Báo Phụ nữ tân văn: những việc làm và tư tưởng mới

Tư liệu tham khảo Số 46 năm 2013<br /> _____________________________________________________________________________________________________________<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> BÁO PHỤ NỮ TÂN VĂN:<br /> NHỮNG VIỆC LÀM VÀ TƯ TƯỞNG MỚI<br /> BÙI THỊ THANH HƯƠNG*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Phụ nữ tân văn (PNTV) (1929 – 1935) là tờ báo được độc giả khắp ba miền Nam, Trung, Bắc<br /> ưa thích. Bên cạnh cuộc đấu tranh cho nữ quyền, báo PNTV còn hô hào cải cách, và hoạt động sôi<br /> nổi về mặt xã hội từ thiện, giới thiệu lối thơ mới. Những việc làm và tư tưởng của báo PNTV cho<br /> đến ngày nay vẫn còn nguyên giá trị.<br /> Từ khóa: Phụ nữ tân văn, nữ quyền.<br /> ABSTRACT<br /> Phu nu tan van newspaper: new doings and ideas<br /> Phu nu tan van (1929 – 1935) was a magazine enjoyed by readers all over the three regions of<br /> Vietnam. Not only did the magazine fight for women’s rights, it also mobilized public opinion for<br /> social reform and worked effectively in social welfare charity. The magazine’s contributions, both<br /> in theories and reality, still remain valuable until these days.<br /> Keywords: Phu nu tan van, women’s rights.<br /> <br /> 1. Mở đầu “Ngoài số báo gởi cho độc giả mua năm,<br /> PNTV ra đời ngày 02-5-1929 và bổn báo gửi 3000 số ra Bắc bán lẻ, mà<br /> đến ngày 21-4-1935 thì bị đình bản. nhà đại lí nào bán cũng thiếu cả. Những<br /> Trong sáu năm góp mặt với văn đàn điện tín của các nhà đại lí gởi vô liền liền<br /> “So sánh với những báo trong Nam như bảo gởi báo thêm ra. Tiếc vì số báo ra<br /> Đông Pháp thời báo hay Thần Chung thì mỗi kì có hạn, không có dư nên không<br /> nó ôn hòa hơn. Nhưng so sánh với những thể gởi thêm được” (Đồng bào ở Bắc đối<br /> báo ngoài Bắc lúc bấy giờ thì nó lại dám với Phụ nữ tân văn, PNTV số 213, tr.11).<br /> ăn, dám nói nhiều hơn. Bởi thế nên PNTV liên tục đưa ra những vấn đề<br /> PNTV có rất nhiều độc giả ở Trung, Bắc” mà nhà cầm quyền không ưa:<br /> (Thiếu Sơn, dẫn theo Nguyễn Ngu Í [2, …Với lại những chuyện chú sơn đá<br /> tr.28]). quên trả tiền xe kéo, ông cặp rằn đánh<br /> Bị cấm lưu hành ở đất Bắc một thời culi bằng roi da v.v., đại khái như thế,<br /> gian dài, từ tháng 10-1931, đến tháng 8- thật nhiều người Annam tự hỏi cái số<br /> 1933 lệnh cấm ấy mới được bãi bỏ, thế mạng mình, nào có biết sao mà nói<br /> mà khi hay tin PNTV sắp ra Bắc, mọi (PNTV số 48, tr.8).<br /> người ở Bắc đều rất vui mừng, ngày nào Nhơn vì hồi nầy phong trào biến<br /> động nổi lên khắp nước, không biết sao<br /> mà có nhiều thanh niên nam nữ Việt Nam<br /> *<br /> NCS, Trường Đại học KHXH & NV, lăn vào đường cách mạng quá (PNTV số<br /> ĐHQG TPHCM 58, tr.5).<br /> cũng đến các thư quán hỏi tin mua báo. Rồi bà kết luận mạnh bạo rằng:<br /> <br /> 160<br /> Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Bùi Thị Thanh Hương<br /> _____________________________________________________________________________________________________________<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Người Pháp qua ở đất nước của người nấng dạy dỗ ra, thì ai cũng có thể tới bực<br /> Annam, nên biết rằng mình qua khai hóa thánh hiền được cả” (Đào Hoa, Sức khôn<br /> cho họ, binh vực cho họ, chớ không phải của đàn bà có thua gì đàn ông hay<br /> là sang để hà hiếp họ và khinh khi giống không? PNTV số 5, tr.12).<br /> nòi họ đâu (Thật là bà Pinson nói phải, Đối với “bình quyền”, báo PNTV<br /> PNTV số 48, tr.8). quan niệm rằng đã là người thì ai cũng<br /> Đó chính là thái độ chính trị của như ai, “Tôi không phân biệt nam nữ chi<br /> PNTV. hết, ai cũng là người thì ai cũng như ai,<br /> Nhìn chung, tuy là một tờ báo do tư cần chi phải cổ động phụ nữ chủ nghĩa?”<br /> nhân chủ trương, nhưng những gì PNTV (Sự hoạt động của một số tân nữ lưu,<br /> đã làm lại rất nổi trội trong làng báo bấy PNTV số 217, tr.2).<br /> giờ. Đối với quốc sự, báo PNTV quan<br /> 2. Phụ nữ tân văn với những việc niệm rằng người phụ nữ biết khuyên<br /> làm và tư tưởng mới chồng, dạy con nên người hữu ích cho xã<br /> Tiếp nhận tư tưởng của phương hội, biết lo về nghề nghiệp để gia đình<br /> Tây, những tư tưởng về tự do, bình đẳng, được sung túc, đất nước được thịnh<br /> bác ái, tiến bộ xã hội, dân chủ và nhân vượng, thì ấy là quốc sự rồi. “Người đàn<br /> văn, báo PNTV đã làm được nhiều việc ông vì sao mà làm việc? Có lẽ là vì lí<br /> mới mẻ. tưởng, vì danh dự. Nhưng mà thứ nhứt là<br /> 2.1. Đấu tranh cho nữ quyền vì vợ con. Làm để bảo hộ vợ con, và cho<br /> Cái mới thứ nhất là đấu tranh cho vợ con đặng vui lòng. Vợ con mà vui<br /> nữ quyền. Về vấn đề này trước PNTV lòng về đường phải, thì đàn ông sẽ làm<br /> cũng đã có báo lên tiếng, nhưng với phải. Đó là chức vụ của chúng ta.” (Cái<br /> PNTV nó là chủ đề lớn. Chủ đề này được chức vụ của phụ nữ trong các kì tuyển<br /> trình bày ngay trên bài xã luận đầu tiên cử, PNTV số 4, tr.5).<br /> của tờ báo: “Thế thì ngày hôm nay đây, Theo PNTV, sở dĩ có hiện tượng<br /> tức là ngày chị em ta từ trong trướng gấm nam tôn nữ ti là vì ngoài cái lí học của<br /> phòng thêu, đánh trống phất cờ ra để Tống nho, còn do phụ nữ thiếu học thức<br /> phấn đấu cho đoàn thể mình, và phấn đấu và không biết tự lập. PNTV tấn công<br /> cho cả quốc gia xã hội vậy.” (Chương mạnh mẽ vào Tống nho với các quan<br /> trình của bổn báo, PNTV số 1, ngày 2-5- niệm về trinh tiết, quyền tái giá của phụ<br /> 1929, tr.6). nữ góa chồng, nguyên tắc tam tòng tứ<br /> PNTV đấu tranh cho nữ quyền, đức:<br /> nhưng không giống các cuộc đấu tranh Nhưng chuộng về tiết thì chết chồng<br /> nữ quyền khác trên thế giới. PNTV không mà lấy chồng khác là thất tiết. Cái luật<br /> đòi bình quyền, cũng không đòi tham nghiêm khắc ấy do lòng tham lam và thói<br /> chánh. Ý niệm bình đẳng của báo PNTV ích kỷ của bọn đàn ông bày ra, rất là<br /> là: “Trồng cây nếu biết vun tưới thì cây không công bình.<br /> nào cũng tốt, người ta mà nếu biết nuôi Trải xem sử sách, thấy người đời<br /> <br /> <br /> 161<br /> Tư liệu tham khảo Số 46 năm 2013<br /> _____________________________________________________________________________________________________________<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> xưa chỉ chuộng cái nết trinh mà không ép biết thì sẽ làm tốt bổn phận mình và đem<br /> người đàn bà phải giữ cái tiết trinh. Bên lại lợi ích cho đời hơn: “Sự giáo dục lúc<br /> Tàu, từ trước cho đến cuối thế kỷ thứ X, đầu là sự quan hệ hơn hết, mà sự giáo<br /> đối với việc đàn bà cải giá, xã hội coi là dục lúc đầu ấy lại tất phải ở tay người<br /> thường, không hề phi nghị. Những sự đàn bà – La Première éducation est celle<br /> cấm chế vô lí là từ các ông Tống nho về qui importe le plus et cette première<br /> sau (Phan Khôi, Chữ trinh – Cái tiết với éducation appartient incontestablement<br /> cái nết, PNTV số 21, tr.13). aux femmes” (J.J Rousseau, PNTV số 4,<br /> Phan Khôi khẳng định: “Cái luật tr.5).<br /> cấm cải giá là bất công, vô đạo, cướp mất Báo PNTV số 7 vận động thành lập<br /> quyền lợi của đàn bà mà không bổ ích gì các trường nữ học dạy bằng chữ quốc<br /> cho phong hóa, ta nên phế trừ đi là phải.” ngữ bên cạnh việc dạy tiếng Pháp, biên<br /> (Phan Khôi – Tống nho với phụ nữ, soạn sách học và phát miễn phí cho phụ<br /> PNTV số 95, tr.6). nữ, hoặc là bán thật rẻ. Liên tiếp trên các<br /> Đề cập tới thuyết “tam tòng tứ số 33, 34, 35, báo PNTV đặt ra vấn đề<br /> đức”, trên số báo 93 có ý kiến cho rằng phổ thông trí thức cho phụ nữ. PNTV số<br /> trước cuộc sống khó khăn, phụ nữ phải 33 viết: “Chị em ta ngày nay, càng nhận<br /> bươn chải ngoài xã hội để mưu sinh, do biết cái chức trách của mình ở gia đình và<br /> vậy, thuyết “tam tòng” rồi cũng phải thay ở xã hội là quan hệ bao nhiêu, càng muốn<br /> đổi cho phù hợp với thời đại. giải phóng cho mình bao nhiêu, thì càng<br /> Đấu tranh cho nữ quyền, báo PNTV cần phải có phổ thông trí thức mới được.”<br /> kêu gọi phụ nữ phải học rộng, có thế mới (tr.6). PNTV số 34 viết: “Chúng tôi muốn<br /> giải phóng mình khỏi những ách áp bức, hô hào mở một trường học dạy phổ thông<br /> xóa được thói nam tôn nữ ti. Ngày xưa, trí thức cho chị em bằng chữ quốc ngữ<br /> người ta quan niệm phụ nữ chẳng cần đi (tr.6). PNTV số 35 đề nghị mở trường<br /> học, mà số đông phụ nữ cũng nghĩ vậy. “Phụ nữ khuyến học viện” tại Sài Gòn,<br /> Họ cho rằng chỉ người chồng đi học là đủ mục đích là giúp cho phụ nữ về mặt phổ<br /> rồi. Báo PNTV chủ trương việc học cần thông tri thức. Trên PNTV số 42 (tr.5-6),<br /> cho cả nam và nữ: “Sự học để nuôi trí bà Đạm Phương giải thích “Vì sao phụ<br /> khôn, nó cần cho người ta cũng như là sự nữ cần phải có học thức rộng?”. Báo<br /> ăn để nuôi xác thịt. Đờn ông biết nuôi trí PNTV số 118 bàn về việc lập “Phụ nữ ấn<br /> khôn mình, mà không cho đờn bà cũng thơ quán” tức là nhà in và nhà xuất bản<br /> nuôi trí khôn, thì khác nào cấm họ ăn để riêng của phụ nữ, nhằm in sách tốt cho<br /> nuôi xác thịt? Như vậy có thể nào được ở phụ nữ đọc. Báo PNTV số 127 kêu gọi<br /> đâu? (Về văn học của phụ nữ Việt Nam, “Khi chưa có Phụ nữ ấn thơ quán phải có<br /> PNTV số 1, tr.11). Phụ nữ phải lo học, vì Phụ nữ tùng thơ”. Đến số 130, báo<br /> bổn phận của người phụ nữ gồm rất nhiều PNTV lại nhắc tới việc thành lập “Nữ lưu<br /> việc, nhất là việc khuyên chồng, nuôi học hội”, nhằm giúp cho chị em phụ nữ<br /> con. Nếu người phụ nữ có học, có hiểu có chỗ học để tìm thêm tri thức.<br /> <br /> <br /> 162<br /> Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Bùi Thị Thanh Hương<br /> _____________________________________________________________________________________________________________<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Xem vậy, PNTV vận động rất tích thể dục, PNTV số 29, tr.4). Báo PNTV số<br /> cực cho việc học của phụ nữ, không chỉ 32 cũng lên tiếng: “Thể dục rất cần cho<br /> bằng lời nói mà bằng cả những việc làm nữ giới”. Báo PNTV số 78 đề nghị lập<br /> thực tế. một cái sân đánh trái lăn riêng cho đàn<br /> Người phụ nữ không được học, trí bà. PNTV số 79 khẳng định: “Thể dục là<br /> tuệ sẽ không được mở mang, tầm hiểu rất cần cho phụ nữ” (tr.14).<br /> biết thấp kém, do đó bị đàn ông xem Một trong những nguyên nhân làm<br /> thường, họ đồng hóa với con nít, cho cho người đàn bà bị áp chế, cũng có<br /> rằng “nữ nhi thường tình” hay “phu nhân nguyên nhân là không biết tự lập về kinh<br /> nan hóa”. Phận đàn bà không hề đau đớn, tế: “Xưa nay chị em ta ở trong xã hội mà<br /> nhưng “đau đớn thay phận đàn bà” một bị đàn ông khinh rẻ và áp bưc, là chỉ vì<br /> phần là do đàn bà không được học nên bị chị em ta không biết tự lập lấy thân, mà<br /> đời áp chế, khinh khi. sanh ra như là một thứ cây leo, cả đời chỉ<br /> Trí dục đi đôi với thể dục. Trí dục những ăn bám. Đàn ông, họ cho rằng cái<br /> giúp cho trí tuệ mở mang bao nhiêu thì thân chị em mình, miếng ăn manh áo,<br /> thể dục giúp cho thân thể mạnh khỏe bấy phải nhờ họ làm ra, sống nhờ thác gởi,<br /> nhiêu. Ngày xưa, người ta quan niệm đều ở trong tay họ, thành ra họ mới có<br /> người phụ nữ đẹp trước hết phải có dáng thể xem thường xem khinh mình được.”<br /> liễu yếu mai gầy, vì vậy họ không muốn (Huỳnh Lan, Chị em ta nên học những<br /> luyện tập cho xương thịt nở nang, sợ nó nghề nghiệp để mưu tự lập lấy thân,<br /> trở thành vai u thịt bắp, xấu xí. Ngày nay, PNTV số 10, tr.5). Thật là một nhận định<br /> phụ nữ phải ra ngoài xã hội làm việc để vô cùng xác thực, người đàn bà mà có<br /> kiếm sống, nên cần có sức khỏe. Lại nữa, nghề nghiệp ít ra mình cũng tự nuôi được<br /> thiên chức của người phụ nữ là làm mẹ, mình, người đàn bà mà tự lập được về<br /> muốn cho nòi giống được tốt tươi thì kinh tế, không những gánh vác được<br /> người phụ nữ phải mạnh khỏe, nghĩa là công việc với chồng, nuôi nấng con cái,<br /> phải biết thể dục. Báo PNTV số 29 đưa ra mà còn có thể giúp đỡ cha mẹ. Phụ nữ<br /> vấn đề thể dục: “Vẫn biết rằng trong gia phải có nghề nghiệp để không vì miếng<br /> đình và xã hội ta có nhiều người không cơm manh áo mà lệ thuộc người khác, để<br /> bằng lòng, và phản đối về sự giải phóng không vì sinh kế mà phải cúi đầu quỵ lụy<br /> cho đàn bà về phương diện nầy, nói rằng ai. Phụ nữ phải có nghề nghiệp, bởi vì<br /> cho đàn bà tập thể tháo như là đi xe máy, nghề nghiệp cũng là một yếu tố mang lại<br /> đánh tennis, v.v. coi thật là chướng mắt. sự bình đẳng cho phụ nữ. Báo PNTV số<br /> Nhưng lần đầu cũng chướng mắt thật, sau 64 kêu gọi: “Chị em ta đừng ăn bám<br /> quen thì chắc có nhiều chị em hoan chồng con nữa” (Phương Lan, Chị em ta<br /> nghinh, vì mình dư biết rằng tập thể tháo đừng ăn bám chồng con nữa, PNTV số<br /> là cốt cho thân thể khỏe mạnh, ngoài ra 64, tr.5).<br /> không có ý gì là tồi phong bại tục thì Vận động nữ giới đấu tranh cho nữ<br /> thôi! (Lệ Hương, Chị em ta cần phải có quyền, chủ trương của báo PNTV là phải<br /> <br /> <br /> 163<br /> Tư liệu tham khảo Số 46 năm 2013<br /> _____________________________________________________________________________________________________________<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> tranh đấu có tổ chức, có đoàn thể, tranh nên đem lòng góp sức vào công việc từ<br /> đấu tự giác chứ không phải tự phát. thiện nầy cho đông cho mạnh vậy.” (Phất<br /> Trường hợp người con gái bị ép duyên cờ bác ái, Chị em nên vô Hội Dục Anh,<br /> nên tự tử, báo PNTV kịch liệt phản đối: PNTV số 112, tr.2). Báo PNTV đã cùng<br /> “Ở Tàu những luật dã man hiếp đàn bà đã với các nữ lưu trí thức (bà Nguyễn Trung<br /> bị hủy bỏ. Chúng ta nên soi cái gương ấy Thu, bà Trịnh Đình Thảo, bà Nguyễn<br /> mà lo bề tranh đấu. Lấy sự tự tử mà Văn Nhã, bà Nguyễn Háo Ca, bà Cao Thị<br /> chống, sao cho bằng ta tổ chức cho nên Cường) vận động được chánh phủ cho<br /> đoàn thể mạnh, để tranh đấu kì cho được phép lập ra ở Nam Kì Hội Dục Anh của<br /> một cái luân lí, một cái pháp luật, một cái phụ nữ Việt Nam (Nghị định chuẩn y<br /> chế độ cho công bằng.” (Mme Nguyễn ngày 7-11-1931). Trước cảnh đói khổ của<br /> Đức Nhuận, Luân lí xã hội chỉ buộc có dân ta ngày càng nhiều, báo PNTV đứng<br /> một mặt?, PNTV số 110, 26-11-1931, ra tổ chức những bữa cơm miễn phí cho<br /> tr.11). người thiếu hụt:<br /> 2.2. Những hoạt động xã hội Chúng tôi có đặt sẵn ba quán cơm<br /> Cái mới thứ hai là những hoạt động tại Saigon:<br /> xã hội. Có thể nói PNTV là tờ báo có - Ở số 54 đường d’Ormay<br /> những hoạt động xã hội rất sôi nổi, không - Ở trước gare Tabert<br /> những đối với đương thời, mà còn đối - Số 29 đường Amiral Roze chợ mới<br /> với cả ngày nay. Saigon.<br /> Ngày 16-5-1929, báo PNTV số 3 Ai là người thiếu hụt, muốn dùng<br /> “phất cờ bác ái”, ra lời trung cáo với bữa ăn, bất hạng đàn ông, đàn bà, con<br /> đồng bào, xin đồng bào hưởng ứng việc nít cứ lại tại báo quán Phụ nữ tân văn ở<br /> lập học bổng cho học sinh nghèo được đi số 48 Vannier (chợ cũ) Saigon, hỏi lấy<br /> du học, nhằm đào tạo nhân tài giúp dân, một tấm thiệp rồi đến ngay các quán cơm<br /> giúp nước. Kết quả là hai học sinh kể trên đây dùng bữa. Sẽ có người tiếp<br /> Nguyễn Hiếu và Lê Văn Hai được lãnh dọn tử tế” (Giúp nhau khi đói khó, PNTV<br /> học bổng Việt Nam sang Pháp du học. số 200, ngày 18-5-1933, tr.15).<br /> Ngày 10-12-1931, báo PNTV số 112 lại Bên cạnh những việc làm tiến bộ<br /> kêu gọi “Chị em nên vô Hội Dục Anh”, trên, PNTV còn có nhiều hoạt động xã<br /> mà mục đích là giúp đỡ con trẻ nhà hội khác, như tham gia tổ chức ban “Phụ<br /> nghèo: “Chúng nó cô thân cô thế, không nữ cứu tế” cứu trợ đồng bào nghèo đói –<br /> ai săn sóc chăm nom, thì ta phải săn sóc Ngày 02-6-1930, ban “Phụ nữ cứu tế” ra<br /> chăm nom. Chúng nó gặp cha mẹ nghèo đời tại hội quán hội thương mãi kĩ nghệ<br /> nàn, cả ngày lo làm ăn vất vả, không nuôi số 76 đường Lagrandière (PNTV số 56,<br /> nấng được chúng nó, thì ta phải nuôi tr.9). Năm 1932, từ ngày 4 đến ngày 7<br /> nấng. Vì đó mà có Hội Dục Anh của phụ tháng 5, PNTV lại tổ chức “Hội chợ phụ<br /> nữ Việt Nam lập ra, mà bữa nay bổn báo nữ” (nhằm hỗ trợ tài chính cho Hội Dục<br /> giới thiệu cùng chị em và hô hào chị em, Anh) và đã thành công rực rỡ .v.v.<br /> <br /> <br /> 164<br /> Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Bùi Thị Thanh Hương<br /> _____________________________________________________________________________________________________________<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Có thể nói, PNTV là tờ báo đứng xoay nghề cho con – PNTV số 89, 2<br /> hàng đầu bấy giờ về những hoạt động xã Juillet 1931, tr.2).<br /> hội. Báo PNTV số 175 kêu gọi cha mẹ<br /> 2.3. Những tư tưởng canh tân phải xem trọng nhân cách của con cái.<br /> Cái mới thứ ba của PNTV là những Bởi vì, dù là con cái, nhưng nó vẫn là<br /> tư tưởng có tính cách canh tân, như đề một con người, một quốc dân; nghĩa là nó<br /> nghị bỏ lạy trong đám cưới (PNTV số cũng có tư cách, sĩ diện của nó: “Người<br /> 119), đưa ra những cải cách trong tang làm cha mẹ nên vì nước nhà, vì xã hội mà<br /> chế - cải cách như thế nào cho hai bên kính trọng cái nhân cách của con cái”, và<br /> nam nữ không có bên nào trọng, bên nào còn nhấn mạnh: “Thấy nhiều người đối<br /> khinh (PNTV số 166). Bấy giờ trong việc đãi với con mình tệ quá, giày đạp cái<br /> tang chế, nữ cũng không được bình đẳng nhân cách chúng nó, chẳng kể ra chi.<br /> với nam, ví dụ như, “chồng chết, vợ để Như thế mà trông con cho nên người, thật<br /> tang ba năm, nhưng vợ chết, chồng chỉ để là trái lẽ. Chính mình làm cha mẹ đã đè<br /> tang một năm.” (Hưởng ứng với báo đầu nó xuống rồi, sao lại còn mong nó<br /> Đông Thanh về sự cải cách trong phép ngước mặt lên? (Cha mẹ cũng phải kính<br /> tang chế, PNTV số 166, tr.1). Giáo dục trọng nhân cách của con cái, PNTV số<br /> Việt Nam bấy giờ gắn liền với Nho giáo, 175, tr.2).<br /> cha mẹ dạy con thì “thương cho roi cho Còn gì hả hê cho phụ nữ Việt Nam<br /> vọt, ghét cho ngọt cho bùi”, học thì học bằng khi nghe PNTV lên tiếng đòi xóa bỏ<br /> theo kiểu “tầm chương trích cú”, tư cái gói “tam tòng”, bởi vì còn gì đau lòng<br /> tưởng mới nhập vô thay đổi động lực về hơn khi người mẹ muốn bước đi bước<br /> giáo dục. PNTV chuyển tải vào những nữa, phải xin phép con và khi người mẹ<br /> yếu tố về tâm lí và con người. Báo PNTV bước đi bước nữa thì các con coi mẹ có<br /> số 89 kêu gọi bỏ cái lối học khoa cử và như không!...<br /> cha mẹ phải biết xoay nghề cho con, Mẹ muốn bước đi thêm bước nữa,<br /> nghĩa là xem con có khiếu và ưa thích …<br /> môn gì thì luyện sâu cho nó môn ấy: Con mẹ có còn thương mẹ dại,<br /> Việc nhi đồng giáo dục ở các nước Thì con gái mẹ nhận lời đi…<br /> văn minh hiện nay, người ta sửa đổi lại Mai mốt… con ơi! Mẹ lấy chồng,<br /> khác xưa và mở mang thật rộng rãi. Họ Chúng con coi mẹ có như không.<br /> chú ý thứ nhứt là sự “xoay nghề” (Nguyễn Bính – Bước đi bước nữa)<br /> (orientation professionnelle) cho con Những tư tưởng canh tân của báo<br /> trẻ…, để cho thông minh và tri giác của PNTV cho đến nay vẫn còn giá trị.<br /> nó được tự do nẩy nở ra… 2.4. Bài thơ mới đầu tiên<br /> Ta phải bỏ cái lối giáo dục nhi Thơ ca Việt Nam trước đây chịu<br /> đồng cũ của ta đi, bắt chước cái lối giáo ảnh hưởng của mĩ học phong kiến, thiên<br /> dục mới của người ta như thế kia mới về ước lệ, tượng trưng, khuôn mẫu, vì thế<br /> được (Tôn Nữ Hoàng Anh – Phải biết nó chật hẹp và không đủ khả năng diễn<br /> <br /> <br /> 165<br /> Tư liệu tham khảo Số 46 năm 2013<br /> _____________________________________________________________________________________________________________<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> đạt những cảm xúc hiện đại. Tài tử văn nhân nhường rứa rứa,<br /> Ngày 10-3-1932, trên PNTV số Bút huê ngao ngán bận đề thơ.<br /> 122: “Một lối thơ mới trình chánh giữa (Tản Đà, Hài đàm của Tản Đà –<br /> làng thơ” với bài “Tình già” nổi tiếng của Thơ mới, PNTV xuân 1934, tr.17).<br /> Phan Khôi: “Những cuộc tranh luận kéo dài,<br /> Hai mươi bốn năm xưa, một đêm những bài báo đả kích thơ mới tiếp tục<br /> vừa gió lại vừa mưa, cho đến năm 1941” [3, tr.261].<br /> Dưới ngọn đèn mờ, trong gian nhà 3. Kết luận<br /> nhỏ, hai cái đầu xanh, kề nhau than thở: Nhìn chung, tất cả những hướng mà<br /> Ối đôi ta, tình thương nhau thì vẫn PNTV đưa ra để dẫn dắt phụ nữ đấu tranh<br /> nặng, mà lấy nhau hẳn đà không đặng… cho nữ quyền, trước đó chưa thấy tờ báo<br /> Nhiều cuộc tranh luận, bút chiến nào đặt ra. Kêu gọi phụ nữ phải đi học,<br /> diễn ra trong cả nước. PNTV đã đăng tải phải lo cho có nghề nghiệp, mục đích là<br /> cả hai luồng ý kiến. giúp họ bước lên nấc thang bình quyền.<br /> Cô Nguyễn Thị Kiêm (nữ sĩ Manh Kêu gọi phụ nữ tập thể dục ở cái thời mà<br /> Manh), đại diện phái ủng hộ, diễn thuyết đời sống phụ nữ còn “tường đông ong<br /> tại hội khuyến học Sài Gòn tối ngày 26- bướm đi về mặc ai” thì quả là cách mạng,<br /> 7-1933 về lối thơ mới. Cô Kiêm phát một cuộc cách mạng táo bạo đối với đời<br /> biểu: “Muốn cho tình tứ không vì khuôn sống phụ nữ bấy giờ, mà cho đến năm<br /> khổ mà bị đẹt mất, thì rất cần phải có một 1936, Nguyễn Bính còn khó chịu:<br /> lối thơ khác, do lề lối nguyên tắc rộng rãi Hôm qua em đi tỉnh về,<br /> hơn. Thơ này khác hơn lối xưa nên gọi là Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều.<br /> thơ mới.” (Bài diễn thuyết của cô Nguyễn (Nguyễn Bính – Chân quê)<br /> Thị Kiêm về “lối thơ mới”, PNTV số Đưa học sinh nghèo đi du học,<br /> 211, tr.9). nhằm đào tạo nhân tài giúp nước giúp<br /> Thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu dân, từ trước đến lúc đó cũng chưa thấy<br /> (1888–1939) tấn công Phan Khôi và thơ tờ báo nào thực hiện. Có chăng, chỉ<br /> mới trên số báo xuân PNTV 1934: những nhà ái quốc như cụ Phan Bội Châu<br /> Đờn là đờn, đưa thanh niên ta sang Nhật du học,<br /> Thơ là thơ, nhưng công việc của Cụ cũng nửa chừng<br /> Thơ thời có chữ, đờn có tơ, dang dở do bọn Nhật phản bội. Thế mà<br /> Nếu không phá cách vứt điệu luật. PNTV, một tờ báo tư nhân không những<br /> Khó cho thiên hạ đến bao giờ! làm được mà còn làm tới nơi tới chốn,<br /> Bá Nha xa, Nguyễn Hiếu và Lê Văn Hai, hai học<br /> Lý Bạch khuất, sinh được học bổng, đã học đến thành tài.<br /> Thơ có họ Phan, đờn họ Quách Cảm động nhất là những việc<br /> Thơ có chữ, PNTV làm vì người nghèo, như tổ chức<br /> Đờn có tơ; Hội Dục Anh, mở quán cơm giúp người<br /> Đờn thời ngơ ngẩn, thơ vẩn vơ, lúc khó, những việc làm này bấy giờ,<br /> <br /> <br /> 166<br /> Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Bùi Thị Thanh Hương<br /> _____________________________________________________________________________________________________________<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> riêng người Việt Nam ta, chưa thấy ai con cái vẫn xảy ra. Do đó, xã hội đương<br /> làm. thời vẫn tiếp tục thực hiện những vấn đề<br /> Những cải cách mà PNTV đề ra, mà PNTV đã đề ra từ trước.<br /> ngày nay vẫn còn tồn tại. Nhiều gia đình Tóm lại, có thể nói rằng, PNTV<br /> vẫn còn duy trì việc lạy trong đám cưới, không chỉ có những việc làm và tư tưởng<br /> cha mẹ vẫn còn ép con cái học những mới mà còn mang giá trị nhân văn sâu<br /> ngành nghề theo ý họ, cha mẹ bạo hành sắc.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Nguyễn Việt Chước (1974), Lược sử báo chí Việt Nam, Nxb Nam Sơn Sài Gòn.<br /> 2. Nguyễn Ngu Í (1996), “Thử nhìn qua 100 năm báo chí – Báo chí hôm qua (1865 –<br /> 1954)”, Tạp chí Bách khoa thời đại, (25).<br /> 3. Thiện Mộc Lan (2010), Phụ nữ tân văn, phấn son tô điểm sơn hà, Nxb Văn hóa Sài<br /> Gòn.<br /> 4. Phụ nữ tân văn từ số 1 đến số 273.<br /> 5. Bùi Đức Tịnh (2002), Những bước đầu của Báo chí, Truyện ngắn, Tiểu thuyết và<br /> Thơ mới, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> 6. Huỳnh Văn Tòng (2000), Báo chí Việt Nam từ khởi thủy đến 1945, Nxb Thành phố<br /> Hồ Chí Minh.<br /> <br /> (Ngày Tòa soạn nhận được bài: 02-5-2013; ngày phản biện đánh giá: 08-5-2013;<br /> ngày chấp nhận đăng: 23-5-2013)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 167<br />