Bài tập tình huống kinh doanh quốc tế

Chia sẻ: LÂM CHÍ HIẾU | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

1.568
lượt xem 360
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo về các bài tập tình huống kinh doanh quốc tế danhc hoc sinh viên kinh tế

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài tập tình huống kinh doanh quốc tế

1 Baøi taäp tình huoáng1 DIXON TICONDEROGA – NAÏN NHAÂN CUÛA TOAØN CAÀU HOAÙ Ñöôïc thaønh laäp naêm 1913, D.T laø moät trong caùc coâng ty laâu ñôøi vaø khaù coù tieáng ôû Myõ. Sản phẩm buùt chì maøu cuûa D.T. rất quen thuoäc ñoái vôùi hoïc sinh ôû Myõ. Vôùi doanh soá haøng naêm hôn 100 trieäu ñoâ la, Dixon laø coâng ty lôùn thöù hai veà saûn xuaát buùt chì ôû Hoa Kyø. Trong lòch söû coâng ty hoaït ñoäng raát thaønh coâng, nhöng töø nhöõng naêm 90 coâng ty baét ñaàu gaëp nhieàu khoù khaên maëc duø nhu caàu saûn phaåm naøy ngaøy moät taêng. Öôùc tính trong naêm 2000 thò tröôøng tieâu thuï buùt chì cuûa Myõ laø 4.2 tæ caây, taêng 53% so vôùi naêm 1999. Theá nhöng cuøng vôùi söï taêng tröôûng veà nhu caàu trong nước, buùt chì nhaäp khaåu töø Trung Quoác cuõng taêng leân nhanh choùng. Ñaàu nhöõng naêm 90, buùt chì reû tieàn cuûa Trung Quoác baét ñaàu thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng Hoa Kyø. Ñeán naêm 1994 buùt chì nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi chieám 16% thò phaàn trong nöôùc. Nhöõng nhaø saûn xuaát buùt chì cuûa Myõ cho raèng Trung Quoác baùn phaù giaù buùt chì vaø vaän ñoäng CPbaûo hoä ngaønh coâng nghieäp naøy. Hoa Kyø aùp duïng thueá choáng phaù giaù vôùi Trung Quoáøc vaø keát quaû laø löôïng buùt chì nhaäp khaåu giaûm xuoáng nhanh choùng. Nhöng khoâng laâu sau, caùc nhaø saûn xuaát Trung Quoác laïi caét giaûm chi phí saûn xuaát vaø laïi xuaát khaåu maïnh vaøo thò tröôøng Hoa Kyø. Sau hai naêm aùp duïng thueá choáng baùn phaù giaù, löôïng nhaäp khaåu buùt chì vaøo Myõ laïi taêng leân baèng vôùi möùc tröôùc khi aùp duïng thueá choáng baùn phaù giaù. Naêm 1999 caùc nhaø saûn xuaát buùt chì Myõ chæ tieâu thuï ñöôïc 2,2 tæ caây giaûm so vôùi 2,4 tæ caây so vôùi naêm 1991. Trong thôøi gian naøy, nhaäp khaåu taêng töø 16% leân 50%, trong ñoù Trung Quoác laø nöôùc xuaát khaåu lôùn nhaát vaøo thò tröôøng Myõ. Luùc naøy caùc nhaø saûn xuaát buùt chì Myõ tieáp tuïc vaän ñoäng haønh lang yeâu caàu CPbaûo hoä ngaønh saûn xuaát trong nöôùc. Giöõa naêm 2000 CPHoa Kyø aán ñònh giaù thueá môùi ñoái vôùi buùt chì nhaäp töø Trung Quoác laø 53%. Trong luùc naøy, Dixon tìm moïi caùch ñeå caûi tieán coâng ngheä, giaûm giaù thaønh saûn phaåm vaø naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa mình tröôùc caùc ñoái thuû nöôùc ngoaøi. Baèng caùch nhaäp goã reû tieàn töø Indonesia, goâm töø Haøn Quoác D.T. ñaõ laøm giaûm moät phaàn chi phí saûn xuaát. Tuy nhieân, vôùi phöông thöùc treân coâng ty vaãn tieáp tuïc ñaùnh maát thò tröôøng vì giaù thaønh vaãn coøn cao. Coâng ty caàn phaûi tìm nhöõng böôùc ñoät phaù môùi, moät trong caùc böôùc ñeå giaûm giaù thaønh laø coâng ty xaây döïng nhaø maùy saûn xuaát buùt chí ôû Mexico. Cuoái naêm 2000 coâng ty chuyeån moät soá coâng ñoaïn saûn xuaát sang Mexico. Moät chieán löôïc khaùc, trong naêm 2000 mua laïi 1 nhaø maùy ôû Trung Quoác chuyeân saûn xuaát phaàn goã ñeå phuïc vuï cho nhaø maùy ôû Mexico. Chæ coù thaønh phaàn chính cuûa buùt chì - loûi buùt carbon - ñöôïc Dixon duy trì saûn xuaát ôû Myõ. Ngoaøi ra, chi nhaùnh cuûa D.T. ôû Trung Quoác coøn coù nhieäm vuï saûn xuaát vaø phaân phoái buùt chì ôû khu vöïc Chaâu AÙ. Keát quaû cuûa söï thay ñoåi ñoù, trong naêm 2002 thaønh tích cuûa Dixon coù tieán boä hôn, nhöng coâng ty caàn phaûi tieáp tuïc giaûm chi phí hôn nöõa. Caâu hoûi thaûo luaän: 1. AÙp duïng thueá choáng baùn phaù giaù leân buùt chì nhaäp khaåu laø caùch toát nhaát ñeå baûo veä vieäc laøm cuûa Myõ? Ai coù lôïi nhieàu nhaát töø vieäc ñaùnh thueá ñoù? Ai maát? Quan ñieåm chính saùch naøo maø CPcoù theå löïa choïn? 2. Taïi sao Dixon trôû thaønh coâng ty ña quoác gia? Lôïi ích kinh teá khi Dixon tham gia vaøo kinh doanh quoác teá? 3. Taïi sao Dixon khoâng ñôn giaûn nhaäp khaåu saûn phaåm buùt chì saûn xuaát taïi nhaø maùy ôû Trung Quoác thay cho saûn xuaát buùt chì ôû Mexico? Baøi taäp tình huoáng soá 2 PHONG TRAØO CHOÁNG TOAØN CAÀU HOAÙ ÔÛ PHAÙP Trong moät ñeâm thaùng 8 naêm 1999, muôøi ngöôøi ñaøn oâng daãn ñaàu laø chuû trang traïi nuoâi cöøu teân laø Jose Bove ôû trung taâm nöôùc Phaùp ñaõ ñaäp phaù moät nhaø haøng aên nhanh McDonald’s (laø bieåu töôïng vaên hoaù ngoaïi lai Myõ) gaây thieät haïi öôùc tính 150.000 USD. Ñaây khoâng chæ laø vuï phaù hoaïi thoâng thöôøng maø laø moät trong caùc vuï choáng laïi chính saùch thöông maïi khoâng coâng baèng cuûa Myõ. Baét ñaàu töø EU, khi hoï caám nhaäp khaåu thòt boø coù duøng hormone taêng tröôûng vì cho raèng coù haïi cho söùc khoeû ngöôøi tieâu duøng. CPMyõ kieän EU leân WTO vôùi caùo buoäc laø EU vi phaïm luaät thöông maïi quoác teá. WTO yeâu caàu EU phaûi huyû boû leänh caám nhaäp thòt boø töø Myø nhöng EU töø choái phaùn quyeát cuûa WTO. Ñeå traû ñuûa, Myõ aùp duïng möùc thueá quan 100% ñoái vôùi moät soá maët haøng nhaäp töø EU, trong ñoù coù pho maùt Roquefort laøm töø söõa cöøu maø Bove vaø caùc noâng daân trong vuøng saûn xuaát. Vì thueá nhaäp khaåu ñaõ aûnh höôûng ñeán thu nhaäp maø nhöõng ngöôøi noâng daân naøy quyeát ñònh ñaäp phaù nhaø haøng McDonald’s ñeå phaûn ñoái. Maëc duø Bove vaø ñoàng ñoäi cuûa oâng ñaõ bò baét vaø boài thöôøng thieät haïi, nhöng hoï nhanh choùng trôû thaønh bieåu töôïng veà phong traøo choáng toaøn caàu hoaù ôû Phaùp. Phong traøo toaøn caàu hoaù ôû Phaùp cho raèng toaøn caàu hoaù laøm maát chuû quyeàn quoác gia, phaûn ñoái chính saùch thöông maïi laøm thieät haïi cho ngöôøi tieâu duøng vaø söï xaâm nhaäp caùc giaù trò vaên hoaù Myõ vaøo neàn vaên hoaù Phaùp. Trong luùc chôø xeùt xöû, Bove bay sang Seattle ñeå phaûn ñoái Toå chöùc thöông maïi theá giôùi khi Toå chöùc naøy hoïp vaøo thaùng 12/1999. Phieân toaø xeùt xöû Bove vaø ñoàng ñoäi ñaõ loâi keùo hôn 40.000 ngöôøi ñeán tröôùc toaø aùn caém traïi vaø hoâ vang khaåu hieäu “theá giôùi khoâng phaûi thöù ñeå mua baùn”. Trong thôøi gian ñoù ôû vuøng Languedoc Phaùp, nhaø saûn xuaát röôïi nho Robert Mondavi bang California ñaõ thoaû thuaän vôùi chính quyeàn ñòa phöông vuøng Aniane söû duïng 125 maãu ñaát ñeå troàng nho ñeå saûn xuaát röôïi vang chaát
2 löôïng cao. Nhaø saûn xuaát röôïi naøy coù keá hoaïch ñaàu tö 7 trieäu USD vaøo döï aùn vôùi hy voïng saûn xuaát röôïi chaát löôïng cao ñeå tieâu thuï ôû Chaâu Aâu vaø Myõ vôùi giaù 60USD moät chai. Nhöng Robert Mondavi phaûi töø boû döï aùn vì phong traøo choáng toaøn caàu hoaù caùo buoäc döï aùn laøm huyû hoaïi sinh thaùi trong vuøng. Thò tröôûng ngöôøi ñaõ pheâ duyeät döï aùn cho Robert Mondavi cuõng thaát baïi trong cuoäc baàu cöû sau ñoù. Duø phong traøo choáng laïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Phaùp raát maïnh, cuï theå laø vuï McDonald’s vaø Robert Mondavi, nhöng ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Phaùp vaãn taêng nhanh choùng. McDonald’s hieän coù treân 800 nhaø haøng ôû nöôùc naøy vaø caøng tieáp tuïc taêng leân. Möùc ñoä ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Phaùp ñaït kyû luïc trong naêm 2000 vôùi 563 döï aùn, trong ñoù ñaàu tö töø Myõ laø 178 döï aùn. Caùc doanh nghieäp Phaùp cuõng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi ngaøy caøng nhieàu, trong ñoù coâng ty Phaùp Vivendi sôû höõu hai coâng ty tuyeân truyeàn cho giaù trò vaên hoaù Myõ laø haõng phim Universal vaø nhaø xuaát baûn Houghton Mifflin. CPPhaùp cuõng dôû boû caùc raøo caûn trong nöôùc maø ñaõ töøng laøm giaûm khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc coâng ty Phaùp trong neàn kinh teá toaøn caàu. Caâu hoûi thaûo luaän: Phaân tích caùc quan ñieåm phaûn ñoái toaøn caàu hoaù ôû phaùp vaø caùc quan ñieåm ñoù coù ñuùng khoâng? Taïi sao? Baøi taäp tình huoáng 3 Ghana vaø Haøn Quoác Möùc thu nhaäp cuûa ngöôøi daân ôû hai quoác gia Ghana vaø Korea laø töông ñöông nhau khi so saùnh vaøo thôøi ñieåm naêm 1970. Trong thôøi ñieåm naøy, thu nhaäp bình quaân treân ñaàu ngöôøi ôû Ghana laø 250$ thì ôû Haøn Quoác laø 260$. Ñeán naêm 1998, vò theá hai quoác gia raát khaùc nhau, trong khi ôû Haøn Quoác thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi laø 8600$ ñöùng thöù 12 trong neàn kinh teá theá giôùi, thì ôû Ghana thu nhaäp bình quaân treân ñaàu ngöôøi chæ 390$ vaø ñöùng thöù 96 trong neàn kinh teá theá giôùi. Söï khaùc nhau treân laø do söï khaùc bieät raát lôùn trong tæ leä taêng tröôûng kinh teá ôû hai quoác gia töø naêm 1970. Giai ñoaïn 1968 - 1998 taêng tröôûng kinh teá trung bình haøng naêm cuûa Ghana nhoû hôn 1,5%, trong khi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa Haøn Quoác trung bình haøng naêm hôn 8%. Naêm 1957 Ghana laø quoác gia ñaàu tieân ôû Chaâu Phi giaønh ñöôïc ñoäc laäp töø Anh Quoác. Toång thoáng ñaàu tieân laø Kwame Nkruma vaø lyù thuyeát “Pan-African socialism” cuûa oâng coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán caùc chaâu luïc khaùc. Vôùi chính saùch baûo hoä maäu dòch cao nhaèm baûo veä ngaønh saûn xuaát trong nöôùc, thay theá nhaäp khaåu vaø khoâng khuyeán khích xuaát khaåu ñaõ bieán Ghana thaønh moät trong nhöõng quoác gia ngheøo nhaát theá giôùi ngaøy nay. Trong khi khoâng theå coù caâu traû lôøi hoaøn haûo cho söï khaùc bieät veà tæ leä taêng tröôûng kinh teá ôû hai quoác gia treân, thì söï khaùc bieät veà quan ñieåm höôùng tôùi töï do hoùa thöông maïi quoác teá cuûa hai quoác gia coù theå traû lôøi caâu hoûi treân. Nghieân cöùu cuûa ngaân haøng theá giôùi cho thaáy, trong khi CPHaøn Quoác thöïc hieän chính saùch khuyeán khích caùc coâng ty cuûa mình tham gia vaøo thöông maïi quoác teá, thì ngöôïc laïi CPGhana haïn cheá doanh nghieäp cuûa hoï tham gia vaøo thöông maïi quoác teá. Keát quaû, trong naêm 1980 tæ leä thöông maïi quoác teá treân GDP cuûa Ghana laø 18%, trong khi tæ leä ñoù ôû Haøn quoác laø 74%. Ghana laø quoác gia coù ñieàu kieän raát toát nhaát ñeå troàng vaø xuaát khaåu Cocoa: khí haäu aám aùp; ñaát ñai phì nhieâu; giao thoâng thuaän lôïi …. Vaøo cuoái nhöõng naêm 50, Ghana laø nhaø saûn xuaát vaø xuaát khaåu Cocoa lôùn nhaát theá giôùi. Theá nhöng vì can thieäp quaù saâu cuûa CPvaøo thöông maïi Cocoa maø ngaønh coâng nghieäp naøy khoâng phaùt trieån. Sau khi daønh ñoäc laäp, CPthaønh laäp Boä “Cocoa Marketing Board” ñeå quaûn lyù Cocoa. Boä coù quyeàn aán ñònh giaù mua Cocoa vaø laø ñôn vò duy nhaát thu mua Cocoa ôû Ghana. Trong khi Boä mua Cocoa cuûa noâng daân vôùi giaù thaáp thì hoï laïi baùn giaù raát cao treân thò tröôøng theá giôùi. Boä mua cocoa töø noâng daân vôùi giaù 25 cent/ pound vaø baùn treân thò tröôøng theá giôùi vôùi giaù 50 cent/pound. Soá tieàn cheânh leäch töø xuaát khaåu cocoa ñöôïc chuyeån veà taøi khoaûn cuûa quoác gia vaø ñöôïc duøng vaøo quaù trình quoác höõu hoaù vaø hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. Trong giai ñoaïn 1963-1979, giaù Cocoa Boä traû cho noâng daân chæ taêng leân 6 laàn, trong khi giaù Cocoa treân thò tröôøng theá giôùi taêng leân 36 laàn. Caøng ngaøy Boä traû cho ngöôøi noâng daân caøng ít hôn. Keát quaû laø ngöôøi daân Ghana boû saûn xuaát cocoa ñeå troàng caùc loaïi thöïc phaåm khaùc caàn cho söï soáng coøn cuûa hoï, do ñoù saûn xuaát vaø xuaát khaåu cocoa giaûm hôn 1/3 trong voøng 7 naêm. Trong thôøi gian naøy chính quyeàn Ghana caàn moät löôïng voán lôùn ñeå ñaàu tö xaây döïng cô sôû coâng nghieäp, nhöng thu nhaäp töø xuaát khaåu cocoa giaûm xuoáng neân khoâng coù khaû naêng chi traû cho nhaäp khaåu vaø ñaát nöôùc laâm vaøo khuûng hoaûng. Ngöôïc laïi, chính saùch thöông maïi maø CPHaøn Quoác aùp duïng trong giai ñoaïn naøy laø höôùng ra beân ngoaøi (strongly outward-oriented). Khoâng gioáng nhö Ghana, chính saùch thöông maïi cuûa CPHaøn Quoác nhaán maïnh tôùi giaûm haøng raøo thöông maïi haøng coâng nghieäp (nhöng khoâng phaûi haøng noâng nghieäp) vaø khuyeán khích caùc coâng ty tham gia vaøo xuaát khaåu. Baét ñaàu cuoái nhöõng naêm 50, CPHaøn Quoác tích cöïc giaûm thueá nhaäp khaåu töø 60% xuoáng coøn 20% ñeán giöõa nhöõng naêm 80, trong ñoù phaàn lôùn thueá nhaäp khaåu haøng coâng nghieäp giaûm xuoáng tôùi zero vaø haïn ngaïch giaûm xuoáng töø hôn 90% soá löôïng haøng hoaù trong cuoái nhöõng naêm 50 tôùi zero trong ñaàu nhöõng naêm 80. Trong cuøng giai ñoaïn, Haøn Quoác tích cöïc giaûm trôï caáp cho xuaát khaåu töø 80% giaù baùn trong cuoái nhöõng naêm 50 tôùi 20% giaù baùn naêm 1965 vaø tôùi zero trong naêm 1984. Toùm laïi, ngoaïi leä ñoái vôùi haøng noâng saûn (kieåm soaùt chaët cheõ ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu) Haøn Quoác tích cöïc höôùng tôùi töï do hoaù thöông maïi.
3 Chính saùch thöông maïi höôùng ra ngoaøi laøm cho neàn kinh teá Haøn Quoác thay ñoåi aán töôïng. Luùc ñaàu caùc nguoàn löïc ôû Haøn Quoác dòch chuyeån töø lónh vöïc noâng nghieäp sang ngaønh coâng nghieäp söû duïng nhieàu lao ñoäng (deät, may maëc vaø giaøy deùp…). Löïc löôïng lao ñoäng doài daøo, reû vaø ñöôïc ñaøo taïo ñaõ giuùp cho Haøn Quoác coù lôïi theá so saùnh trong ngaønh coâng nghieäp söû duïng nhieàu lao ñoäng. Gaàn ñaây khi chi phí lao ñoäng taêng leân, ngaønh coâng nghieäp söû duïng nhieàu voán laïi taêng leân (ñoäng cô oâ toâ, baùn daãn, ñieän daân duïng ...). Trong cuoái nhöõng naêm 50, tæ leä lao ñoäng trong lónh vöïc noâng nghieäp laø 77%, ngaøy nay tæ leä ñoù giaûm xuoáng coøn 20%. Trong cuøng thôøi kyø, tæ leä haøng coâng nghieäp trong GDP taêng töø 10% leân hôn 30% vaø toác ñoä taêng tröôûng GDP haøng naêm lôùn hôn 9%. Caâu hoûi thaûo luaän: 1. Duøng lyù thuyeát lôïi theá so saùnh ñeå giaûi taïi sao chính saùch thöông maïi ñöôïc aùp duïng bôûi hai CPGhana vaø Haøn Quoác laøm aûnh höôûng ñeán neàn kinh teá cuûa hai quoác gia naøy? 2. Chính saùch thöông maïi vaø quan heä thöông maïi naøo maø CPGhana coù theå aùp duïng ñeå neàn kinh teá taêng tröôûng nhanh hôn? 3. Chính saùch thöông maïi naøo CPHaøn Quoác ñaõ aùp duïng? Baøi taäp tình huoáng soá 4 VUÏ KIEÄN CHOÁNG BAÙN PHAÙ GIAÙ CUÛA CAÙC DN MYÕ ÑOÁI VÔÙI HAØNG THUYÛ SAÛN VIEÄT NAM Trong hai naêm 1999-2000 löôïng caù Tra vaø caù Basa Vieät Nam xuaát sang Myõ taêng khaù nhanh choùng laøm cho caùc nhaø nuoâi caù Nheo Myõ lo ngaïi. Hieäp hoäi chuû trang traïi Myõ – CFA quyeát taâm ñaåy caù da trôn Vieät Nam ra khoûi thò tröôøng Myõ baèng vuï kieän caùc doanh nghieäp Vieät Nam baùn phaù giaù saûn phaåm phi leâ caù Tra vaø caù Basa vaøo thò tröôøng Myõ. Ngaøy 28/2/2002 CFA vaø 8 doanh nghieäp cheá bieán thöïc phaåm Myõ uyû nhieäm cho coâng ty luaät Akimgam kieän leân Uyû ban thöông maïi quoác teá (ITC) vaø boä thöông maïi Hoa Kyø veà vieäc Vieät Nam baùn phaù giaù caù Tra vaø caù Basa vaøo thò tröôøng Myõ. Moät trong caùc böôùc ñieàu tra laø xaùc ñònh tính chaát thò tröôøng cuûa neàn kinh teá Vieät Nam. Caùc cô quan CPvaø doanh nghieäp Vieät Nam ñaõ hôïp taùc chaët cheõ vôùi phía Myõ trong quaù trình ñieàu tra, cung caáp cô sôû phaùp lyù chöùng minh ngaønh saûn xuaát vaø kinh doanh thuyû saûn Vieät Nam vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng. Nhieàu doanh nghieäp nöôùc ngoaøi, trong ñoù coù caùc doanh nghieäp Myõ cuõng coâng nhaän laø giaù baùn caïnh tranh caù tra vaø caù basa laø do doanh nghieäp Vieät Nam taän duïng lôïi theá vaø ñieàu kieän töï nhieân öu ñaõi. Tuy nhieân, DOC moät maët thöøa nhaän laø CPVieät Nam ñaõ coù caùc böôùc tieán quan troïng trong vieäc thöïc hieän caûi caùch veà maët phaùp lyù cho söï vaän haønh ñoàng boä cuûa cô cheá thò tröôøng, nhöng chöa thöøa nhaän Vieät Nam laø “neàn kinh teá thò tröôøng”. Vieäc xaùc ñònh giaù ôû “neàn kinh teá phi thò tröôøng” laø khoâng theå, do vaäy ñeå tính giaù caù tra vaø basa cuûa Vieät Nam, toaø aùn Myõ ñaõ chæ ñònh döïa vaøo giaù caù treâ traéng cuaû Aán Ñoä laøm cô sôû. Keát quaû DOC quyeát ñònh ñaùnh thueá choáng baùn phaù giaù leân caù tra vaø caù Basa phi leâ ñoâng laïnh töø Vieät Nam töø 34,66% leân ñeán 63,88%. Vôùi quyeát ñònh treân ngöôøi noâng daân ñoàng baèng soâng cöûu Long bò thieät haïi nhieàu nhaát vì coù hôn 400 hoä gia ñình nuoâi caù basa vaø 1/3 saûn phaåm naøy xuaát sang thò tröôøng Myõ. Tieáp theo ngaøy 31/12/2003 Hieäp hoäi Toâm mieàn Nam cuûa Myõ laïi noäp ñôn kieän vaø yeâu caàu CPñaùnh thueá choáng baùn phaù giaù leân toâm nhaäp khaåu töø 6 nöôùc: Vieät Nam, Trung Quoác, Thaùi Lan, Brazil, Aán Ñoä vaø Ecuador. Vaø laàn naøy thueá baùn phaù giaù ñoái vôùi toâm Vieät Nam thaáp hôn nhieàu so vôùi söï ñoaùn laø töø 5% ñeán 35%. Caâu hoûi thaûo luaän: 1. Vì sao Myõ laïi ñaùnh thueá choáng baùn phaù giaù ñoái vôùi caù Tra vaø Basa xuaát khaåu cuûa Vieät Nam? 2. CPvaø doanh nghieäp Vieät Nam caàn coù nhöõng haønh ñoäng gì ñeå chuaån bò cho caùc vuï kieän trong töông lai? Baøi taäp tình huoáng soá 5 NGAØNH SAÛN XUAÁT OÂTOÂ VIEÄT NAM Ñeå ñöa Vieät Nam trôû thaønh moät quoác gia coâng nghieäp, töø ñaàu nhöõng naêm 90 CPVieät Nam xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån hai ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát oâtoâ vaø ñieän töû trôû thaønh hai ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn. Sau khi ban boá luaät ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñeán nay, caùc taäp ñoaøn saûn xuaát oâ toâ vaø ñieän töû haøng ñaàu theá giôùi ñaõ coù maët taïi Vieät Nam. Rieâng trong lónh vöïc saûn xuaát oâ toâ ñaõ coù 11 lieân doanh vôùi caùc taäp ñoaøn nöôùc ngoaøi vaø 40 coâng ty saûn xuaát trong nöôùc chuyeân laép raùp oâ toâ tieâu thuï taïi thò tröôøng trong nöôùc. Ñeå taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp trong caùc ngaønh treân phaùt trieån vaø caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh töø nöôùc ngoaøi, CPxaây döïng haøng raøo baûo hoä maäu dòch baèng thueá quan raát cao. Thueá nhaäp khaåu ñoái vôùi oâtoâ nguyeân chieác dao ñoäng töø 60-150% vaø ñoái vôùi thieát bò ñieän töû nguyeân chieác laø 50% tröôùc naêm 2003 vaø 20% trong nhöõng naêm sau ñoù. CPhy voïng laø trong thôøi gian ñöôïc baûo hoä, caùc doanh nghieäp Vieät Nam naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø haï giaù thaønh saûn phaåm baèng caùch naâng cao tæ leä noäi ñòa hoaù saûn phaåm. Theá nhöng lôïi duïng haøng raøo thueá quan
4 cao ñoái vôùi oâ toâ nhaäp khaåu nguyeân chieác, caùc doanh nghieäp chæ nhaäp khaåu caùc linh kieän töø nöôùc ngoaøi veà ñeå laép raùp vaø tieâu thuï taïi thò tröôøng noäi ñòa. Maëc duø chæ hoaït ñoäng vôùi coâng suaát töø 30-35%, nhöng caùc doanh nghieäp saûn xuaát oâtoâ ôû Vieät Nam vaãn coù laõi, thaäm chí vôùi lôïi nhuaän raát cao (trong khi ñeå coù lôïi nhuaän, moät nhaø maùy saûn xuaát oâ toâ ôû Chaâu Aâu phaûi hoaït ñoäng vôùi coâng suaát hôn 60%). Ñaëc bieät laø Hieäp hoäi oâ toâ vaø maùy coâng nghieäp Vieät Nam (VAMA) lieân keát vôùi nhau phaân chia thò tröôøng vaø ñònh giaù cao cho saûn phaåm. Keát quaû laø tæ leä noäi ñòa hoaù ngaønh oâ toâ chöa vöôït quaù 10% (thaäm chí coù doanh nghieäp chöa ñeán 1%), ngaønh coâng nghieäp ñieän töû chöa vöôït quaù 15%. Caùc chi tieát noäi ñòa hoaù ñeàu laø caùc chi tieát ñôn giaûn, giaù trò gia taêng thaáp (caùc doanh nghieäp phuï trôï Vieät Nam chæ môùi cung caáp ñöôïc nhöõng loaïi daây daãn ñieän ñôn giaûn, moät soá chi tieát nhöïa, taám loùt cho ngaønh coâng nghieäp oâ toâ, caùc caáu kieän nhöïa ñoái vôùi coâng nghieäp ñieän nhö voû ti vi, tuû laïnh, maùy giaët … ñeàu laø nhöõng chi tieát caáu thaønh neân giaù trò saûn phaåm thaáp, giaù trò chuû yeáu cuûa noù naèm ôû giaù trò nguyeân vaät lieäu – nhöõng thöù maø VN gaàn nhö nhaäp khaåu hoaøn toaøn). Tham voïng xaây döïng hai ngaønh coâng nghieäp quan troïng baäc nhaát (ñeå ño löôøng vaø ñaùnh giaù moät nöôùc coâng nghieäp) cho ñeán nay coù theå khaúng ñònh ñaõ thaát baïi. CPñaõ khoâng theå tìm ra hoaëc khoâng kòp thöïc hieän caùc bieän phaùp caàn thieát ñeå cuûng coá vaø phaùt trieån hai ngaønh coâng nghieäp naøy. Taêng thueá nhaäp khaåu cao ñaõ laøm caùc doanh nghieäp coù caûm giaùc ñöôïc öu aùi, khoâng kòp ñoåi môùi. CPkhoâng coù höôùng ñi roõ raøng khi hoaïch ñònh chieán löôïc phaùt trieån cho caùc ngaønh naøy, khoâng tìm ra moät höôùng ñi thích hôïp maø ñeå cho caùc doanh nghieäp maëc nhieân taän thu nhöõng öu ñaõi thueá quan maø CPñöa ra. CPchæ söû duïng thueá quan nhö laø coâng cuï duy nhaát ñeå baûo hoä ngaønh naøy tröôùc caùc soùng gioù töø beân ngoaøi maø khoâng nhaän ra caàn phaûi coù nhöõng chieán löôïc hoã trôï cho ngaønh naøy phaùt trieån nhö: ñaàu tö cô sôû haï taàng, xaây döïng ngaønh coâng nghieäp phuï trôï, môû roäng thò tröôøng …. Trong khi caùc nöôùc trong khu vöïc nhö Thaùi Lan nhaän thaáy höôùng ñi naøy thaát baïi ñaõ chuyeån höôùng sang phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp oâ toâ theo höôùng trôû thaønh trung taâm saûn xuaát quy moâ lôùn cho caùc taäp ñoaøn saûn xuaát oâ toâ. Ngaøy nay Thaùi Lan trôû thaønh nöôùc saûn xuaát oâtoâ lôùn thöù 7 treân theá giôùi ( 1 trieäu xe/naêm). Caâu hoûi: 1. Trình baøy lyù thuyeát caïnh tranh quoác gia cuûa Michael Porter (moâ hình vieân kim cöông Porter – Porter’s diamond)? 2. Döïa vaøo moâ hình cuûa vieân kim cöông Porter ñeå phaân tích vaø ñaùnh giaù caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát oâ toâ Vieät Nam? 3. Theo Anh (Chò), CPcaàn phaûi laøm gì ñeå ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát oâ toâ Vieät Nam ñaõ coù theå phaùt trieån ñuùng höôùng vaø caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh theá giôùi?. Baøi taäp tình huoáng soá 6: COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM CUÛA AÁN ÑOÄ Laø quoác gia töông ñoái ngheøo nhöng AÁn Ñoä ñaõ thaønh coâng trong vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm. Chæ trong gaàn hai thaäp kyû, ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm töø choã coù nhieàu hoaøi nghi ñaõ coù moät choã ñöùng vöõng chaéc trong ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm toaøn caàu. Trong giai ñoaïn 1991-2002, doanh soá cuûa caùc coâng ty phaàn meàm AÁn Ñoä taêng trung bình haøng naêm hôn 50%. Neáu giai ñoaïn 1991-1992 toång doanh soá baùn cuûa ngaønh coâng nghieäp naøy laø 388 tr. USD, thì naêm 2002 doanh soá ñaõ hôn 8 tæ USD. Ñaàu naêm 2000, hôn 900 coâng ty phaàn meàm AÁn Ñoä thu huùt khoaûng 200.000 kyõ sö, ñöùng thöù ba treân theá giôùi veà löïc löôïng lao ñoäng cao caáp trong lónh vöïc naøy. Xuaát khaåu saûn phaåm naøy cuõng ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñaùng keå. Neáu naêm 1985 doanh soá xuaát khaåu phaàn meàm chöa tôùi 10tr. USD, thì ñeán naêm 1997 doanh soá xuaát khaåu ñaõ laø 1,8 tæ USD vaø ñaït kyû luïc 6,2 tæ USD vaøo naêm 2002 vôùi 2/3 doanh soá xuaát khaåu sang Myõ. Trong töông lai ngaønh coâng nghieäp naøy seõ phaùt maïnh hôn nöõa, theo döï ñoaùn cuûa Hieäp hoäi phaàn meàn quoác gia thì doanh soá xuaát khaåu phaàn meàm cuûa AÁn Ñoä vaøo naêm 2008 laø 21 tæ USD. Nhieàu coâng ty phaàn meàm nöôùc ngoaøi ñaõ ñaàu tö tích cöïc vaøo ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm ôû AÁn Ñoä nhö : Microsoft; IBM; Oracle…. Theo thoáng keâ, cöù 5 coâng ty ña quoác gia thì coù 2 coâng ty söû duïng dòch vuï phaàn meàm töø AÁn Ñoä. Phaàn lôùn söï taêng tröôûng coâng nghieäp phaàn meàm hieän taïi laø nhôø hoaït ñoäng gia coâng cho caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi. Nhieàu coâng ty phaàn meàm AÁn Ñoä tham gia vaøo caùc döï aùn quan troïng vôùi caùc khaùch haøng nöôùc ngoaøi. Ví duï TCS - coâng ty phaàn meàm lôùn nhaát cuûa AÁn Ñoä lieân minh vôùi Ernst & Young, theo ñoù TCS phaùt trieån vaø duy trì phaàn meàm cho caùc khaùch haøng toaøn caàu cuûa Ernst & Young. Ngoaøi ra, TCS coøn lieân minh chieán löôïc vôùi Microsoft. Caùc coâng ty cuûa AÁn Ñoä cuõng tích cöïc tham gia vaøo caùc döï aùn thöông maïi ñieän töû, neáu naêm 1997 hoaït ñoäng naøy chöa coù gì, thì hieän nay caùc coâng ty Aán Ñoä chieám gaàn 10% taát caû döï aùn phaùt trieån phaàn meàm thöông maïi ñieän töû ôû AÁn Ñoä. Ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm AÁn Ñoä noåi leân baát chaáp söï ngheøo naøng cô sô haï taàng thoâng tin. Naêm 2000, ôû AÁn Ñoä cöù 1000 ngöôøi daân chæ coù 5 maùy tính caù nhaân (588 maùy ôû Hoa Kyø), 32 ñieän thoaïi (700 ôû Hoa Kyø) vaø ngöôøi
5 söû duïng Internet 5 tr. (100 tr. ôû Hoa Kyø). Tuy nhieân, nhu caàu maùy tính caù nhaân baét ñaàu taêng maïnh vaø ñieän thoaïi di ñoäng cuõng taêng leân raát nhanh ñeå buø ñaép cho söï thieáu huït ñieän thoaïi coá ñònh. Giaûi thích cho söï thaønh coâng cuûa ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm coù moät soá nhaân toá. Duø neàn giaùo duïc cuûa AÁn Ñoä noùi chung phaùt trieån ôû möùc thaáp, nhöng taàng lôùp trung löu ñöôïc ñaøo taïo raát toát, nhieàu tröôøng ñaïi hoïc cuûa AÁn Ñoä ngang taàm theá giôùi. Moät nhaân toá quan troïng nöõa laø ngoân ngöõ quoác teá ñöôïc söû duïng khaù phoå bieán ôû AÁn Ñoä (taàng lôùp trung löu söû duïng tieáng Anh nhö ngoân ngöõ laøm vieäc). Sau nöõa laø vaán ñeà tieàn löông, löông cuûa caùc kyõ sö phaàn meàm ôû Myõ taêng leân raát nhanh, trong khi moät laäp trình vieân ôû Myõ löông trung bình haøng naêm laø 90.000$, thì löông cuûa moät ñoàng nghieäp ôû AÁn Ñoä chæ 5,800$. Löông cuûa caùc laäp trình vieân ôû AÁn Ñoä cuõng taêng leân raát nhanh trong nhöõng naêm gaàn ñaây vaø song song vôùi ñoù laø naêng suaát cuõng taêng leân. Trong naêm 2002 caùc phaàn meàm phaùt trieån ôû AÁn Ñoä coù chi phí trung bình töø 25$ ñeán 35$/1giôø, trong khi phaàn meàm töông töï phaùt trieån ôû Myõ coù chi phí laø töø 75$ ñeán 100 $/1giôø. Moät yeáu toá khaùc giuùp cho AÁn Ñoä coù lôïi theá laø nhôø ñaëc ñieåm cuûa saûn phaåm phaàn meàn, saûn phaåm naøy coù theå saûn xuaát ra ôû baát kyø ñaâu treân theá giôùi vaø vaän chuyeån chuùng raát nhanh vôùi chi phí raát reû. Vò trí ñòa lyù cuûa AÁn Ñoä naèm giöõa Chaâu AÂu vaø Myõ neân noù coù lôïi theá veà muùi giôø. Caùc coâng ty phaàn meàn AÁn Ñoä khai thaùc vaø môû roäng raát nhanh thò tröôøng quoác teá baèng cung caáp caùc dòch vuï phaàn meàm cho caùc coâng ty cuûa Myõ vaø Taây AÂu. Caùc kyõ sö AÁn Ñoä coù theå söûa chöõa caùc loãi cuûa chöông trình phaàn meàm, hoaøn thieän chaát löôïng saûn phaåm, nhaäp soá lieäu … trong ñeâm khi maø caùc ñoàng nghieäp cuûa hoï ôû Chaâu AÂu ñang nguû. Ñeå duy trì lôïi theá caïnh tranh cuûa mình, caùc coâng ty phaàn meàm AÁn ñoä hieän giôø ñaàu tö raát maïnh vaøo hoaït ñoäng ñaøo taïo vaø naâng cao kyõ naêng laäp trình. Hoï coøn tích cöïc höôùng tôùi ñaït caùc chuaån chaát löôïng quoác teá nhö chöùng nhaän ISO 9000. Caùc coâng ty AÁn Ñoä baét ñaàu thaâm nhaäp vaøo saûn xuaát phaàn meàm öùng duïng kinh doanh, luùc ñaàu hoï höôùng tôùi thò tröôøng noäi ñòa nhöng sau ñoù seõ môû roäng ra thò tröôøng quoác teá. Trong töông laïi caùc coâng ty naøy coù theå caïnh tranh vôùi nhieàu coâng ty lôùn nhö Microsoft, Oracle, PeopleSoft, vaø SAP trong lónh vöïc öùng duïng kinh doanh. Caâu hoûi thaûo luaän: 1) Coù theå söû duïng lyù thuyeát lôïi theá so saùnh ñeå giaûi thích söï taêng tröôûng cuûa coâng nghieäp phaàn meàm AÁn Ñoä? 2) Coù theå söû duïng lyù thuyeát Heckcher-Ohlin ñeå giaûi thích hieän töôïng treân? 3) Söû duïng vieân kim cöông cuûa Michael Porter’s ñeå phaân tích söï taêng tröôûng cuûa coâng nghieäp phaàn meàm AÁn Ñoä. Phaân tích treân coù theå giaûi thích hieän töôïng treân hay khoâng? 4) Caùc lyù thuyeát: lôïi theá so sanh, Heckscher-Orlin vaø Porter’s – lyù thuyeát naøo giaûi thích toát nhaát cho hieän töôïng treân? Baøi taäp tình huoáng soá 7 ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP TOYOTA TAÏI PHAÙP Trong nhöõng naêm 60-70, CPPhaùp theo quan ñieåm cho raèng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi aûnh höôûng xaáu ñeán neàn kinh teá Phaùp. Do ñoù CPPhaùp taäp trung phaùt trieån caùc doanh nghieäp noäi ñòa vaø kieåm soaùt chaët caùc hoaït ñoäng kinh teá thoâng qua vieäc hoaïch ñònh caùc chính saùch vaø can thieäp saâu vaøo hoaït ñoäng cuûa nhieàu ngaønh coâng nghieäp. Quan ñieåm veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Phaùp baét ñaàu thay ñoåi töø thaäp nieân 80 cuûa theá kyû tröôùc. Caùc raøo caûn ñoái vôùi ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc dôû boû cuøng vôùi nhaän thöùc hôn veà taàm quan troïng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñoái vôùi neàn kinh teá. Keát quaû doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Phaùp taêng trung bình 13 tæ USD/1naêm trong giai ñoaïn 1988-1993 leân 21,9 tæ USD vaøo naêm 1996 vaø 39,1 tæ USD vaøo naêm 1999. Caùc coâng ty ña quoác gia haøng ñaàu theá giôùi ñeàu ñaàu tö maïnh vaøo Phaùp nhö Toyota, IBM, Motorola vaø Federal Espress Corp…. Thaùng 12/1997, Toyota quyeát ñònh ñaàu tö 656,8 trieäu USD ñeå xaây döïng nhaø maùy saûn xuaát oâ toâ coù coâng suaát 150.000 chieác/naêm taïi Phaùp nhaèm cung caáp cho thò tröôøng EU. Tröôùc ñoù Toyota ñaõ coù nhaø maùy ôû Anh, cho duø CPAnh ra söùc vaän ñoäng Toyota môû roäng nhaø maùy hieän coù, coâng ty vaãn quyeát ñònh choïn Phaùp. Coâng ty hy voïng taêng thò phaàn cuûa mình ôû thò tröôøng Phaùp töø 1,1% trong naêm 1997 leân 5%. Khoaûn ñaàu tö môùi cho thaáy Toyota theo ñuoåi chieán löôïc thay theá nhaäp khaåu oâ toâ töø Nhaät baèng caùch saûn xuaát ngay taïi EU ñeå traùnh raøo caûn thueá quan ñaùnh vaøo haøng nhaäp khaåu töø Nhaät. Nhaø maùy môùi coù keá hoaïch söû duïng tæ leä linh kieän saûn xuaát taïi EU laø 60% ñeå ñöôïc xeáp vaøo loaïi haøng Chaâu Aâu vaø traùnh bò ñaùnh thueá nhaäp khaåu. Ñeán naêm 2001 nhaø maùy ñaõ tieáp nhaän hôn 2000 nhaân vieân vaø taïo theâm hôn 2000 vieäc laøm khaùc töø caùc nhaø cung öùng. CPPhaùp höùa taøi trôï cho Toyota nhö mieãn thueá, mieãn moät soá khoaûn ñoùng goùp an ninh xaõ hoäi vaø hoã trôï taøi chính cho vaán ñeà ñaøo taïo nhaân coâng. Chính quyeàn thaønh phoá Valenciennnes, nôi Toyota ñaët truï sôû cuõng mieãm hoaëc giaûm thueá ñaát haøng naêm. Toång caùc khoaûn taøi trôï öôùc tính baèng khoaûng 10% giaù trò ñaàu tö. Caâu hoûi thaûo luaän: 1. Quan ñieåm veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cuûa CPPhaùp thay ñoåi theá naøo?
6 2. Theo Anh (Chò) vì sao Toyota laïi choïn Phaùp maø khoâng choïn Anh ñeå xaây döïng nhaø maùy? 3. Ñaàu tö cuûa Toyota mang laïi lôïi ích gì vaø thieät haïi gì cho neàn kinh teá Phaùp? Baøi taäp tình huoáng soá 8 MAÁT GIAÙ ÑOÀNG THAI BAHT NAÊM 1997 Trong giai ñoaïn 1980-1990, Thaùi Lan noåi leân nhö neàn kinh teá naêng ñoäng nhaát cuûa Chaâu AÙ. Töø 1985 ñeán 1995 toác ñoä taêng tröôûng kinh teá trung bình cuûa Thaùi Lan ñaït 8,5% haøng naêm, möùc ñoä laïm phaùt trung bình haøng naêm chæ 5% (kinh teá Myõ trong cuøng thôøi kyø, taêng tröôûng kinh teá trung bình haøng naêm laø 1,3%, laïm phaùt laø 3,2%). Taêng tröôûng kinh teá raát noùng do söï buøng noå ñaàu tö trong lónh vöïc kinh doanh nhaø xöôûng, baát ñoäng saûn, cô sôû haï taàng…. Nhu caàu veà baát ñoäng saûn taêng raát nhanh ôû Bangkok, vaên phoøng laøm vieäc vaø caùc toaø nhaø choïc trôøi moïc leân khaép nôi treân thaønh phoá. Caùc toå chöùc taøi chính tieáp tuïc taøi trôï cho caùc coâng ty kinh doanh baát ñoäng saûn vay voán vì giaù baát ñoäng saûn trong thôøi gian naøy lieân tuïc taêng. Ñaàu naêm 1997 söï buøng noå veà xaây döïng nhaø ôû vaø vaên phoøng kinh doanh ñaõ ñeán ñænh ñieåm khi löôïng cung vöôït quaù caàu. Öôùc tính 365.000 caên hoä boû troáng ôû Bangkok vaøo cuoái naêm 1996, cuøng vôùi khoaûng 100.000 caên hoä khaùc seõ ñöôïc ñöa vaøo söû duïng trong naêm 1997 ñaõ laøm cho cung vöôït xa caàu treân thò tröôøng baát ñoäng saûn. Moät nghieân cöùu cho thaáy, buøng noå xaây döïng nhaø ôû trong naêm 1997 baèng vôùi nhu caàu veà nhaø ôû trong caû 5 naêm cuoái. Trong thôøi gian ñoù, buøng noå ñaàu tö cuûa Thaùiland vaøo cô sôû haï taàng, khu coâng nghieäp, khu thöông maïi… laøm löôïng haøng nhaäp khaåu taêng vôùi tæ leä cao chöa töøng thaáy. Ñeå phuïc vuï muïc ñích xaây döïng cao oác, vaên phoøng nhaø xöôûng…, Thailand phaûi nhaäp caùc thieát bò, vaät lieäu ñaét tieàn töø Myõ, Chaâu Aâu vaø Nhaät…. Keát quaû, taøi khoaûn vaõng lai trong caùn caân thanh toaùn thaâm huït maïnh trong suoát giöõa nhöõng naêm 90. Maëc duø xuaát khaåu taêng maïnh nhöng nhaäp khaåu caøng taêng nhanh hôn laøm thaâm huït caùn caân vaõng lai caøng traàm troïng. Trong naêm 1995 thaâm huït caùn caân thanh toaùn cuûa Thailand laø 8.1% so vôùi GDP. Baét ñaàu töø ngaøy 5/02/1997 khi “Somprasong Land” – naïng nhaân ñaàu tieân trong lónh vöïc ñaàu tö baát ñoäng saûn– thoâng baùo laø khoâng coù khaû naêng chi traû 3,1 tæ USD tieàn laõi suaát cuûa 80 tæ tieàn vay. Sau thoâng baùo cuûa Somprasong Land, nhieàu coâng ty baát ñoäng saûn khaùc, moät soá trung taâm taøi chính, trong ñoù Finance One cuõng treân bôø vöïc phaù saûn. Finance One laø toå chöùc taøi chính lôùn nhaát Thailand ñi ñaàu trong vieäc phaùt haønh traùi phieáu baèng USD vaø söû duïng cho vay ñaõ goùp phaàn laøm buøng noå thò tröôøng baát ñoäng saûn ôû Thailand. Theo lyù thuyeát vieäc laøm ñoù raát khoân ngoan vì Finance One taän duïng ñöôïc söï khaùc bieät giöõa laõi suaát vay baèng USD vaø ñoàng Baht (Finance One vay ñoàng USD vôùi laõi suaát thaáp vaø cho vay ñoàng Baht Thai vôùi laõi suaát cao hôn). Chieán löôïc taøi chính cuûa Finance One ñöôïc nhìn nhaän laø sai laàm vaøo naêm 1996-1997, khi caùc nhaø kinh doanh baát ñoäng saûn khoâng theå traû nôï cho Finance One vaø haäu quaû Finance One gaëp khoù khaên traû nôï cho caùc chuû nôï ôû nöôùc ngoaøi. Söï vieäc trôû neân raønh raønh trong naêm 1996, khi nôï khoâng traû ñöôïc cuûa Finance One taêng leân gaáp ñoâi vaø laïi taêng gaáp ñoâi trong quyù ñaàu tieân naêm 1997. Thaùng gieâng 1997 coå phieáu cuûa “Finane One” trong tình traïng ñoùng baêng, trong khi CPcoá gaéng giaûi quyeát tình hình khoù khaên cuûa coâng ty baèng caùch saùt nhaäp noù vôùi ThaiBank döôùi söï baûo trôï cuûa Ngaân haøng trung öông. Vieäc ñoù khoâng thöïc hieän ñöôïc khi giaù coå phieáu cuûa Finance One giaûm giaù 70% trong moät ngaøy vaø keát quaû laø Finance One tuyeân boá phaù saûn. Nôï xaáu treân thò tröôøng baát ñoäng saûn ôû Thaùi lan taêng leân haøng ngaøy vaø taêng leân hôn 30 tæ ñoâ la trong thôøi gian naøy. Maëc khaùc, caùc nhaø kinh doanh tieàn teä baét ñaàu taán coâng ñoàng Baht. Trong suoát 13 naêm ñoàng Baht neo giaù theo ñoàng ñoâ la Myõ vôùi tæ giaù laø $1= Bt 25 vaø cheá ñoä neo giaù naøy laøm cho vieäc baûo veä ñoàng tieàn trôû neân khoù khaên. Nhöõng ngöôøi kinh doanh tieàn tieàn teä ñaõ thaáy ñöôïc thaâm huït taøi khoaûn voán vaø gaùnh naëng nôï ñoâ la cuûa Thailand, hoï tieân ñoaùn laø nhu caàu veà ñoâ la ôû Thailand seõ taêng trong khi nhu caàu veà Baht seõ giaûm. Caùc nhaø ñaàu cô taán coâng ñoàng Baht baèng caùch baùn ñoàng Baht ñeå thu ñöôïc lôïi nhuaän töø vieäc döï ñoaùn giaûm giaù trò ñoàng Baht trong töông lai so vôùi ñoâ la. Baèng caùch vay ñoàng Baht töø caùc trung taâm taøi chính vaø baùn chuùng treân thò tröôøng ngoaïi hoái ñeå laáy ñoâ la Myõ, caùc nhaø kinh doanh tieàn teä ñaõ laøm tình hình ôû Thailan theâm toài teä. Thaùng 5/1997 trong khi caùc nhaø ñaàu cô ngaén haïn tieáp tuïc ñaàu cô vaøo ñoàng Baht thì CPsöû duïng 5 tæ USD döï tröõ ñeå duy trì tæ giaù hoái ñoaùi. Theâm vaøo ñoù CPThaùi taêng laõi suaát cho vay töø 10 leân 12,5% ñeå laøm taêng giaù trò ñoàng Baht, nhöng vì ñieàu ñoù laøm taêng chi phí vay cho kinh doanh neân laøm taêng theâm khuûng hoaûng nôï. Vaøo ngaøy 2/07/1997 CPThaùi chaáp nhaän ñieàu khoâng theå traùnh khoûi laø tuyeân boá thaû noåi ñoàng Baht. Ñoàng Baht laäp töùc giaûm 18% giaù trò vaø baét ñaàu tröôït daøi ñeán thaùng gieâng naêm 1998 thì $1 = Bt55. Khi ñoàng Baht maát giaù thì quaû bom nôï cuõng noå. Maát giaù hôn 50% cuûa ñoàng Baht so vôùi ñoâ la laøm cho nôï baèng ngoaïi teä cuûa caùc trung taâm taøi chính, caùc nhaø kinh doanh taêng gaáp ñoâi. Ñieàu ñoù laøm cho nhieàu toå chöùc khaùc cuõng phaù saûn vaø laøm suïp ñoå thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa Thailand. Caâu hoûi thaûo luaän: 1. Xaùc ñònh nhaân toá laøm aûnh höôûng ñeán maát giaù ñoàng baht trong naêm 1997. 2. Anh chò coù theå giaûi thích söï maát giaù cuûa ñoàng Bahtthai baèng lyù thuyeát caân baèng söùc mua?
7 3. Vai troø naøo cuûa caùc nhaø ñaàu cô tieàn teä trong vieäc laøm maát giaù ñoàng Baht? Hoï ñaõ laøm gì? 4. Maát giaù ñoàng Baht coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán kinh doanh cuûa Thailand, cuï theå laø xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu saûn phaåm cuoái cuøng? Baøi taäp tình huoáng soá 9: McDonald’s vaø vaên hoaù Aán Ñoä Taäp ñoaøn McDonald’s ñaït kæ luïc veà toác ñoä môû roäng thò tröôøng kinh doanh, moãi ngaøy trung bình treân khaép theá giôùi coù 4.2 nhaø haøng McDonald’s ñöôïc thaønh laäp. Tôùi naêm 2003 taäp ñoaøn coù 30.000 nhaø haøng ôû treân 121 quoác gia vaø löôïng khaùch haøng ngaøy öôùc tính khoaûng 46 trieäu ngöôøi. Moät trong caùc thò tröôøng gaàn ñaây maø McDonald’s thaâm nhaäp vaøo laø Aán Ñoä, nhaø haøng ñaàu tieân cuûa McDonald’s taïi ñaây ñöôïc thaønh laäp vaøo cuoái naêm 1990. Duø Aán Ñoä laø nöôùc ngheøo, nhöng taàng lôùp trung löu coù thu nhaäp cao öôùc tính khoaûng töø 150 tr. ñeán 200 tr. ngöôøi vaø coâng ty höôùng tôùi khai thaùc ñoái töôïng naøy. Ñaõ haøng ngaøn naêm nay ngöôøi Aán thôø con boø caùi vì hoï cho raèng con boø caùi laø quaø cuûa trôøi ban taëng cho loaøi ngöôøi. Con boø caùi töôïng tröng cho ngöôøi meï thieâng lieâng ñeå duy trì cuoäc soáng cuûa loaøi ngöôøi. Boø caùi ñem laïi cho loaøi ngöôøi nhieàu thöù: boø caùi sinh ra boø ñöïc ñeå keùo caøy; söõa cuûa boø raát boå vaø söû duïng ñeå laøm söõa chua, bô; nöôùc thaûi cuûa boø caùi laø chaát chöõa beänh; phaân boø ñöôïc söû duïng laøm chaát ñoát, phaân boùn…. Khoaûng 300 trieäu con boø ñöôïc thaû roâng khaép Aán Ñoä vaø ñöôïc toân thôø nhö nhöõng ñaáng thieâng lieâng. Ngöoøi Aán khoâng aên thòt boø. McDonald’s laø coâng ty söû duïng nhieàu thòt boø nhaát treân theá giôùi. Töø khi thaønh laäp 1955 ñeán nay khoâng theå thoáng keâ ñöôïc bao nhieâu boø maø Mc’Donald ñaõ thòt ñeå laøm Big Macs. Laøm theá naøo coâng ty taän duïng vaän may khi maø saûn phaåm laøm töø thòt boø vaø baùn ôû moät nöôùc khoâng aên thòt boø? Thay theá baèng thòt lôïn? Nhöng ôû Aán Ñoä coù hôn 140 trieäu tín ñoà Hoài Giaùo vaø hoï khoâng aên thòt lôïn. Coù theå thay theá baèng thòt gaø hoaëc cöøu. Coâng ty quyeát ñònh caùc phaân nhaùnh ôû Aán Ñoä söû duïng moùn Big Macs “Maharaja Mac” ñöôïc laøm töø thòt cöøu. Ñeå phuø hôïp vôùi sôû thích cuûa ñòa phöông coâng ty ñöa vaøo thöïc ñôn moùn “McAloo Tikki Buger” laøm töø thòt gaø. Taát caû thöïc phaåm phaân chia nghieâm ngaët ñoái vôùi ngöôøi aên chay vaø khoâng aên chay ñeå laøm phuø hôïp trong ñaát nöôùc maø moät soá ngöôøi aên chay. Theo ngöôøi ñöùng ñaàu McDonald’s ôû Aán Ñoä “chuùng toâi laøm cho saûn phaåm cuûa mình hôïp vôùi khaåu vò Aán Ñoä”. Naêm 2001 taïi Seatle Hoa Kyø ba nhaø doanh nghieäp Aán Ñoä kieän McDonald’s. Caùc nhaø doanh nghieäp naøy laø nhöõng ngöôøi aên chay vaø hoï cho raèng McDonald’s ñaõ che ñaäy gian laän söû duïng môõ boø ñeå raùn “French Fries”. McDonald’s thanh minh laø hoï söû duïng 100% daàu thöïc vaät ñeå raùn “French fries”, nhöng sau ñoù coâng ty thuù nhaän laø ñaõ laøm laãn loän moät löôïng nhoû môõ boø trong daàu. McDonald’s ñaõ giaûi quyeát vuï kieän oån thoaû baèng caùch ñeàn buø 10 trieäu ñoâ la cho hai nhaø doanh nghieäp vaø coâng boá lôøi xin loãi. Coâng ty cam keát seõ laøm toát hôn trong vieäc ghi roõ thaønh phaàn thöùc aên vaø söû duïng loaïi daàu thích hôïp hôn. Thoâng tin veà McDonald’s söû duïng môõ boø ñöôïc truyeàn ñi raát nhanh vaø nhöõng ngöôøi Aán Ñoä theo chuû nghóa daân toäc xuoáng ñöôøng phaûn ñoái ôû Delhi laøm hö hoûng 1 nhaø haøng McDonald’s gaây thieät haïi 45.000 ñoâ la, hoï hoâ khaåu hieäu baét buoäc caùc nhaø haøng khaùc phaûi ñoùng cöûa, hoï bao vaây caùc laõnh ñaïo coâng ty vaø keâu goïi Thuû töôùng ra leänh ñoùng cöûa 27 nhaø haøng treân toaøn ñaát nöôùc. Caùc ñoái taùc Aán Ñoä söû duïng hôïp ñoàng Franchising cuûa McDonald’s laäp töùc phaûn ñoái vì hoï cho raèng hoï khoâng söû duïng daàu coù môõ boø, caùc thaønh phaàn cöïc ñoan khaùc ñoøi phaûi laáy maãu daàu ñeå thöû nghieäm. Maëc duø vaäy, söï vieäc treân taùc ñoäng raát ít ñeán keá hoaïch daøi haïn cuûa McDonald’s ôû Aán Ñoä. Coâng ty tieáp tuïc môû roäng heä thoáng nhaø haøng cuûa mình, tôùi naêm 2003 ñaõ coù 38 nhaø haøng ôû Aán Ñoä vaø seõ môû theâm 80 haøng khaùc ñeán naêm 2005. Khi hoûi raèng taïi sao hoï hay lui tôùi McDonald’s, khaùch haøng Aán Ñoä traû lôøi: “treû em raát thích khaåu vò Myõ, thöùc aên coù chaát löôïng baûo ñaûm vaø toilets raát saïch!” Caâu hoûi thaûo luaän: 1. Baøi hoïc naøo töø kinh nghieäm cuûa McDonal’d ôû Aán Ñoä ñoái vôùi caùc coâng ty kinh doanh thöùc aên nhanh khaùc? 2. Coâng ty coù döï ñoaùn tröôùc ñöôïc vuï kieän treân hay khoâng? 3. ÔÛ möùc ñoä naøo McDonald’s bieán ñoåi saûn phaåm cuûa mình cho thích nghi vôùi ñieàu kieän vaên hoaù khaùc nhau ôû töøng ñòa phöông? Vaø ñieàu naøy coù theå laøm maát lôïi theá caïnh tranh cuûa coâng ty? Baøi taäp tình huoáng soá 10: CHIEÁN LÖÔÏC TOAØN CAÀU CUÛA GENERAL MOTORS Ñöôïc thaønh laäp naêm 1908, GM laø moät trong nhöõng coâng ty ña quoác gia coå nhaát treân theá giôùi. Naêm 1920 GM laäp chi nhaùnh kinh doanh quoác teá ñaàu tieân ôû nöôùc ngoaøi. GM laø moät trong nhöõng taäp ñoaøn coâng nghieäp lôùn nhaát theá giôùi ngaøy nay vaø laø nhaø saûn xuaát oâ toâ khoång loà vôùi doanh soá naêm 2002 laø 186 tæ ñoâ la. Trong naêm 2002
8 coâng ty baùn ñöôïc 8,5 trieäu oâ toâ, trong ñoù 3,2 trieäu ñöôïc saûn xuaát beân ngoaøi truï sôû Baéc Myõ. GM chieám khoaûng 15% thò phaàn thò tröôøng oâ toâ theá giôí. Trong quaù khöù phaàn lôùn caùc hoaït ñoäng ôû nöôùc ngoaøi cuûa GM taäp trung chuû yeáu ôû Taây Aâu, rieâng caùc chi nhaùnh ôû khu vöïc naøy nhö Opel, Vauxhall, Saab vaø Holden giuùp cho coâng ty chieám 12% thò phaàn trong naêm 2002. Maëc duø GM ñaõ coù maët taïi caùc thò tröôøng Chaâu Myõ La Tinh töø nhieàu thaäp kyû tröôùc nhöng doanh soá baùn ôû caùc thò tröôøng naøy chæ chieám moät tæ leä nhoû trong doanh soá kinh doanh quoác teá cuûa coâng ty. Tuy nhieân, trong nhöõng naêm gaàn ñaây chieán löôïc kinh doanh quoác teá cuûa GM ñaõ coù nhieàu thay ñoåi. Nhaän thaáy thò tröôøng tieâu thuï oâ toâ lôùn maïnh ôû caùc khu vöïc Chaâu AÙ, Chaâu Myõ La Tinh vaø Ñoâng Aâu, naêm 1997 GM baét tay vaøo keá hoaïch ñaày trieån voïng ñaàu tö 2,2 tæ ñoâ la vaøo xaây döïng 4 nhaø maùy ôû Argentina, Poland, China vaø Thailand. Tröôùc kia, GM nhìn nhaän caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö laø mieàn ñaát daønh cho caùc coâng ngheä cuõ vaø saûn phaåm ñaõ loãi thôøi. Chæ moät vaøi naêm tröôùc nhaø maùy cuûa hoï ôû Brazill vaãn saûn xuaát ñaïi traø maãu xe Chevy Chevettes, trong khi maãu xe naøy töø laâu khoâng coøn saûn xuaát ôû Baéc Myõ. Laõnh ñaïo GM thaáy raèng, ñaây laø chieán löôïc toái ña hoaù lôïi nhuaän töø vieäc söû duïng nhöõng coâng ngheä ñaõ laõo hoaù ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Phaàn lôùn caùc hoaït ñoäng kinh doanh ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån nhö saûn xuaát, marketing ñöôïc sao cheùp töø trong nöôùc maø khoâng coù söï bieán ñoåi cho thích nghi naøo vôùi ñieàu kieän cuûa töøng ñòa phöông. Ngöôïc laïi, hoaït ñoäng cuûa caùc chi nhaùnh ôû Chaâu Aâu laø raát ñoäc laäp, GM cho pheùp caùc chi nhaùnh naøy thieát keá maãu maõ, töï chuû saûn xuaát saûn phaåm, xaây döïng vaø thöïc hieän caùc chieán löôïc marketing…. Söï phaân quyeàn cao nhö vaäy cho pheùp caùc chi nhaùnh ñoù ñaùp öùng toát nhaát nhu caàu cuûa khaùch haøng ôû töøng phaân khuùc thò tröôøng vaø töøng thò tröôøng khaùc nhau. Trong khi GM söû duïng cheá ñoä quaûn lyù taäp trung raát nghieâm ñoái vôùi caùc chi nhaùnh ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån, thì caùc chi nhaùnh ôû caùc quoác gia phaùt trieån GM laïi ñöôïc trao cho quyeàn töï chuû cao. Keát quaû laø chieán löôïc hoïat ñoäng quoác teá toång theå cuûa coâng ty khoâng ñoàng boä. Töø naêm 1997 GM chuyeån sang chieán löôïc khaùc, taäp trung saûn xuaát ôû moät vaøi ñòa ñieåm coù lôïi theá vöôït troäi vôùi vieäc söû duïng caùc coâng ngheä hieän ñaïi nhaát, cuï theå laø coâng ty ñaõ xaây döïng 4 nhaø maùy cheá taïo ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Moãi nhaø maùy ñöôïc trang bò bôûi coâng ngheä tieân tieán nhaát, trong khi ñoäi nguõ thieát keá khoâng phaûi chæ laø ngöôøi Myõ nhö tröôùc kia maø laø ñoäi nguõ kyõ sö töø Brazill vaø Ñöùc. Baét chöôùc theo moâ hình cuûa Toyota, caùc nhaø maùy cuûa GM sao cheùp gioáng nhau treân theá giôùi. Ñaàu tieân laø nhaø maùy Eisenach ôû Ñöùc ñöôïc thieát keá töø hoïc hoûi heä thoáng saûn xuaát tieân tieán cuûa Nhaät Baûn vaø ñaây laø cô sôû cheá taïo oâ toâ coù hieäu quaû nhaát ôû Chaâu Aâu vaø toát nhaát cuûa GM vôùi naêng suaát cao gaáp hai laàn cô sôû töông töï ôû Baéc Myõ. Moãi nhaø maùy saûn xuaát ôû nöôùc ngoaøi taïo ra caùc loaïi oâ toâ tieân tieán nhaát vaø ñaùp öùng toát nhaát nhu caàu cuûa töøng ñòa phöông. Ñeå taän duïng quy moâ kinh teá, GM coøn thieát keá vaø saûn xuaát caùc boä phaän oâ toâ ñaùp öùng chung cho nhu caàu toaøn caàu. Ñoäi nguõ kyõ sö ñoùng truï sôû taïi Germany, Detroit, Nam Myõ vaø Uùc ñaûm nhaän vieäc thieát keá caùc boä phaän chung cho taát caû caùc thò tröôøng, coøn caùc cô sôû ôû töøng khu vöïc cho pheùp laøm thích nghi vôùi khaùch haøng töøng ñòa phöông. Vôùi vieäc saûn xuaát haøng loaït caùc boä phaän chung vaø thieát keá chung, coâng ty taän duïng ñöôïc quy moâ kinh teá giaûm ñöôïc chi phí. Thaønh quaû ñaàu tieân cuûa noå löïc naøy laø söï thaønh coâng cuûa maãu Cadillac Seville naêm 1998 ñöôïc baùn treân hôn 40 nöôùc treân theá giôùi. Loaïi xe Minivans gia ñình cuûa GM ñöôïc thieát keá chung cho khaép nôi vaø saûn xuaát theo töøng ñòa phöông nhö Opel Astra naêm 1998 laø loaïi xe baùn chaïy nhaát Chaâu Aâu trong thôøi gian naøy. Ngoaøi ra, vôùi chieán löôïc treân, GM hi voïng laø seõ giaûm chi phí trong thieát keá töø 15 ñeán 25%. Maëc duø coù söï dòch chuyeån taùo baïo cuûa GM theo höôùng hoäi nhaäp, nhöng coøn nhieàu vaán ñeà toàn taïi trong taàm nhìn chieán löôïc cuûa GM. So vôùi Toyota, GM coù chi phí cao, chaát löôïng thaáp vaø thöông hieäu laïi nhieàu. Trong khi tích cöïc chuyeån höôùng sang caùc thò tröôøng môùi noåi laø hoaøn toaøn ñuùng vì nhu caàu ôû caùc thò tröôøng naøy laø raát lôùn, caùc coâng ty saûn xuaát oâ toâ khaùc coøn môû roäng nhaø maùy saûn xuaát saün coù, laøm taêng noåi lo aâu veà khuûng hoaûng thöøa vaø chieán tranh giaù. Caâu hoûi thaûo luaän: 1. Anh chò ñaùnh giaù nhö theá naøo veà chieán löôïc maø GM söû duïng ñoái vôùi a) caùc nöôùc thuoäc theá giôùi thöù ba; b) Chaâu Aâu tröôùc 1997? 2. Anh chò ñaùnh giaù nhö theá naøo chieán löôïc maø GM söû duïng töø sau 1997? Baøi taäp tình huoáng soá 11 MERRILL LYNCH ÔÛ NHAÄT BAÛN Merrill Lynch laø nhaø ñaàu tö taøi chính khoång loà vaø laø toå chöùc dòch vuï taøi chính lôùn nhaát theá giôùi trong lónh vöïc hôïp ñoàng baûo hieåm veà nôï vaø voán. Tuy nhieân , söï hieän dieän cuûa coâng ty ôû thò tröôøng quoác teá laø raát hieám hoi
9 tröôùc nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû tröôùc. Trong lòch söû, khaùch haøng ñaàu tö tö nhaân coù nhu caàu veà dòch vuï taøi chính, tö vaán taøi chính vaø mua baùn coå phaàn taäp trung ôû Myõ. Maëc duø vaäy moâi tröôøng ñaàu tö taøi chính ñaõ thay ñoåi vaøo giöõa nhöõng naêm 90 neân Merrill Lynch baét ñaàu môû roäng thò tröôøng hoaït ñoäng ra nöôùc ngoaøi. Naêm 1995, Merrill mua laïi Smith New Court – nhaø kinh doanh chöùng khoaùn lôùn nhaát Anh Quoác, naêm 1998 mua laïi Midland Walwyn – coâng ty kinh doanh chöùng khoaùn cuûa Canada vaø Merrill Lynch höôùng tôùi thò tröôøng Nhaät Baûn. Merrill Lynch baét ñaàu phuïc vuï khaùch haøng tö nhaân ôû Nhaät vaøo naêm 1990, nhöng thaønh coâng cuûa hoï ôû thôøi ñieåm naøy khoâng ñaùng keå. Coâng ty laø doanh nghieäp ñaàu tieân thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng Nhaät Baûn trong lónh vöïc taøi chính. Coâng ty nhaän thaáy raèng raát khoù thu huùt caùc nhaân vieân taøi naêng töø 4 nhaø kinh doanh chöùng khoaùn noäi ñòa cuûa Nhaät Baûn. Theâm vaøo ñoù, caùc quy ñònh veà ñaàu tö cuûa Nhaät Baûn laøm cho Merrill Lynch khoâng theå cung caáp cho khaùch haøng Nhaät caùc dòch vuï maø hoï cung caáp ôû thò tröôøng Myõ. Ví duï caùc quy ñònh veà hoái ñoaùi laøm khoù khaên trong vieäc baùn caùc coå phieáu, traùi phieáu vaø caùc quyõ töông hoå cho caùc nhaø ñaàu tö Nhaät Baûn. Naêm 1993, coâng ty chaáp nhaän söï thaát baïi ñoùng cöûa taát caû 6 ñieåm baùn leû ôû Kobe vaø Kyoto vaø ruùt lui khoûi thò tröôøng ñaàu tö tö nhaân Nhaät Baûn. Nhöõng naêm sau ñoù tình hình laïi thay ñoåi, giöõa nhöõng naêm 90 Nhaät Baûn ñaõ coù nhöõng ñieàu chænh trong lónh vöïc dòch vuï taøi chính. Nhöõng ñieàu chænh ñaõ dôû boû caùc giôùi haïn maø ñaõ töøng laøm khoù khaên cho Merrill Lynch trong hoaït ñoäng kinh doanh ôû nhöõng naêm tröôùc ñoù. Ví duï söï nôùi loûng kieåm soaùt ngoaïi hoái laøm cho ngöôøi daân Nhaät Baûn coù theå mua coå phieáu, traùi phieáu nöôùc ngoaøi …. Trong luùc ñoù, 4 nhaø kinh doanh chöùng khoaùn noäi ñòa tieáp tuïc vaät loän vôùi caùc vaán ñeà taøi chính khaùc nhau do aûnh höôûng bôûi cuoäc khuûng hoaûng chöùng khoaùn noäi ñòa naêm 1991. Thaùng 11/1997 khuûng hoaûng laïi ñeán vôùi moät soá coâng ty Nhaät Baûn, moät trong soá ñoù laø Yamaichi tuyeân boá phaù saûn vôùi khoaûn loã 2,2 tæ USD. Nhaän thaáy heä thoáng taøi chính caàn phaûi coù nhieàu luoàn voán môùi, bí quyeát quaûn lyù, taêng caïnh tranh…, CPNhaät Baûn ñöa ra tín hieäu cho pheùp coâng ty nöôùc ngoaøi xaâm nhaäp vaøo ngaønh dòch vuï naøy. Naêm 1997, CPNhaät Baûn cam keát dôû boû caùc raøo caûn trong lónh vöïc dòch vuï taøi chính. Ñieàu naøy laøm cho caùc coâng ty nöôùc ngoaøi deã daøng hôn trong vieäc baùn saûn phaåm dòch vuï taøi chính cho caùc nhaø ñaàu tö Nhaät Baûn. Naêm 1997 moïi vieäc thuaän lôïi hôn ñoái vôùi Merrill Lynch vì moâi tröôøng Nhaät Baûn thay ñoåi raát nhieàu. Söùc huùt cuûa thò tröôøng naøy laø raát lôùn, cuï theå laø taøi saûn taøi chính maø coå ñoâng ngöôøi Nhaät sôû höõu laø raát lôùn coù giaù trò tôùi 1.220 tæ yeân trong cuoái naêm 1997, trong ñoù chæ 3% laø ñaàu tö vaøo traùi phieáu CPvaø caùc khoaûn gôûi ngaân haøng vôùi laõi xuaát thaáp. Giöõa naêm 1997, Merrill Lynch baét ñaàu xem xeùt thaâm nhaäp laïi thò tröôøng voán tö nhaân Nhaät Baûn. Luùc ñaàu coâng ty xem xeùt hình thöùc thaønh laäp lieân doanh vôùi Sanwa Bank ñeå baùn caùc saûn phaåm taøi chính cho khaùch haøng Nhaät Baûn thoâng qua 400 ñieåm baùn leû cuûa Sanwa. Lieân minh treân coù theå cho pheùp Merrill Lynch söû duïng heä thoáng phaân phoái cuûa Sanwa thuaän lôïi hôn laø xaây döïng heä thoáng phaân phoái cho rieâng mình. Tuy nhieân, chieán löôïc naøy coù theå maát lôïi theá trong daøi haïn vì khoâng ñem laïi cho coâng ty quyeàn kieåm soaùt ôû thò tröôøng Nhaät Baûn. Caùc thaønh vieân quaûn trò cuûa coâng ty thaáy raèng raát quan troïng ñoái vôùi hoï laø phaûi xaây döïng moät thöông hieäu rieâng ôû thò tröôøng Nhaät. Ñieàu ñoù laøm cho Merrill Lynch coù choã ñöùng vöõng chaéc treân thò tröôøng tröôùc khi caùc ñoái thuû caïnh tranh nöôùc ngoaøi thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng naøy. Ban quaûn trò cuûa Merrill Lynch löôõng löï trong quyeát ñònh thöïc hieän chieán löôïc naøy vì chi phí raát cao cuøng vôùi ruûi ro lôùn. Thôøi ñieåm thaâm nhaäp laø khaù thuaän lôïi khi coâng ty chöùng khoaùn Yamaichi Secutities phaù saûn. Yamaichi coù heä thoáng phaân phoái raát lôùn trong nöôùc goàm 7.000 ñieåm vaø Merrill Lynch coù theå nhaém tôùi löôïng nhaân vieân ñang thaát nghieäp naøy. Thaùng 12/1997, Merrill Lynch thoâng baùo hoï nhaän 2000 nhaân vieân vaø mua laïi 33 chi nhaùnh cuûa Yamaichi. Ñieàu naøy laøm phaán khôûi chính quyeàn Nhaät Baûn vaø ñoái vôùi Merrill Lynch coù yù nghóa raát lôùn khi giaûm chi phí trong vieäc thaønh laäp heä thoáng baùn leû ôû Nhaät Baûn. Coâng ty ñi vaøo hoaït ñoäng raát nhanh, thaùng 2/1998 Merril Lynch giôùi thieäu quyõ ñaàu tö ñaàu tieân ôû Nhaät Baûn vaø giaù trò cuûa noù taêng leân tôùi 1 tæ USD trong thaùng tö. Giöõa naêm 2002, Merrill Lynch thoâng baùo laø hoï ñaõ quaûn lyù hôn 12,9 tæ USD ôû Nhaät Baûn. Theá nhöng, söï suïp ñoå thò tröôøng chöùng khoaùn toaøn caàu 2001-2002 gaây aûnh höôûng naëng cho Merrill Lynch. Sau khi thua loã 500 tr. USD ôû Nhaät Baûn, thaùng gieâng 2002 coâng ty caét giaûm 75% lao ñoäng vaø ñoùng cöûa taát caû 8 ñieåm baùn leû. Maëc duø vaäy, coâng ty vaãn naâng ñöôïc toång taøi saûn sôû höõu, tieáp tuïc thu huùt nguoàn voán ñaàu tö môùi vaø giöõa naêm 2002 hoï thoâng baùo ñaõ coù lôïi nhuaän ôû Nhaät Baûn. CAÂU HOÛI THAÛO LUAÄN 1. Merrill Lynch thöïc hieän chieán löôïc thaâm nhaäp thò tröôøng nöôùc ngoaøi vaøo sau giöõa nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû tröôùc coù thích hôïp hay khoâng? Taïi sao? 2. Nhöõng nhaân toá naøo laøm cho Nhaät baûn laø thò tröôøng thích hôïp cho Merrill Lynch thaâm nhaäp? 3. Khi quay laïi thò tröôøng ñaàu tö tö nhaân cuûa Nhaät Baûn naêm 1997, coâng ty chuù yù tôùi thôøi ñieåm thaâm nhaäp, quy moâ thaâm nhaäp. Lôïi ích tieàm naêng cuûa chieán löôïc ñoù taïo ra laø gì? Chi phí vaø ruûi ro gì? 4. Coâng ty Merrill Lynch tieáp tuïc ôû thò tröôøng Nhaät Baûn? Taïi sao? Baøi taäp tình huoáng soá 12 THAY ÑOÅI TOÅ CHÖÙC ROYAL DUTCH/SHELL
10 Taäp ñoaøn Royal Duch/Shell laø coâng ty daàu khí lôùn nhaát theá giôùi vôùi doanh thu 235 tæ ñoâ la vaøo naêm 2002. Töø 1950 ñeán 1994 Shell hoaït ñoäng vôùi cô caáu toå chöùc ma traän ñöôïc thieát keá bôûi coâng ty tö vaán McKinsey. Döôùi caáu truùc ma traän, giaùm ñoác cuûa moãi coâng ty con phaûi baùo caùo tröïc tieáp cho hai ngöôøi, moät laø giaùm ñoác khu vöïc ñòa lyù (hoaëc quoác gia) nôi coâng ty hoaït ñoäng vaø moät giaùm ñoác thuoäc lónh vöïc hoaït ñoäng kinh doanh (lónh vöïc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Shell bao goàm thaêm doø daàu khí vaø saûn xuaát saûn phaåm daàu, hoaù chaát, khí vaø than ñaù). Vì theá, laõnh ñaïo coâng ty hoaù chaát ñòa phöông taïi Uùc seõ baùo caùo cho caû hai giaùm ñoác khu vöïc cuûa Shell taïi Uùc vaø giaùm ñoác kinh doanh hoaù chaát toaøn caàu cuûa Shell ñoùng truï sôû taïi London. Caû hai giaùm ñoác naøy ñeàu coù aûnh höôûng vaø uy tín nhö nhau trong toå chöùc. Caáu truùc ma traän cuûa Shell keùo theo hai heä quaû. Thöù nhaát, moãi moät quyeát ñònh kinh doanh cuûa coâng ty phaûi ñöôïc hai giaùm ñoác thoâng qua, quaù trình ñoù coù theå laø chaäm vaø röøm raø, nhöng laïi toát trong ngaønh coâng nghieäp daàu khí vì nhöõng quyeát ñònh lôùn vaø ñoøi hoûi ñaàu tö nhieàu voán neân caàn phaûi thaûo luaän tranh caõi raát kyõ tröôùc khi ñöa ra caùc quyeát ñònh cuoái cuøng. Thöù hai, quy trình ra quyeát ñònh laø chaäm vaø deø daët neân ñöôïc aùp duïng toát ñoái vôùi caùc quyeát ñònh quan troïng, coøn caùc quyeát ñònh nhoû ñöôïc phaân quyeàn cho caùc chi nhaùnh ôû töøng ñòa phöông. Söï phaân quyeàn giuùp cho Shell ñoái phoù laïi vôùi söï khaùc nhau trong quy ñònh cuûa chính quyeàn ñòa phöông, ñieàu kieän caïnh tranh vaø thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng. Vì theá, laõnh ñaïo coâng ty hoaù chaát ôû Uùc ñöôïc töï do ñònh giaù vaø chieán löôïc marketing ôû thò tröôøng Uùc. Chæ khi naøo Shell muoán ñaàu tö voán, nhö xaây döïng nhaø maùy hoaù chaát môùi thì heä thoáng ra quyeát ñònh ñoàng thuaän môùi vieän tôùi. Vaøo naêm 1995 Shell thoâng baùo huyû boû caáu truùc ma traän. Nguyeân nhaân maø laõnh ñaïo coâng ty ñöa ra laø nhu caàu veà daàu hoaû tieáp tuïc giaûm, giaù daàu thaáp, lôïi nhuaän cuûa coâng ty giaûm. Duø Shell coù truyeàn thoáng laø coâng ty daàu khí coù lôïi nhuaän cao nhaát theá giôùi, nhöng ñaàu naêm 1990 noù coù daáu hieäu tuït doác so vôùi caùc ñoái thuû khaùc nhö Exxon, vì Exxon ñaõ coù caùc thay ñoåi thích hôïp vôùi tình hình giaù daàu thaáp treân theá giôùi nhö caét giaûm caùc chi phí quaûn lyù vaø taäp trung saûn xuaát ôû caùc nhaø maùy coù hieäu quaû cao. Shell vaãn hoaït ñoäng vôùi boä maùy coàng keành vôùi cô caáu toå chöùc ma traän, trong ñoù nhieàu hoaït ñoäng truøng laép cuûa caùc coâng ty con nhaèm phuïc vuï nhu caàu töøng ñòa phöông. Naêm 1995 laõnh ñaïo cao caáp cuûa Shell quyeát ñònh giaûm caùc chi phí trung gian vaø caét giaûm caùc hoaït ñoäng truøng laép ôû caùc thò tröôøng khaùc nhau. Ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích ñoù, laõnh ñaïo quyeát ñònh xoaù boû cô caáu toå chöùc ma traän vaø taùi cô caáu coâng ty theo phaân nhaùnh saûn phaåm. Shell baây giôø hoaït ñoäng theo 5 phaân nhaùnh saûn phaåm chính laø thaêm doø; saûn phaåm hoaù daàu; hoaù chaát; khí vaø than ñaù. Moãi chi nhaùnh chæ phaûi baùo caùo cho giam ñoác kinh doanh saûn phaåm toaøn caàu, vì vaäy maø baây giôø laõnh ñaïo coâng ty hoaù chaát ôû Uùc chæ baùo caùo tröïc tieáp cho giaùm ñoác kinh doanh hoaù chaát toaøn caàu. Trong thöïc teá quyeàn löïc giaùm ñoác hoaù chaát toaøn caàu taêng leân vaø cho pheùp laõnh ñaïo naøy coù quyeàn giaûm thieåu caùc hoaït ñoäng truøng laép, giaûm bôùt nhöõng chi phí khoâng caàn thieát. Shell taäp trung saûn xuaát ôû caùc nhaø maùy lôùn hieäu quaû ñeå phucï vuï cho toaøn khu vöïc, do vaäy taän duïng ñöôïc quy moâ kinh teá vaø giaûm chi phí. Giaùm ñoác khu vöïc vaãn coøn, nhöng vai troø vaø traùch nhieäm cuûa hoï giaûm xuoáng. Baây giôø nhieämvuï cuûa hoï laø phoái hôïp giöõa caùc chi nhaùnh trong moät khu vöïc vaø thieát laäp moái quan heä vôùi chính quyeàn ñòa phöông. Trong moâ hình naøy, vieäc ñöa ra quyeát ñònh trôû neân ñôn giaûn hôn töø ñoù giaûm ñöôïc chi phí cho nhöõng vieäc khoâng caàn thieát. Heä thoáng baùo caùo ñôn giaûn laøm giaûm boä maùy quaûn lyù haønh chính coàng keành, keát quaû Shell ñaõ giaûm bôùt soá nhaân vieân ôû truï sôû chính laø 1170 ngöôøi, nhôø vaäy giaûm chi phí lôùn. Caâu hoûi thaûo luaän: Phaân tích tính phuø hôïp cuûa chieán löôïc kinh doanh vaø heä thoáng toå chöùc cuûa Shell vôùi moâi tröôøng kinh doanh tröôùc vaø sau 1995. Baøi taäp tình huoáng soá 13 PROCTER & GAMBLE ÔÛ NHAÄT BAÛN Procter & Gamble – coâng ty saûn xuaát haøng tieâu duøng cuûa Myõ- laø moät trong nhöõng coâng ty nghieân cöùu thò tröôøng toát nhaát theá giôùi. P&G saûn xuaát hôn 200 saûn phaåm vaø baùn chuùng treân 130 quoác gia treân theá giôùi, doanh thu cuûa noù naêm 2002 laø 42 tæ USD. Cuøng vôùi Unilever, P&G thoáng lónh thò tröôøng toaøn caàu veà caùc saûn phaåm boät giaët, chaát taåy röûa, saûn phaåm chaêm soùc caù nhaân vaø thöùc aên cho suùc vaät nuoâi. P&G môû roäng kinh doanh ra beân ngoaøi töø sau chieán tranh theá giôùi thöù II, ñaàu tieân baèng hình thöùc xuaát khaåu sang caùc nöôùc Taây Aâu. Trong suoát 30 naêm tieáp theo, caùc hoaït ñoäng nghieân cöùu phaùt trieån saûn phaåm môùi vaø chieán löôïc marketing ñöôïc thöïc hieän ôû Hoa Kyø vaø sau ñoù chuyeån chuùng ra nöôùc ngoaøi. Duø nhöõng sao cheùp töø Hoa Kyø chuyeån ra nöôùc ngoaøi coù söï ñieàu chænh trong chieán löôïc marketing cho phuø hôïp vôùi söï khaùc bieät giöõa caùc quoác gia, song nhìn chung trong thôøi kyø naøy laø raát ít. Toùm laïi: trong giai ñoaïn naøy, saûn phaåm ñöôïc nghieân cöùu vaø phaùt trieån ôû Myõ, saûn xuaát ôû nöôùc ngoaøi, khi tieâu thuï söû duïng thoâng ñieäp quaûng caùo ñöôïc xaây döïng ôû Cincinati. Daáu hieäu thaát baïi ñaàu tieân cuûa chieán löôïc naøy ñöôïc thaáy roõ vaøo naêm 1970, khi maø P&G baét ñaàu traûi qua moät soá khoù khaên ôû thò tröôøng Nhaät Baûn. Vaøo naêm 1985 sau 13 naêm ôû Nhaät Baûn, P&G ñaõ thua loã 40 tr. USD. Khi P&G ñöa ra thò tröôøng Nhaät Baûn saûn phaåm taû loùt duøng moät laàn cho treû em vaø trong nhieàu thôøi ñieåm noù chieám 80%
11 thò phaàn, nhöng ñaàu naêm 1980 thì thò phaàn cuûa noù chæ coøn laø 8%. Ba coâng ty lôùn noäi ñòa saûn xuaát haøng tieâu duøng ñaõ giaønh thò phaàn cuûa P & G vaø ñaõ chieám lónh thò tröôøng taû loùt Nhaät Baûn. Nguyeân nhaân chính cuûa thaát baïi laø taû loùt cuûa P&D ñöôïc nghieân cöùu ôû Hoa Kyø, do ñoù kích côõ lôùn vaø khoâng goïn gaøng ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng Nhaät. Trong khi ñoù, Kao - moät coâng ty cuûa Nhaät – thieát keá saûn phaåm goïn nheï vaø phuø hôïp vôùi ngöôøi tieâu duøng Nhaät hôn. Kao giôùi thieäu saûn phaåm cuûa mình vôùi chieán löôïc marketing chôùp nhoaùng ñaõ laäp töùc chieám lónh 30 % thò phaàn Nhaät Baûn. P&G gaëp khoù khaên töông töï trong chieán löôïc Marketing ñoái vôùi saûn phaåm taåy giaët ôû thò tröôøng Nhaät Baûn. Ñaàu naêm 1980, P&G giôùi thieäu boät giaët Cheer ôû Nhaät, Cheer ñöôïc quaûng caùo ôû Nhaät gioáng nhö ñaõ laøm ôû Hoa Kyø vôùi thoâng ñieäp: Cheer giaët toát ôû moïi nhieät ñoä vaø taïo ra nhieàu boït (Cheer work in all temperatures and produces lots of rich suds). Nhöng ña phaàn ngöôøi tieâu duøng Nhaät Baûn giaët ñoà cuûa hoï baèng nöôùc laïnh, do vaäy maø thoâng ñieäp quaûng caùo ôû moïi nhieät ñoä khoâng coù lieân quan tôùi nhu caàu cuûa hoï. Ngoaøi ra, khi giaët ngöôøi Nhaät thöôøng theâm chaát laøm meàm nöôùc neân laøm giaûm suûi boït nhö quaûng caùo. Sau sai laàm nhö vaäy, P&G quyeát ñònh söûa laïi thoâng ñieäp quaûng caùo: Cheer giaët raát hieäu quaû trong nöôùc laïnh vôùi chaát laøm meàm nöôùc cöùng. Keát quaû, Cheer laø moät trong caùc saûn phaåm baùn chaïy nhaát cuûa P&G ôû Nhaät Baûn. Töø kinh nghieäm saûn phaåm taû loùt vaø boät giaët Cheer ôû Nhaät Baûn, coâng ty P&G baét ñaàu thay ñoåi chieán löôïc veà phaùt trieån saûn phaåm vaø tieáp thò. Trong thaäp nieân cuoái cuøng cuûa theá kyõ 20, P&G phaùt trieån saûn phaåm môùi vaø Marketing taïi caùc chi nhaùnh chính ôû Nhaät vaø Chaâu Aâu. Chaáp nhaän chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm vaø chieán löôïc Marketing beân ngoaøi nöôùc Myõ, coâng ty ñaõ phaûn öùng nhanh hôn ñoái vôùi söï khaùc bieät veà sôû thích vaø nhu caàu cuûa khaùch haøng. Söï thay ñoåi chieán löôïc ñaõ phaùt huy taùc duïng moät caùch hieäu quaû ôû Nhaät Baûn, tröôùc 1995 P&G chöa baùn saûn phaåm nöôùc röûa cheùn ôû Nhaät, nhöng töø 1998 nhaõn hieäu Joy laø saûn phaåm baùn chaïy nhaát ôû Nhaät Baûn, hieän nay saûn phaåm naøy chieám 20% thò phaàn cuûa hôn $400 trieäu doanh thu thò tröôøng nöôùc röûa cheùn. Joy phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh töø saûn phaåm cuûa hai coâng ty noäi ñòa laø Kao vaø Lion Corporation vôùi hôn 40% thò phaàn tröôùc khi P&G thaâm nhaäp. Söï thaønh coâng cuûa Joy laø do khaû naêng phaùt trieån saûn phaåm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu chöa thoaû maõn cuûa ngöôøi tieâu duøng Nhaät, thieát keá saûn phaåm theo yeâu caàu cuûa caùc nhaø phaân phoái vaø taïo ra chieán dòch quaûng caùo haáp daãn. Khi nghieân cöùu thò tröôøng nöôùc röûa cheùn ñaàu nhöõng naêm 90, P&G phaùt hieän ra moät thoùi quen cuûa ngöôøi noäi trôï Nhaät Baûn laø thöôøng roùt moät löôïng thöøa nöôùc röûa cheùn, ñaây laø daáu hieäu cho thaáy nhöõng ngöôøi noäi trôï naøy chöa bao giôø thoaû maõn nhöõng saûn phaåm coù saün. Xem xeùt xa hôn, P&G tìm thaáy nguyeân nhaân cuûa hieän töôïng treân laø xuaát phaùt töø thoùi quen aên uoáng cuûa ngöôøi Nhaät Baûn. Ngöôøi Nhaät thöôøng duøng nhieàu thöùc aên raùn neân cheùn baùt raát nhieàu daàu môõ vaø nhöõng loaïi chaát röûa toàn taïi treân thò tröôøng khoâng laøm saïch lôùp daàu môõ ñoù. Vôùi nhöõng hieåu bieát ñoù, nhöõng nhaø nghieân cöùu cuûa P&G ôû Nhaät ñaõ taäp trung taïo ra loïai nöôùc röûa coù noàng ñoä taûy daàu môõ cao, ñöôïc cheá taïo treân cô sôû coâng ngheä môùi ñöôïc nghieân cöùu ôû Chaâu Aâu. Ngoaøi ra, coâng ty coøn thieát keá thaønh coâng bao bì cho loaïi saûn phaåm naøy. Vì loaïi chai coå daøi toàn taïi treân thò tröôøng coù nhöôïc ñieåm laø chieám nhieàu choã trong cöûa haøng, neân P&G thieát keá chai theo hình truï, tieát kieäm ñöôïc choã ñeå trong sieâu thò, trong kho vaø treân phöông tieän vaän chuyeån. Chieán löôïc quaûng caùo cho Joy cuõng ñöôïc xaây döïng coâng phu, nhaân vaät chính trong ñoaïn quaûng caùo laø moät dieãn vieân haøi noåi tieáng cuûa Nhaät Baûn vôùi moät camera ñeå kieåm tra Joy vaø moät soá ñóa baån. P&G ñöa Joy vaøo thò tröôøng Nhaät vaøo thaùng 3 naêm 1996, vôùi chieán löôïc saûn phaåm, bao bì vaø chieán löôïc quaûng caùo nhö vaäy, Joy laäp töùc chieám 10% thò phaàn. Trong voøng 3 thaùng, thò phaàn cuûa Joy taêng leân 15% vaø cuoái naêm ñoù ñaõ laø 18%. Ngoaøi ra, nhu caàu cuûa Joy lôùn neân P&G naâng cao giaùbaùn hôn. Ôû thò tröôøng boät giaët cuõng vaäy, P&G cuõng ñaõ chuyeån chieán löôïc nghieân cöùu vaø phaùt trieån saûn phaåm ra beân ngoaøi nöôùc Myõ. Qua nghieân cöùu thò tröôøng, P&G nhaän thaáy ngöôøi tieâu duøng Nhaät Baûn thích söû duïng boät giaët coù ñoä taåy maïnh, do vaäy maø coâng ty phaùt trieån vaø ñöa ra saûn phaåm boät giaët Ariel coù thaønh phaàn taåy traéng cao vaø chaát choáng vi khuaån vaøo thò tröôøng naøy. Caû hai saûn phaåm ñeàu raát thaønh coâng vaø giuùp cho P&G giaønh ñöôïc thò phaàn boät giaët Nhaät Baûn vôùi hôn 20% vaøo ñaàu naêm 2000. Caâu hoûi thaûo luaän: 1. Ñaùnh giaù chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm vaø chieán löôïc Marketing cuûa P&G vaøo nhöõng naêm 70 vaø 80? Lôïi theá cuûa chieán löôïc ñoù laø gì? Haïn cheá cuûa noù laø gì? 2. Ñaëc ñieåm cuûa chieán löôïc töø ñaàu 1990? Lôïi theá cuûa chieán löôïc ñoù laø gì? Haïn cheá laø gì? 3. Chieán löôïc naøo thaønh coâng hôn? Taïi sao? 4. Theo anh (chò) P&G caàn phaûi coù thay ñoåi gì trong toå chöùc vaø vaên hoaù coâng ty ñeå ñaùp öùng cho söï thay ñoåi chieán löôïc treân? 5. Kinh nghieäm cuûa P&G cho thaáy gì veà nhaän ñònh: thò hieáu vaø sôû thích cuûa taát caû caùc daân toäc seõ daàn daàn gioáng nhau vaø thò tröôøng toaøn caàu trôû neân ñoàng nhaát hôn? Baøi taäp tình huoáng soá 14 LI & FUNG
12 Thaønh laäp vaøo naêm 1906 taïi Hoàng Coâng vaø hieän nay Li & Fung laø moät trong caùc coâng ty thöông maïi ña quoác gia lôùn cuûa caùc quoác gia ñang phaùt trieån vôùi doanh soá baùn hôn 4 tæ USD trong naêm 2002. Coâng ty ñöôïc thaønh laäp bôûi Victor Fung vaø khoâng gioáng nhö moät coâng ty thöông maïi truyeàn thoáng, Li & Fung laø chuyeân gia veà quaûn trò daây chuyeàn cung caáp cho 350 khaùch haøng cuûa mình, cung caáp tieän nghi cho vieäc mua caùc nguoàn nguyeân vaät lieäu thoâ, laäp keá hoaïch saûn xuaát vaø quaûn trò saûn xuaát, baûo hieåm chaát löôïng, tö vaán xuaát khaåu vaø vaän taûi ñöôøng bieån. Khaùch haøng cuûa Li & Fung bao goàm caùc nhaø baùn leû quaàn aùo vaø caùc coâng ty ñieän töû, trong ñoù gaàn 75% ñoùng truï sôû ôû Hoa Kyø. Li & Fung nhaän ñôn ñaët haøng töø khaùch haøng vaø sau ñoù thoâng qua heä thoáng 7000 nhaø cung öùng ñoäc laäp ôû 40 quoác gia khaùc nhau ñeå tìm ra nhaø cheá taïo hôïp lyù nhaát veà giaù caû vaø chaát löôïng saûn phaåm. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù, Li & Fung phaân taùn daây chuyeàn taïo giaù trò vaø chuyeån hoaït ñoäng saûn xuaát cho caùc nhaø cheá taïo ôû töøng ñòa phöông khaùc nhau phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá nhö chi phí lao ñoäng, raøo caûn thöông maïi, phí vaän chuyeån …. Sau ñoù, Li &Fung phoái hôïp caùc quy trình saûn xuaát vaø chuyeån saûn phaåm cuoái cuøng ñeán khaùch haøng. Li & Fung coù chính saùch laø khoâng sôû höõu caùc cô sôû saûn xuaát maø chæ mua töø beân ngoaøi. Khaùch haøng lôùn cuûa Li & Fung laø The Limited - nhaø baùn leû quaàn aùo lôùn cuûa Myõ. Khi The Limited ñaët haøng, hoï gôûi cho Li & fung yù töôûng maãu quaàn aùo muøa tôùi, Li & Fung nghieân cöùu thieát keá ñoù, nghieân cöùu thò tröôøng tìm loaïi chæ, maøu saéc, vaûi … cho thích hôïp vaø taïo ra maãu maø The Limited yeâu caàu. Khi maø The Limited ñoàng yù vôùi saûn phaåm treân, hoï chuyeån ñôn ñaët haøng cho Li & Fung vaø yeâu caàu thôøi haïn giao haøng cuï theå (trong voøng 5 tuaàn leã). Khoaûng thôøi gian giöõa ñaët haøng vaø giao haøng ñoøi hoûi raát ngaén trong ngaønh coâng nghieäp thôøi trang maø saûn phaåm cuûa noù loãi thôøi raát nhanh. Vôùi ñôn ñaët haøng trong tay, Li & Fung phaân boá caùc quy trình saûn xuaát cho caùc nhaø saûn xuaát khaùc nhau phuï thuoäc vaøo khaû naêng vaø chi phí. Ví duï: Li & Fung coù theå quyeát ñònh mua sôïi töø coâng ty ôû Haøn Quoác, nhöng deät vaø nhuoäm vaûi ôû Ñaøi Loan. Fung & Li seõ mua sôïi ôû Haøn Quoác vaø chuyeån sang Ñaøi Loan. Ngöôøi Nhaät coù coâng ngheä cheá taïo khoaù keùo toát nhaát, nhöng hoï cheá taïo chuùng phaàn lôùn ôû Trung Quoác, do vaäy maø Li & Fung ñaët haøng ôû nhaø maùy YKK – nhaø cheá taïo khoaù lôùn cuûa Nhaät Baûn ôû Trung Quoác. Sau ñoù, Li & Fung caàn quyeát ñònh laø neân saûn xuaát saûn phaåm cuoái cuøng ôû ñaâu, quyeát ñònh naøy phuï thuoäc vaøo haïn ngaïch xuaát khaåu, chi phí lao ñoäng… vaø cuoái cuøng hoï choïn ñòa ñieåm saûn xuaát laø Thailand. Ñeå ñaùp öùng ñuùng thôøi haïn giao haøng, Li & Fung chia ñôn ñaët haøng ra naêm nhaø maùy ôû Thaùilan vaø chæ sau 5 tuaàn ñôn ñaët haøng ñaõ ñöôïc ñaùp öùng, saûn phaåm ñöôïc chuyeån tôùi The Limited, taát caû coù veû nhö ñöôïc saûn xuaát taïi moät xí nghieäp vôùi maøu saéc, thieát keá, chaát löôïng hoaøn toaøn ñoàng nhaát. Saûn phaåm ñöôïc ghi laø “made in Thailand”, nhöng noù laø saûn phaåm toaøn caàu. Li & Fung taïo ra giaù trò gia taêng baèng caùch laøm ngöôøi trung gian giöõa caùc coâng ty cuûa caùc nöôùc phaùt trieån vaø caùc nhaø saûn xuaát ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Kyõ naêng haït nhaân cuûa noù laø khaû naêng phoái hôïp quy trình cheá taïo treân toaøn caàu vaø cung caáp saûn phaåm thaät nhanh vaø reû cho khaùch haøng. Khi maø coâng ty laøm caëp da, Li & Fung mua da thoâ töø Aán Ñoä, chuyeån qua Haøn Quoác ñeå taïo ra saûn phaåm da coù chaát löôïng cao vaø chuyeån sang Trung Quoác cho coâng ñoaïn cuoái cuøng laø may vôùi khoaù keùo laøm baèng kim loaïi töø coâng ngheä cuûa Nhaät Baûn. Ñeå phuïc vuï toát hôn cho khaùch haøng cuûa mình, Li & Fung chia khaùch haøng laøm nhieàu phaân nhaùnh: Warner Brothers vaø Rainforest Cafée; phaân nhaùnh The Limited; phaân nhaùnh Gymboree vôùi saûn phaåm quaàn aùo treû em…. Vôùi moät heä thoáng maùy tính keát noái vôùi Gymboree 24/24 giôø vaø hôn 40 nhaân vieân taäp trung ñaùp öùng toát nhaát nhu caàu cuûa Gymboree. Toå chöùc chia thaønh nhieàu ñoäi chuyeân moân nhö: thieát keá; phuï traùch kyõ thuaät; baùn haøng; mua nguyeân vaät lieäu; baûo hieåm chaát löôïng vaø vaän chuyeån…. Caùc ñoäi ñoù coøn coù moái lieân keát tröïc tieáp vôùi caùc chi nhaùnh cuûa Li & Fung ñoùng ôû caùc quoác gia khaùc nhau, nôi maø Gymboree mua vôùi soá löôïng lôùn, nhö Trung Quoác, Indonesia vaø Philipines. Li & Fung coøn daãn ñaàu trong vieäc thieát laäp thôøi gian quan heä vôùi caùc khaùch haøng döïa treân heä thoáng internet. Tuy nhieân, hieän thôøi Li & Fung khoâng theå keát noái tröïc tieáp baèng heä thoáng internet vôùi haøng ngaøn nhaø cheá taïo saûn phaåm cho hoï treân toaøn caàu, moät phaàn laø vì heä thoáng thoâng tin khoâng ñuû hieän ñaïi nhö ôû Trung Quoác, Philippines, Bangladesh vaø caùc nöôùc Asian. Do vaäy, Li & Fung phaûi nhôø vaøo caùc chuyeán vieáng thaêm, ñieän thoaïi, Fax vaø thö…. Nguyeân nhaân khaùc maø caùc nhaø cheá taïo khoâng keát noái vôùi heä thoáng Li & Fung vì Li & Fung muoán caùc khaùch haøng tin raèng laø nguoàn nguyeân vaät lieäu ñaõ ñeán, saûn xuaát ñaõ leân keá hoaïch vaø keá hoaïch vaän chuyeån ñaõ ñöôïc chuaån bò. Theo Victor Fung, neáu caùc nhaø cheá taïo phuï thuoäc vaøo caùc thoâng tin, thì caùc thoâng tin coù theå laø “vaät caûn trôû”. Moät nhaø quaûn trò ôû Pakistan noùi raèng: “Chuùng toâi ñaõ baét ñaàu saûn xuaát; haõy thanh toaùn cho chuùng toâi duø coù gì xaûy ra”. Victor Fung tin laø khoâng chaéc thaønh coâng khi maø maïng Internet luoân keát noái tröïc tieáp vôùi toaøn boä daây chuyeàn cung öùng. Caâu hoûi thaûo luaän: 1. Tröôùc khi, nhieàu khaùch haøng cuûa Li & Fung töï thöïc hieän quy trình Logistic nhö moät chöùc naêng rieâng cuûa coâng ty, baây giôø hoï laïi chuyeån chöùc naêng naøy cho Li & Fung, taïi sao? Giaù trò gia taêng naøo taïo ra? 2. Neáu Li & Fung thöïc hieän lôøi höùa cuûa mình laø phaân chia giaù trò gia taêng cho khaùch haøng cuûa noù, Kyõ naêng vaø naêng löïc naøo noù caàn phaûi coù?
13 3. Taïi sao coù theå noùi, chính saùch cuûa Li & Fung laø khoâng coù cô sôû saûn xuaát cuûa rieâng mình? 4. Anh chò coù nghó laø Victor Fung ñuùng, khi oâng tuyeân boá laø khoâng chaéc thaønh coâng khi heä thoáng internet luoân keát noái toaøn boä daây chuyeàn cung öùng? Trong daøi haïn seõ theá naøo? Baøi taäp tình huoáng 15 HEÄ THOÁNG QUAÛN LYÙ TAØI CHÍNH TOAØN CAÀU CUÛA MOTOROLA Coâng ty ña quoác gia vôùi caùc chi nhaùnh hoaït ñoäng treân 80 quoác gia vaø doanh soá hôn 23 tæ USD, Motorola laø moät trong caùc coâng ty daãn ñaàu saûn xuaát duïng cuï truyeàn thoâng, baùn daãn, heä thoáng ñieän töû tieân tieán vaø dòch vuï. Trong quaù khöù, moãi chi nhaùnh cuûa coâng ty ñoäc laäp thöïc hieän thanh toaùn vôùi caùc chi nhaùnh khaùc, vôùi caùc nhaø cung öùng cuûa mình. Naêm 1990, Motorola xaây döïng heä thoáng quaûn lyù tieàn teä treân toaøn caàu vaø heä thoáng naøy quaûn lyù caùc giao dòch khoâng chæ giöõa caùc chi nhaùnh Motorola maø coøn giöõa Motorola vôùi caùc nhaø cung öùng chính. Cuoäc caùch maïng heä thoáng quaûn lyù tieàn teä toaøn caàu toàn taïi töø naêm 1976 khi coâng ty quyeát ñònh phaùt trieån heä thoáng maïng ngoaïi hoái trong giao dòch giöõa caùc chi nhaùnh cuûa coâng ty. Muïc ñích cuûa heä thoáng naøy laø nhaèm tieát kieäm chi phí nhôø giaûm löôïng tieàn maët vaø chi phí chuyeån ñoåi tieàn teä. Döôùi heä thoáng naøy, taát caû caùc giao dòch ngoaïi hoái giöõa caùc chi nhaùnh thöïc hieän bôûi trung taâm taøi chính cuûa coâng ty ñoùng truï sôû taïi London. Lôïi ích töø heä thoáng naøy laø giaûm löôïng tieàn maët vaø chi phí chuyeån ñoåi. Chuyeån töø quaûn lyù taøi chính phaân taùn sang heä thoáng quaûn lyù taäp trung ñaõ tieát kieäm ñöôïc chi phí (phí vaø phí ñoåi tieàn) haøng naêm gaàn 6.5 tr. USD. Ngoaøi ra, heä thoáng naøy thu lôïi ích raát lôùn töø quaûn lyù haønh chính cuûa coâng ty, cuï theå laø toå chöùc hoaït ñoäng hôïp lyù hôn maø lôïi ích naøy khoù coù theå xaùc ñònh ñöôïc. Thaønh coâng cuûa Motorola vôùi heä thoáng quaûn lyù naøy laø do moät soá nhaân toá sau: Thöù nhaát, caùc nhaø quaûn trò thaáy ñöôïc heä thoáng quaûn lyù naøy vaø heä thoáng coâng ngheä thoâng tin (hoã trôï cho heä thoáng quaûn lyù taøi chính) nhö laø moät nguoàn lôïi theá chieán löôïc. Thöù hai, Motorola ñaõ trieån khai ñaàu tö xaây döïng coâng ngheä thoâng tin ñeå hoã trôï quy trình cheá taïo vaø logistic vaø moät khi heä thoáng thoâng tin ñöôïc xaây döïng noù coù theå deã daøng cung caáp thoâng tin cho trung taâm taøi chính. Thöù ba, Motorola thöïc hieän chính saùch hoaøn thieän daàn heä thoáng. Sau khi heä thoáng naøy ñi vaøo hoaït ñoäng, soá löôïng thaønh vieân tham gia taêng leân nhanh choùng töø 38 naêm 1983 ñeán 106 naêm 1990. Khi heä thoáng naøy ñaõ hoaït ñoäng trôn tru, Motorola môû roäng heä thoáng tôùi caùc khaùch haøng vaø caùc nhaø cung öùng cuûa hoï. Moãi tuaàn trung taâm taøi chính cuûa Motorola taäp trung soá lieäu keá toaùn maø caùc chi nhaùnh giao dòch vôùi nhau vaø giöõa caùc chi nhaùnh vôùi caùc nhaø cung öùng. Trung taâm taøi chính toaøn caàu thöïc hieän caùc chöùc naêng chuyeån ñoåi tieàn teä, chi traû…vaø thoâng baùo cho caùc chi nhaùnh bieát vò theá taøi chính cuûa mình. Moãi tuaàn giaù trò giao dòch gaàn 100 tr. USD. Vieäc chi traû ñöôïc söï hoã trôï cuûa Citibank vaø nhôø söï hoã trôï naøy maø nguoàn taøi chính ñöôïc löu chuyeån trong heä thoáng maïng toaøn caàu cuûa Motorola, giöõa caùc chi nhaùnh vôùi nhau vaø giöõa Motorola vaø caùc nhaø cung öùng cuûa mình. Thöïc hieän thaønh coâng heä thoáng naøy laø coù söï keát noái maïng ñieän töû chaët cheõ giöõa Motorola vaø Citibank, heä thoáng thoâng tin chung, chia seû cuøng thöïc hieän muïc tieâu chung, phoái hôïp giöõa Motorola vaø Citibank ñeå thuùc ñaåy vaø quaûn lyù tieàn teä toaøn caàu. Khoâng coù heä thoáng naøy, naêm 1991 Motorola phaûi thöïc hieän giao dòch chuyeån ñoåi tieàn teä laø 4,3 tæ USD. Vôùi heä thoáng naøy, giao dòch naøy giaûm xuoáng coøn 1,3 tæ USD tieát kieäm haøng naêm 6.5 tr. USD. Caâu hoûi thaûo luaän: 1. Lôïi ích chieán löôïc khi söû duïng heä thoáng quaûn trò taøi chính toaøn caàu cuûa Motorola? 2. Taàm quan troïng söï phoái hôïp giöõa Citibank vaø Motorola trong phaùt trieån, thöïc hieän caùc chöùc naêng heä thoáng quaûn lyù tieàn teä toaøn caàu cuûa Motorola? 3. Nhaân toá naøo giuùp Motorola hoaøn thieän heä thoáng treân?