Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Ảnh hưởng của một số nhân tố đến khả năng sinh sản của lợn nái Landrace, Yorkshire & F1(Landrace x Yorkshire) nuôi trong các trang trại tại tỉnh Quảng Bình"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

233
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'báo cáo nghiên cứu khoa học: "ảnh hưởng của một số nhân tố đến khả năng sinh sản của lợn nái landrace, yorkshire & f1(landrace x yorkshire) nuôi trong các trang trại tại tỉnh quảng bình"', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Ảnh hưởng của một số nhân tố đến khả năng sinh sản của lợn nái Landrace, Yorkshire & F1(Landrace x Yorkshire) nuôi trong các trang trại tại tỉnh Quảng Bình"

T P CHÍ KHOA H C, ð i h c Hu , S 64, 2011 NH HƯ NG C A M T S NHÂN T ð N KH NĂNG SINH S N C A L N NÁI LANDRACE, YORKSHIRE & F1(LANDRACE x YORKSHIRE) NUÔI TRONG CÁC TRANG TR I T I T NH QU NG BÌNH Lê ðình Phùng, Lê Lan Phương, Ph m Khánh T , Hoàng Nghĩa Duy t, Mai ð c Trung Trư ng ð i h c Nông Lâm, ð i h c Hu TÓM T T Nghiên c u này nh m m c tiêu ñánh giá nh hư ng c a m t s nhân t ñ n kh năng sinh s n c a l n nái Landrace, Yorkshire và F1(Landrace x Yorkshire) nuôi trong các trang tr i t nh Qu ng Bình. Nghiên c u ñư c ti n hành trên 677 l n nái Landrace, Yorkshire và nái lai F1(Landrace x Yorkshire) v i 2780 l a ñ . Các nhân t nghiên c u bao g m: gi ng l n nái, gi ng ñ c gi ng, vùng sinh thái, l a ñ , quy mô nuôi, ngu n g c l n nái, mùa v khi l n nái ñư c ph i gi ng. Các s li u ñư c theo dõi tr c ti p t tháng 11/2008 ñ n 11/2010, và ñư c x lý b ng mô hình th ng kê ña bi n. K t qu nghiên c u cho th y gi ng l n nái ñã có nh hư ng ñ n h u h t các ch tiêu sinh s n c a l n nái (P < 0,001). L n nái F1(Landrace x Yorkshire) có kh năng sinh s n t t hơn l n nái Landrace và Yorkshire; s kg l n con nái cai s a/năm tương ng là 146,5 so v i 142,2 và 140,6 kg/nái/năm; giá tr ưu th lai tương ng là 3,53%. Vùng sinh thái, ñ c gi ng, l a ñ , quy mô nuôi và ngu n g c l n nái ñã nh hư ng ñ n kh năng sinh s n c a l n nái (P < 0,05). L n nái nuôi vùng ñ ng b ng và ven bi n sinh s n t t hơn vùng trung du. L n nái ñư c ph i v i ñ c Duroc ho c Pietrain, có s kg l n con nái cai s a/năm cao hơn so v i ñ c Landrace hay Yorkshire. L n nái ñư c t o ra t i Qu ng Bình có kh năng sinh s n tương ñương v i l n nái có ngu n g c t phía B c và cao hơn t phía Nam. Chăn nuôi l n nái v i quy mô t 50 ñ n 120 nái có năng su t sinh s n cao hơn quy mô t 20-50 nái và quy mô l n hơn 120 nái. L n nái ngo i Landrace, Yorkshire hay F1(Landrace x Yorkshire) có th sinh s n t t trong chăn nuôi trang tr i Qu ng Bình. T khóa: Landrace, Yorkshire, Nhân t , Sinh s n, Qu ng Bình. 1. ð t v n ñ Chăn nuôi l n nái ngo i Landrace, Yorkshire và con lai F1(Landrace x Yorkshire) trong các trang tr i mang tính th i s trong chi n lư c phát tri n chăn nuôi ñ n năm 2020 c a t nh Qu ng Bình. Các tính tr ng sinh s n là nhóm tính tr ng quan tr ng là cơ s kh i ñ u c n tác ñ ng ñ nâng cao hi u qu kinh t . Các tính tr ng sinh s n là các tính tr ng có h s di truy n th p và thư ng ch u nh hư ng ñ ng th i c a 99
m t s nhân t di truy n và không di truy n. Dùng các mô hình th ng kê có th xác ñ nh ñư c m t s nhân t nh hư ng ñ n các tính tr ng sinh s n c a l n nái. K t qu nghiên c u nh hư ng c a m t s nhân t ñ n kh năng sinh s n c a l n nái có ý nghĩa quan tr ng nâng cao kh năng và hi u qu s n xu t c a l n nái, ñ ng th i giúp cho công tác quy ho ch phát tri n chăn nuôi l n nái phù h p nh t. Nghiên c u nh hư ng ñ ng th i c a m t s nhân t ñ n kh năng sinh s n c a l n nái ngo i ñã ñư c ít nhi u ti n hành t i m t s cơ s gi ng qu c gia [5]. Tuy nhiên chưa có nghiên c u nào ti n hành trong ñi u ki n chăn nuôi trang tr i s n xu t và ñ c bi t chưa có m t nghiên c u nào ti n hành trên ñ a bàn Qu ng Bình. Xu t phát t th c t ñó chúng tôi ti n hành nghiên c u “ nh hư ng c a m t s nhân t ñ n kh năng sinh s n c a l n nái Landrace, Yorkshire và F1(Landrace x Yorkshire) nuôi trong các trang tr i t nh Qu ng Bình”. Th c hi n ñ tài này chúng tôi nh m m c tiêu (i) ñánh giá năng su t sinh s n c a ñàn l n nái ngo i Yorkshire, Landrace và F1(Landrace x Yorkshire) (ii) xác ñ nh m t s nhân t cơ b n nh hư ng ñ n kh năng sinh s n c a l n nái ngo i Yorkshire, Landrace và F1(Landrace x Yorkshire) nuôi trong các trang tr i t nh Qu ng Bình. Nghiên c u này giúp cho các nhà ho ch ñ nh chính sách quy ho ch phát tri n chăn nuôi l n nái ngo i và ngư i chăn nuôi l a ch n ñ i tư ng l n nái phù h p cũng như gi i pháp tác ñ ng nh m nâng cao kh năng sinh s n c a l n nái ngo i Qu ng Bình. 2. ð i tư ng n i dung và phương pháp nghiên c u Nghiên c u ñư c ti n hành trên 677 l n nái Landrace, Yorkshire và nái lai F1(Landrace x Yorkshire) v i 2780 l a ñ . Các l n nái ñư c nuôi trong các trang tr i theo quy trình chăn nuôi công nghi p. Các nhân t nghiên c u bao g m: gi ng l n nái, gi ng ñ c gi ng, vùng sinh thái, l a ñ , quy mô nuôi, ngu n g c l n nái, mùa v khi l n nái ñư c ph i gi ng. Bi n ph thu c chính là các tính tr ng sinh s n. Các tính tr ng này ñư c xác ñ nh theo TCVN – 1280 – 81, ngày 30/9/2003 c a B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn. Giá tr c a các tính tr ng ñư c thu th p t lý l ch qu n lý l n nái và theo dõi tr c ti p trong th i gian nghiên c u t 11/2008-11/2010. S li u ñư c phân tích b ng ph n m m chuyên d ng GENSTAT (2009) v i mô hình phân tích như sau: Yijklmnpq = + Di + Sj + GPk + Ll + Mm + Vn + Qp + eijklmnpq Trong ñó: - Yijklmnpq: giá tr c a tính tr ng sinh s n nghiên c u. - : trung bình qu n th . - Di: nh hư ng c a gi ng l n nái i = 1- 3; i = 1 = Yorkshire; i = 2 = Landrace; i=3= F1(Landrace x Yorkshire) - Sj: nh hư ng c a gi ng ñ c gi ng: j = 1- 5; j = 1 = Yorkshire; j = 2 =Landrace; i=3=Duroc; i=4=Pietrain; i=5=Pietrain x Duroc. 100
- GPk: nh hư ng c a ngu n g c l n nái; k = 1- 3; k = 1 = ngu n g c t mi n B c; k = 2 = ngu n g c t mi n Nam; k=3= ngu n g c t i Qu ng Bình. - Ll: nh hư ng c a nhóm l a ñ ; l=1=nhóm I (t l a ñ 1-3); l=2=nhóm II (t l a ñ 4-6); l=3=nhóm III (t l a ñ 7-9). - Mm: nh hư ng c a mùa v lúc l n nái ñư c ph i gi ng; m = 1- 2; m = 1= mùa mưa (t tháng 9 ñ n tháng 12); m = 2 = mùa khô (tháng 1 ñ n tháng 8). - Vn: nh hư ng c a vùng sinh thái; n = 1-3; n = 1 = ð ng b ng; n= 2 = Vùng Cát; n=3= Vùng trung du. - Qp: nh hư ng c a quy mô nuôi; p=1-3; p=1=quy mô nh (t 20-50 l n nái/trang tr i); p=2=quy mô v a (50-120 l n nái/trang tr i); p=3=quy mô l n (quy mô l n nái 120 nái tr lên). - eijklmnpq: nh hư ng c a ng u nhiên. Giá tr trung bình bình phương bé nh t ñư c s d ng và ñư c cho là khác nhau khi giá tr P c a ki m tra Tukey
18,5a 16,2ab 14,9b TG ph i l i thành công Ngày 2675 29,46 0,05 sau cai s a l n con 157,3a 154,5ab 153,2b Kho ng cách l a ñ Ngày 2674 29,62 0,02 2,36a 2,39ab 2,42b H s l añ L a/năm 2674 0,27 0,00 142,4a 140,6a 146,5b Kh i lư ng l n con cai Kg/nái/ 2723 37,44 0,00 s a/l n nái/ năm năm Ghi chú: LSM: Trung bình bình phương bé nh t; dfe: ð t do c a ng u nhiên c a mô hình; L: Landrace; Y: Yorkshire; F1(L x Y): F1(Landrace x Yorkshire); RSD: ð l ch tiêu chu n c a sai s ng u nhiên c a mô hình (Residual standard deviation); P: Xác su t sai khác nh hư ng c a gi ng l n nái ñ n kh năng sinh s n c a l n nái ñư c th hi n b ng 3.1. Qua b ng 3.1 chúng ta th y r ng, nhân t gi ng ñã nh hư ng ñ n h u h t các tính tr ng sinh s n c a l n nái như th i gian cai s a (P < 0,001), th i gian ph i gi ng l i thành công sau cai s a l n con (P = 0,05), kho ng cách l a ñ (P = 0,02), h s l a ñ (P < 0,001); kh i lư ng l n con nái cai s a/năm (P < 0,001); s con sơ sinh/l a (P < 0,001), s con còn s ng 24 sau khi sinh (P < 0,001), s con cai s a (P < 0,001) và t l s ng c a l n con ñ n khi cai s a (P = 0,02), kh i lư ng sơ sinh (P < 0,001) và s con cai s a (P < 0,001). K t qu nghiên c u này phù h p v i k t qu nghiên c u c a Ph m Th Kim Dung và các c ng s (2007). L n nái lai F1(Landrace x Yorkshire) có s con sơ sinh, s con còn s ng ñ n 24 gi sau khi sinh và s con cai s a cao hơn l n nái Yorkshire và Landrace (P < 0,01) l n lư t là 11,3 so v i 11,2 và 10,9 con/l a; 10,5 so v i 10,3 và 10,1 con/l a; 10,3 so v i 9,8 và 9,8 con/l a. K t qu này phù h p v i k t qu nghiên c u c a Nguy n Th Vi n và các c ng s (2005). S vư t tr i c a tính tr ng s con sinh ra, s con cai s a/l a c a l n lai F1(Landrace x Yorkshire) có th là do k t qu c a ưu th lai. K t qu nghiên c u cho th y ưu th lai v các tính tr ng s con sơ sinh, s con sơ sinh còn s ng ñ n 24 gi và s con cai s a l n lư t là 2,26; 2,94 và 5,1%. K t qu ưu th lai v tính tr ng s con sơ sinh còn s ng trong nghiên c u c a chúng tôi th p hơn so v i k t qu nghiên c u c a Ikeobi (1994) v i 6,7% và k t qu nghiên c u c a Nguy n Văn ð c (1999) v i t 4 ñ n 10%. Ưu th lai c a tính tr ng s con cai s a trong nghiên c u c a chúng tôi n m trong kho ng ưu th lai v tính tr ng này theo công b c a các tác gi khác. Ikeobi (1994) v i 4,5%; Nguy n Văn ð c (1999) v i 6,4%; và Nguy n Th Vi n và các c ng s (2005) t 3,28 ñ n 6,21%. S khác nhau v s bi u hi n c a ưu th lai gi a các nghiên c u là ñi u có th do s khác nhau ñi u ki n chăm sóc nuôi dư ng và s khác nhau gi a con b và con m v m t di truy n. Kh i lư ng sơ sinh và kh i lư ng cai s a c a l n nái Landrace và l n nái Yorkshire cao hơn chút ít so v i l n nái F1(Landrace x Yorskhire). T l nuôi s ng ñ n cai s a c a l n con c a l n nái F1(Landrace x Yorkshire) cao hơn so v i l n nái 102
Yorkshire và tương ñương v i l n nái Landrace. Th i gian cai s a c a l n nái F1(Landrace x Yorkshire) ng n hơn so v i l n nái Landrace và Yorkshire (P < 0,001). Th i gian ph i gi ng thành công sau cai s a c a l n nái F1(Landrace x Yorkshire) ng n hơn so v i l n nái Landrace và Yorkshire, 14,9 so v i 18,5 và 16,2 ngày (P = 0,05). S sai khác này phù h p v i k t qu nghiên c u c a Nguy n Th Vi n và các c ng s (2005). Rút ng n ñư c ch tiêu này góp ph n tăng s l a ñ /nái/năm, rút ng n ñư c th i gian không s d ng l n nái, gi m ñư c chi phí th c ăn nói riêng và ñ u tư cho chăn nuôi l n nái nói chung. S chênh l ch v th i gian cai s a, th i gian ñ ng d c l i và ph i gi ng thành công sau cai s a t o nên s chênh l ch v kho ng cách l a ñ và h s l a ñ /năm, k t qu nghiên c u cho th y không có s khác bi t rõ ràng gi a l n nái Landrace và Yorkshire v kho ng cách l a ñ và h s l a ñ (P > 0,05) tuy nhiên l n l i F1(Landrace x Yorkshire) có kho ng cách l a ñ ng n hơn và h s l a ñ /năm nhi u hơn (P < 0,05). S không khác bi t v s l a ñ /năm c a l n nái Landrace và Yorkshire trong nghiên c u c a chúng tôi phù h p v i k t qu nghiên c u c a Dương Ng c Hòa (2010) trong ñi u ki n chăn nuôi Bình ð nh. Ch tiêu t ng quát ñánh giá kh năng sinh s n c a l n nái là tính tr ng t ng h p s kg l n con nái cai s a/năm. K t qu nghiên c u cho th y không có s khác bi t gi a l n nái Landrace và l n nái Yorkshire v ch tiêu này (P > 0,05). Tuy nhiên, l n nái lai F1(Landace x Yorkshire) có kh i lư ng l n con nái cai s a/năm cao hơn so v i l n nái Landrace và Yorkshire (P < 0,001); giá tr ưu th lai c a tính tr ng này trong nghiên c u này là 3,53%. Gi ñ nh chăn nuôi các ñ i tư ng l n nái này có cùng chi phí, chăn nuôi l n nái F1(Landrace x Yorkshire) có hi u qu kinh t hơn. Chi n lư c phát tri n chăn nuôi l n c a t nh Qu ng Bình ch rõ là ñ u tư phát tri n chăn nuôi l n nái ngo i thu n. K t qu nghiên c u này cho th y chi n lư c này c n c th hơn. L n nái ngo i Landrace và Yorkhsire thu n nên ñư c nuôi các trang tr i chăn nuôi công nghi p hay các công ty gi ng do t nh qu n lý và ñóng vai trò cung c p con lai F1 gi a hai gi ng này cho các trang tr i chăn nuôi l n nái ngo i trong t nh. Các con lai F1 này ñư c s d ng làm nái ph i v i các con ñ c ngo i khác t o ra con lai thương ph m nuôi th t 3 ñ n 4 máu nuôi th t. 3.2. nh hư ng c a vùng sinh thái K t qu nghiên c u cho th y vùng sinh thái ñã nh hư ng ñáng k ñ n m t s tính tr ng sinh lý sinh s n c a l n nái và m t s tính tr ng trên ñàn con như tu i ph i gi ng l n ñ u, tu i ñ l a ñ u, s con sơ sinh, s con sơ sinh còn s ng ñ n 24 gi sau khi sinh, s con cai s a, kh i lư ng cai s a, th i gian cai s a và s kg l n con nái cai s a/năm (P < 0,001). ði u này có th là do quy trình chăn nuôi l n nái trong các trang tr i các vùng sinh thái khác nhau chưa ñư c th ng nh t và chưa ñ t ñ n m c ñ có th h n ch t i ña nh hư ng c a các nhân t bên ngoài. L n nái ngo i có ti m năng di truy n v kh năng sinh s n cao, tuy nhiên ñ ti m năng di truy n ñó ñư c th hi n, c n có các nhân t môi trư ng phù h p. Chăn nuôi l n nái ngo i trang tr i là m t hình th c 103
ñ h n ch tác ñ ng x u c a nhân t môi trư ng như h n ch c a s bi n ñ ng ngu n th c ăn, ch t lư ng th c ăn b ng th c ăn công nghi p theo giai ño n c a l n, h n ch tác ñ ng c a s thay ñ i nhi t ñ môi trư ng b ng h th ng làm mát, thay ñ i t p quán chăn nuôi b ng các quy trình chăn nuôi. K t qu nghiên c u này cho th y c n ti p t c nghiên c u xem xét c i bi n các nhân t môi trư ng chăn nuôi ñ nâng cao kh năng sinh s n c a l n nái theo hình th c chăn nuôi trang tr i Qu ng Bình. K t qu nghiên c u cho th y, l n nái nuôi vùng Trung du có tu i ph i gi ng l n ñ u, và tu i ñ l a ñ u s m hơn so v i vùng ð ng b ng và Ven bi n (P < 0,001). S con sơ sinh, s con sơ sinh còn s ng 24 gi sau khi sinh và s con cai s a c a l n nái vùng ð ng b ng cao hơn so v i vùng Trung du (P < 0,05); s con cai s a c a l n nái vùng Ven bi n cao hơn so v i l n nái vùng Trung du. Kh i lư ng cai s a c a l n con vùng Trung du th p hơn so v i vùng ð ng b ng và Ven bi n, 6,05 so v i 6,23 v i 6,15 kg/con. K t qu này có nghĩa l n nái nuôi vùng Trung du có kh i lư ng cai s a th p hơn so v i vùng Ven bi n và ð ng b ng l n lư t là 3,42 và 5,47 kg/l a/nái. S sai khác này là ñáng k trong th c t s n xu t chăn nuôi trang tr i. Khi xem xét tính tr ng t ng h p ñánh giá kh năng sinh s n c a l n nái, s kg l n con nái cai s a/năm, k t qu nghiên c u cho th y, l n nái nuôi vùng ð ng b ng và Ven bi n có s kg l n con nái cai s a/năm cao hơn so v i vùng Trung du 149,0 và 144,5 so v i 136,1 kg/nái/năm (P < 0,001); không có s sai khác có ý nghĩa th ng kê v ch tiêu này gi a l n nái nuôi vùng ð ng b ng so v i vùng Ven bi n (P > 0,05). B ng 3.2. nh hư ng c a vùng sinh thái ñ n kh năng sinh s n c a l n nái trong ñi u ki n chăn nuôi trang tr i Qu ng Bình LSM Tính tr ng ðơn v dfe RSD P VB ðB TD 274,8a 279,2a 260,3b Tu i ph i gi ng l n ñ u Ngày 611 35,86 0,00 389,2a 394,6a 377,1b Tu i ñ l a ñ u Ngày 607 37,31 0,00 11,0a 11,5b 11,0a S con sơ sinh Con/l a 2764 2,68 0,00 10,3ab 10,6b 10,0a SC sơ sinh s ng ñ n 24 gi Con/l a 2762 2,56 0,00 10,0a 10,2a 9,6b S con cai s a Con/l a 2718 2,33 0,00 Kh i lư ng sơ sinh Kg/con 2722 1,39 1,42 1,41 0,21 0,17 6,15a 6,23a 6,05b Kh i lư ng cai s a Kg/con 2675 0,74 0,00 23,9a 25,2b 23,8a Th i gian cai s a Ngày 2680 2,89 0,00 T l s ng ñ n cai s a % 2681 89,0 88,7 87,6 23,13 0,40 Ngày 2675 16,8 16,5 16,5 29,46 0,90 Th i gian ph i l i thành 104
công sau cai s a l n con Kho ng cách l a ñ Ngày 2674 154,7 155,5 154,8 29,62 0,89 H s l añ L a/năm 2674 2,41 2,38 2,39 0,27 0,28 144,5a 149,0a 136,1b Kh i lư ng l n con cai Kg/nái 2723 37,44 0,00 s a/l n nái/ năm /năm Ghi chú: LSM: Trung bình bình phương bé nh t; dfe: ð t do c a ng u nhiên c a mô hình; VB: Ven bi n; ðB: ð ng b ng; TD: Trung du; RSD: ð l ch tiêu chu n c a sai s ng u nhiên (Residual standard deviation) c a mô hình; P: Xác su t sai khác. 3.3. nh hư ng c a gi ng ñ c gi ng K t qu nghiên c u cho th y ñ c gi ng nh hư ng ñ n h u h t các tính tr ng sinh s n quan tr ng như s con sơ sinh; s con sơ sinh còn s ng ñ n 24 gi sau khi sinh; s con cai s a; kh i lư ng sơ sinh; kh i lư ng cai s a, kho ng cách l a ñ và kh i lư ng kg l n con nái cai s a/năm (P < 0,001). L n nái ñư c ph i v i ñ c Duroc ho c ñ c Pietrain có ưu th v s con sơ sinh, s con sơ sinh còn s ng ñ n 24 gi sau khi sinh và s con cai s a, trong khi ñó l n nái ph i v i ñ c Yorkshire hay ñ c lai F1(Pietrain x Duroc) có ưu th v kh i lư ng sơ sinh và kh i lư ng cai s a. ði u này có th ñư c gi i thích do các tính tr ng v s lư ng l n con và kh i lư ng l n con có m i tương quan âm khá ch t ch (Bourdon, 1997). S sai khác v tính tr ng s con c a l n nái khi ñư c ph i v i các ñ c khác nhau có th là do s khác nhau v ph m ch t tinh d ch c a ñ c gi ng d n ñ n s khác nhau v kh năng th thai. Khi xem xét tính tr ng t ng h p ñánh giá kh năng sinh s n c a l n nái, k t qu nghiên c u cho th y l n nái khi ñư c ph i tinh ñ c Duroc hay Pietrain có s kg l n con nái cai s a/năm cao hơn so v i ñ c Landrace hay Yorkshire. K t qu này có th do khi s d ng ñ c Pietrain hay Duroc thì l n nái có s con sơ sinh cũng như cai s a cao hơn so v i khi ñ c gi ng là Landrace hay Yorkshire. B ng 3.3. nh hư ng c a ñ c gi ng ph i v i l n nái ñ n kh năng sinh s n c a l n nái trong ñi u ki n chăn nuôi trang tr i Qu ng Bình LSM Tính tr ng ðơn v dfe RSD P D L P PD Y Tu i ñ l a ñ u Ngày 607 391,8 382,4 395,5 387,1 378,1 37,31 0,44 11,3a 10,9b 11,7c 10,9b 11,0ab S con sơ sinh Con/l a 2764 2,68 0,00 S con sơ sinh còn 10,3a 10,1a 10,7b 10,0a 10,2a Con/l a 2762 2,56 0,00 s ng ñ n 24 gi 10,1ab 9,8a 10,4b 9,8a 9,8a S con cai s a Con/l a 2718 2,33 0,00 105
1,42b 1,40b 1,36a 1,42b 1,43b Kh i lư ng sơ sinh Kg/con 2722 0,21 0,00 6,16ac 6,11a 5,96b 6,23c 6,24c Kh i lư ng cai s a Kg/con 2675 0,74 0,00 Th i gian cai s a Ngày 2680 24,5 24,1 24,2 24,4 24,3 2,89 0,26 TL s ng ñ n cai % 2681 88,9 88,4 88,1 89,1 87,8 23,13 0,89 sa TG ph i l i thành 18,8b 18,7b 13,8a 13,9a 17,6ab 29,46 0,03 Ngày 2675 công sau cai s a Kho ng cách l a 157,5a 157,1a 151,7b 152,5b 156,2a 29,62 0,00 Ngày 2674 ñ L a/ 2,37a 2,38a 2,42b 2,41b 2,39a H s l añ 2674 0,27 0,01 năm Kh i lư ng l n Kg/nái/ 2723 144,4ab 139,1a 146,9b 143,4ab 142,2ab 37,44 0,02 con cai s a/l n năm nái/ năm Ghi chú: LSM: Trung bình bình phương bé nh t; dfe: ð t do c a ng u nhiên c a mô hình; L: Landrace; Y: Yorkshire; D: Duroc; P: Pietrain; PD:F1(Pietrain x Duroc); RSD: ð l ch tiêu chu n c a sai s ng u nhiên c a mô hình (Residual standard deviation); P: Xác su t sai khác. 3.4. nh hư ng c a ngu n g c l n nái K t qu nghiên c u cho th y ngu n g c l n nái nh hư ng ñ n m t s tính tr ng sinh s n như s con sơ sinh (P < 0,001); s con còn s ng ñ n 24 gi sau khi sinh (P = 0,06); s con cai s a (P = 0,06); kh i lư ng sơ sinh (P < 0,001); kh i lư ng cai s a (P < 0,001); và ñ c bi t là t l s ng c a l n con t sơ sinh ñ n cai s a (P = 0,03) và kh i lư ng l n con nái cai s a/năm (P = 0,01). L n nái có ngu n g c Qu ng Bình có s con sơ sinh và s con cai s a th p hơn chút ít so v i l n nái nh p v t 2 ñ u t qu c, tuy nhiên l i có kh i lư ng cai s a cao hơn so v i l n nái có ngu n g c t mi n Nam và tương ñương v i kh i lư ng cai s a c a l n nái có ngu n g c t mi n B c. T l s ng t sơ sinh ñ n cai s a c a l n con sinh ra t l n nái có ngu n g c t i Qu ng Bình cao hơn so v i có ngu n g c t i mi n B c và mi n Nam, l n lư t là 90,3% so v i 87,2 và 87,9% (P = 0,03), k t qu này có th là do l n nái Qu ng Bình có kh năng thích nghi v i ñi u ki n ñ a phương cao hơn l n nái nh p t 2 ñ u t qu c. S khác nhau v s con cai s a và kh i lư ng cai s a t o nên s khác nhau v kh i lư ng kg l n con nái cai s a/năm. L n nái có ngu n g c Qu ng Bình có s kg l n con nái cai s a/năm cao hơn so v i l n nái có ngu n g c MN 143,4 so v i 140,5 kg/nái/năm (P < 0,05), trong khi ñó l i tương ñương v i l n nái có ngu n g c t MB v i 145,7 kg/nái/năm. K t qu nghiên c u này cho th y, Qu ng Bình hoàn toàn có th t s n xu t con gi ng l n nái ngo i có 106
kh năng sinh s n tương ñương v i các nơi khác. Tuy nhiên, ñ th c hi n vi c s n xu t con gi ng cung c p cho các trang tr i, c n có h th ng ñàn gi ng ông bà t t. Thay vì ph i nh p m t s lư ng l n các l n nái b m t các nơi khác, Qu ng Bình ch c n nh p m t s ít nái ông bà t ñó t o ra ñàn l n nái b m ngay t i ñ a bàn t nh. B ng 3.4. nh hư ng c a ngu n g c l n nái ñ n kh năng sinh s n c a l n nái trong ñi u ki n chăn nuôi trang tr i Qu ng Bình LSM Tính tr ng ðơn v dfe RSD P MB MN TT Tu i ph i gi ng l n ñ u Ngày 611 273,9 272,1 268,4 35,86 0,42 Tu i ñ l a ñ u Ngày 607 389,2 387,9 383,9 37,31 0,48 11,5a 11,2b 10,9b S con sơ sinh Con/l a 2764 2,68 0,00 SC sơ sinh s ng ñ n 24 Con/l a 2762 10,4 10,2 10,1 2,56 0,06 gi S con cai s a Con/l a 2718 10,1 9,9 9,9 2,33 0,06 1,43a 1,39b 1,39b Kh i lư ng sơ sinh Kg/con 2722 0,21 0,00 6,17a 6,07b 6,18a Kh i lư ng cai s a Kg/con 2675 0,74 0,00 Th i gian cai s a Ngày 2680 24,2 24,2 24,5 2,89 0,07 87,2a 87,9a 90,3b T l s ng ñ n cai s a % 2681 23,1 0,03 TG ph i l i thành công Ngày 2675 17,2 16,9 15,6 29,46 0,55 sau cai s a l n con Kho ng cách l a ñ Ngày 2674 155,5 155,3 154,1 29,62 0,65 H s l añ L a/năm 2674 2,39 2,39 2,40 0,27 0,96 Kh i lư ng l n con cai Kg/nái/ 2723 145,7a 140,5b 143,4a 37,44 0,01 s a/l n nái/ năm năm Ghi chú: LSM: Trung bình bình phương bé nh t; dfe: ð t do c a ng u nhiên c a mô hình; MB: Mi n B c; MN: Mi n Nam; TT: T i Qu ng Bình; RSD: ð l ch tiêu chu n c a sai s ng u nhiên c a mô hình (Residual standard deviation); P: Xác su t sai khác. 3.5. nh hư ng c a mùa v khi l n nái ñư c ph i gi ng Nghiên c u nh hư ng c a mùa v khi l n nái ñư c ph i gi ng là cơ s ñ ñánh giá tính thâm canh trong chăn nuôi. Mùa v khi l n nái ñư c ph i gi ng ñã không nh hư ng ñ n các tính tr ng v s con sơ sinh, s con còn s ng ñ n 24 gi sau khi sinh, s con cai s a, kh i lư ng sơ sinh, kh i lư ng cai s a, h s l a ñ và, s kg l n con nái 107
cai s a/năm (P > 0,05). K t qu nghiên c u này ngư c v i k t qu nghiên c u c a Lê ðình Phùng và Mai ð c Trung (2008) khi ti n hành trên l n nái n i và nái lai F1(Yorkshire x Móng cái). S sai khác này là do chăn nuôi nông h mang tính qu ng canh ch u nh hư ng l n b i y u t th i ti t, khí h u. K t qu này cho th y, chăn nuôi l n nái ngo i trang tr i Qu ng Bình ñã h n ch ñư c tác ñ ng c a nhân t th i ti t, khí h u ñ n kh năng sinh s n c a l n nái. ði u này là do ñi u ki n chăm sóc nuôi dư ng và qu n lý các trang tr i ñã ñư c c i bi n t t hơn r t nhi u so v i ñi u ki n chăn nuôi nông h . B ng 3.5. nh hư ng c a mùa v khi l n nái ñư c ph i gi ng ñ n kh năng sinh s n c a l n nái trong ñi u ki n chăn nuôi trang tr i Qu ng Bình LSM Tính tr ng ðơn v dfe RSD P MH MM Tu i ph i gi ng l n ñ u Ngày 611 270,6 272,3 35,86 0,58 Tu i ñ l a ñ u Ngày 607 385,8 388,2 37,31 0,50 S con sơ sinh Con/l a 2764 11,1 11,1 2,68 0,89 SC sơ sinh s ng ñ n 24 gi Con/l a 2762 10,2 10,3 2,56 0,80 S con cai s a Con/l a 2718 9,9 10,0 2,33 0,56 Kh i lư ng sơ sinh Kg/con 2722 1,41 1,40 0,21 0,33 Kh i lư ng cai s a Kg/con 2675 6,12 6,15 0,74 0,30 Th i gian cai s a Ngày 2680 24,3 24,3 2,89 0,94 T l s ng ñ n cai s a % 2681 87,8 89,1 23,1 0,20 Th i gian ph i l i thành Ngày 2675 17,8 15,3 29,46 0,04 công sau cai s a l n con Kho ng cách l a ñ Ngày 2674 156,2 153,7 29,62 0,03 H s l añ L a/năm 2674 2,38 2,40 0,27 0,10 Kh i lư ng l n con cai Kg/nái/ 2723 142,1 144,3 37,44 0,12 s a/l n nái/ năm năm Ghi chú: LSM: Trung bình bình phương bé nh t; dfe: ð t do c a ng u nhiên c a mô hình; MN: Mùa mưa; MH: Mùa khô; RSD: ð l ch chu n c a sai s ng u nhiên c a mô hình (Residual standard deviation); P: M c ý nghĩa. 3.6. nh hư ng c a l a ñ L a ñ có nh hư ng ñ n t t c các tính tr ng sinh s n nghiên c u (P < 0,001), 108
ngo i tr tính tr ng t l l n con s ng ñ n cai s a (P > 0,05). S con sơ sinh, s con sơ sinh còn s ng ñ n 24 gi sau khi ñ và s con cai s a nhóm l a ñ l a th I tương ñương v i nhóm l a ñ th III và th p hơn nhóm l a ñ th II. K t qu nghiên c u này phù h p v i k t qu c a Nguy n Qu Côi và Tr n Th Minh Hoàng (2007). B ng 3.6. nh hư ng c a l a ñ ñ n kh năng sinh s n c a l n nái trong ñi u ki n chăn nuôi trang tr i Qu ng Bình LSM Tính tr ng ðơn v dfe RSD P I II III 10,7a 11,6b 11,1a S con sơ sinh Con/l a 2764 2,68 0,00 SC sơ sinh s ng ñ n 9,9a 10,7b 10,2a Con/l a 2762 2,56 0,00 24 gi 9,6a 10,2b 10,0ab S con cai s a Con/l a 2718 2,33 0,00 1,43a 1,39b 1,39b Kh i lư ng sơ sinh Kg/con 2722 0,21 0,00 6,27a 6,17b 5,98c Kh i lư ng cai s a Kg/con 2675 0,74 0,00 23,9a 24,5b 24,5b Th i gian cai s a Ngày 2680 2,89 0,00 T l s ng ñ n cai s a % 2681 88,8 88,9 87,9 23,1 0,84 TG ph i l i thành công 20,3a 15,1b 14,2b Ngày 2675 29,46 0,00 sau cai s a l n con 2674 158,5a 153,9b 152,5b Kho ng cách l a ñ Ngày 29,62 0,00 2,37a 2,40b 2,42b H s l añ L a/năm 2674 0,27 0,00 Kh i lư ng l n con cai Kg/nái/ 2723 139,9a 148,8b 140,8a 37,44 0,00 s a/l n nái/ năm năm Ghi chú: LSM: Trung bình bình phương bé nh t; dfe: ð t do c a ng u nhiên c a mô hình; I: l a ñ 1-3; II: l a ñ 4-6; III: l a ñ 7-9; RSD: ð l ch tiêu chu n c a sai s ng u nhiên c a mô hình (Residual standard deviation); P: M c ý nghĩa. Kh i lư ng sơ sinh và kh i lư ng cai s a nhóm l a ñ th I cao hơn so v i nhóm l a ñ th II và th III (P < 0,001). ði u này có th ñư c gi i thích, do các tính tr ng v s con tương quan âm v i các tính tr ng v kh i lư ng. L n nái nhóm l a ñ I có th i gian ñ ng d c l i và ph i gi ng thành công sau cai s a dài hơn so v i hai nhóm l a ñ còn l i, 20,3 so v i 15,1 và 14,2 ngày (P < 0,001), do v y kho ng cách l a ñ c a l n nái nhóm l a ñ I dài hơn so v i hai nhóm còn l i (158,5 so v i 153,9 và 152,5 ngày); tương tương v i h s l a ñ c a l n nái nhóm l a ñ I, II và III l n lư t là 2,37 so v i 2,40 và 2,42 l a/năm. S sai khác này có th là do l n nái l a ñ I (l a 1-3) ñang trên ñà hoàn thi n kh năng sinh s n do v y thư ng có th i gian ñ ng d c l i 109
và ph i gi ng thành công sau cai s a dài, do v y kho ng cách l a ñ dài và h s l a ñ th p hơn so v i hai nhóm l a ñ còn l i. Kh i lư ng l n con cai s a nái s n xu t/năm th p nh t nhóm l a ñ th I v i 139,9 kg, cao nh t l a th II v i 148,8 kg và gi m xu ng nhóm l a ñ th III v i 140,8 kg. ði u này hoàn toàn phù h p v i quy lu t sinh s n c a l n nái, ch ng t l n nái ngo i Landrace và Yorkshire ñã thích nghi v i ñi u ki n chăn nuôi trang tr i Qu ng Bình 3.7. nh hư ng c a quy mô l n nái K t qu nghiên c u cho th y, quy mô nuôi l n nái ñã nh hư ng ñ n t t c các tính tr ng sinh s n c a l n nái (P < 0,001), ngo i tr tính tr ng t l s ng c a l n con t sơ sinh ñ n cai s a (P = 0,87). L n nái nuôi trong các quy mô nh có tu i ph i gi ng l n ñ u và tu i ñ l a ñ u s m hơn so v i quy mô v a và quy mô l n. ði u này có th do công tác qu n lý và phát hi n ñ ng d c quy mô nh ñư c ñ m b o hơn. S con sơ sinh, s con còn s ng ñ n 24 gi sau khi sinh và s con cai s a c a l n nái nuôi trong quy mô v a cao hơn so v i quy mô nh và quy mô l n. Quy lu t này cũng ñúng ñ i v i tính tr ng kh i lư ng sơ sinh và kh i lư ng cai s a l n con. C th l n nái nuôi trong quy mô v a có kh i lư ng sơ sinh và kh i lư ng cai s a cao hơn so v i l n nái nuôi trong quy mô l n và quy mô nh ; 1,43 so v i, 1,42 và 1,37 kg/con; 6,4 so v i kho ng 6 kg/con (P < 0,001). L n nái nuôi trong các trang tr i quy mô v a có kho ng cách l a ñ dài hay h s l a ñ th p hơn so v i l n nái nuôi trong trang tr i quy mô nh và quy mô l n (P < 0,001). L n nái nuôi trong quy mô nh có kho ng cách l a ñ ng n nh t; ti p theo là l n nái nuôi trong quy mô l n và cu i cùng là l n nái nuôi trong quy v a (P < 0,001). B ng 3.7. nh hư ng c a quy mô l n nái ñ n kh năng sinh s n c a l n nái trong ñi u ki n chăn nuôi trang tr i Qu ng Bình LSM Tính tr ng ðơn v dfe RSD P Ln Va Nh 277,5b 273,1b 263,7a 35,61 Tu i ph i gi ng l n ñ u Ngày 611 0,00 394,3b 388,1b 378,6a 37,31 Tu i ñ l a ñ u Ngày 607 0,00 11,1ab 11,5b 10,9a S con sơ sinh Con/l a 2764 2,68 0,00 SC sơ sinh s ng ñ n 24 9,9ac 10,7b 10,2c Con/l a 2762 2,56 0,00 gi 9,9ac 10,3b 9,7c S con cai s a Con/l a 2718 2,33 0,00 1,42a 1,43a 1,37b Kh i lư ng sơ sinh Kg/con 2722 0,21 0,00 6,0a 6,4b 6,0a Kh i lư ng cai s a Kg/con 2675 0,74 0,00 24,4a 25,1b 23,5c Th i gian cai s a Ngày 2680 2,89 0,00 110
T l s ng ñ n cai s a % 2681 88,6 88,7 88,1 23,1 0,87 Th i gian ph i l i thành 15,8a 24,7b 9,2c Ngày 2675 29,46 0,00 công sau cai s a l n con 154,6a 163,6b 146,7c 29,62 Kho ng cách l a ñ Ngày 2674 0,00 2,39a 2,30b 2,50c H s l añ L a/năm 2674 0,27 0,00 Kh i lư ng l n con cai Kg/nái/ 139,5a 149,6b 140,5a 37,44 2723 0,00 s a/l n nái/ năm năm Ghi chú: LSM: Trung bình bình phương bé nh t; dfe: ð t do c a ng u nhiên; Nh : 20-50 nái; V a: 50 -120 nái; L n: >120 nái; RSD: ð l ch tiêu chu n c a sai s ng u nhiên (Residual standard deviation); P: M c ý nghĩa. L n nái nuôi trong các trang tr i có quy mô v a vư t tr i l n nái nuôi trong các trang tr i quy mô l n và quy mô nh v tính tr ng s kg l n con nái cai s a/năm (P < 0,001), kho ng 150 kg/nái/năm so v i 140 kg/nái/năm. Không có s khác bi t v tính tr ng này gi a l n nái ñư c nuôi trong quy mô nh và trong quy mô l n (P > 0,05). S chênh l ch này là khá l n trong ñi u ki n chăn nuôi trang tr i. Như v y, xét trên g c ñ sinh s n trên b n thân con v t thì chăn nuôi l n nái v i quy mô v a có năng su t cao nh t. 4. K t lu n và ñ ngh - L n nái ngo i Landrace, Yorkshire và F1(Landrace x Yorkshire) có kh năng sinh s n t t khi ñư c nuôi trong các trang tr i t nh Qu ng Bình. - Gi ng l n nái, gi ng ñ c gi ng, vùng sinh thái, ngu n g c l n nái, quy mô nuôi và l a ñ ñã có nh hư ng ñ n h u h t các tính tr ng sinh s n c a l n nái (P < 0,001). - L n nái F1(Landrace x Yorkshire) có kh năng sinh s n t t hơn l n nái Landrace và Yorkshire; tính tr ng t ng h p s kg l n con nái cai s a/năm tương ng là 146,5 so v i 142,2 và 140,6 kg/nái/năm; giá tr ưu th lai tương ng là 3,53%. - L n nái nuôi vùng ðB và VB có kh năng sinh s n t t hơn so v i vùng TD. S kg l n con nái cai s a/năm tương ng là 149,0 và 144,5 so v i 136,1 kg/nái/năm. - Khi l n nái ñư c ph i v i ñ c Duroc ho c Pietrain, thì có s kg l n con nái cai s a/năm ưu th hơn khi ñư c ph i v i ñ c Landrace hay ñ c Yorkshire. - L n nái ñư c t o ra t i Qu ng Bình có kh năng sinh s n tương ñương v i l n nái có ngu n g c t phía B c và cao hơn so v i l n nái có ngu n g c t phía Nam. - Mùa v khi l n nái ñư c ph i gi ng không nh hư ng ñ n kh năng sinh s n c a l n trong ñi u ki n chăn nuôi trang tr i c a Qu ng Bình (P > 0,05). 111
- Nhóm l a ñ t l a th 4 ñ n l a th 6 có năng su t sinh s n cao nh t sau ñó có khuynh hư ng gi m d n. - Chăn nuôi l n nái v i quy mô v a (50 ñ n 120 nái) có năng su t sinh s n cao hơn quy mô nh (20 - 50 nái) và quy mô l n (>120 nái). TÀI LI U THAM KH O [1]. Bourdon, R. M., Understanding Animal Breeding, Colorado State University Prentice Hall Upper Saddle River, NJ 07458, 1997. [2]. ð c, N. V., Heritabilities and genetic correlations between production traits in Vietnamese pigs, Australia: Association for the Advancement of Animal Breeding and Genetic, Vol. 13, (1999), 157-160. [3]. Ikeobi, C. O. N., Heterosis in exotic breeds of pigs in Nigerian herd, In 5th World congress on genetic applied livestock production science, Vol. 17, (1994), 437-441. [4]. Lê ðình Phùng, Mai ð c Trung, nh hư ng c a gi ng và vùng sinh thái ñ n hi u qu chăn nuôi l n nái t i t nh Qu ng Bình, T p chí Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn 12, (2008), 56-61. [5]. Nguy n Qu Côi, Tr n Th Minh Hoàng, Nghiên c u m t s y u t nh hư ng ñ n năng su t sinh s n c a ñàn l n nái Landrace và Yorkshire nuôi t i M Văn, Tam ði p và Th y Phương, Trong Báo cáo khoa h c năm 2006 - Ph n di truy n - gi ng v t nuôi, Hà N i: B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn, (2007), 24-34. [6]. Nguy n Th Vi n, Nguy n H ng Nguyên, Lê Thanh H i, Lê Th T Nga, Vũ Th Lan Phương, ðoàn Văn Gi i & Võ ðình ð t, Năng su t sinh s n c a nái t ng h p gi a hai nhóm gi ng Yorkshire và Landrace, Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn, 23, (2005) 51-54. [7]. Ph m Th Kim Dung, Nguy n Ng c Ph c, Nguy n Văn ð ng, Tr nh H ng Sơn, Vũ Văn Quang, Lê Th Kim Ng c, Tr n Th Minh Hoàng, Các nhân t nh hư ng t i năng su t sinh s n c a 5 dòng l n c k nuôi t i tr i l n gi ng h t nhân Tam ði p, Báo cáo khoa h c năm 2006, ph n Di truy n - Gi ng v t nuôi, B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn, (2007), 1-8. [8]. T Th Bích Duyên, Xác ñ nh m t s ñ c ñi m di truy n, giá tr gi ng v kh năng sinh s n c a l n Yorkshire và Landrace nuôi t i các cơ s An Khánh, Th y Phương và ðông Á, Lu n án Ti n sĩ Nông nghi p, 2003. 112
EFFECTS OF SOME FACTORS ON REPRODUCTIVE PERFORMANCE OF LANDRACE, YORKSHIRE & F1(LANDRACE x YORKSHIRE) SOWS IN INDUSTRIAL PIG FARMS IN QUANGBINH PROVINCE Le Dinh Phung, Le Lan Phuong, Pham Kanh Tu, Hoang Nghia Duyet, Mai Duc Trung College of Agriculture and Forestry, Hue University SUMMARY The main objective of this study is to evaluate effects of some factors on reproductive performance of Landrace, Yorkshire and F1(Landrace x Yorkshire) crossbred sows in industrial pig farms in Quangbinh province. The study was conducted on 677 sows with 2780 litters. Studied factors included sire and dam genotypes, ecological zones, litters, raising scale, mating seasons, and sows origin. Data were collected from November 2008 to November 2010 and were anaylysed by using a multiple mixed model. Results showed that dam genotypes affected most of reproductive traits (P