Ạ Ọ ƯỜ
TR
NG Đ I H C GIÁO D C
Ộ Ố Đ I H C QU C GIA HÀ N I Ạ Ọ Ụ ♦ ♦ ♦
ƯƠ
Ồ ƯỠ
CH
NG TRÌNH B I D
NG
Ệ Ụ Ư Ạ
Ạ Ọ
NGHI P V S PH M Đ I H C
BÀI THU HO CHẠ
Ọ Ạ ƯƠ
Ụ
Ề
CHUYÊN Đ : GIÁO D C H C Đ I C
NG
ọ
Ạ H c viên: PH M ANH XUÂN
Ngày sinh: 25/02/1992
ơ N i sinh: Liên Bang Nga
ơ ị
ườ
Đ n v công tác: Công ty TNHH Thiên T
ng
Năm 2021
Ộ Ạ N I DUNG THU HO CH
ệ ượ ụ ộ ặ ủ ạ ườ ng xã h i đ c thù c a lo i ng i? Cho ví Câu 1: Vì sao nói: Giáo d c là hi n t
ọ ụ d minh h a.
ệ ộ ị ụ Câu 2: Hãy phân tích khái ni m Giáo d c theo nghĩa r ng. Theo anh/ch Quá trình
ụ ự ẹ ẹ ễ ọ ệ ạ d y h c theo nghĩa h p và Quá trình giáo d c theo nghĩa h p trong th c ti n hi n
ồ ạ ụ ế ạ ữ nay có nh ng t n t ọ i, h n ch gì? Cho ví d minh h a
_________________________________________________________________
BÀI LÀM:
ệ ượ ụ ộ ặ ủ ạ ườ Câu 1: Vì sao nói: Giáo d c là hi n t ng xã h i đ c thù c a lo i ng i? Cho
ụ ọ ví d minh h a.
ệ ượ ộ ặ ủ ườ ụ 1. Giáo d c là hi n t ng xã h i đ c thù c a loài ng i
1.1.
ề ặ ấ Đ t v n đ
ừ ể ồ ạ ệ ấ ấ ườ ả ế Ngay t khi xu t hi n trên trái đ t, đ t n t i con ng ạ ộ i ph i ti n hành ho t đ ng
ộ ố ộ ộ ườ ế lao đ ng. Trong lao đ ng và trong cu c s ng hàng ngày con ng ậ i ti n hành nh n
ế ớ ứ ỹ ượ ầ ệ ộ th c th gi ầ i xung quanh, d n d n tích lu đ c m t kho tàng kinh nghi m phong
ứ ữ ồ ộ ỹ ị ỹ ả phú bao g m các tri th c, k năng, k x o cùng nh ng giá tr văn hóa xã h i nh ư
ự ề ạ ư ủ ạ ộ ứ ề ạ ẩ các chu n m c v đ o đ c, ni m tin, các d ng ho t đ ng giao l u c a con ng ườ i
ự ồ ạ ộ ể ủ ộ ườ ể trong xã h i… Đ duy trì s t n t i và phát tri n c a xã h i loài ng i, con ng ườ i
ụ ạ ề ầ ữ ệ ấ ổ có nhu c u trao đ i và truy n th l i nh ng kinh nghi m đã tích lũy y cho nhau.
ệ ố ệ ượ ự ụ ề ế ệ ụ S truy n th và ti p thu h th ng kinh nghi m đó chính là hi n t ng giáo d c.
ộ 1.2. N i dung
ệ ượ ụ ộ ộ ặ ệ ộ ỉ ườ Giáo d c là m t hi n t ng xã h i đ c bi t vì ch có trong xã h i loài ng i giáo
ớ ả ồ ạ ể ằ ộ ườ ụ d c m i n y sinh, phát tri n và t n t i vĩnh h ng. Xã h i loài ng ế i ngày càng bi n
ạ ộ ụ ể ể ở ộ ổ đ i, phát tri n, giáo d c cũng phát tri n và tr thành m t ho t đ ng đ ượ ổ ứ ch c c t
ệ ươ ế ạ ộ ươ ọ chuyên bi t: có ch ng trình, k ho ch, có n i dung, ph ng pháp khoa h c… Nh ư
ạ ộ ụ ụ ử ề ệ ộ ị ậ v y, giáo d c là ho t đ ng truy n th và lĩnh h i kinh nghi m l ch s – xã h i t ộ ừ
ế ệ ướ ế ệ ế ệ ẩ ằ ộ ị th h tr ả c cho th h sau nh m chu n b cho th h sau tham gia lao đ ng s n
ấ ộ ờ ố xu t và đ i s ng xã h i.
ậ ủ ự ế ế ệ ướ ộ ộ ộ ề ạ ả ế ệ M t quy lu t c a s ti n b xã h i là th h tr c ph i truy n l i cho th h sau
ữ ể ế ấ ầ ự ế ộ ố ỗ nh ng hi u bi ẩ t, năng l c, ph m ch t c n thi ủ t cho cu c s ng c a m i cá nhân, gia
ế ừ ế ệ ứ ồ ộ ộ ỹ ỉ đình, c ng đ ng. Th h sau không ch lĩnh h i, k th a các tri th c, k năng, k ỹ
ữ ả ơ ị ị ạ ả x o, giá tr … mà còn ph i tìm tòi, sáng t o và làm phong phú h n nh ng giá tr đó.
ữ ế ể ệ ộ ờ ỗ Nh lĩnh h i, ti p thu, phát tri n nh ng kinh nghi m mà m i cá nhân hình thành và
ủ ể ỗ ể phát tri n nhân cách c a mình. Nhân cách m i ng ườ ượ i đ ầ c phát tri n ngày càng đ y
ấ ủ ứ ể ầ ạ ạ ỗ ề ủ đ , phong phú, đa d ng, s c m nh v tinh th n và th ch t c a m i con ng ườ i
ượ ồ ự ơ ả ẽ ạ ứ ể ầ đ ộ c phát huy s t o nên ngu n l c c b n đáp ng các yêu c u phát tri n xã h i
ử ụ ể ư ậ ạ ị ữ ự ụ ề ộ ữ trong nh ng giai đo n l ch s c th . Nh v y, s truy n th và lĩnh h i nh ng
ệ ượ ể ộ ườ kinh nghi m đ c tích lũy trong quá trình phát tri n xã h i loài ng i chính là nét
ơ ả ủ ụ ớ ư ư ệ ượ ộ ộ ặ ệ ặ đ c tr ng c b n c a giáo d c v i t cách là m t hi n t ng xã h i đ c bi t. Giáo
ạ ộ ụ ủ ườ ệ ố ứ ụ d c là ho t đ ng có ý th c, có m c đích c a con ng ộ i, là h th ng các tác đ ng
ằ ườ ọ ắ ượ ệ ố ủ ườ nh m làm cho ng i h c n m đ ị c h th ng các giá tr văn hóa c a loài ng i và
ườ ọ ữ ụ ạ ổ ứ t ch c cho ng ệ ị i h c sáng t o thêm nh ng giá tr văn hoá đó. Giáo d c làm nhi m
ạ ứ ữ ủ ể ẩ ạ ỹ ụ v chuy n giao nh ng tinh hoa văn hoá, đ o đ c, th m m … c a nhân lo i cho th ế
ế ệ ơ ở ữ ạ ố ế ệ h sau, là c s giúp các th h sau n i ti p nhau sáng t o, nâng cao nh ng gì mà
ọ ượ ạ ư ộ ụ ể ể ề nhân lo i đã h c đ ộ c. Cho nên có th coi giáo d c nh m t ki u di truy n xã h i
ự ụ ệ ế ế ề ả ạ ơ ơ ộ ộ – giáo d c th c hi n c ch di s n xã h i: là c ch truy n đ t và lĩnh h i kinh
ệ ượ ể ủ ộ ườ nghi m đã đ c tích lũy trong quá trình phát tri n c a xã h i loài ng i. Chúng ta
ể ấ ụ ế ế ả ơ ộ có th th y n u không có c ch di s n xã h i không có giáo d c thì không có
ấ ỳ ế ậ ấ ộ ọ ộ ti n b xã h i, không có h c v n, không có văn hoá, văn minh. Vì v y, b t k xã
ố ồ ạ ể ượ ả ổ ứ ự ề ệ ộ h i nào mu n t n t i và phát tri n đ c đ u ph i t ạ ộ ch c và th c hi n ho t đ ng
ụ ố ớ ế ệ ụ ườ ầ ấ ế ủ ụ giáo d c liên t c đ i v i các th h con ng i. Giáo d c là nhu c u t t y u c a xã
ườ ự ấ ệ ượ ệ ộ ấ ế ị ụ ộ ộ h i loài ng i và s xu t hi n hi n t ng giáo d c trong xã h i là m t t t y u l ch
s . ử
ạ ệ ượ ụ ộ ộ ặ ệ ộ ỉ Tóm l i, giáo d c là m t hi n t ng xã h i đ c bi t ch có trong xã h i loài ng ườ i,
ớ ự ả ụ ế ể ế ả ổ ổ giáo d c n y sinh, bi n đ i và phát tri n cùng v i s n y sinh, bi n đ i và phát
ể ủ ộ ườ ệ ượ ả ụ ụ ề tri n c a xã h i loài ng ấ ủ i. B n ch t c a hi n t ự ng giáo d c là s truy n th và
ộ ủ ế ệ ử ệ ộ ị ườ ứ lĩnh h i kinh nghi m l ch s – xã h i c a các th h loài ng ọ i, ch c năng tr ng
ố ớ ụ ủ ể ộ ế y u c a giáo d c đ i v i xã h i là hình thành và phát tri n nhân cách con ng ườ i.
ụ ể ế ầ ớ ượ ự ồ ạ V i ý nghĩa đó giáo d c là nhu c u không th thi u đ c cho s t n t i và phát
ể ủ ộ ườ tri n c a xã h i loài ng i.
2. Các tính ch t c b n c a giáo d c và ví d minh h a
ấ ơ ả ủ ụ ụ ọ
ụ ồ ạ ộ ườ ế ổ ế ữ Giáo d c t n t i trong xã h i loài ng i đ n nay mang nh ng tính ph bi n và vĩnh
ử ề ấ ộ ị ữ ằ h ng, tính nhân văn, tính xã h i – l ch s , tính giai c p. Tôi xin trình bày v nh ng
ọ ụ ể ư ừ ấ ụ tính ch t này qua t ng ví d minh h a c th nh sau:
2.1.
ổ ế ằ Tính ph bi n và vĩnh h ng.
ụ ệ ấ ả ế ộ ử ủ ạ ị ệ Giáo d c hi n di n trong t ạ t c các ch đ , các giai đo n l ch s c a nhân lo i,
ệ ư ế ơ ấ ấ ấ ộ ộ không hoàn toàn l thu c vào tính ch t, c c u xã h i nh th nào. Trong b t kì
ụ ẫ ế ộ ạ ị ử ụ ủ ộ ộ ộ m t ch đ xã h i hay m t giai đo n l ch s nào thì m c đích c a giáo d c v n là
ạ ạ ườ ụ ộ ứ ề ỗ chăm sóc, d y d , đào t o con ng i, là truy n th m t cách có ý th c cho th h ế ệ
ữ ữ ủ ẻ ệ ầ ộ ị ườ tr nh ng kinh nghi m xã h i, nh ng giá tr văn hoá, tinh th n c a loài ng i và
ế ệ ẻ ộ ố ả ặ ộ ọ ộ dân t c, làm cho th h tr có kh năng tham gia m i m t vào cu c s ng xã h i. Vì
ụ ồ ạ ớ ự ồ ạ ể ể ủ ậ v y giáo d c t n t i và phát tri n mãi cùng v i s t n t ộ i và phát tri n c a xã h i
2.2.
loài ng i.ườ
Tính nhân văn.
ự ố ồ ạ ữ ả ả ị ị Giá tr nhân văn là nh ng giá tr chung đ m b o cho s s ng, t n t ể i và phát tri n
ọ ườ ữ ấ ọ ộ ố ị ủ chung c a m i ng i, m i dân t c, qu c gia trên trái đ t, là nh ng giá tr vì con
ườ ườ ự ố ữ ụ ị ng i, cho con ng i, nh ng giá tr vì s s ng hôm nay và ngày mai. Giáo d c luôn
ữ ứ ạ ẩ ả ỹ ị ấ ị ph n ánh nh ng giá tr nhân văn – giá tr văn hóa, đ o đ c, th m m chung nh t
ả ắ ủ ừ ữ ề ạ ố ộ ừ ủ c a nhân lo i và nh ng nét b n s c văn hóa truy n th ng c a t ng dân t c, t ng
ụ ố ướ ườ ế ữ ẹ ố qu c gia. Giáo d c luôn h ng con ng i đ n nh ng cái hay, cái đ p, cái t t, phát
ế ố ự ỗ ườ ể ệ ằ ữ huy nh ng y u t tích c c trong m i con ng i nh m phát tri n và hoàn thi n nhân
ỗ ườ cách m i ng i.
2.3.
ị ử ộ Tính xã h i – l ch s
ồ ạ ố ụ ể ệ ố Trong su t quá trình t n t ậ i và phát tri n, giáo d c có m i liên h có tính quy lu t
ộ ố ớ ủ ủ ể ộ ộ ị ể ệ ớ v i trình đ phát tri n c a xã h i, th hi n tính qui đ nh c a xã h i đ i v i giáo
ụ ả ơ ở ế ấ ị ấ ộ ụ d c. Giáo d c n y sinh trên c s kinh t ụ – xã h i nh t đ nh, do đó tính ch t, m c
ộ ề ụ ộ ụ ệ ờ ị ự ị ủ đích, nhi m v , n i dung c a m t n n giáo d c bao gi ủ cũng ch u s quy đ nh c a
ể ủ ử ộ ộ ộ ị ườ các quá trình xã h i trong xã h i đó. L ch s phát tri n c a xã h i loài ng ả i đã tr i
ế ụ ươ ứ ề ộ qua các hình thái kinh t xã h i khác nhau, do đó các n n giáo d c t ng ng cũng
ồ ừ ữ ế ắ ộ ổ ữ khác nhau. Khi nh ng quá trình xã h i bi n đ i, b t ngu n t ế nh ng bi n đ i v ổ ề
ộ ứ ả ấ ủ ệ ả ữ ấ ấ ộ ế trình đ s c s n xu t, tính ch t c a quan h s n xu t xã h i kéo theo nh ng bi n
ấ ộ ị ộ ộ ổ ề đ i v chính tr xã h i, c u trúc xã h i, h t ệ ư ưở t ộ ệ ố ng xã h i thì toàn b h th ng
ụ ươ ứ ớ ế ế ả ộ ổ giáo d c t ng ng v i hình thái kinh t xã h i đó cũng ph i bi n đ i theo.
ử ẳ ạ ườ ể ề ạ ị Ch ng h n, l ch s loài ng i đã phát tri n qua năm giai đo n và có năm n n giáo
ể ủ ứ ụ ề ạ ớ ộ ụ ươ d c t ng ng v i năm giai đo n phát tri n c a xã h i, đó là n n giáo d c công xã
ủ ụ ữ ề ế ệ ề ụ ế ề nguyên th y, n n giáo d c chi m h u nô l , n n giáo d c phong ki n, n n giáo
ủ ụ ủ ề ộ ụ ư ả d c t b n ch nghĩa và n n giáo d c xã h i ch nghĩa.
ấ ị ộ ộ ở ỗ ử ụ ể ờ ỳ ị ụ Ngay trong m t xã h i nh t đ nh, m i th i k l ch s c th , giáo d c mang
ụ ể ữ ụ ấ ộ ươ nh ng tính ch t và hình thái c th khác nhau. M c đích, n i dung, ph ng pháp
ứ ổ ứ ụ ụ ụ ạ ạ ộ giáo d c, hình th c t ch c giáo d c, chính sách giáo d c…t i m t giai đo n phát
ể ủ ị ự ộ ở ề ệ ộ ở ị tri n c a xã h i luôn ch u s qui đ nh b i các đi u ki n xã h i ộ ạ giai đo n xã h i
ấ ệ ả ủ ụ ể ễ ậ ổ y. Vì v y trong quá trình phát tri n c a giáo d c luôn di n ra vi c c i cách, đ i
ụ ứ ữ ề ằ ớ ầ ụ m i giáo d c nh m làm cho n n giáo d c đáp ng ngày càng cao nh ng yêu c u
ự ễ ể ủ ấ ị ừ ạ ộ phát tri n c a th c ti n xã h i trong t ng giai đo n nh t đ nh.
ể ấ ủ ừ ụ ụ ế ấ ấ ấ T tính ch t này c a giáo d c có th th y giáo d c “không nh t thành b t bi n”;
ụ ủ ộ ướ ệ ả ộ ướ vi c sao chép nguyên b n mô hình giáo d c c a m t n c này cho m t n c khác,
ữ ệ ả ạ ạ ộ ọ ả ế giai đo n này cho giai đo n khác là m t vi c làm ph n khoa h c. Nh ng c i ti n,
ờ ỳ ụ ừ ể ể ả ổ ộ ỉ thay đ i, đi u ch nh, c i cách giáo d c qua t ng th i k phát tri n xã h i là m t t ộ ấ t
ế y u khách quan.
ụ ệ ự ự ệ ệ ằ Giáo d c Vi ệ t nam hi n nay nh m đóng góp tích c c vào s nghi p công nghi p
ọ ậ ề ợ ệ ạ ụ ủ ỗ hoá và hi n đ i hoá. H c t p là quy n l i và nghĩa v c a m i công dân, “Phát
ẩ ự ụ ữ ự ể ệ ạ ộ ộ tri n giáo d c và đào t o là m t trong nh ng đ ng l c thúc đ y s nghi p công
ồ ự ệ ệ ề ệ ể ạ ườ nghi p hoá và hi n đ i hoá, là đi u ki n đ phát huy ngu n l c con ng i y u t ế ố
ể ộ ưở ế ề ữ ể ơ ả c b n đ phát tri n xã h i, tăng tr ng kinh t nhanh và b n v ng”.
ử ẳ ạ ườ ể ề ạ ị Ch ng h n, l ch s loài ng ụ i đã phát tri n qua 5 giai đo n và có 5 n n giáo d c
ể ủ ụ ề ạ ớ ộ ươ ứ t ng ng v i 5 giai đo n phát tri n c a xã h i, đó là n n giáo d c công xã nguyên
ỷ ề ữ ế ệ ề ụ ế ề ụ thu , n n giáo d c chi m h u nô l , n n giáo d c phong ki n, n n giáo d c t ụ ư ả b n
2.4.
ủ ụ ủ ề ộ ch nghĩa và n n giáo d c xã h i ch nghĩa.
Tính giai c pấ
ụ ấ ộ ờ ấ ộ Trong xã h i có giai c p, giáo d c bao gi cũng mang tính giai c p – đó là m t tính
ự ụ ệ ể ấ ậ ọ ủ qui lu t quan tr ng trong vi c xây d ng và phát tri n giáo d c. Tính giai c p c a
ụ ả ợ ạ ộ ủ ụ ấ ự giáo d c là s ph n ánh l i ích c a giai c p đó trong các ho t đ ng giáo d c, th ể
ụ ụ ụ ệ ằ ụ hi n Giáo d c cho ai? Giáo d c nh m m c đích gì? Giáo d c cái gì? và Giáo d c ụ ở
ụ ấ ộ ộ ươ ứ ấ đâu?... Trong xã h i có giai c p, giáo d c là m t ph ấ ng th c đ u tranh giai c p,
ườ ạ ộ ụ ủ ụ ư nhà tr ấ ng là công c c a chuyên chính giai c p, ho t đ ng giáo d c cũng nh môi
ườ ườ ủ ấ ấ ấ ậ ộ ị tr ng nhà tr ụ ng là m t tr n đ a đ u tranh giai c p. Tính giai c p c a giáo d c
ộ ệ ố ể ệ ạ ộ ủ ộ ụ th hi n trong toàn b h th ng giáo d c và trong toàn b ho t đ ng c a nhà
ườ ừ ụ ụ ế ụ ươ tr ng, t ộ m c đích giáo d c, n i dung giáo d c đ n ph ng pháp và hình th c t ứ ổ
ụ ứ ch c giáo d c…
ấ ấ ố ộ ố ị ờ Trong xã h i có giai c p đ i kháng thì giai c p th ng tr bao gi ộ cũng dành đ c
ụ ụ ụ ề ề ươ ứ ề quy n v giáo d c và dùng giáo d c làm công c , ph ng th c truy n bá t ư ưở t ng,
ộ ủ ố ề ự ố ị ị ộ ủ ố ớ duy trì v trí xã h i, c ng c n n th ng tr và s bóc l t c a nó đ i v i nhân dân lao
ộ ề ụ ừ ụ ộ ươ ộ đ ng. Do đó toàn b n n giáo d c t m c đích, n i dung, ph ụ ng pháp giáo d c
ệ ổ ứ ể ạ ọ ườ ể ệ ọ ế đ n vi c t ch c các ki u h c, các lo i tr ng và vi c tuy n ch n ng ườ ọ i h c,
ườ ạ ụ ụ ề ợ ủ ụ ề ằ ố ng i d y…đ u nh m ph c v cho m c đích và quy n l ấ i c a giai c p th ng tr ị
ấ ấ ụ ề ấ ộ ố ộ xã h i. N n giáo d c trong xã h i có giai c p đ i kháng mang tính ch t b t bình
ủ ể ế ệ ệ ệ ấ ạ ả ẳ đ ng, ph n dân ch rõ r t và tính ch t phát tri n phi n di n trong vi c đào t o con
ng i.ườ
ụ ủ ề ộ ệ ủ ụ ề N n giáo d c Xã h i ch nghĩa Vi t Nam là n n giáo d c mang tính dân ch , tính
ạ ắ ướ ể ệ ệ nhân đ o sâu s c, h ủ ng vào vi c phát tri n toàn di n và hài hoà nhân cách c a
ộ ọ ườ ụ ủ ủ m i thành viên trong xã h i. Nhà tr ng c a chúng ta là công c c a chuyên chính
ả ị ướ ủ ụ ủ ụ ộ vô s n theo đ nh h ng xã h i ch nghĩa, nên m c tiêu chung c a giáo d c là nâng
ồ ưỡ ự ấ ướ ạ ạ cao dân trí, đào t o nhân l c, b i d ng nhân tài cho đ t n ề ơ ộ c; t o c h i và đi u
ệ ọ ườ ề ượ ượ ể ề ki n cho m i ng i đ u đ ọ ậ c h c t p, đ ệ c phát tri n toàn di n v nhân cách và
ở ườ ườ ự ạ ầ ộ tr thành ng i công dân, ng i lao đ ng sáng t o, góp ph n tích c c vào s ự
ấ ướ ệ ể ạ nghi p phát tri n đ t n c giàu m nh.
ụ ộ ệ ị Câu 2: Hãy phân tích khái ni m Giáo d c theo nghĩa r ng. Theo anh/ch Quá
ạ ọ ụ ẹ ẹ ự trình d y h c theo nghĩa h p và Quá trình giáo d c theo nghĩa h p trong th c
ồ ạ ạ ế ữ ễ ệ ụ ọ ti n hi n nay có nh ng t n t i, h n ch gì? Cho ví d minh h a.
1. Giáo d c là gì?
ụ
ừ ủ ạ ổ ườ ố ồ ạ T bu i bình minh c a nhân lo i, con ng i mu n t n t ả ể i và phát tri n đã ph i
ả ạ ế ớ ừ ể ợ không ng ng tìm hi u, khám phá và c i t o th gi i khách quan vì l ủ i ích c a cá
ồ ộ nhân và c ng đ ng.
ả ạ ậ ườ ế ượ ữ ứ Trong quá trình nh n th c và c i t o đó, con ng i ti p thu đ c nh ng kinh
ạ ộ ệ ố nghi m s ng và ho t đ ng.
ỹ ượ ế ể ấ ộ ộ ộ ị Đ n m t trình đ phát tri n nh t đ nh, khi xã h i tích lu đ ề c nhi u kinh
ạ ộ ế ệ ệ ầ ả ẫ ố ế nghi m s ng và ho t đ ng, thì các th h sau không c n ph i mò m m tìm ki m
ổ ế ờ ạ ữ ữ ệ ả ơ ượ ế ừ nh ng kinh nghi m gi n đ n, r i r c và ph bi n n a, mà đ ữ c k th a nh ng
ế ệ ệ ướ ườ ụ ạ ọ ủ kinh nghi m c a th h đi tr c thông qua con đ ng d y h c và giáo d c.
ụ ệ ượ ề ấ ộ ộ ể ẹ ộ Giáo d c là m t khái ni m đ c hi u theo nhi u c p đ r ng, h p khác nhau.
ụ ấ ộ ượ ư ể * Theo nghĩa r ng nh t, giáo d c đ c hi u nh là quá trình hình thành và phát
ể ướ ả ưở ủ ấ ả ộ ừ tri n nhân cách d i nh h ng c a t t c các tác đ ng t bên ngoài (gia đình, nhà
ườ ộ tr ng, xã h i).
ụ ứ ể ể ộ * Hi u theo nghĩa r ng th hai giáo d c là quá trình hình thành và phát tri n nhân
ướ ả ưở ủ ữ ụ ượ ổ ứ cách d i nh h ộ ng c a nh ng tác đ ng có m c đích, đ ộ ch c m t cách có c t
ạ ươ ệ ố ơ ệ ụ ế k ho ch, có ph ủ ng pháp, có h th ng c a các c quan chuyên bi t giáo d c và
ệ ố ạ ườ ụ ủ ư ọ ộ đào t o (h th ng tr ng h c và các trung tâm giáo d c c a xã h i nh trung tâm
ụ ườ ệ giáo d c th ng xuyên, trung tâm cai nghi n ma tuý v.v.).
ụ ẹ ể ể * Hi u theo nghĩa h p giáo d c là quá trình hình thành và phát tri n nhân cách
ụ ướ ả ưở ủ ữ ư ủ ạ ng ườ ượ i đ c giáo d c d i nh h ộ ng c a nh ng tác đ ng s ph m c a nhà
ườ ư ạ ụ ứ ế ể ấ ẩ ặ ộ ỉ tr ng ch liên quan đ n m t m t giáo d c nh đ o đ c, th ch t, th m mĩ và c ả
ả ấ ộ lao đ ng s n xu t.
ộ ệ ố ụ ụ ề ệ Giáo d c là quá trình truy n th và lĩnh h i h th ng kinh nghi m xã h i t ộ ừ ế th
ế ệ ế ọ ướ ẩ ằ ị ộ ố ộ ố ệ h này sang th h ti p n i nh m chu n b cho h b c vào cu c s ng xã h i và
ả ấ ộ lao đ ng s n xu t.
ộ ệ Kinh nghi m xã h i
ạ ứ ứ ề ả + Là tri th c, kĩ năng, kĩ x o, ni m tin, hành vi và thói quen đ o đ c.
ệ ứ ử ể ộ ế ề + Là kĩ năng lao đ ng và kinh nghi m ng x ; là hi u bi ộ t và thói quen v cu c
ạ ộ ệ ạ ố s ng; là kinh nghi m ho t đ ng sáng t o, kĩ năng thích nghi.
ạ ệ ượ ụ ộ ứ ạ ế ố ề ấ ộ ồ Tóm l i, giáo d c là m t hi n t ng xã h i ph c t p bao g m r t nhi u y u t : gia
ườ ể ậ ườ ộ đình; xã h i; nhà tr ng; t p th cá nhân; ng ụ i giáo d c – ng ườ ượ i đ ụ c giáo d c;
ụ ụ ụ ậ ả ọ ộ ự giáo viên – h c sinh; qu n lý giáo d c – tác đ ng giáo d c; lý lu n giáo d c – th c
ệ ượ ễ ớ ự ấ ệ ể ấ ộ ụ ti n giáo d c. Hi n t ệ ng xã h i này xu t hi n và phát tri n cùng v i s xu t hi n
ể ủ ộ ườ ứ ạ ự và phát tri n c a xã h i loài ng ể i và tính ph c t p càng tăng lên theo s phát tri n
đó
2. Khái ni m Quá trình d y h c và Quá trình giáo d c theo nghĩa h p.
ạ ọ ụ ẹ ệ
2.1.
ấ ủ ả ạ ọ B n ch t c a Quá trình d y h c
ạ ộ ạ ạ ạ ọ ồ ọ Quá trình d y h c bao g m quá trình d y và quá trình h c. D y là ho t đ ng lãnh
ổ ứ ạ ộ ạ ộ ề ể ọ ạ đ o, t ọ ủ ọ ch c, đi u khi n ho t đ ng h c c a h c sinh. H c là ho t đ ng do đ ượ c
ạ ổ ứ ứ ặ ạ ộ ề ể ậ ệ ự s lãnh đ o, t ch c, đi u khi n nên nó là ho t đ ng nh n th c đ c bi t. Làm sáng
ể ượ ả ấ ủ ạ ọ ỏ ậ t lu n đi m này là chúng ta đã phân tích đ c b n ch t c a quá trình d y h c.
ậ ạ ạ ộ ứ ể ậ ọ V y t i sao có th nói h c là ho t đ ng nh n th c ?
ự ứ ự ậ ả ườ ả ệ Nh n th c là s ph n ánh hi n th c khách quan vào não ng ự i. Đó là s ph n ánh
ự ọ ậ ọ ủ tâm lý c a con ng ườ ắ ầ ừ ả i b t đ u t ủ c m giác. S h c t p c a h c sinh cũng là quá
ư ậ ự ự ả ả ướ ả trình ph n ánh nh v y. S ph n ánh đó là s ph n ánh đi tr ấ ả c, có tính ch t c i
ấ ủ ứ ự ự ả ạ ộ ấ ả ạ ạ t o mà m c đ cao nh t c a tính ch t c i t o đó là s sáng t o. S ph n ánh đó
ư ế ả ươ ờ ị ụ ộ không ph i th đ ng nh chi c g ng mà bao gi ạ cũng b khúc x qua lăng kính
ủ ỗ ườ ư ứ ứ ầ ủ ch quan c a m i ng ủ ệ i nh qua tri th c, kinh nghi m, nhu c u, h ng thú… c a
ể ệ ở ủ ể ự ứ ự ả ậ ượ ch th nh n th c. S ph n ánh đó có tính tích c c th hi n ỗ ch nó đ ự c th c
ợ ủ ế ệ ổ ườ ọ hi n trong ti n trình phân tích – t ng h p c a não ng ự i và có tính l a ch n. Trong
ố ữ ủ ể ự ậ ủ ự ệ vô s nh ng s v t và quá trình c a hi n th c khách quan, ch th tích c c l ự ự ọ ch n
ố ượ ữ ớ ư ả ậ ủ ể ở nh ng cái tr thành đ i t ủ ọ ng ph n ánh c a h . Vì v y, v i t cách là ch th có ý
ề ộ ứ ủ ề ả ả ọ th c, h c sinh có kh năng ph n ánh khách quan v n i dung và ch quan v hình
ề ộ ứ ả ả ấ ọ ữ ả th c, nghĩa là v n i dung h c sinh có kh năng ph n ánh đúng b n ch t và nh ng
ế ớ ỗ ọ ứ ề ươ ậ ủ quy lu t c a th gi i khách quan, còn v hình th c, m i h c sinh có ph ng pháp
ủ ả ph n ánh riêng c a mình.
ọ ậ ủ ọ ứ ổ ế ủ ễ Quá trình h c t p c a h c sinh cũng di n ra theo công th c n i ti ng c a V.I.Lênin:
ừ ự ế ư ộ ừ ượ ừ ượ “T tr c quan sinh đ ng đ n t duy tr u t ng, t ừ ư t duy tr u t ự ế ng đ n th c
ễ ườ ủ ự ứ ứ ệ ệ ậ ậ ti n, đó là con đ ự ứ ng bi n ch ng c a s nh n th c chân lý, nh n th c hi n th c
ế ọ ự ậ khách quan”. (Bút ký Tri ộ t h c – NXB S th t, Hà N i 1963. Tr 189). Xét toàn b ộ
ủ ậ ườ ư ủ ọ ể ệ ề ứ quá trình nh n th c chung c a loài ng i cũng nh c a h c sinh đ u th hi m theo
ừ ứ ể ấ ỳ ạ ụ ể công th c đó, song trong t ng giai đo n c th , tu theo đi m xu t phát trong quá
ứ ể ậ ừ ụ ể ế ừ ượ trình nh n th c mà có th đi t c th đ n tr u t ng và t ừ ừ ượ tr u t ế ụ ể ng đ n c th ,
ấ ế ừ ấ ơ ừ ơ t đ n nh t đ n khái quát và t ế khái quát đ n đ n nh t.
ẫ ớ ự ứ ễ ể ạ ọ Trong th c ti n d y h c, do không hi u đúng công th c đó đã d n t i cách xây
ử ụ ộ ươ ế ệ ạ ẫ ọ ự d ng n i dung và s d ng ph ng pháp d y h c không đúng, d n đ n vi c quá đ ề
ủ ư ự ủ ẹ ộ ư cao vai trò c a tính tr c quan sinh đ ng mà xem nh vai trò c a t duy logic, t duy
ừ ượ ứ ế ậ ặ ọ ộ khái quát, tr u t ế ng…, ho c là quá chú tr ng đ n nh n th c xã h i, thay th và
ứ ứ ậ ằ ậ ộ xem xét nh n th c cá nhân b ng nh n th c xã h i.
ứ ủ ư ế ể ệ ậ ậ ộ ọ V y tính đ c đáo trong quá trình nh n th c c a h c sinh th hi n nh th nào?
ứ ủ ạ ộ ạ ậ ọ ọ ượ ự ạ Ho t đ ng nh n th c c a h c sinh trong quá trình d y h c đ c s lãnh đ o, t ổ
ể ủ ệ ư ấ ị ứ ữ ề ề ạ ớ ch c, đi u khi n c a giáo viên v i nh ng đi u ki n s ph m nh t đ nh nên nó có
ể ệ ư ộ tính đ c đáo, th hi n nh sau:
ứ ủ ọ ễ ậ ườ ử + Quá trình nh n th c c a h c sinh không di n ra theo con đ ẫ ng mò m m, th và
ư ủ ứ ậ ườ ễ ườ sai nh quá trình nh n th c chung c a loài ng i mà di n ra theo con đ ng đã
ượ ượ ữ ự ạ ọ ộ ườ đ c khám phá, đ c nh ng nhà xây d ng n i dung d y h c và ng i giáo viên gia
công vào.
ứ ủ ọ ả ậ ớ + Quá trình nh n th c c a h c sinh không ph i là quá trình tìm ra cái m i cho nhân
ạ ạ ạ ứ ủ ạ ạ ậ ọ lo i mà là tái t o l i tri th c c a nhân lo i đã t o ra, nên cái mà h nh n th c đ ứ ượ c
ỉ ớ ố ớ ọ ch là m i đ i v i h mà thôi.
ờ ươ ố ượ ể ắ ố ọ ộ ộ ộ + Trong m t th i gian t ng đ i ng n, h c sinh có th lĩnh h i m t kh i l ng tri
ứ ấ ớ ậ ợ ọ ậ ủ ọ ậ ộ th c r t l n m t cách thu n l i. Chính vì v y, trong quá trình h c t p c a h c sinh
ả ủ ố ậ ỹ ả ụ ứ ể ậ ỹ ằ ph i c ng c , t p v n d ng, ki m tra, đánh giá tri th c, k năng, k x o nh m
ủ ả ế ả ọ bi n chúng thành tài s n riêng c a b n thân h .
ầ ạ ả ọ ớ ặ ệ Trong quá trình d y h c c n ph i chú ý t i tính đ c bi ậ t đó trong quá trình nh n
ứ ủ ọ ự ồ ứ ủ ể ậ ấ th c c a h c sinh đ tránh s đ ng nh t quá trình nh n th c chung c a loài ng ườ i
ứ ủ ườ ọ ọ ậ ớ v i quá trình nh n th c c a ng i h c sinh. Song cũng không vì quá coi tr ng tính
ứ ớ ế ệ ổ ứ ầ ầ ọ ộ đ c đáo đó mà thi u quan tâm đúng m c t i vi c t ch c cho h c sinh d n d n tìm
ừ ứ ạ ộ ể ầ ớ ọ hi u và tham gia các ho t đ ng khoa h c v a s c, nâng cao d n qua các l p đ ể
ứ ể ự ứ ẩ ọ ị ươ chu n b cho s khai thác tri th c đ tham gia nghiên c u khoa h c trong t ng lai.
2.2.
ấ ủ ả ụ B n ch t c a Quá trình giáo d c
ụ ủ ệ ẹ * Khái ni m c a quá trình giáo d c:( nghĩa h p).
ụ ẹ ứ ạ Quá trình giáo d c (nghĩa h p) là quá trình mà d ướ ự ổ i s t ụ ch c, lãnh đ o có m c
ạ ộ ặ ủ ệ ề ạ ố đích các lo i hình ho t đ ng phong phú, các m i quan h nhi u m t c a ng ườ i
ượ ụ ố ớ ườ ế ớ ư ạ đ c giáo d c đ i v i ng ớ i khác, v i th gi i xung quanh, các d ng giao l u đa
ọ ớ ữ ữ ọ ườ ớ ổ ạ d ng gi a h v i nhau và gi a h vói ng ằ i l n tu i khác nh m hình thành cho
ụ ề ị ướ ị ưở ng ườ ượ i đ ể c giáo d c quan đi m, ni m tin, đ nh h ng giá tr , lý t ơ ộ ng, đ ng c ,
ộ ỹ ỹ ả ị ạ ệ ứ ố ử thái đ , k năng, k x o, thói quen đ i x trong các quan h chính tr , đ o đ c,
ứ ử ệ ậ ẩ ộ ộ ỹ pháp lu t, th m m , lao đ ng, v sinh và các hành vi ng x khác thu c các lĩnh
ộ ự ủ ờ ố v c c a đ i s ng xã h i.
ấ ủ ụ ả ụ ứ *Nét b n ch t c a quá tình giáo d c là làm cho ng ườ ượ i đ c giáo d c ý th c đúng
ắ ề ộ ộ ủ ự ự ệ ệ ẩ ữ ắ đ n và sâu s c v n i dung chu n m c và ý nghĩa xã h i c a vi c th c hi n nh ng
ỹ ượ ự ẩ ộ ọ ự ự ệ ễ chu n m c xã h i đó, giúp h tích lu đ c kinh nghi m th c ti n tích c c, có nhu
ệ ắ ộ ố ộ ồ ờ ầ c u và thói quen hành đ ng đúng đ n trong các m i quan h xã h i, đ ng th i xây
ư ủ ự ữ ứ ệ ọ ỏ ẳ ự d ng cho h ý th c và năng l c xoá b nh ng tàn d c a các quan h cũ và kh ng
ự ủ ộ ố ệ ớ ữ ọ ị đ nh nh ng quan h m i trong m i lĩnh v c c a cu c s ng.
ụ ự ặ ặ ộ ộ ộ + Quá tình giáo d c là m t quá trình có hai m t: M t m t là s tác đ ng có t ổ ứ ch c,
ụ ủ ụ ữ ả ưở ủ ườ ủ có m c đích c a nhà giáo d c và nh ng nh h ng c a môi tr ng, c a các nhân
ộ ủ ủ ụ ệ ể ố ố t ấ xã h i, c a đoàn th và c a gia đình mà nhà giáo d c có trách nhi m th ng nh t
ộ ươ ướ ấ ị ụ ự ứ ặ ạ l i theo m t ph ng h ng, m c đích nh t đ nh. M t khác là s đáp ng, s ự
ưở ứ ự ủ ố ớ ụ ộ h ng ng tích c c c a ng ườ ượ i đ ả c giáo d c đ i v i các tác đ ng và các nh
ưở ạ ộ ự ữ ể ẩ ầ h ng bên ngoài, là s ho t đ ng bên trong đ chu n hoá nh ng yêu c u khách
ể ệ ở ệ ủ ế ả ộ ộ ổ ưở quan c a xã h i, th hi n vi c bi n đ i các tác đ ng và nh h ệ ng đó thành hi n
ự ữ ữ ự ữ ẩ ộ ấ th c sinh đ ng, thành nh ng ph m ch t, nh ng năng l c, nh ng nét tính cách,
ữ ủ ầ ả ạ ự ưở ứ nh ng nhu c u c a b n thân ng ườ ượ i đ ụ c giáo d c. Tóm l i là s h ng ng tích
ụ ố ớ ữ ộ ị ướ ự ủ c c c a ng ườ ượ i đ c giáo d c đ i v i nh ng tác đ ng đ nh h ng, có t ổ ứ ủ ch c c a
ủ ả ụ ằ ệ nhà giáo d c nh m hoàn thi n nhân cách c a b n thân.
ụ ấ ế ể ả ự + Quá trình giáo d c nh t thi t ph i chuy n hoá thành quá trình t ụ giáo d c và giáo
ầ ủ ự ự ủ ể ệ ề ớ ụ ạ d c l i. Đi u đó m i th hi n đ y đ s tích c c c a ng ườ ượ i đ ụ ố ớ c giáo d c đ i v i
ữ ủ ườ ụ ộ nh ng tác đ ng c a ng i giáo d c.
ụ ứ ế ặ ậ ả ộ + Quá trình giáo d c là quá trình tác đ ng đ n các m t nh n th c, tình c m, hành vi
ị ạ ứ ề ệ ậ ẩ ộ ỹ và thói quen hành vi v chính tr , đ o đ c, pháp lu t, th m m , lao đ ng, v sinh…
ự ủ ờ ố ộ ộ thu c các lĩnh v c c a đ i s ng xã h i.
ố ậ ề ả ụ ệ ấ ớ ệ ư ậ Quan ni m v b n ch t giáo d c nh v y hoàn toàn đ i l p v i các quan ni m
ụ ớ ụ ế ệ ề ầ ờ phi n di n, sai l m v quá trình giáo d c, đó là tách r i quá trình giáo d c v i quá
ả ạ ự ụ ế ệ ạ ộ ộ ủ trình xây d ng, c i t o xã h i, h n ch quá trình giáo d c trong vi c tác đ ng c a
ẹ ệ ổ ứ ư ứ ệ ế ậ ạ ộ ỉ nhà s ph m, trong vi c ch tác đ ng đ n nh n th c mà xem nh vi c t ch c các
ạ ộ ự ế ạ ạ lo i hình ho t đ ng th c t phong phú, đa d ng…
2.3.
ấ ủ ề ả ự ọ ạ S khác nhau v b n ch t c a quá trình d y h c và quá trình giáo
d cụ
Ở ứ ủ ề ặ ứ ậ ạ ọ ộ ộ * ọ ự quá trình d y h c, ch c năng tr i là s tác đ ng v m t nh n th c c a h c
ọ ự ắ ệ ố ứ ữ ằ ỹ ữ sinh nh m hình thành cho h s n m v ng h th ng tri th c và nh ng k năng, k ỹ
ư ậ ứ ứ ữ ự ụ ậ ỹ ả ươ x o t ứ ng ng. Nh v y, tri th c và nh ng k năng th c hành v n d ng tri th c
ượ ặ đ c chú ý đ c bi ệ ở t quá trình này.
ở ộ ủ ụ ứ ự ộ * Còn quá trình giáo d c, ch c năng tr i c a nó là s tác đ ng trên các m t c v ặ ả ề
ứ ậ ả ằ ụ ứ nh n th c, tình c m, hành vi nh m giúp cho ng ườ ựơ i đ ắ c giáo d c ý th c đúng đ n
ự ư ủ ự ữ ệ ệ ắ ẩ ộ ữ và sâu s c nh ng chu n m c xã h i cũng nh là ý nghĩa c a vi c th c hi n nh ng
ỹ ượ ự ẩ ằ ọ ữ ệ chu n m c đó; Qua đây nh m giúp cho h tích lu đ ự c nh ng kinh nghi m th c
ự ử ễ ắ ầ ợ ớ ứ ti n tích c c, có nhu c u và thói quen ng x đúng đ n, phù h p v i các giá tr ị
ể ệ ư ậ ự ự ệ ể ẩ ẩ ộ chu n m c. Nh v y, vi c hi u đúng và sâu các chu n m c xã h i, th hi n qua
ự ượ ặ ử ứ ẩ ớ ệ ở ụ ợ hành vi ng x phù h p v i chu n m c đ c đ c bi t chú ý quá trình giáo d c.
ụ ọ ẹ ạ ẹ 3. Quá trình d y h c theo nghĩa h p và Quá trình giáo d c theo nghĩa h p
ự ễ ồ ạ ạ ữ ệ ẫ ế trong th c ti n hi n nay v n có nh ng t n t i, h n ch
ệ ướ ể ạ ậ ộ ộ Vi t Nam chúng ta đã và đang b ớ c vào m t giai đo n phát tri n và h i nh p m i.
ướ ệ ượ ủ ọ ị ệ Công nghi p hoá theo h ạ ng hi n đ i hoá đã đ ế c xác đ nh là tr ng tâm c a chi n
ể ả ố ướ ụ ượ l c phát tri n qu c gia. Đ ng và Nhà n ị c ta luôn luôn xác đ nh: Giáo d c và đào
ệ ầ ọ ố ườ ố ạ t o, khoa h c và công ngh là qu c sách hàng đ u trong đ ng l i và chi n l ế ượ c
ấ ướ ự ể ị ầ ứ ộ xây d ng và phát tri n đ t n ấ c. Ngày 04112013, H i ngh l n th tám Ban Ch p
ươ ế ố ả ị ề ổ hành Trung ng Đ ng khoá XI đã thông qua Ngh quy t s 29NQ/TW ớ V đ i m i
ụ ứ ệ ệ ạ ầ ả ệ căn b n, toàn di n giáo d c và đào t o, đáp ng yêu c u công nghi p hóa, hi n
ề ệ ướ ộ ạ đ i hóa trong đi u ki n kinh t ế ị ườ th tr ị ng đ nh h ộ ủ ng xã h i ch nghĩa và h i
ỉ ạ ụ ể ậ ả ổ ớ ỉ nh p qu c t ể ố ế. Đ ng ta đã ch rõ quan đi m ch đ o đ i m i giáo d c là: “Chuy n
ụ ừ ạ ủ ế ị ế ể m nh quá trình giáo d c t ệ ứ ch y u trang b ki n th c sang phát tri n toàn di n
ự ẩ ấ ườ ọ ự ậ ắ ọ ớ ớ năng l c và ph m ch t ng ễ i h c. H c đi đôi v i hành; lý lu n g n v i th c ti n;
ườ ế ợ ụ ụ ớ ộ ị ụ giáo d c nhà tr ế ng k t h p v i giáo d c gia đình và giáo d c xã h i”. Ngh quy t
ế ụ ổ ạ ộ ầ ứ ủ ẽ ẳ ạ ả ớ ồ ị Đ i h i l n th XII c a Đ ng đã kh ng đ nh:“ Ti p t c đ i m i m nh m và đ ng
ế ố ơ ả ủ ạ ướ ể ọ ộ b các y u t ụ c b n c a giáo d c, đào t o theo h ẩ ng coi tr ng phát tri n ph m
ự ủ ấ ườ ọ ớ ươ ụ ộ ch t, năng l c c a ng ổ i h c. Đ i m i ch ng trình, n i dung giáo d c theo
ướ ệ ả ạ ế ớ ứ ự ợ ộ h ng tinh gi n, hi n đ i, thi ề ổ t th c, phù h p v i l a tu i, trình đ và ngành ngh .
ọ ậ ứ ủ ệ ầ ậ ạ ộ ọ Đa d ng hoá n i dung, tài li u h c t p, đáp ng yêu c u c a các b c h c, các
ươ ố ờ ủ ọ ậ ụ ầ ạ ọ ườ ch ng trình giáo d c, đào t o và nhu c u h c t p su t đ i c a m i ng i” Ngày
ủ ướ ị ố ủ ỉ ề ệ 0452017, Th t ng Chính ph đã ban hành Ch th s 16/CTTTg V vi c tăng
ườ ế ậ ệ ầ ự ạ ộ c ng năng l c ti p c n Cu c cách m ng công nghi p l n th t . ứ ư Ngày 27/9/2019,
ế ố ộ ị ị ề ộ ố ủ ươ ng, chính sách B Chính tr ban hành Ngh quy t s 52 NQ/TW v m t s ch tr
ệ ầ ủ ộ ộ ố ề ạ ộ ch đ ng tham gia cu c Cách m ng công nghi p l n th t , ứ ư đ ra m t s ch ủ
ươ ơ ả ề ọ ớ ả ế ự tr ng, chính sách c b n, quan tr ng, v i nhi u gi i pháp thi ầ t th c và yêu c u
ẽ ệ ạ ổ ớ ộ ươ ổ đ i m i m nh m và b sung, hoàn thi n các chính sách, n i dung, ph ng pháp
ụ ự ế ế ả ậ ằ ạ ồ giáo d c nh m t o ra ngu n nhân l c có kh năng ti p nh n các xu th công ngh ệ
ệ ố ề ặ ụ ướ ấ ấ ớ ả s n xu t m i. V n đ đ t ra cho h th ng giáo d c n ả ậ c ta là ph i t p trung vào
ự ủ ể ẩ ườ ọ ệ ị ướ ấ phát tri n ph m ch t và năng l c c a ng i h c thông qua vi c đ nh h ộ ng các n i
ố ượ ự ẩ ợ ớ ị ọ dung, giá tr chu n m c, phù h p v i các đ i t ng h c sinh, sinh viên khác nhau
ượ ủ ề ộ ọ ể đ giúp h phát huy đ ạ ể ọ ậ c ti m năng c a mình đ h c t p và lao đ ng sáng t o.
ề ầ ượ ụ ở ấ ả ặ ạ ấ ộ ọ Đi u này c n đ c áp d ng t c các c p h c, các trình đ đào t o; đ c bi t ệ t,
ọ ủ ườ ạ ọ ố ớ ụ ạ ố ớ đ i v i các ngành h c c a các tr ộ ng đ i h c. Đ i v i giáo d c và đào t o, cu c
ớ ẽ ặ ố ớ ầ ạ ả ấ ớ ơ ữ cách m ng s n xu t m i s đ t ra nh ng yêu c u m i và cao h n đ i v i ng ườ i
ầ ộ ườ ứ ả ộ ỷ ể lao đ ng; yêu c u ng ủ ế i lao đ ng ph i có đ ki n th c và k năng đ làm ch ủ
ượ ụ ầ ệ ớ ệ ả ạ đ ộ ầ ầ c các công ngh m i, hi n đ i. Yêu c u ngành giáo d c c n ph i có m t t m
ụ ủ ố ả ứ ổ ể ổ ứ nhìn xa trong b i c nh chuy n đ i liên t c c a các hình th c t ch c và các yêu
ề ỹ ườ ộ ươ ẽ ầ ả ả ầ c u v k năng. Theo đó, ng i lao đ ng trong t ng lai s c n ph i có kh năng
ố ờ ể ẵ ệ ớ ổ ủ ứ ọ ậ h c t p su t đ i đ s n sàng, thích ng cho các thay đ i c a công ngh m i. Các
ứ ệ ả ớ ườ ổ ơ c quan, doanh nghi p cũng ph i thích ng v i môi tr ầ ng đang thay đ i và c n
ế ượ ủ ự ệ ả ầ ọ ị ể ồ ph i xác đ nh t m quan tr ng c a vi c xây d ng chi n l c phát tri n ngu n nhân
ụ ế ể ề ợ ớ ườ ự ướ l c h ữ ng đ n m c tiêu phát tri n b n v ng thông qua h p tác v i các tr ạ ng đ i
ứ ữ ệ ướ ọ ủ ả ạ ộ ọ h c, các vi n nghiên c u. Nh ng b ặ c nh y v t c a cu c cách m ng 4.0 đang đ t
ề ớ ị ườ ứ ề ề ấ ra nhi u thách th c và phát sinh thêm r t nhi u ngành ngh m i trên th tr ng lao
ự ụ ả ổ ỏ ạ ộ đ ng. S thay đ i này đòi h i giáo d c ph i đem l i cho ng ườ ọ ư i h c t duy v ề
ữ ứ ứ ứ ế ả ạ ớ ớ ỹ nh ng ki n th c k năng m i, kh năng sáng t o, thích ng v i thách th c và
ữ ầ ớ ươ ụ ề ể ố nh ng yêu c u m i mà các ph ứ ng pháp giáo d c truy n th ng không th đáp ng
ượ ự ủ ỗ ườ ệ ỗ ỗ đ ể c cho s phát tri n c a m i con ng i, m i gia đình, m i doanh nghi p.... và
ể ộ ượ ố ớ ặ ữ ầ ườ ể toàn xã h i. Đ có th đáp ng ứ đ c nh ng yêu c u m i ớ đ t ra đ i v i ng i lao
ề ệ ể ể ả ả ớ ộ ộ ộ đ ng, cùng v i các chính sách v lao đ ng, vi c làm, b o hi m xã h i, b o hi m y
ụ ạ ầ ế t ự ....,thì các chính sách trong lĩnh v c giáo d c và đào t o cũng c n đ ượ ử ổ c s a đ i,
ấ ướ ự ủ ệ ễ ợ ớ ủ ộ ổ b sung, hoàn thi n cho phù h p v i th c ti n c a đ t n c và c a cu c cách
ệ ạ m ng công nghi p 4.0.
ề ố ả ệ ầ ứ ư ủ ộ ạ ự Vài nét v b i c nh c a cu c cách m ng công nghi p l n th t và s tác
ố ớ ủ ụ ạ ệ ộ đ ng c a nó đ i v i giáo d c và đào t o Vi t Nam
ệ ạ ộ ượ ủ ộ Cu c cách m ng công nghi p 4.0 đ ề ả c hình thành trên n n t ng c a cu c cách
ự ế ừ ệ ầ ứ ể ể ạ ứ m ng công nghi p l n th ba; có th nói đây là s k th a và phát tri n tri th c
ấ ủ ự ợ ệ ạ ạ ờ ớ ủ c a nhân lo i; là s h p nh t c a các lo i công ngh và làm m đi ranh gi ữ i gi a
ể ủ ự ậ ọ ớ ậ ố ự ỹ các lĩnh v c v t lý, k thu t s và sinh h c v i trung tâm là s phát tri n c a trí tu ệ
ế ố ạ ệ ậ ạ nhân t o (AI), Robotics, Internet k t n i v n v t (IoT), đi n toán đám mây, khoa
ậ ệ ệ ệ ọ ộ ự ộ ọ h c v t li u, sinh h c, công ngh di đ ng không dây, công ngh nano, t đ ng hoá
ứ ợ ệ ề ọ ộ ớ công ngh in 3 chi u (3D), khoa h c mang tính liên ngành ph c h p, sâu r ng v i
ỏ ủ ủ ứ ề ộ ế ệ ố ề ả n n t ng là đ t phá c a công ngh s , đáp ng đòi h i c a n n kinh t ứ tri th c,
ẽ ẫ ứ ế ệ ầ ạ ộ ế ủ c a xã h i tri th c, trong xu th toàn c u hoá. Sáng t o công ngh cũng s d n đ n
ổ ớ ừ ữ ồ ớ ợ ả ự s thay đ i l n t phía ngu n cung, v i nh ng l ề ệ i ích lâu dài v hi u qu và năng
ệ ạ ấ ạ ộ ộ ộ ọ su t lao đ ng. Cu c cách m ng này đóng m t vai trò quan tr ng trong vi c t o ra
ơ ộ ể ụ ớ ủ ề ả ẩ ấ ộ ị nhi u c h i đ tăng năng su t lao đ ng c a các s n ph m và d ch v m i cho
ườ ộ ố ộ ố ẹ ạ phép con ng i và xã h i có cu c s ng t ệ t đ p, văn minh, hi n đ i. Tuy nhiên, khi
ệ ớ ệ ử ụ ể ẫ ộ các công ngh m i thay th ế ế các công vi c s d ng nhi u lao đ ng có th d n đ n ề
ủ ố ớ ệ ả ậ ấ ẳ ấ ộ ẫ ơ th t nghi p c a s l n lao đ ng gi n đ n, th m chí là gây ra b t bình đ ng, d n
ả ượ ề ầ ầ ấ ộ ứ ự ế ự đ n s phân t ng trong xã h i. V n đ này c n ph i đ ộ c nghiên c u, d báo m t
ể ọ ộ ữ cách nghiêm túc, khách quan , khoa h c trong quá trình phát tri n. M t trong nh ng
ể ệ ể ầ ẩ ộ ị ạ yêu c u đ chu n b cho cu c Cách m ng công nghi p 4.0 là làm sao đ con ng ườ i
ứ ể ượ ế ố ề ế ứ ụ ớ ớ ỹ có th đáp ng đ c các y u t ổ v ki n th c m i và k năng m i liên t c thay đ i
ườ ớ ủ ế ệ ậ ạ ộ ọ trong môi tr ề ỹ ng lao đ ng m i c a khoa h c, k thu t tiên ti n, hi n đ i ?. Đi u
ụ ặ ạ ướ ứ ệ ặ ệ ọ này đ t ra cho giáo d c và đào t o n c ta s m nh đ c bi t quan tr ng, mang tính
ị ộ ự ứ ầ ẩ ồ ớ chi n l ể ế ượ là chu n b đ i ngũ ngu n nhân l c m i đáp ng yêu c u phát tri n c
ủ ấ ướ ề ở ớ ấ ề ậ ấ ữ nhanh, b n v ng c a đ t n ề ặ c. Chúng ta đ u nh n th y và trăn tr v i v n đ đ t
ể ừ ộ ề ị ế ụ ứ ề ặ ỹ ra là chuy n t m t n n giáo d c n ng v trang b ki n th c, k năng cho ng ườ i
ộ ề ể ư ụ ự ẩ ổ ớ ọ h c sang m t n n giáo d c giúp phát tri n t duy, năng l c, thúc đ y đ i m i và
ạ ườ ọ ự ễ ề ắ ọ ớ ớ sáng t o cho ng ậ i h c, h c đi đôi v i hành; lý lu n g n li n v i th c ti n. V i s ớ ự
ệ ủ ọ ậ ả ắ ề ệ ề ạ ấ ớ xu t hi n c a nhi u mô hình h c t p m i, sáng t o, hi u qu g n li n cùng v i s ớ ự
ủ ể ệ ạ ọ ộ ề phát tri n c a khoa h c công ngh , truy n thông, internet, m ng xã h i ... đã làm
ươ ụ ứ ề ề ố ị cho các ph ự ố ng pháp giáo d c truy n th ng đang ch u nhi u thách th c, áp l c đ i
ườ ạ ả ườ ọ ổ ậ ữ ự ộ ớ ả v i c ng i d y và c ng ể i h c. M t trong nh ng đi m n i b t là s phân hóa
ừ ọ ườ ố ượ ọ ườ ọ ế ừ đ n t ng ngành h c, t ng tr ừ ng h c, t ng đ i t ng ng ỗ ọ i h c. M i h c sinh,
ọ ậ ộ ề ế ệ ầ ả sinh viên có nhu c u và kh năng h c t p khác nhau. Các ti n b v công ngh cho
ụ ể ệ ợ phép các nhà giáo d c có th thi ế ế ộ t k l ọ ậ trình h c t p riêng bi ớ ừ t phù h p v i t ng
ừ ườ ợ ụ ể ụ ề ượ ư ọ ngành h c, t ng tr ầ ng h p c th . Các ph n m m giáo d c đã đ c đ a vào s ử
ỗ ọ ả ớ ự ủ ụ d ng có kh năng thích nghi v i năng l c c a m i h c sinh, sinh viên và cho phép
ầ ủ ả ớ ố ệ ế ậ ọ ộ ợ ớ ọ h theo h c v i t c đ phù h p v i nhu c u c a b n thân. Vi c ti p c n thông tin
ở ễ ơ ờ ế ẫ ế ỏ ộ tr nên d dàng h n bao gi ụ ầ h t d n đ n m t câu h i mà các nhà giáo d c c n
ứ ố ế ị ườ ọ ầ ượ ị ả ph i tr ả ờ l i là xác đ nh ki n th c c t lõi mà ng i h c c n đ c trang b trong
ụ ệ ề ế ơ ươ t ạ ng lai. Vì vây, các nhà giáo d c ngày nay quan tâm nhi u h n đ n vi c d y,
ướ ườ ọ ự ọ ư ố h ẫ ng d n ng i h c cách t h c, cách t duy, cách đánh giá các tình hu ng, các
ộ ố ứ ạ ủ ề ấ ẩ ộ ấ v n đ ph c t p trong cu c s ng c a xã h i, qua đó hình thành ph m ch t, năng
ả ề ộ ế ấ ự ợ ớ ọ ự l c gi ễ i quy t v n đ m t cách khách quan, khoa h c và phù h p v i th c ti n,
ạ ế ả ự ự ộ ố ủ ườ ờ ạ ộ ớ đem l i k t qu th c s cho cu c s ng c a con ng i và xã h i trong th i đ i m i.
ụ ể ượ ơ ộ ả ủ ệ ượ ữ ể ậ Đ có th t n d ng đ c hi u qu c a các c h i, v t qua nh ng thách th c t ứ ừ
ệ ạ ộ ờ ớ ệ ố ấ cu c cách m ng công nghi p 4.0, th i gian t ụ ụ i, h th ng giáo d c, nh t là giáo d c
ầ ậ ề ọ ạ ọ ướ đ i h c n ộ ố ấ c ta c n t p trung vào m t s v n đ tr ng tâm sau đây:
ế ụ ủ ầ ố ườ ế ố ơ ả ả ộ M t là, c n ti p t c c ng c và tăng c ả ng, b o đ m các y u t ề c b n n n móng
ớ ư ổ ế ượ ụ ề ể ể ạ ổ và đ i m i t duy v phát tri n giáo d c, đào t o trong t ng th chi n l c phát
ể ế ạ ủ ấ ướ ộ ố ố ụ tri n kinh t xã h i, qu c phòng, an ninh, đ i ngo i c a đ t n c. M c tiêu là đào
ấ ượ ộ ộ ứ ể ề ầ ạ t o đ i ngũ lao đ ng ch t l ữ ng cao đáp ng yêu c u phát tri n nhanh, b n v ng
ụ ể ự ề ố ượ ấ ượ ủ ấ ướ c a đ t n c; c th là chuy n t ể ừ ệ ậ bi t l p, t phát v s l ng sang ch t l ng,
ế ố ử ụ ữ ạ ộ ừ có k t n i gi a đào t o và s d ng lao đ ng, t ạ cách đào t o làm cho ng ườ ọ i h c
ụ ộ ủ ộ ạ ươ ạ ầ ớ th đ ng sang ch đ ng sáng t o, không ng i đ ữ ng đ u v i nh ng khó khăn,
ự ứ ể ệ ạ ọ ề ủ thách th c trong s phát tri n m nh c a khoa h c công ngh , thông tin, truy n
ậ ộ thông và h i nh p qu c t ố ế .
ướ ầ ờ ổ ạ ị Hai là, Nhà n ệ c c n k p th i b sung, hoàn thi n hành lang pháp lý t o môi tr ườ ng
ậ ợ ể ị ườ ự ể ế ể ồ thu n l i đ phát tri n ngu n nhân l c, khuy n khích phát tri n th tr ồ ng ngu n
ấ ượ ị ườ ệ ả ẩ ả ả ọ ự nhân l c ch t l ng cao; th tr ng s n ph m khoa h c công ngh ph i ph n ánh
ứ ạ ế ượ ệ ầ ị ầ ủ đ y đ quan h cung c u, qua đó, làm căn c ho ch đ nh chi n l c và chính sách
ủ ấ ướ ự ể ể ọ ợ ọ ồ tr ng tâm, tr ng đi m phù h p cho s phát tri n lâu dài c a đ t n ờ c; đ ng th i,
ỗ ợ ể ườ ươ ệ ở ầ c n có chính sách h tr hình thành và phát tri n các v ổ n m kh i nghi p, đ i
ạ ớ ườ ạ ọ ề ạ ậ ọ ỹ m i sáng t o trong các tr ệ ng đ i h c đào t o v khoa h c, k thu t và công ngh ;
ẽ ữ ế ắ ặ ườ ươ ệ ở ớ ườ ạ ọ G n k t ch t ch gi a các v n m kh i nghi p v i các tr ng đ i h c và các
ệ ế ệ ế ấ doanh nghi p, các khu kinh t , các khu công nghi p, khu ch xu t, khu công ngh ệ
cao.
ụ ể ầ ụ ạ ọ Ba là, c n phát tri n mô hình giáo d c đ i h c 4.0. Đây là mô hình giáo d c thông
ữ ườ ệ ả ớ ế minh, liên k t gi a nhà tr ng v i nhà qu n lý và doanh nghi p. Cho nên, các c s ơ ở
ườ ế ớ ệ ườ ụ ạ ọ ầ giáo d c đ i h c c n tăng c ng liên k t v i các doanh nghi p, các tr ạ ọ ng đ i h c
ố ế ể ự ủ ệ ẩ ớ ệ ị ỹ qu c t đ xây d ng các phòng thí nghi m đ tiêu chu n v i các thi ậ t b , k thu t
ạ ủ ộ ố ệ ế ể ọ ướ ư ế hi n đ i c a m t s ngành kinh t ọ mũi nh n tr ng đi m mà n c ta có u th theo
ứ ợ ư ự ụ ớ ị hình th c h p tác công – t ; xây d ng mô hình giáo d c 4.0 theo k p v i xu h ướ ng
ệ ệ ự ề ạ ể công ngh hi n đ i trong s hình thành n n kinh t ứ ế ố Nghiên c u và phát tri n là s .
ế ị ự ể ọ ế ộ ầ ế ặ chìa khoá quan tr ng quy t đ nh s phát tri n kinh t ắ xã h i;c n g n k t ch t ch ẽ
ữ ả ả ữ ấ ớ ớ ả ứ ệ ấ ọ ứ có hi u qu gi a nghiên c u khoa h c v i s n xu t, gi a s n xu t v i nghiên c u
ụ ụ ẩ ả ạ ọ ế ộ ố ự khoa h c trong quá trình t o ra các s n ph m ph c v thi ủ t th c cho cu c s ng c a
ườ ộ con ng i và xã h i.
ố ườ ầ ậ ạ ọ ự ả ộ B n là, các tr ng đ i h c c n t p trung xây d ng đ i ngũ gi ng viên, cán b ộ
ứ ữ ế ầ ạ ấ ộ nghiên c u có trình đ chuyên môn, ngo i ng , nh t là ti ng anh; c n có chính sách
ộ ỏ ộ ỹ ậ thu hút cán b gi i, có trình đ k thu t cao, các chuyên gia trong và ngoài n ướ c
ườ ớ ơ ế ứ ả ạ ổ ọ ớ ợ h p tác v i nhà tr ng. Đ i m i c ch qu n lý đào t o, nghiên c u khoa h c, tăng
ườ ầ ư ơ ở ậ ồ ưỡ ạ ấ ọ c ng đ u t c s v t ch t, trong đó chú tr ng đào t o, b i d ng và đào t o l ạ ạ i
ố ớ ế ị ả ố ấ ộ đ i ngũ gi ng viên là khâu then ch t có ý nghĩa quy t đ nh đ i v i nâng cao ch t
ấ ướ ụ ủ ạ ủ ệ ề ạ ộ ượ l ng giáo d c, đào t o c a đ t n c trong đi u ki n c a cu c cách m ng công
ệ nghi p 4.0
ươ ự ề ạ ọ ộ Năm là, đ i v i ộ ố ớ các n i dung, ch ng trình đào t o v lĩnh v c khoa h c xã h i và
ầ ử ụ ạ ể ệ ệ ề nhân văn c n s d ng các công ngh thông tin, truy n thông hi n đ i đ làm sáng
ơ ả ữ ủ ứ ế ể ề ậ ọ ộ ỏ t thêm nh ng ki n th c khoa h c c b n v quy lu t phát tri n c a xã h i, v ề
ệ ệ ữ ự ứ ố ườ ự ộ m i quan h bi n ch ng gi a t nhiên, con ng ể ủ i và xã h i trong s phát tri n c a
ạ ợ ớ ướ ờ ạ ủ ớ ườ nhân lo i phù h p v i xu h ng c a th i đ i m i. Tăng c ớ ộ ổ ng và đ i m i n i
ươ ứ ề ạ ọ dung, ch ng trình đào t o, nghiên c u v khoa h c Mác Lênin, t ư ưở t ồ ng H Chí
ề ị ử ộ ườ ệ ự ề ắ ớ Minh, v l ch s , văn hoá dân t c, con ng i Vi t Nam ễ ủ g n li n v i th c ti n c a
ấ ướ ệ ệ ạ ớ ổ ộ cách m ng công nghi p 4.0 và công cu c đ i m i toàn di n đ t n ủ ộ c và ch đ ng
ố ế ệ ữ ắ ổ ự ự ệ ả ệ ậ ộ h i nh p qu c t , vì s nghi p xây d ng và b o v v ng ch c t ố qu c Vi t Nam
ủ ộ xã h i ch nghĩa.
ệ
ả
Tài li u tham kh o:
ị ứ
ạ ươ
ụ
1. Hà Th Đ c, (2002) Giáo d c h c đ i c
ế ạ ọ ng, Đ i h c Hu .
ụ ọ ậ
ế
ầ
ị
2. Tr n Th Tuy t Oanh (2006), Giáo trình giáo d c h c t p 1,2 ,
NXB ĐHSP
ụ ọ
ạ ươ
ị
3. Hà Th Mai (2013) Giáo trình giáo d c h c đ i c
ng, ĐHĐL,
ệ ư
ộ ộ
tài li u l u hành n i b
ộ ố ấ
ữ
ế
ề
ậ
ụ ọ 4. Hà Th Ng (2001) Giáo d c h c – M t s v n đ lý lu n và
ự ễ
ộ
th c ti n, NXB ĐHQG Hà N i.
ề ệ ố
ụ
ạ
ướ
5. Suy nghĩ v h th ng giáo d c và đào t o n
