
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA: NGỮ VĂN & CTXH
----------
PHẠM THỊ THƠ
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
TÍCH CỰC VÀO PHÂN MÔN TIẾNG
VIỆT LỚP 10 Ở TRƯỜNG THPT
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Quảng Nam, tháng 5 năm 2017
Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sự
tri ân sâu sắc đến các thầy cô giáo trường Đại học
Quảng Nam, cùng các thầy cô trong khoa Ngữ
Văn - CTXH đã tạo điều kiện thuận lợi cho em
nghiên cứu và thực hiện bài khóa luận.
Đặc biệt em xin trân trọng cảm ơn thầy giáo
Lê Ngọc Bảy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ để
em hoàn thành bài khóa luận này.
Kính chúc quý thầy cô sức khỏe, hạnh phúc
và gặp nhiều niềm vui trên con đường sự nghiệp.
.
Em xin chân thành cảm ơn!
Quảng Nam, ngày 14 tháng 04 năm 2017
Sinh viên thực hiện
Phạm Thị Thơ
MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài ..................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu .............................................................................................. 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 2
3.1. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................... 2
3.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 2
4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 3
5. Lịch sử nghiên cứu ................................................................................................. 3
6. Đóng góp của đề tài ................................................................................................ 6
7. Cấu trúc của khóa luận ......................................................................................... 6
II. NỘI DUNG ............................................................................................................ 7
Chương 1: GIỚI THUYẾT VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀ
PHÂN MÔN TIẾNG VIỆT Ở TRƯỜNG THPT .................................................... 7
1.1. Phương pháp dạy học tích cực ........................................................................... 7
1.1.1. Khái niệm về phương pháp dạy học tích cực ................................................... 7
1.1.2. Đặc trưng và tác dụng của phương pháp dạy học tích cực ............................ 8
1.2. Một số phương pháp dạy học tích cực ở trường THPT ................................ 11
1.2.1. Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề .......................................................... 11
1.2.2. Phương pháp phân tích ngôn ngữ ................................................................. 13
1.2.3. Phương pháp thảo luận nhóm ....................................................................... 14
1.2.4. Phương pháp giao tiếp .................................................................................... 16
1.2.5. Phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy ............................................................... 17
1.2.6. Phương pháp tổ chức trò chơi ........................................................................ 18
1.3. Vị trí và vai trò của phân môn Tiếng Việt ở trường THPT .......................... 19
1.3.1. Vị trí của phân môn Tiếng Việt ở trường THPT ........................................... 19
1.3.2. Vai trò của phân môn Tiếng Việt ở trường THPT ........................................ 21
Chương 2: TÌM HIỂU THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI
PHÁP ĐỂ VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO PHÂN
MÔN TIẾNG VIỆT LỚP 10 Ở TRƯỜNG THPT ................................................ 24
2.1. Thực trạng việc dạy học phân môn Tiếng Việt lớp 10 ở trường THPT hiện
nay.............................................................................................................................. 24
2.1.1. Khảo sát thực trạng dạy học phân môn Tiếng Việt lớp 10 ở trường THPT 24
2.1.2. Nhận xét, đánh giá chung về thực trạng dạy học phân môn Tiếng Việt lớp
10 ở trường THPT ..................................................................................................... 29
2.2. Nguyên nhân của thực trạng dạy học phân môn Tiếng Việt lớp 10 ở trường
THPT ......................................................................................................................... 30
2.2.1. Nguyên nhân khách quan .............................................................................. 30
2.2.2. Nguyên nhân chủ quan .................................................................................. 31
2.3. Đề xuất một số giải pháp để vận dụng phương pháp dạy học tích cực vào
phân môn Tiếng Việt lớp 10 ở trường THPT ........................................................ 34
2.3.1. Đối với học sinh .............................................................................................. 34
2.3.2. Đối với giáo viên .............................................................................................. 39
2.3.3. Đối với nhà trường .......................................................................................... 50
2.3.4. Đối với gia đình và xã hội .............................................................................. 52
Chương 3: VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO THIẾT
KẾ GIÁO ÁN THỂ NGHIỆM MỘT SỐ BÀI HỌC TRONG PHÂN MÔN
TIẾNG VIỆT LỚP 10 Ở TRƯỜNG THPT ........................................................... 55
3.1. Thiết kế giáo án thể nghiệm bài: Thực hành các phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ
(Ngữ văn 10, tập 1, chương trình chuẩn) ............................................................... 55
3.2. Thiết kế giáo án thể nghiệm bài: Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật (Ngữ văn
10, tập 2, chương trình chuẩn) ................................................................................ 63
III. KẾT LUẬN ........................................................................................................ 73
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 75
1
A. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Xã hội hiện nay là một xã hội công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Chính vì vậy
mà nền giáo dục cần phải đào tạo ra những con người năng động, sáng tạo, chủ động
tìm tòi trong lao động để tiến kịp với các nước trên thế giới, tiến kịp với sự phát
triển nhanh chóng của thời đại. Giáo dục không thể làm theo một khuôn mẫu có sẵn
hay áp đặt mà phải phát huy được tư duy độc lập của học sinh, làm cho học sinh có
khả năng giải quyết những tình huống có vấn đề một cách sáng tạo. Để đạt được
mục đích trên không có con đường nào khác là giáo dục phải được cải tiến, giáo
viên phải biết vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực nhằm đạt kết
quả dạy học tốt nhất. Phương pháp dạy học tích cực ở trường Trung học phổ thông
(THPT) từ lâu đã trở thành mục tiêu hàng đầu trong giáo dục. Phương pháp này phát
huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người học, hình thành và phát triển năng lực
tự học thông qua sự chỉ dẫn của giáo viên, trên cơ sở đó trau dồi cho học sinh các
phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo của tư duy. Chính vì thế, trong nhà trường nói
chung và trường THPT nói riêng để cải thiện, nâng cao hiệu quả giáo dục cần chú
trọng vận dụng phương pháp dạy học tích cực vào các môn học, đặc biệt là bộ môn
Ngữ văn.
1.2. Ngữ văn là bộ môn có một vị trí quan trọng trong mục tiêu chung của
trường THPT, góp phần hình thành những con người có trình độ học vấn phổ thông
trung học, chuẩn bị cho họ ra đời hoặc tiếp tục học ở bậc cao hơn. Môn học này giáo
dục tư tưởng và bồi dưỡng, hoàn thiện nhân cách cho học sinh, đồng thời giúp học
sinh hình thành năng lực sử dụng tiếng Việt như một công cụ để tư duy và giao tiếp.
Vì vậy, phân môn Tiếng Việt là một trong những khía cạnh quan trọng của môn Ngữ
Văn. Vấn đề vận dụng phương pháp dạy học tích cực vào phân môn Tiếng Việt cũng
là một yêu cầu vô cùng cấp thiết.
1.3. Tiếng Việt trong trường THPT nói chung và Tiếng Việt ở lớp 10 nói riêng
là một trong những môn có tầm quan trọng đặc biệt trong các môn khoa học xã hội -
nhân văn, có vai trò trọng yếu trong việc giữ gìn và phát huy tiếng nói dân tộc. Chất
lượng dạy học tiếng Việt ở trường THPT có quan hệ trực tiếp đến năng lực ngôn