöùng khoaùn 3. 3. Baûo laõnh phaùt haønh chöùng khoaùn

Khaùi nieäm 3.1 3.1 Khaùi nieäm

• Baûo laõnh phaùt haønh laø vieäc toå

chöùc baûo laõnh giuùp toå chöùc phaùt  haønh  thöïc hieän caùc thuû tuïc tröôùc  khi chaøo baùn chöùng khoaùn, toå chöùc  vieäc phaân phoái chöùng khoaùn vaø  giuùp bình oån giaù chöùng khoaùn trong  giai ñoaïn ñaàu sau khi phaùt haønh.  Treân theá giôùi, caùc ngaân haøng ñaàu  tö thöôøng laø nhöõng toå chöùc ñöùng ra  laøm baûo laõnh phaùt haønh.

• Toå chöùc baûo laõnh laø ngöôøi chòu  traùch nhieäm mua hoaëc chaøo baùn  chöùng khoaùn cuûa moät toå chöùc phaùt  haønh nhaèm thöïc hieän vieäc phaân phoái  chöùng khoaùn ñeå höôûng hoa hoàng.

3.2 Caùc phöông thöùc baûo laõnh phaùt  3.2 Caùc phöông thöùc baûo laõnh phaùt  haønh haønh

• Baûo laõnh vôùi cam keát chaéc chaén • Baûo laõnh theo phöông thöùc döï phoøng • Baûo laõnh theo phöông thöùc baùn taát caû

hoaëc khoâng

• Baûo laõnh theo phöông thöùc toái thieåu ­

toái ña

Baûo laõnh vôùi cam keát chaéc chaén 3.2.1 Baûo laõnh vôùi cam keát chaéc chaén 3.2.1

•   laø  phöông  thöùc  baûo  laõnh  maø  theo  ñoù  toå  chöùc  baûo  laõnh  cam  keát  seõ  mua  toaøn  boä  soá  chöùng  khoaùn  phaùt  haønh cho duø coù phaân phoái ñöôïc heát  chöùng khoaùn hay khoâng.

• Trong hình thöùc baûo laõnh toå hôïp theo  "cam keát chaéc chaén", moät nhoùm caùc  toå chöùc baûo laõnh hình thaønh moät toå  hôïp  ñeå  mua  chöùng  khoaùn  cuûa  toå  chöùc  phaùt  haønh  vôùi  giaù  chieát  khaáu  so  vôùi  giaù  chaøo  baùn  ra  coâng  chuùng  vaø  baùn  laïi  caùc  chöùng  khoaùn  ñoù  ra  coâng chuùng.

• Cheânh

leäch  giöõa  giaù  mua  chöùng  khoaùn cuûa caùc toå chöùc baûo laõnh vaø  giaù chaøo baùn ra coâng chuùng ñöôïc goïi  laø hoa hoàng chieát khaáu.

• Ñaây laø phöông thöùc thöôøng ñöôïc aùp duïng  khi moät  coâng ty  ñaïi chuùng phaùt haønh boå  sung  theâm  coå  phieáu  thöôøng  ôû  caùc  nöôùc  phaùt trieån.

• Trong  tröôøng  hôïp  ñoù,  coâng  ty  caàn  phaûi  baûo  veä  quyeàn  lôïi  cho  caùc  coå  ñoâng  hieän  höõu,  vaø  nhö  vaäy,  coâng  ty  phaûi  chaøo  baùn  coå  phieáu  boå  sung  cho  caùc  coå  ñoâng  cuõ  tröôùc  khi  chaøo  baùn  ra  coâng  chuùng  beân  ngoaøi.

• Dó  nhieân,  seõ  coù  moät  soá  coå  ñoâng  khoâng  muoán mua theâm coå phieáu cuûa coâng ty.

Baûo laõnh theo phöông thöùc döï  3.2.2 Baûo laõnh theo phöông thöùc döï  3.2.2  phoøng   phoøng

• Do vaäy, coâng ty caàn coù moät toå chöùc  baûo  laõnh  döï  phoøng  saün  saøng  mua  nhöõng  quyeàn  mua  khoâng  ñöôïc  thöïc  hieän  vaø  chuyeån  thaønh  nhöõng  coå  phieáu  ñeå  phaân  phoái  ra  ngoaøi  coâng  chuùng.

• Coù  theå  noùi,  baûo  laõnh  theo  phöông  thöùc  döï  phoøng  laø  vieäc  toå  chöùc  baûo  laõnh  cam  keát  seõ  mua  noát  soá  chöùng  khoaùn  coøn  laïi  chöa  ñöôïc  phaân  phoái  heát cuûa toå chöùc phaùt haønh vaø baùn  laïi ra coâng chuùng.

• Taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, khi caùc  toå  chöùc  baûo  laõnh  coøn  non  treû  vaø  chöa  coù  tieàm  löïc  lôùn  thì  phöông  thöùc  baûo laõnh phaùt haønh döï phoøng laïi laø  phöông  thöùc  baûo  laõnh  thoâng  duïng  nhaát.

Baûo laõnh vôùi coá gaéng cao nhaát   3.2.3 Baûo laõnh vôùi coá gaéng cao nhaát 3.2.3

• Laø  phöông  thöùc  baûo  laõnh  maø  theo  ñoù  toå  chöùc  baûo  laõnh  thoaû  thuaän  laøm ñaïi lyù cho toå chöùc phaùt haønh.

• Toå  chöùc  baûo  laõnh  khoâng  cam  keát  baùn  toaøn  boä  soá  chöùng  khoaùn  maø  cam keát seõ coá gaéng heát söùc ñeå baùn  chöùng khoaùn ra thò tröôøng, nhöng neáu  khoâng  phaân  phoái  heát  seõ  traû  laïi  cho  toå chöùc phaùt haønh phaàn coøn laïi.

3.2.4 Baûo laõnh theo phöông thöùc  3.2.4  Baûo laõnh theo phöông thöùc  baùn taát caû hoaëc khoâng   baùn taát caû hoaëc khoâng • Phöông  thöùc  naøy,  toå  chöùc  phaùt  haønh   yeâu  caàu  toå  chöùc  baûo  laõnh  baùn  moät  soá  löôïng  chöùng  khoaùn  nhaát  ñònh,  neáu  khoâng  phaân  phoái  ñöôïc  heát  seõ  huyû  toaøn  boä  ñôït  phaùt  haønh.

3.2.5 Baûo laõnh theo phöông thöùc 3.2.5 Baûo laõnh theo phöông thöùc  toái thieåu ­ toái ña:      toái thieåu ­ toái ña:

• Laø phöông thöùc trung gian giöõa phöông thöùc  baûo laõnh vôùi coá gaéng cao nhaát vaø phöông  thöùc baûo laõnh baùn taát caû hoaëc khoâng.  • Theo phöông thöùc naøy, toå chöùc phaùt haønh  yeâu caàu toå chöùc baûo laõnh baùn toái thieåu  moät tyû leä chöùng khoaùn nhaát ñònh (möùc  saøn).

• Vöôït treân möùc aáy, toå chöùc baûo laõnh ñöôïc  töï do chaøo baùn chöùng khoaùn ñeán möùc toái  ña quy ñònh (möùc traàn).

• Neáu löôïng chöùng khoaùn baùn ñöôïc ñaït tyû  leä thaáp hôn möùc yeâu caàu thì toaøn boä ñôït  phaùt haønh seõ bò huyû boû.