Bài học từ Gary
“Bài học từ Gary” có thể ứng dụng qua nhiều khía cạnh với các bạn trẻ
đang tìm việc làm hay các doanh nghiệp đang gặp khủng hoảng trong
cơn bão năm Thìn này. Căn bản của bài học là hai nguyên lý: (a) chăm
chú đến giải pháp, không phải vấn đề và (b) nếu biết sáng tạo, chúng ta
sẽ tìm giải pháp cho mọi vấn đề.
Tôi quen Gary Woodworth khi ông bước vào cửa hàng bán vật dụng thể
thao của người em họ, Tuấn, ở Van Nuys, California. Qua Mỹ năm
1975, Tuấn đi làm bảo vệ được 4 năm, bị đuổi vì ngủ với cô quét dọn
văn phòng. Anh chạy ngược xuôi, vay mượn bạn bè bà con, cùng với
tiền tiết kiệm cá nhân, hơn 250 ngàn đô la để mở tiệm bán lẻ. Tôi cũng
là một nạn nhân bất đắc dĩ.
Hai năm đầu, cửa hàng sống chật vật nhưng cũng có khách và theo ngạn
ngữ của Mỹ, Tuấn “giữ được đầu mình khỏi mặt nước” (keep his head
above water). Anh còn quay về sở cũ, tán một cô lao công Mễ khác, và
cưới cô này đem về phụ trông coi tiệm. Nhưng ảnh hưởng của trận suy
thoái 1981- 1983 bắt đầu lan rộng, và tiệm vật dụng thể thao của Tuấn
suy sụp. Chi phí và tiêu xài cho gia đình ăn vào vốn và Tuấn mời tôi lên
tiệm tư vấn cho anh về thủ tục phá sản. Tôi có thừa kỹ năng vì đang
chuẩn bị “đắp chiếu” cho dự án bất động sản của mình bên Arizona.
Gary và giải pháp miễn phí
Gary tươi cười khi bước vào chào hỏi chúng tôi, đang ủ rủ như hai con
mèo chết. Khoảng hơn 50 tuổi, áo quần bảnh bao, Gary giống như một
thương nghị sĩ với mái tóc trắng và phong cách lịch lãm. Nghĩ Gary là
một nhân viên bán hàng từ Nike hay Reebok gì đó, Tuấn bỏ đi uống cà
phê, nhờ tôi tiếp dùm.
Gary nói hôm nay là ngày may mắn của ông. Tôi có giải pháp cho vấn
đề của ông và ông không phải tốn 1 đồng xu nào. Tôi điện thoại cho
Tuấn về ngay vì không một ông chủ doanh nghiệp nào lại có thể bỏ qua
một đề nghị hào hứng đến vậy. Đề nghị của Gary rất đơn giản, “ Bổ
nhiệm tôi làm quản lý cửa hàng này. Tôi không lãnh lương và cứ mỗi
tháng, tính sổ và chia cho tôi 25% số tiền lời của cửa hàng. Tôi cũng
được quyền mua lại 30% tổng số cổ phiếu của công ty với giá vốn (book
value) trong 2 năm tới. Các ông đang lỗ, chắc chắn không mất gì trong
phi vụ này”.
Tuấn đồng ý và Gary bắt đầu ứng dụng nghệ thuật sáng tạo về tiếp thị
với các hoạt động hàng ngày. Gary đi tiếp xúc các câu lạc bộ thể thao
trong vùng, từ các đội bóng chày nhỏ của trẻ em đến các sân golf, tennis,
polo…của các người giàu. Ông còn lập ra chương trình trả hoa hồng cho
các người “giới thiệu” và các khách hàng lớn. Ông cũng cất công đi liên
tục tìm các nhà tài trợ cho các chương trình thể thao ông sáng lập. Sau 2
tháng, cửa hàng có lời và thu nhập của Gary gia tăng đều đặn. Một năm
sau, ông mua lại 30% công ty và 3 năm sau, ông làm chủ 100%. Tuấn
ôm được mớ tiền, đi xuống Mexico mở quán bar, tìm thêm vài cô vợ
Mễ. Mọi người vui vẻ.
Sáng tạo vì hoàn cảnh
Sau này, những khi ngồi tâm sự riêng với nhau, Gary mới kể cho tôi
thêm về nhiều mẩu chuyện khác của đời ông. Sinh ra trong một gia đình
thật nghèo ở Arkansas vào thời sau Đại Suy Thoái của Mỹ, ông phải bỏ
học từ lớp 7 để giúp cha mẹ nuôi 8 đứa em. Ông làm đủ mọi nghề và
chưa bao giờ thất nghiệp một ngày nào, dù không có một học thức hay
bằng cấp chính thống nào . Bí quyết của ông là tìm hiểu thật rõ về vấn
đề người chủ doanh nghiệp đang đối diện và tìm một giải pháp thỏa
đáng trước khi tiếp cận.
Gary nói,” Tôi thấy các bạn trẻ cũng như già đi tìm việc thật buồn cười.
Doanh nghiệp đang thua lỗ, trên đường phá sản, muốn đuổi hết nhân
viên chưa xong, mà họ lại mở miệng hãy cho tôi một việc làm, trả lương
tôi hàng tuần và may ra, tôi có thể giúp. Thay vì giải pháp, họ đề nghị
thêm một vần đề mới cho doanh nghiệp? Nhân viên cũ cũng không khá
gì hơn. Họ áp lực mọi cách để hưởng thêm quyền lợi bất chấp sự suy sụp
của công ty.”
Dĩ nhiên không phải lúc nào Gary cũng thành công với giải pháp đề
nghị. Nhiều lần ông cũng mất trắng nhiều thì giờ không lương bổng, hay
phạm những sai lầm gây khó thêm cho doanh nghiệp. Nhưng ông ta
hãnh diện nói với tôi rằng trong suốt 40 năm bôn ba trong thương
trường, ông đã tạo nên vài sự nghiệp đáng kể lên đến cả chục triệu đô la.