Báo cáo " Bộ luật Hammurabi - Bộ luật cổ xưa nhất nhân loại "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

94
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bộ luật Hammurabi - Bộ luật cổ xưa nhất nhân loại Thực tế những năm qua cho thấy việc tuyển dụng nhân lực đối với các phòng công chứng do sở tư pháp thực hiện theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức. Người được tuyển dụng đáp ứng đủ tiêu chuẩn chung do pháp luật quy định đối với công chứng viên, sau một thời gian làm việc khi họ tích lũy đủ kiến thức chuyên môn, kĩ năng và kinh nghiệm cần thiết và nếu phòng công chứng có nhu cầu thì sở tư pháp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Bộ luật Hammurabi - Bộ luật cổ xưa nhất nhân loại "

nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi Ths. NguyÔn Minh TuÊn * B lu t Hammurabi là B lu t trên th gi i và cũng là B lu t nh t trong l ch s văn minh th i kì c u tiên s i ra vua Hammurabi tuyên b r ng các v th n ã trao t nư c cho nhà vua th ng tr cho t nư c giàu có, nhân dân no . làm i dư i th i vua Hammurabi (tr vì t năm ph n k t lu n, Hammurabi tuyên b s tr ng 1792 n 1750 TCN). B lu t này ra i tr t t c nh ng ai xem thư ng và nh hu ngoài nhu c u thi t l p tr t t xã h i, nó còn b o lu t. Tác gi b lu t ã ý th c sâu s c xu t phát t nhi u nguyên nhân khác. V k t h p th n quy n, vương quy n và pháp kinh t , th i kì này, kinh t hàng hoá phát quy n, khi n b lu t tr nên ư c “thiêng hoá” tri n r t s m do ó nhu c u t t y u là ph i có nh m t ư c m c ích cai tr dân chúng. các quy nh gi i quy t các tranh ch p V m t hình th c, B lu t ư c chia làm trong quan h dân s , t t ng. Hơn n a, vào 3 ph n rõ r t: M u, n i dung và k t lu n. gi a thiên niên k th 4 trư c CN, ngư i ây là m t b lu t t ng h p ư c xây d ng Lư ng Hà phát hi n ch vi t (văn t ) t o dư i d ng lu t hình, bao g m các quy ph m i u ki n thu n l i cho vi c pháp i n hoá pháp lu t i u ch nh nhi u lĩnh v c và u các ti n l pháp, t p quán pháp v n ã ư c có ch tài. s d ng r t r ng rãi trư c ó. 1. Nh ng nguyên t c cơ b n c a B V m t ngu n g c, B lu t Hammurabi(1) lu t Hammurabi ư c xây d ng trên cơ s pháp i n hoá B lu t Hammurabi không quy nh tr c nhi u văn b n trư c ó và trên cơ s k th a ti p các nguyên t c nhưng thông qua các lu t l c a ngư i Xu-me, ngư i Amôrít. i u kho n, chúng ta v n th y rõ ư c các Năm 1901, oàn kh o c ngư i Pháp ã phát nguyên t c v chính tr - pháp lí, pháp lí - kĩ hi n ra B lu t Hammurabi. B lu t này thu t là m ch ngu n ch o, xuyên su t ư c kh c trên á bazan cao 2,25 m và d ng toàn b n i dung c a B lu t. ó là: t i qu ng trư ng thành ph cho nhân dân c - Nguyên t c b o v l i ích c a ngư i mà thi hành. B lu t Hammurabi g m có ch ng, ngư i cha trong gia ình Ngư i ch ng có v trí r t quan tr ng, v a 282 i u nhưng ch c ư c 247 i u. Hình (2) là ngư i làm ch v kinh t , v a thay m t nh Hammurabi ng trư c th n m t tr i Samát, ư c th n Samát (v th n tư ng trưng * Gi ng viên Khoa lu t cho công lí) trao cho b lu t. Ph n m u i h c qu c gia Hà N i T¹p chÝ luËt häc sè 6/2005 65
nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi cho gia ình trong các quan h xã h i. Thí V v n vay n , lu t quy nh m c lãi d , n u không có con, ngư i ch ng có quy n su t i v i ti n là 1/5, vay thóc là 1/3. N u con li d ho c bán v ho c l y v l ; n u b t n không tr n ư c thì ch n ư c quy n ư c v ngo i tình thì ch ng có quy n trói gi b t ng s n ho c gi con n , ho c chính v và nhân tình c a v ném xu ng sông cho ngư i thân con n làm con tin. ( i u 115). ch t. Ngư c l i, n u v b t ư c ch ng - Nguyên t c không có t i n u không có l i ngo i tình thì ch có quy n li d mà thôi.(3) Trong ch nh hình s , lu t ban u ã - Nguyên t c hành vi vi ph m tương có phân bi t ph m t i vô ý và ph m t i c ý. x ng v i trách nhi m pháp lí Thí d , có quy nh trong khi u làm ch t B lu t Hammurabi có nh c t i 32 ngư i, n u k làm ch t ngư i ch ng minh trư ng h p x t hình. Thư ng là các hình ư c r ng không c ý gi t ngư i thì s ph t r t kh c nghi t như dìm, óng inh v.v.. không b t hình, ch b ph t ti n ( i u 117). Tính ch t tương x ng trong trách nhi m 2. Ph m vi, m c i u ch nh và các pháp lí nh n m nh nhi u n tính tr ng tr ch nh i nhân ho c i v t mà chưa tính n tính Ph m vi i u ch nh là ranh gi i mà nhà giáo d c hay t o i u ki n ngư i vi ph m nư c can thi p công khai thông qua pháp hoàn lương. Thí d , i u 38 quy nh: "N u lu t vào i s ng xã h i. Ph m vi i u ch nh th xây nhà mà xây không m b o, nhà , c a B lu t Hammurabi là nh ng quan h xã ch nhà ch t thì ngư i th xây b gi t." ho c h i r ng, bao quát lên toàn b ho t ng c a i u 39: "N u nhà , con c a ngư i ch i s ng xã h i như hôn nhân gia ình, nhà ch t thì con c a ngư i th xây cũng ru ng t, th a k tài s n, h p ng dân s , ph i ch t theo". hình s , t t ng... - Nguyên t c b o v ch tư h u tài s n V m c i u ch nh: M c i u ch nh Thí d , ngư i qu n gia làm th t thoát tài pháp lu t ph thu c vào tính ch t c a các lo i s n c a ch thì b ném cho dã thú xé xác; l y quan h xã h i c n ư c i u ch nh b ng c p gia c m ho c các dùng khác c a ch thì pháp lu t, các y u t ch quan c a nhà làm b ph t t 10 n 30 l n giá tr th l y c p. N u lu t. Thông thư ng ngư i ta phân bi t thành không n p ư c ph t, k l y c p s b gi t. hai m c i u ch nh pháp lu t: C th , chi B lu t cũng quy nh các i u kho n ti t và khái quát hoá cao. V cơ b n, B lu t lĩnh canh ru ng t. i v i ru ng, ngư i áp d ng m c i u ch nh c th , chi ti t. lĩnh canh nh n m i mùa t 1/3 - 1/2 s s n V m t c u trúc, B lu t ư c chia làm 3 ph m thu ho ch. i v i vư n ư c nh n ph n rõ r t: M u, n i dung và ph n k t.(4) 2/3 s s n ph m thu ho ch. Trong trư ng ây là m t b lu t t ng h p ư c xây d ng h p thiên tai, h n hán, l t l i, m t mùa v n dư i quy ph m c a lu t hình nhưng n i dung ph i n p hoa l i cho ch t. l i bao g m các quy ph m pháp lu t i u 66 T¹p chÝ luËt häc sè 6/2005
nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi ch nh nhi u lĩnh v c và u có ch tài. M c ngư i ch ng i kh i nhà không có lí do, dù nhà làm lu t chưa xác nh rõ ranh gi i ch ng có quan h ngo i tình hay vu cáo v nhưng ã có ý th c phân nhóm các i u lu t ngo i tình; ngư i ch ng không ư c b v theo n i dung. B lu t t p trung i u ch nh khi bi t ngư i v m c b nh phong h i; n u b n lĩnh v c ch y u ó là dân s , hình s , dân t do l y v , ngư i v b h i mà ngư i hôn nhân gia ình và t t ng mà n i b t và này mu n l y m t ngư i khác thì cho phép th hi n rõ nh t tư duy pháp lí theo chúng tôi nhưng không ư c b ngư i v b b nh h i, ánh giá ó là ch nh v quan h h p ng, ngư i v ó ư c trong nhà y và y ph i hôn nhân gia ình và ch nh th a k tài s n. nuôi n ng su t i”. - Ch nh h p ng - Ch nh th a k tài s n B lu t ã ưa ra các quy nh v n i Trong tư duy pháp lí th i i m ó, nhà dung và ch t ch v kĩ thu t l p pháp. Hammurabi làm lu t ã có ý th c phân chia r ch ròi hai mu n thông qua lu t pháp h n ch hay lo i th a k : Th a k theo pháp lu t và th a xoa d u mâu thu n xã h i, c ng c và phát k theo di chúc. tri n i s ng kinh t y sôi ng ây + Th a k theo pháp lu t: N u ngư i cho trư c s phát tri n ngày càng a d ng c a th a k không l i di chúc thì tài s n ư c các lo i quan h hàng hoá. ây là i m r t chuy n n cho nh ng ngư i có quy n i áng chú ý trong B lu t này. v i tài s n ó theo lu t nh. Th i gian u, Lu t quy nh ba i u ki n b t bu c i tài s n t p trung dòng h và d n d n ư c v i h p ng mua bán hàng hoá: chuy n v gia ình có quy n th a k và + Ngư i bán ph i là ch th c s ; thành tài s n chung c a gia ình. ó là cách + Tài s n ph i có giá tr s d ng; th a k theo pháp lu t. + Ph i có ngư i làm ch ng.(5) + Th a k theo di chúc: B lu t ã h n - Hôn nhân và gia ình ch quy n t do c a ngư i vi t di chúc như M t i m n i b t trong quy nh v hôn quy nh ngư i cha không ư c tư c quy n nhân và gia ình ó là th i i m ó B th a k c a con trai n u ngư i con m i lu t ã có quy nh vi c k t hôn ph i có gi y ph m l i l n u và l i không nghiêm tr ng. t . Thí d , i u 128 quy nh: "N u dân t Ti n b hơn n a là B lu t ã có quy nh do cư i v mà không làm gi y t thì ngư i con trai, con gái u ư c hư ng quy n th a ph n ó không ph i là v y". k ngang nhau. Thí d , i u 169 quy nh: Hơn n a, B lu t Hammurabi ã có "N u ngư i con ph m t i l n b tư c nh ng quy nh ti n b , nhân o trong các o t quy n th a k c a mình thì quan toà có quy nh v hôn nhân gia ình nh m b o v th r ng lư ng tha th cho ngư i con này a v c a ngư i ph n . Thí d , i u 148 ph m t i l n u, n u ngư i con này l i quy nh: “Ngư i v có quy n li hôn khi ph m t i l n l n n a thì ngư i cha có quy n T¹p chÝ luËt häc sè 6/2005 67
nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi tư c o t quy n th a k c a ngư i con này". th a k và quy nh v h p ng. G p B lu t Nhìn chung, B lu t Hammurabi là b lu t l i và suy ng m ta th y không kh i ng c thành văn c nh t trên th gi i, là m t trong nhiên và trân tr ng nh ng giá tr l ch s - nh ng thành t u có giá tr b c nh t c a l ch s pháp lí c a B lu t, nh ng quy nh ra i văn minh c i. Giá tr c a B lu t này cho cách ây g n 4000 năm v n ch a ng nhi u n nay v n ti p t c ư c nhi u nhà khoa h c giá tr ương i áng k th a và phát tri n./. t p trung nghiên c u, khai thác. B lu t ã xây (1).Xem: B lu t Hammurabi, Nguy n Gia Phu d ch d ng r t công phu, i u ch nh và ph n ánh m t theo b n Trung văn c a Nh t Tr in trong “Th gi i s tư cách sinh ng các ho t ng kinh t , chính tr , li u tùng san sơ t p”, Nxb. Giáo d c, 2002, tr. 246-258 văn hoá xã h i c a vương qu c Babilon. B và tham kh o tài li u vi t b ng ti ng Anh trên website: http://www.yale.edu/lawweb/avalon/medieva/hammpre.htm lu t không ch có giá tr v nghiên c u pháp (2). Vua Hammurabi tr vì t năm 1792 n 1750 TCN. lí mà còn là ngu n c li u l ch s phong phú, (3). i u 129: "N u v c a dân t do ng v i ngư i quý giá nghiên c u n n văn hoá Babilon - àn ông khác mà b b t thì ph i trói c hai ngư i này l i và ném xu ng sông". Lư ng Hà c i. (4). Trong Ph n m u, vua Hammurabi tuyên b Vư t ra kh i h n ch v tính giai c p, có r ng các v th n ã trao t nư c cho nhà vua th ng th th y ch a ng trong nhi u quy ph m c a tr làm cho t nư c giàu có, nhân dân no . B lu t (dù d ng th c sơ khai nh t, c xưa ph n k t lu n, Hammurabi tuyên b s tr ng tr t t c nh ng ai xem thư ng và nh hu b o lu t. nh t) v n hàm ch a m nét nh ng giá tr ti n (5). i u 119: "N u dân t do em vàng, b c ho c b t b , nhân văn, c bi t là v kĩ thu t l p pháp c th gì nh m t ngư i dân t do khác c t gi thì trong các quy nh t hôn nhân gia ình n ph i có ngư i làm ch ng”. ÍNH CHÍNH Do sơ su t, trang 32 T p chí Lu t h c s 5/2005 có sai sót ph n chú thích trong bài “T ch c và ho t ng c a Toà hình s qu c t theo Quy ch Rome”. T p chí Lu t h c thành th t xin l i tác gi , b n c và ính chính như sau: TT Chú ã in S al i thích 1. (4) Ngôn ng chính th c c a Toà án là ti ng Kho n 3 i u 12 Quy ch Rome quy nh: R p, Trung Qu c, Anh, Pháp, Nga,... “N u s ch p nh n c a m t qu c gia... (http://www.un.org/law/icc/statute/contents.htm, (http://www.un.org/law/icc/statute/contents.htm, page 9 of 10, article 50). page 7 of 12, article 12). 2. (5) Kho n 3 i u 12 Quy ch Rome quy nh: Ngôn ng chính th c c a Toà án là ti ng “N u s ch p nh n c a m t qu c gia... R p, Trung Qu c, Anh, Pháp, Nga,.... (http://www.un.org/law/icc/statute/contents.htm, (http://www.un.org/law/icc/statute/contents.htm, page 7 of 12, article 12). page 9 of 10, article 50). 68 T¹p chÝ luËt häc sè 6/2005
nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi (1).Xem: B lu t Hammurabi, Nguy n Gia Phu d ch theo b n Trung văn c a Nh t Tr in trong “Th gi i s tư li u tùng san, sơ t p”, Nxb. Giáo d c, 2002, tr. 246-258 và tham kh o tài li u vi t b ng ti ng Anh trên website: http://www.yale.edu/lawweb/avalon/medieva/hammpre.htm (2). Vua Hammurabi tr vì t năm 1792 n 1750 TCN. (3). i u 129: "N u v c a dân t do ng v i ngư i àn ông khác mà b b t thì ph i trói c hai ngư i này l i và ném xu ng sông". (4). Trong Ph n m u, vua Hammurabi tuyên b r ng các v th n ã trao t nư c cho nhà vua th ng tr làm cho t nư c giàu có, nhân dân no . ph n k t lu n, Hammurabi tuyên b s tr ng tr t t c nh ng ai xem thư ng và nh hu b o lu t. (5).Xem: i u 119: "N u dân t do em vàng, b c ho c b t c th gì nh m t ngư i dân t do khác c t gi thì ph i có ngư i làm ch ng ch ng nh n nh ng v t mà ngư i y g i và làm gi y giao kèo xong thì có th nh c t gi ". T¹p chÝ luËt häc sè 6/2005 69