Báo cáo khoa học:Bàn thêm về người hiền tài trong quan niệm Khổng -Mạnh và ảnh hưởng của nó

Chia sẻ: Lan Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

67
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Người đương thời với Khổng Tử là Lão Tử tuy căm ghét xã hội đương thời đầy bạo lực, áp bức, bất công nhưng lại không có chí hướng cải tạo xã hội bằng đấu tranh giải quyết mâu thuẫn, xung đột - mà một trong những lợi khí của nó là học vấn, tri thức. Ngược lại, ông mơ ước quay về một xã hội thôn xóm cổ xưa – với hình mẫu nước nhỏ dân ít , thắt nút dây mà trị nước - mà ông cho là rất mực thuần phác thanh bình. Điều này khác...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học:Bàn thêm về người hiền tài trong quan niệm Khổng -Mạnh và ảnh hưởng của nó

NGHIEN cuu-TRAO DOI Ban them ve ngiroi hien tai trong quan niem cua Khdng - Mgnh va anh huong cua no a mpt sd nuioc phuong Bong hien dqi IRAN QUANG ANH* N ho hpc la ddng cM'nh cua van hda cd dai Trung Hoa, nd da gdp phan lam nenti'nheach, tam ly con ngudi Trung Qud'c va anh hudng sau rpng de'n sir phat trie'n van hda phuong Ddng. Trong boi canh toan cau hda, tir thap nien 70 cua the'ki XX tu, khong cdn truyen Men nhu thm Nghieu - Thuan nira. Ngoi bau dirpc nha vua truyen lai cho con ddng trudng, hoae chau ddng trudng (chau dich ton), che dp dd gpi la che dp ton phap. Nhuvay, non song xa tac tir dd khong cdn la cua chung tMen ha, ma trd thanh sd de'n nay, chau A la khu vue phat trie'n nang dpng nha't. hiru rieng eua mpt ddng tpc. Trong xa hpi truyen tu, Khi tim nguyen nhan van hda eiia su phat trie'n nay, dm nao ciing vay, ne'u trong ddng Tdn that Hoang tpc ngudi ta dac biet chii y den vai trd cua Nho hpc. Nho khdng du ngudi tai gidi de cai tri dan, thi cac vuong hpc la trie't hpc cM'nh tri - dao due bao ham nhieu npi trieu phong Men phai diing mpt sdngudi tai due trong dung phong phii va da dang, trong dd quan die'm eua tMen ha vao viee tri nude, dd la nhirng "ngudi Men". Khdng tir va Manh tu ve van de tuye'n chpn ngudi Men Ngudi Men thuc chat la ke si trong tu dan. Hp la tai la mpt trong nhirng npi dung giau sue sdng va dupe nhirng ngudi khdng lam quan hoae chua cd cohpi lam quan tam trong the gidi Men dai. quan. Do vay, hp thupc pham trii dan. Chu truong 1. Quan niem cua Khong - Manh ve nguoi tuye'n chpn va sir dung ngudi Men tai trong tMen ha la hien tai sir the Men tu tudng than dan ciia Khd'ng - Manh. 1.1. Khdi niem ngudi Men tdi Khac vdi nhiing ngudi trong Hoang tpc, ngudi Men Cach day hai muoi lam the'ky, Khong tu da quan la nhirng ngum phai dpe sach, hpc tap, thuc hanh li niem kha ro ve ngudi Men va sau dd dupe Manh tuke nhac, nhan nghia thuan thuc rdi mdi ra lam quan. Hp thita, phat trie'n. Thdi Dong Chu, ngoi vua dupe truyen la nhirng ngudi day cong tu chf luyen ren mdi trd nen Men nhan tai diic dupe. ' Tmdng Dai hgc Kinh te, Dai hgc Da Nang 1.2. Tieu chi tuyen chon ngudi hien tdi 25
NGHIEN c u u - TRAO DOI Mdi thdi dai khac nhau, tiiy theo nhiem vu lieh su tien eu tM diu la bae thanh ciing khdng the trd thanh ma gidi cam quyen dat ra nhirng tieu chf khac nhau ngudi tri vi tMen ha dupe. Manh tu ndi: "Ngudi binh cho viec dao tao va tuyen chpn ngudi Men. Trong tu thudng ma dupe tMen ha, can phai cd diic ca nhu dng tudng Khdng - Manh, tieu chf xuyen suo't ciia ngudi Thuan, dng Vii; lai niia, can phai cd bac thien tir tie'n Men la due va tai. eu minh (dng Thuan da cd diic, lai dupe vua Nghieu Trong trie't hpc co dai Trung Qud'c, diic cd y nghia tien cii-, dng Vii la ngudi Men, lai dupe vua Thuan tie'n vupt ra ngoai pham vi con ngudi, nham chi "dieu tdt cu, nen hai dng ay mdi dupe lam vua). Bdi vay ngai dep, cao ca, trong sang thuan khie't". Diie la tu each Trpng Ni dau la bac thanh due, nhung chang dupe su cao quy cua con ngudi, due lam dep dm minh va anh tien cu cua thien tu, nen chang dupe thien ha"^. Nhu hudng tdt de'n chung quanh. Tai d mpt con ngum la vay, viec tien cu ngudi Men phai do ngudi d dia vi tren nang lue, nd ed the dupe bieu Men mpt each toan dien cat nhac, chu khdng phai do su tuye'n chpn dan chu tir hoae timg mat. Ngudi cd tai nang Met xua't tren nhieu dudi len. Do thm dai Khd'ng - Manh la thm dai tri vi Hnh vuc thudng qui Mem, hp thudng la vi nhan cua cua che dp quan chu, nen khdng the cd sulua chpn dan mdi thm dai. Da so' ngudi tai nang thudng thien ve chu de cat dat ngudi Men. Dieu dd phan anh chu truong mpt mat, mpt linh vuc. Trong nhirng mdn sinh tai gidi tieii eu ngudi Men vin cdn dd'i lap vdi che dp quan chu nha't ciia Khd'ng tir, moi ngudi ciing chi cd mpt vai quy tdc. nang kMeu nhat dinh." Gidi an ndi, tir lenh cd Te Nga, Hinh thiretie'neu ngudi Men, theo Khd'ng tutra ldi Tu Cdng; gidi ve chi'nh tri cd Nhiem Hiru, Quy Lp; gidi Trpng Cung la: "Hay cii de bat nhirng ngudi anh biet, ve van hpc cd Tu Du, Tu Ha"^. cdn nhiing ngudi anh khdng biet tM le nao ngudi khac Trong "Luan ngii" va "Manh tu", Khd'ng - Manh bd hp"^. Day la mdt bien phap diing dan, Men thuc, chii trpng ca tai va diic kM tuyen chpn va sir dung kha thi. ngudi Men. Trong sudt cuoc dm giao hda, dao luyen Cimg vdi Mnh thuc tien cu, Mnh thiie cau Men ciing ngudi Men tai, Khd'ng tu khdng phan biet sang hen, dupe su dung dudi thdi Khd'ng - Manh. Hai dng la nhiing qui tien, ma coi trpng ngudi tai due. Manh tu chu bae thanh va a thanh cua Nho gia, la nhirng trang truong: "Quy trpng ngudi cd due, tdn simg bac si phu Men nhan quan tii:Met xuat. Cac bac thanh nay thudng tuc la hang ed hpc thiic, cat dat ngum Men len vi trf xuyen dupe eac vuong trieu mm ra yet Men de nghe xiing dang, phong chuc phan cho ngudi tai nang"^. Nhu nhiing ldi cM giao sang sudt tren nMeu linh vue nham vay, chi cd "quy due nM tdn si", khie'n" Men gia tai vi, tang them su hung thinh cho cac trieu dai. Khd'ng tii nang gia tai chiic" thi qud'c gia mdi thinh vupng. Theo da timg chi giao dd'i vdi vua Canh Cdng nudc Te, vua Khdng - Manh, tai diic la nhirng tieu chf khdng the Dinh Cdng nudc Ld, vua Linh Cdng nudc Ve... Manh thieu kM tuye'n chpn ngudi Men, trong dd cai gd'c, cai tu ciing da timg chi giao dd'i vdi cac vua Luong Hue coban ciia ngudi hien la due. Chinh vi vay, dudng ldi vuong, Luong Tuong vuong, Te Tuyen vuong, vua Muc due tri chi phdi toan bp tu tudng Khd'ng - Manh. Manh Cdng, vua Van Cdng, vua Binh Cdng..." Luan ngii'' va tu cho rang: "Ngudi binh thudng ma dupe thien ha, "Manh tu" vin cdn ghi lai nhung ldi giao hoa thang can phai cd due ca nhu dng Thuan, ong Vii", va ngai than, sau sac cua Khd'ng - Manh, dd la su the Men Trpng Ni (Khd'ng tu) la " bac thanh diic"^. Nhu vay diing khi cua cac bac thanh nhan xua. khdng ehi vdi ngudi Men tai, ma ngay ca bae thien tu, 1.4. Vai trd vd muc dich ciia viec tuyen chon vd sit bac thanh, thi due vin la cai bao triim len tat ca. dung ngudi hien tdi 1.3. Hinh thiic tuyen chon ngudi hien tdi Khd'ng - Manh da de cap de'n mpt sd hinh thiic 1. Luan ngd, Nguyin Hien Le ehii djeh va gidi thieu, Nxb Van tuye'n chpn ngudi Men, trong dd tien cu va cau Men la hgc, H, 1995, tr. 180. 2. Thugng Manh td, Doan Tmng Cdn djeh, Nxb Trf Diic Tong hai Mnh thirc chii yeu. Tha, SaiGon, 1950, tr.101. Tien cula Mnh thiic tuye'n chpn ngudi Men coban 3. Ha Manh td, Doan Tmng Con djeh, Nxb Trf DUc Tong Tha, trong thm Khd'ng - Manh. Thdi Tam hoang, ngay Sai Gdn, 1950, tr. 97. 4. Sdd, tr. 99. Nghieu, Thuan la nhiing bac thanh tai due mud'n ra 5. Luan ngu, Nguyin Hien Le chu djeh va gidi thieu, Nxb Van lam vua ciing phai thdng quatie'ncii. Ne'u khdng dupe hgc, H, 1995, tr. 212. 26
NGHIEN c u u - T R A O DOI Trong "Luan ngii" va "Manh tu", Khd'ng - Manh khdng chi xac dinh tieu chi cua viec tuye'n chpn ngudi Men, ma cdn khang dinh vai tro, muc dfch cua viec sir dung nguoi Men. Tuyen chpn va su dung ngudi Men tai la qud'c sach cua nhieu qud'c gia trong lich su, nd gdp phan quyet dinh su tdn tai, hung thinh cua mdi trieu dai. Ong NgMeu, dng Thuan la nhirng bac Men tai dupe tie'n cu lam vua gdm thau thien ha da lam nen thm dai hoang Mm cua Trung Hoa each day tren bdn ngan nam. Tuye'n chpn va su dung ngudi Men tai cd tac dung va sue manh giao due to ldn. Bdi quyen. Bdi vi ngudi Men kM phuc vu trong gudng may vay, Khd'ng tu eho rang: "De bat ngudi chi'nh true len cua giai cap thd'ng tri, da sd turbo lap trudng giai cap tren ngudi cong queo tM nd cd the kMen cho ngudi cong xua't than, chuye'n sang lap trudng giai cap cam quyen. queo hda ra cM'nh truc"^. Quan die'm nay cd ngudn gde Mat khac, trong tu tudng ciia Khd'ng - Manh, viec tuye'n tir trong lich sir Trung Qud'c: kM dng Thuan dupe thien chpn va sir dung ngudi Men ciing nham muc dfch cung ha de bat dng Cao Dao, kM dng Thang len lam vua de cd quyen lire cua giai cap quy tpc phong Men. Dieu dd bat dng Y Doan da lam cho nhirng ke bat nhan sp ma phan anh suthong nha't va mau thuIn giira lap trudng xa lanh. Dd la sue manh cua viec tuyen chpn va su quy tdc va tu tudng than dan, giiia che dp truyen tu dung diing ngudi Men tai. ciia nha Chu vdi chu truong ehinh tri ngudi Men cua Tuye'n chpn va su dung diing ngudi Men tai se gdp Khd'ng-Manh. phan thuc Men cd hieu qua dudng ldi due tri do Nho 2. Anh hudng ciia van de tuyen chon va su gia de xudng. Bdi vi ngudi Men tai thudng phat tich dung ngudi hien tai a mot so nudfc phuong Dong noi thdn da, tir tang ldp binh dan trong thien ha, nen hien dai hp la ngudi hie'u dan va cd the benh vuc quyen lpi cua Khdng phai mpi tu tudng eua mpt hpc thuye't nao dan hon ai he't. dd deu cd y nghia Men dai, ma cM cd nhirng tu tudng Cac bae Men tai la su ke't tinh trf tue cua mpt dan mang tfnh nhan loai, mang tinh chat chung eua nMeu tpc, cd khi la eua ca mdt thm dai. Do vay, hp cd kha thm dai, nhieu giai cap, nhieu dan tdc mdi cd y nghia nang chi giao sang sudt giiip ngudi cam quyen khdi Men dai. Cac dan tpc, cac giai cap cd the tim thay lam lac, dac biet la trong nhirng budc ngoat ciia lich nhiing hat nhan hpp ly trong tu tudng dd de gan lpc, ke sir. Trong thdi ky Xuan Thu - Chien Qud'c, Khd'ng - thua, phat trie'n thanh cai eua dan tdc, giai cap, thm Manh la bie'u tupng cho nhiing ngudi hien nhan Met dai minh. Chii truong tuyen chpn va su dung ngum xuat nhu vay. Vdi tri tue quang bae uyen tham, hai Men ciia Khd'ng - Manh mac dii cd nhirng han che ta't dng da nMeu lan giao hda ve dudng ldi tri nude, ve dao ye'u, nhung van cd nhirng ye'u tdti'chcue nha't dinh. Do due nhan Man cho nhirng bac quan vuong cac nudc Ld, vay, viec ke thua nhirng tinh hoa tu tudng Nho hpc ndi Te, Ve, Trau, Dang, Viet... nhirng ldi chi giao sau sac, chung, chu truong tuye'n chpn va su dung ngudi hien thang than. tai ndiriengla vain de can tMet ddi vdi cac nwc phuang Muc dich ciia viec tuye'n chpn va su dung ngudi Ddng Men dai. Men tai, xet den ciing, la nham tang cudng sue manh, the lire va cung cd dia vi thdng tri cua giai cap cam a sdd, tr. 207. 27
NGHIEN cuu-TRAO DOI Dua tren nhiing phuong thirc ke thira van hoa dan Viet Nam, nhan dan the gidi kinh trpng Cu Hd truyen thdng, xa hpi phuong Ddng Men dai datiepthu bat dau tir su b'nh trpng y thiic tu than nay de kinh nhirng gi trong quan niem cua Hiong - Manh ve viec trpng nhan each cM'nh tri. tuyen chpn va su dung ngum Men? Co the ndi Nhat Tieu chuan tuyen chpn ngiroi Men ciia Khd'ng - Manh Ban la nudc dau tien d chau A chiu anh hudng rd net la tai va due, trong dd dure la gd'c, la co ban. Bac Hd tu tudng nay cua Khong - Manh. "Chi'nh quyen Minh quan niem tai va due deu can thiet, bdi vi "cd tai ma Tri da thanh cdng dang ke trong viec thutieuhe thd'ng khdng cd due la ngudi vd dung, ed due ma khdng ed tai dang cap. Lan dautienhp tMet lap mdt he thd'ng giao thi lam viec gi ciing khd". Do vay, tieu cM' co ban cua due Men dai va su dung nhirng ngudi td't nghiep dai ngudi can bd, theo Bae Hd phai la ngudi tai due song hpc ed nang lire trong linh vuc cai tri, bat chap ngudn toan, la ngudi "vira hdng, vira chuyen". Ke thira tu gd'c gia dinh ciia hp"l Tu tuong Khd'ng - Manh da dupe tudng Hd CM Minh, Dai hpi Dang toan qud'c lan thiiX nang len d trinh dp mdi trong tinh than dan tdc Nhat da xac dinh: "Dang phai cham lo xay dung, ren luyen Ban, gdp phan dem lai su thanh cdng to ldn trong qua dpi ngii can bp, dang vien cd du ban linh chfnh tri, trinh phat trien cua da't nudc. Dd latinhthan dpe lap, pham chat, tri tue va nang luc hoat dpng thuctiinde tu chu, tu cudng va tinh than hiep si cua con ngudi hoan thanh nhiem vu. Phai tao su chuye'n bien thuc Nhat Ban. su va ddng bp trong cdng tac can bp tren ta't ca cac 0 Singapore, Ly Quang Dieu la mdt nha quan ly khau danh gia, qui hoach, dao tao, bdi dudng, Man timg trai, cd nhieu kinh nghiem trong viec dao tao va chuye'n, bd tri, sur dung va cM'nh sach. Dac biet coi su dung nhan tai de quan ly dat nude. Ong ludn coi trpng xay dung dpi ngii can bp chu chdt, trpng dung trpng vai trd cua nhan tai, su dung ngudi thuc tai de nhan tai"^. dieu hanh cdng viec va cd che dp dai ngd xiing dang dd'i Thuc Men ehu truong cua Dang, thanh phd Da Nang vdi cac nhan tai Met xua't. trd thanh mpt die'm sang trong viec "rai tham dd" de Die'm chung cua Nhat Ban, Han Qude, Dai Loan, chieu Men dai si, trpng dung nhan tai va da dat dupe Singapore... la khuyen kM'ch va thu nhan nhan tai tir nhiing ket qua budc dau. nudc ngoai den. Day la sir the Men tu tudng cau Men Cd the ndi, van de dao tao va sur dung ngudi Men trong xa hpi Men dai, la con dudng riit ngan qua trinh tai d mdt so'nudc phuong Ddng Men dai mang dau an dao tao nhan tai, dem lai Meu qua kinh te- xa hpi rat nhirng tinh hoa van hoa nhan loai tir xua den nay, cao. 0 Dai Loan trong thap men 90, mdi nam ed khoang trong dd tu tudng cua Khd'ng - Manh ddng vai trd rat 6.000 nguM tu nudc ngoai de'n lam viec. Phan ldn hp quan trpng. Khdng mpt dan tpc nao cd the phat trie'n la nhiing ky su, can bp quan ly dupe dao tao coban d dupe kM hp xem thudng truyen thdng. Chinh cai truyen My. Cdn d Singapore, dng Ly Quang Dieu ndi rang: thd'ng cua dan tdc va nhan loai se taotiende cho qua "Nude ta vdn dupe hudng che dp td'i hue qud'c, nhan tai trinh phat trie'n ciia dan tdc ay trong tuong lai. ciia chiing ta de'n tur Malaixia, Thai Lan, Inddnexia. May ddi nay Singapore la trung tam giao due cua Ddng Tai lieu tham khio: Nam A. Nhieu ngudi da d lai dinh ctf'^. 1. Luan ngu; Nguyin Hien Le ehu djeh va gldl thieu, Nxb Van Dao due tu than, sir trau ddi nhan each cua ngudi hgc, H, 1995 tr 180. 2. Thugng Manh td, Doan Tmng Con djeh, Nxb Trf Ddc Tong Men tai trong tu tudng Khd'ng - Manh de lai dau an Tha, SaiGon, 1950, tr.101. dam net dd'i vdi nhirng nha quan ly d Trung Qud'c, 3. Ha Manh tu, Doan Tmng Cdn djeh, Nxb Trf Ddc Tdng Thd, Sal Gdn, 1950, tr. 97. Singapore, Nhat Ban, Viet Nam... Bac Hd la Men 4. Sdd, tr. 99. thantieubie'u nhat cua sutu dudng dao due dd. Nhan 5. Luan ngd, Nguyin Hien Le chu djeh va gidi thieu, Nxb Van hgc, H, 1995, tr. 212.6. Sdd, tr. 207. 7. Mlehio Mirishlma: Tai sao Nhat Bin thanh cong? Cong 7. Mlehio Minshima: Tai sao Nhat Bin thanh cong? Cdng nghe phuang Tay va tfnh each Nhat Bin, Nxb Khoa hgc xa nghe phuang Tay va tfnh each Nhat Bin, Nxb Khoa hoc xa hgi, H, 1991, tr. 33. hgi, H, 1991, tr. 33. 8. Tuyen 40 nam chi'nh luan cua Ly Quang Dieu, Nxb CTQG, 8. Tuyen 40 nam chi'nh luan cua Ly Quang Dieu, Nxb CTQG, H, 1994, tr. 234. H, 1994, tr 234. 9. Ding Cgng sin Viet Nam: Van kien Dai hgi dai bleu toan 9. Ding Cgng sin Viet Nam: Van kien Dai hoi dai bieu to^n qude lan thtiX, Nxb CTQG, H, 2006, tr. 277. qude lan thdX, Nxb CTQG, H, 2006, tr. 277. 28