Biến chứng tiêu chân răng bên cạnh của răng nanh ngầm hàm trên trên phim CT Conebeam

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> BIẾN CHỨNG TIÊU CHÂN RĂNG BÊN CẠNH<br /> CỦA RĂNG NANH NGẦM HÀM TRÊN TRÊN PHIM CT CONEBEAM<br /> Võ Trương Như Ngọc, Lương Minh Hằng<br /> Viện ðào tạo Răng Hàm Mặt, Trường ðại học Y Hà Nội<br /> <br /> Nghiên cứu ñược thực hiện trên phim CT Conebeam của 31 b ệnh nhân trên 13 tuổi với 37 răng nanh<br /> ngầm hàm trên nhằm mô tả b iến chứng tiêu chân răng b ên cạnh của răng nanh ngầm hàm trên trên phim<br /> CT Coneb eam. Kết quả cho thấy 70,27% răng bên cạnh bị tiêu chân răng b ao gồm răng cửa b ên, răng cửa<br /> giữa và răng hàm nhỏ, răng hay b ị tiêu nhất là răng cửa b ên (38,46%). Vị trí chân răng hay b ị tiêu nhất là 1/3<br /> chóp chân răng (47,22%) và xảy ra chủ yếu ở răng hàm nhỏ thứ nhất (71,42%). Tiêu chân răng mức ñộ<br /> nặng hay gặp ở răng cửa giữa và răng hàm nhỏ thứ nhất trong ñó chủ yếu là răng cửa giữa hàm trên<br /> (40,00%). Phim CT Coneb eam cho phép quan sát răng nanh ngầm theo b a chiều không gian, ñánh giá ñược<br /> vị trí, giải phẫu và mối tương quan giữa răng nanh ngầm và các yếu tố giải phẫu chung quanh. ðặc biệt,<br /> phát hiện biến chứng tiêu chân răng bên cạnh của răng nanh ngầm, CT Coneb eam góp phần vào kế hoạch<br /> ñiều trị và tiên lượng cho các răng b ị ảnh hưởng.<br /> <br /> Từ khóa: răng nanh ngầm, tiêu chân răng, CT cone beam<br /> <br /> <br /> I. ðẶT VẤN ðỀ<br /> Theo quan niệm cổ ñiển, răng ngầm là nhiều mức ñộ khác nhau [1; 2]. ðiều này<br /> những răng nằm lưu trong xương hàm khi ñã thường xảy ra khi trẻ hơ n 9 t uổi. Tiêu chân<br /> quá tuổi mọc răng bình thường của nó, ñược răng bên cạnh thườ ng khó chẩn ñoán vì nó<br /> bao bọc bởi túi mầm răng và không có sự phát triển không có triệu chứ ng và k há nhanh.<br /> thông thương với khoang miệng. Theo Hiệp Tiêu chân răng có thể vào tới tuỷ và/ hoặc<br /> hội chỉnh hình hàm mặt Pháp (SFODF), răng giảm thể tích chân răng - ñây là nguyên nhân<br /> ñược cho là mọc ngầm khi túi mầm răng gây mất các răng bị ảnh hưở ng [3; 4].<br /> không có sự thông thương với khoang miệng Sự hiện diện hay không của tiêu chân răng<br /> sau khoảng hai năm so với chu kỳ mọc răng ảnh hưởng tới kế hoạch ñiều trị nên ngày nay<br /> bình thường (từ 11 - 12 tuổi). các bác sỹ thường dùng phương pháp phân<br /> Tiêu chân răng vĩnh viễn bên cạnh là một tích hình ảnh ba chiều, ñặc biệt là phim CT<br /> trong những biến chứng hay gặp và nghiêm Conebeam trong chẩn ñoán và ñiều trị răng<br /> trọng c ủa răng nanh ngầm hàm trên. Các kết nanh ngầm hàm trên [5; 6].<br /> quả của nhiều công trình nghiên cứu sử dụng Cho ñến nay, vấn ñề này ñã ñược nhiều<br /> phim chụp cắt lớp vi tính (CT) ñể chẩn ñoán nhà khoa học trên thế giới quan tâm nghiên<br /> ñã cho thấy 48% các răng nanh ngầm và lạc cứu [7; 8; 9]. Tuy nhiên, ở Việt Nam, chưa có<br /> chỗ gây ra sự tiêu chân răng bên cạnh với nhiều nghiên cứu răng nanh ngầm hàm trên<br /> và các biến chứng, ñặc biệt là các công trình<br /> sử dụng phim CT Conebeam t rong chẩn ñoán<br /> ðịa chỉ liên hệ: Võ Trương Như Ngọc, Viện ðào tạo Răng và ñiều trị. Vì vậy, nghiên cứu này ñược tiến<br /> Hàm Mặt, Trường ðại học Y Hà Nội<br /> hành nhằm xác ñịnh tỷ lệ răng bên cạnh bị<br /> Email: votruongnhungoc@gmail.com<br /> Ngày nhận: 13/5/2015 tiêu chân răng và một số các y ếu t ố liên quan<br /> Ngày ñược chấp thuận: 20/7/2015 ñến tiên lượng ñiều trị ñể góp phần vào kế<br /> <br /> <br /> 40 TCNCYH 95 (3) - 2015<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> hoạch ñiều trị và tiên lượng khi ñiều trị răng Trên thực tế việc lựa chọn các phim ñủ tiêu<br /> nanh hàm trên mọc ngầm. chuẩn là rất khó bởi vì các trẻ thườ ng ñi khám<br /> nắn chỉnh răng vào lúc khoảng 9 ñến 12 tuổi,<br /> II. ðỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> khi tiên lượng răng nanh hàm trên ngầm, các<br /> 1. ðối tượng bác sỹ ñã chỉ ñịnh ñiều trị, nên số còn lại ñủ<br /> tiêu chuẩn ñể chẩn ñoán răng nanh hàm trên<br /> Phim CT Conebeam của bệnh nhân có<br /> ngầm là không nhiều. Tại bệnh viện Răng<br /> răng nanh vĩnh viễn hàm trên mọc ngầm,<br /> Hàm Mặt Trung ương máy chụp là máy Ray-<br /> không phân biệt giới tính.<br /> scan symphony (phần mềm phân tích là Xelis<br /> Tiêu chu(n l+a ch-n viewer), tại bệnh viện Việt Nam Cuba Hà Nội,<br /> Các răng nanh ñã quá tuổi mọc hai năm máy chụp là máy Galileos comfort plus model<br /> mà không mọc ra k hỏi xương hàm [3], ñộ t uổi D3437 (phần mềm ñể phân tích là Sidexis XG).<br /> lựa chọn bệnh nhân từ 13 tuổi trở lên. Phim Các bi7n s@ và các tiêu chu(n ñánh giá<br /> CT Conebeam có k ích thước 512 × 512 × 512 - Dạng răng nanh ngầm: một bên trái, một<br /> voxels với ñộ phân giải 0.3 × 0.3 × 0.3 mm3, bên phải, hai bên.<br /> ñầy ñủ các yếu tố giải phẫu và không có/ ít - Vị trí thân răng nanh mọc ngầm với cung<br /> hiện tượng tạo hình ảnh ma. Các hình ảnh<br /> răng: phía khẩu cái, chính giữa cung răng,<br /> của cung răng rõ ràng, không bị loé sáng hay<br /> phía tiền ñình.<br /> bị mờ.<br /> - ðộ nghiêng của trục răng nanh ngầm: về<br /> Th.i gian và ñ3a ñi4m nghiên c6u phía gần, thẳng ñứng, về phía xa, nằm ngang.<br /> Nghiên cứu ñược thực hiện tại Trung tâm - Khoảng mọc răng nanh: thiếu khoảng<br /> Kỹ thuật cao Răng hàm mặt, Viện ñào t ạo mọc răng nanh (khoảng cách giữa chân răng<br /> Răng hàm mặt, Trường ðại học Y Hà Nội, cửa bên và chân răng tiền cối thứ nhất nhỏ<br /> bệnh viện Răng hàm mặt Trung ương, bệnh hơn chiều rộng thân răng nanh ño trên phim),<br /> viện Việt Nam Cuba từ 11/2013 ñến 5/2014. mất hoàn toàn khoảng mọc răng nanh (thân<br /> Thi7t k7 nghiên c6u và chân răng cửa bên gần với chân và thân<br /> <br /> Nghiên cứu ñược thiết kế theo mô tả cắt của răng tiền cối thứ nhất trên phim), ñủ<br /> <br /> ngang trên phim CT Conebeam của bệnh khoảng mọc răng nanh (không chen chúc).<br /> <br /> nhân ñến khám nắn chỉnh răng. - Sự sắp xếp các răng cửa vĩnh viễn hàm<br /> M;u nghiên c6u trên: răng c ó khe thưa, răng sắp xếp ñúng<br /> không có khe thưa, răng chen chúc.<br /> Chọn mẫu thuận tiện, toàn bộ các ñĩa CT<br /> cone beam của bệnh nhân có răng nanh - Chiều rộng c ủa túi mầm răng nanh (chiều<br /> ngầm có ñủ ñiều kiện như tiêu chuẩn lựa chọn rộng lớn nhất ñược tính bằng khoảng cách<br /> nêu trên ở bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung giữa thân răng nanh và ñường viền của túi<br /> ương và bệnh viện Việt Nam Cuba Hà Nội từ mầm răng): túi mầm răng không có dấu hiệu<br /> tháng 11/2013 ñến tháng 2/2014. Thực tế khi bị giãn rộng (trên lát cắt axial, chiều rộng lớn<br /> tiến hành nghiên cứu chúng tôi chọn ñược 31 nhất nhỏ hơn hoặc bằng 3,2 mm), túi mầm<br /> phim CT Cone beam theo tiêu chuẩn ñề ra, 29 răng có dấu hiệu bị giãn rộng (t rên lát cắt<br /> phim ở Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung axial, chiều rộng lớn nhất lớn hơn 3,2 mm).<br /> ương và 2 phim ở Bệnh viện Việt Nam Cuba. - Vị t rí c ủa sự tiêu c hân răng: k hông tiêu,<br /> <br /> 2015 TCNCYH 95 (3) - 2015 41<br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> 1/3 chóp (bao gồm tiêu c hóp răng), tiêu không có ý nghĩa t hống kê với p > 0,05. Trong<br /> chóp răng và 1/3 giữa chân răng, 1/3 giữa ñó, có 6 ñối tượng có 2 răng nanh ngầm hàm<br /> chân răng, tiêu giữa chân răng và 1/3 cổ chân trên (19,35% ), 18 ñối tượng có răng 23 mọc<br /> răng, 1/3 cổ chân răng. ngầm (58,06% ) và 7 ñối tượng có răng 13<br /> - Mức ñộ tiêu của chân răng: không tiêu, mọc ngầm (22,59%). Bệnh nhân nhỏ tuổi nhất<br /> tiêu nhẹ (khoảng 1/2 chiều dày ngà răng), tiêu là 16 tuổi, lớn nhất là 40 tuổi.<br /> trung bình (tiêu 1/2 ngà răng tới tuỷ, ñường 2. Biến chứng tiêu chân răng bên cạnh<br /> viền tuỷ ñược bảo toàn), tiêu nặng (tuỷ bị bộc của răng nanh ngầm hàm trên<br /> lộ bởi sự tiêu).<br /> Trong 37 răng nanh ngầm hàm trên, có 26<br /> Phân tích số liệu<br /> răng gây hiện tượng tiêu chân răng bên cạnh,<br /> Các số liệu ñược thu thập và xử lý theo chiếm 70,27% và 11 răng không làm tiêu chân<br /> các thuật toán thống kê y học trên máy tính răng bên cạnh (29,73% ). Các răng hàm trên<br /> bằng phần mềm SPSS 16.0. Các biến s ố ñịnh bên cạnh bị tiêu do răng nanh ngầm hàm trên<br /> tính ñược trình bày theo tỉ lệ % và kiểm ñịnh nhiều nhất là răng cửa bên (38,46% ), sau ñó<br /> bằng thuật toán chi bình phương hoặc fisher là răng hàm nhỏ thứ nhất (23,08%), các<br /> exact. Số liệu ñược trình bày bằng bảng và<br /> trường hợ p tiêu ñồng thời hai răng nhiều nhất<br /> biểu ñồ minh họa.<br /> là răng cửa bên và răng hàm nhỏ thứ nhất<br /> ðạo ñức trong nghiên cứu (19,23%), các trường hợp khác (tiêu ñồng thời<br /> Thông tin t hu thập c hỉ phục vụ mục ñích răng cửa giữa, cửa bên và hàm nhỏ thứ nhất;<br /> nghiên cứu. K hách quan trong ñánh giá, phân tiêu răng cửa giữa và răng hàm nhỏ thứ hai...)<br /> loại. Trung thực trong xử lý số liệu. Kết quả chiếm 11,53% và cả răng cửa bên và răng<br /> nghiên cứu còn giúp ñể chẩn ñoán và tư vấn cửa giữa (3,85%).<br /> ñiều trị cho bệnh nhân và gia ñình.<br /> Theo vị trí trong ngoài của các răng nanh<br /> III. KẾT QUẢ ngầm hàm trên, 70% các răng nanh ngầm ở vị<br /> trí vòm miệng, 60% các răng ở vị trí tiền ñình<br /> 1. ðặc ñiểm chung của ñối tượng và 83,3% các răng nanh ngầm ở vị trí chính<br /> nghiên cứu giữa cung răng gây hiện tượng tiêu chân răng<br /> Trong 31 ñối tượng nghiên cứu có răng kế bên. Sự khác biệt giữa các nhóm không có<br /> nanh ngầm hàm trên, tỷ lệ nữ chiếm 51,61% ý nghĩa thống kê, p > 0,05 (test Fisher<br /> và nam chiếm 48,39%. Sự khác biệt về giới exact) (bảng 1).<br /> <br /> Bảng 1. Mối liên hệ giữa vị trí trong ngoài và hiện tượng tiêu chân răng<br /> <br /> Vị trí trong Không tiêu chân Có tiêu chân<br /> Tổng số<br /> ngoài của răng bên cạnh bên cạnh<br /> <br /> Vòm miệng 3 (30% ) 7 (70% ) 10 (100% )<br /> <br /> Tiền ñình 6 (40% ) 9 (60% ) 15 (100% )<br /> <br /> Chính giữa 2 (16, 7%) 10 (83,3%) 12 (100% )<br /> <br /> Tổng số 11 (29,7%) 26 (70,3%) 37 (100% )<br /> <br /> <br /> 42 TCNCYH 95 (3) - 2015<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Bảng 2. Mối liên hệ giữa ñộ nghiêng của răng nanh ngầm và tiêu chân răng<br /> <br /> <br /> ðộ nghiêng Không tiêu chân Tiêu chân răng<br /> Tổng số<br /> của răng nanh ngầm răng bên cạnh bên cạnh<br /> <br /> Nghiêng gần 7 (25% ) 21 (75%) 28 (100% )<br /> <br /> Nằm ngang 3 (60% ) 2 (40% ) 5 (100%)<br /> <br /> Thẳng ñứng 1 (25% ) 3 (75% ) 4 (100%)<br /> <br /> Tổng số 11 (29,7%) 26 (70,3%) 37 (100% )<br /> <br /> <br /> Theo vị trí gần xa của các răng nanh ngầm hàm trên thì 75,00% các răng nanh ngầm nghiêng<br /> gần, 40, 00% các răng nanh ngầm nằm ngang và 75,00% các răng mọc thẳng ñứng gây hiện<br /> tượng tiêu chân răng k ế bên, không có răng nào có hiện tượng nghiêng xa. Sự khác biệt giữa<br /> các nhóm không có ý nghĩa thống kê, p > 0,05 (test fisher exact).<br /> <br /> Bảng 3. Mối liên hệ giữa khoảng mọc răng nanh và tiêu chân răng bên cạnh<br /> <br /> Không tiêu chân Tiêu chân răng<br /> Khoảng răng nanh mọc Tổng số<br /> răng bên cạnh bên cạnh<br /> <br /> Mất khoảng hoàn toàn 2 (16, 7%) 10 (83,3%) 12 (100% )<br /> <br /> ðủ khoảng 6 (35, 3%) 11 (64,7%) 17 (100% )<br /> <br /> Thiếu khoảng 3 (37, 5%) 5 (62, 5%) 8 (100%)<br /> <br /> Mất khoảng hoàn toàn 11 (29,7%) 26 (70,3%) 37 (100% )<br /> <br /> <br /> Tiêu chân răng kế bên xảy ra nhiều nhất khi răng bị mất khoảng hoàn toàn (83, 3%), ñối với<br /> các răng thiếu khoảng mọc và ñủ khoảng thì hiện tượng tiêu chân răng vẫn xảy ra ít hơ n. Sự<br /> khác biệt giữa các nhóm này không có ý nghĩa thống kê, p > 0,05 (test fisher exact).<br /> <br /> Bảng 4. Mối liên hệ giữa sự sắp xếp các răng trước hàm trên và tiêu chân răng bên cạnh<br /> <br /> <br /> Hiện tượng Không tiêu chân răng Tiêu chân răng bên cạnh Tổng số<br /> <br /> Có khe thưa 6 (54, 5%) 5 (45, 5%) 11 (100% )<br /> ðều ñặn 4 (21, 1%) 15 (78,9%) 19 (100% )<br /> <br /> Chen chúc 1 (14, 3%) 6 (85, 7%) 7 (100%)<br /> Tổng số 11 (29,7%) 26 (70,3%) 37 (100% )<br /> <br /> <br /> Không thấy có sự khác biệt về tỷ lệ tiêu chân răng bên cạnh giữa các nhóm có khe thưa, ñều<br /> ñặn và chen chúc răng phía trước.<br /> <br /> 2015 TCNCYH 95 (3) - 2015 43<br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Bảng 5. Mối liên hệ giữa sự giãn rộng của túi mầm răng và hiện tượng tiêu chân răng bên cạnh<br /> <br /> Sự giãn rộng của túi mầm răng Không tiêu Có tiêu Tổng số<br /> <br /> ≤ 3,2 mm 10 (33,3%) 20 (66,7%) 30 (100% )<br /> <br /> > 3,2 mm 1 (24, 3%) 6 (85, 7%) 7 (100%)<br /> <br /> Tổng số 11 (29,7%) 26 (70,3%) 37 (100% )<br /> <br /> <br /> Các răng nanh ngầm hàm trên có hiện tượng giãn rộng t úi mầm răng > 3,2 mm gây tiêu chân<br /> răng kế bên nhiều hơn so với các răng không có hiện tượng giãn rộng túi mầm răng. Sự khác<br /> biệt giữa hai nhóm này không có ý nghĩa thống kê, p > 0,05 (test fisher exact).<br /> <br /> Bảng 6. Vị trí tiêu chân răng ở các loại răng<br /> <br /> <br /> Vị trí tiêu chân răng<br /> Loại răng bị tiêu Chóp và Giữa và Tổng số<br /> 1/3 chóp 1/3 giữa 1/3 cổ<br /> 1/3 giữa 1/3 cổ<br /> Răng cửa giữa 1( 20%) 2 (40%) 1 (20%) 1 (20%) 0 (0%) 5 (100%)<br /> <br /> Răng cửa bên 6 (35,29%) 2 (11,76%) 5 (29,41%) 3 (17,65%) 1 (5,89%) 17 (100%)<br /> Răng hàm nhỏ 1 10 (71,42%) 2 (14,29%) 2 (14,29%) 0 (0%) 0 (0%) 14 (100%)<br /> <br /> Tổng số 17 (47,22%) 6 (16,67%) 8 (22,22%) 4 (11,11%) 1 (2,78%) 36 (100%)<br /> <br /> <br /> Vị trí tiêu chân răng nhiều nhất ở răng cửa bên là chóp và 1/ 3 giữa chân răng, răng cửa giữa<br /> và răng hàm nhỏ thứ nhất thường tiêu nhiều nhất ở vị trí 1/3 chóp chân răng. Mặt khác, răng cửa<br /> bên có hiện tượng tiêu chân răng ở tất cả các vị trí, trong khi ñó răng nanh ngầm hàm trên không<br /> làm tiêu răng cửa giữa và răng hàm nhỏ thứ nhất ở vị trí 1/3 cổ răng.<br /> <br /> Bảng 7. Mức ñộ tiêu chân răng ở các loại răng<br /> <br /> Mức ñộ tiêu chân răng<br /> Loại răng bị tiêu Tổng số<br /> Tiêu nhẹ Tiêu trung bình Tiêu nặng<br /> <br /> Răng cửa bên 12 (75,00% ) 5 (25, 00%) 0 (0,00%) 17 (100% )<br /> <br /> Răng cửa giữa 3 (60, 00%) 0 (0,00%) 2 (40, 00%) 5 (100%)<br /> <br /> Răng cối nhỏ 1 5 (35, 71%) 5 (35, 71%) 4 (28, 58%) 14 (100% )<br /> <br /> Tổng số 20 (55,55% ) 10 (27,78% ) 6 (16, 67%) 36 (100% )<br /> <br /> <br /> Trong tổng số 36 răng bị tiêu thuộc ba loại là răng cửa bên, răng cửa giữa và răng hàm nhỏ<br /> thứ nhất hàm trên, hầu hết các răng ñều bị tiêu nhẹ với tỉ lệ 75% ở răng cửa bên, 60% ở răng<br /> cửa giữa và 35,71% ở răng hàm nhỏ thứ nhất. Hiện tượng tiêu chân răng nặng chỉ xảy ra ở răng<br /> cửa giữa và răng hàm nhỏ với tỉ lệ tương ứng theo thứ tự là 40% và 28,58%.<br /> <br /> 44 TCNCYH 95 (3) - 2015<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> IV. BÀN LUẬN ñược ñề cập trong các nghiên cứu. Chỉ có một<br /> số ít tài liệu trước năm 2014 mô tả có tiêu<br /> Sự phân bố theo giới của nhóm ñối tượng<br /> răng hàm nhỏ thứ nhất do răng nanh ngầm<br /> nghiên cứu cho thấy nữ giới có răng nanh<br /> hàm t rên, có hai tài liệu cho rằng bệnh nhân<br /> ngầm hàm trên nhiều hơn nam với tỉ lệ là<br /> tiêu răng hàm nhỏ thứ nhất ñược coi là một<br /> 51,6%. Số chênh lệch này là rất nhỏ, không có<br /> hiện tượng bất thường [10; 11], nghiên cứu<br /> ý nghĩa thống kê, tuy nhiên kết quả này cũng<br /> thứ ba trên 19 bệnh nhân với 27 răng nanh<br /> phù hợp với một số nghiên cứu về răng nanh<br /> ngầm và lạc chỗ của Walker và cộng sự<br /> ngầm trên thế giới. Ví dụ như tỉ lệ nữ chiếm<br /> (2005), tiêu răng hàm nhỏ thứ nhất chỉ xảy ra<br /> 57% theo nghiên cứu của Fleury và Deboet-<br /> ở một trường hợp [12]. Tuy nhiên, theo nghiên<br /> sen 1985 [5], hay ở Việt Nam, theo nghiên<br /> cứu của Cernochova P. và cộng sự (2011), có<br /> cứu của Nguyễn P hú Thắng năm 2012, trên<br /> tới 16 trường hợ p tiêu răng hàm nhỏ thứ nhất<br /> 88 bệnh nhân với 102 răng ngầm tuổi từ 9 -<br /> trên tổng số 59 răng bị tiêu (27,10%) [13], ñiều<br /> 19, răng nanh ngầm hàm trên gặp ở nữ chiếm<br /> này cũng phù hợp với tỉ lệ răng hàm nhỏ bị<br /> tỉ lệ là 62,1% [3].<br /> tiêu trong bảng 1. ðiều này cho thấy xu hướng<br /> Phần lớn bệnh nhân có hai răng ngầm, số<br /> răng hàm nhỏ thứ nhất hàm trên có nguy cơ bị<br /> có một răng nanh ngầm rất ít (24%). Tỉ lệ này<br /> tiêu do răng nanh ngầm hàm trên nhiều hơn là<br /> gần bằng với tỉ lệ trong nghiên cứu của Fleury<br /> răng cửa giữa hàm trên.<br /> và Doboet (1985), chỉ có 1 trường hợp răng<br /> nanh ngầm hai bên trên 4 trường hợp răng Bảng 1 cho thấy không có sự khác biệt<br /> giữa nguy cơ tiêu c hân răng bên cạnh ở các<br /> ngầm một bên (0,25) và trong nghiên cứu của<br /> Agnini M (2007) [6], tỉ lệ chỉ là 0,2. Răng nanh răng có vị trí khác nhau. Trong k hi ñó trong<br /> <br /> hàm trên bên trái thường bị mọc ngầm hơn nghiên cứu của K night (1987) tỉ lệ tiêu chân<br /> răng nanh hàm t rên bên phải. ðiều này phù răng kế bên ở các răng ngầm tiền ñình chỉ là<br /> <br /> hợp với kết quả nghiên cứu của Hurez và 33,00% và với nghiên cứu này sự khác biệt lại<br /> <br /> Recoiz (1993) [7], trong khi ñó Agnini M mang ý nghĩa thống kê, p < 0,05 [14].<br /> <br /> (2007) [6] lại c ho kết quả ngược lại với phần Tương tự, sự khác biệt giữa hiện tượng<br /> lớn các răng nanh vĩnh viễn bên phải hay xuất tiêu chân răng kế bên ở các răng nanh ngầm<br /> hiện hơ n. hàm trên có ñủ khoảng mọc hay thiếu khoảng<br /> Về biến chứng tiêu chân răng bên cạnh mọc cũng không có ý nghĩa thống kê (bảng 2),<br /> của răng nanh ngầm, có 70,27% răng làm tiêu nhưng theo nghiên cứu của Cernochova P. và<br /> các răng bên cạnh. Tỷ lệ này tương ñối phù cộng sự (2011), sự khác biệt về hiện tượng<br /> hợp với tỉ lệ 66, 00 % răng nanh ngầm làm tiêu tiêu chân răng giữa mất khoảng hoàn toàn và<br /> các răng bên cạnh trong nghiên cứu của R. J. ñủ khoảng có ý nghĩa thống kê, hai trường<br /> Rimes và cộng sự (1997) [8]. Bệnh nhân có hợp còn lại không có sự khác biệt mang ý<br /> hai răng nanh ngầm hàm trên hay một răng nghĩa thống kê [13]. Bên cạnh ñó, khe thưa,<br /> nanh hàm trên bên phải hoặc trái có hiện chen chúc hay mọc ñều ñặn của các răng<br /> tượng tiêu chân răng bên cạnh không khác trước cũng không có mối liên hệ có ý nghĩa<br /> biệt nhau. Ericson và Kurol (1987) cũng ñưa thống kê nào với tình trạng tiêu chân răng kế<br /> ra kết luận rằng răng cửa bên có tỉ lệ bị tiêu bên của răng nanh ngầm (Bảng 3) và mặc dù<br /> nhiều nhất với 37/47 ca nghiên cứu [9]. Việc hiện tượng tiêu chân răng ở các răng nanh<br /> tiêu răng hàm nhỏ thứ nhất hàm trên thường ít ngầm hàm trên nghiêng gần và thẳng ñứ ng<br /> <br /> <br /> 2015 TCNCYH 95 (3) - 2015 45<br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> khá cao, sự khác biệt giữa các nhóm cũng Xác ñịnh mức ñộ tiêu chân răng nặng hay<br /> không mang ý nghĩa thống kê (bảng 4). Hai nhẹ phụ thuộc vào người ñọc phim. Sự khác<br /> ñiều này phù hợp với nghiên cứu của Cerno- nhau giữa mức ñộ nhẹ và trung bình của tiêu<br /> chova P. và cộng sự (2011). chân răng thường không rõ ràng. Do thực tế,<br /> Về ñộ giãn rộng của túi mầm răng, theo các bác sỹ hay quan tâm ñến mức ñộ tiêu<br /> bảng 5, c ó 7 trường hợp bị giãn rộng túi mầm chân răng nặng hơ n vì dễ dàng nhận biết và<br /> răng (18, 9%) và 87,5% trong số ñó có hiện quan trọng trong việc ñiều trị và tiên lượng.<br /> tượng tiêu chân răng bên cạnh. Trong nghiên Các nghiên cứu hầu như không ñể cập tới<br /> cứu của R. J. Rimes (1997) và Ericson và mức ñộ tiêu của răng cối nhỏ thứ nhất. Các<br /> Kurol (1988), tỉ lệ này là 53% và 23%. Tất cả kết quả có sự khác biệt phần lớn do cấu trúc,<br /> ñều nhận thấy không có sự khác biệt mang ý ñộ tuổi và cỡ mẫu nghiên cứu.<br /> nghĩa thống kê giữa sự giãn rộng túi mầm<br /> V. KẾT LUẬN<br /> răng của răng vĩnh viễn và hiện tượng tiêu<br /> chân răng [15; 8]. Răng nanh ngầm hàm trên chủ yếu gây<br /> Hiện tượng tiêu chân răng xảy ra ở nhiều tiêu chân răng kế bên bao gồm răng cửa bên,<br /> vị trí khác nhau của các răng bị ảnh hưởng. răng cửa giữa và răng cối nhỏ. Trong ñó răng<br /> Theo bảng 6, vị trí tiêu nhiều nhất là 1/3 chóp hay bị tiêu là răng cửa giữa, răng cửa bên và<br /> và tiếp ñó là 1/3 giữa, chóp và 1/3 giữa, giữa răng cối nhỏ thứ nhất. Vị trị chân răng hay bị<br /> và 1/3 cổ và ít nhất là 1/3 cổ chân răng. Phần tiêu nhất là ở 1/3 chóp chân răng và xảy ra<br /> lớn các răng cửa bên bị tiêu ở vị trí chóp và chủ yếu ở răng cối nhỏ thứ nhất. Về mức ñộ<br /> 1/3 giữa (40% ) trong khi ñó các răng cửa giữa tiêu, tiêu nặng xảy ra ở răng cửa giữa và răng<br /> và các răng tiền cối thứ nhất lại hay bị tiêu ở cối nhỏ thứ nhất trong ñó chủ yếu là răng cửa<br /> 1/3 chóp chân răng (35, 29% và 71,42%). Tuy giữa hàm trên. Cần phát hiện và ñiều trị sớm<br /> nhiên, theo Ericson và Kurol (1987), 82% các các răng nanh có xu hướng mọc ngầm.<br /> trường hợp tiêu ở phần giữa chân răng và Lời cảm ơn<br /> trong nghiên cứu năm 2000, 60% c ác răng bị Nhóm nghiên cứu xin chân thành cảm ơn<br /> tiêu ở vị trí c hóp và 1/3 giữa [9]. Trong k hi khoa Chẩn ñoán hình ảnh bệnh viện Răng<br /> ñó, Rimes và cộng sự (1997) nghiên cứu t rên Hàm Mặt Trung ương, khoa Chẩn ñoán hình<br /> 35 răng cử a bị tiêu thì 1/3 chóp chiếm 31,4%, ảnh bệnh viện Việt Nam Cuba ñã tạo ñiều kiện<br /> chóp và 1/3 giữa chiếm 60%, giữa và 1/ 3 cổ cho chúng tôi sử dụng các phim CT Cone<br /> chiếm 5, 7% và 1/ 3 cổ chiếm 2,9% [46]. Các Beam của bệnh viện<br /> kết quả nghiên cứu của Cernochova P. và<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> cộng sự cho thấy tỉ lệ tiêu 1/3 chóp răng<br /> chiếm ưu t hế với 57,6%. Tiếp ñó là chóp và 1. Chambas C (1993). Canine maxillaire<br /> 1/3 giữ a với 27,10%, 1/ 3 giữa là 5,1% và incluse et thérapeutique orthodontique. Rev<br /> giữa và 1/ 3 cổ là 10,2%, trong ñó tiêu chóp Orthop dento Faciale, 27, 9 - 28.<br /> răng nhiều nhất ở các răng cối nhỏ t hứ nhất 2. Ericsson S., Bjerklin K., Falahat B. (2002).<br /> [13]. Các kết quả này cũng phù hợ p với các Does the canine dental follicle cause resorption of<br /> số liệu trong bảng 6. Sự khác nhau giữa các permanent incisor roots? A c omputed<br /> nghiên cứu tuỳ thuộc vào cỡ mẫu và ñộ t uổi tomographic study of erupting maxillary<br /> của ñối tượng. canines. Angle Ort hodontist, 72, 95 - 104.<br /> <br /> <br /> 46 TCNCYH 95 (3) - 2015<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> 3. Nguyễn Phú Thắng (2010). Nghiên cứu Dentofacial Orthopedics, 91, 483 - 492.<br /> ñặc ñiểm hình thái lâm sàng, X quang và phẫu 10. Postlethwaite K M (1989). Resorption<br /> thuật bộc lộ hỗ răng vĩnh viễn mọc ngầm vùng of premolar roots by ectopic canines. British<br /> trước. Tạp chí thông tin y dược, 29 - 32. Dent al Journal, 167, 397 - 398.<br /> 4. Lacoste J. L (1974). Etude de l’étiologie 11. Cooke M E, Nute S J (2005). Maxillary<br /> et des thérapeutiques des dents incluses, Th. premolar resorption by canines: three case<br /> 3ème Cycle. Sciences Odontologique, reports. International Journal of Paediatric<br /> Strasbourg, 10 - 35. Dentistry, 15, 210 - 212.<br /> 5. Fleury J. E., Deboets D., Assa d- 12. Walker L., Enci sor R., Mah J (2005).<br /> Auclair C et al (1985). La canine incluse: Threedimensional localization of maxillary<br /> mise au point à propos de 212 obs ervations. canines with c one beam computed tomogra-<br /> Principes généraux de t raitements. Rev. phy. Am. J. Orthod. Dento - fac. Orthop, 128<br /> Stomatol. Chir. Maxillo-Fac, 86(2), 122 - 131. (4), 418 - 423.<br /> 6. Agnini M (2007). The panoramic X-ray 13. Cernochova P., Krupa P., Izakovi-<br /> as a detector for preventing maxillary impac- cova - Holla L (2011). Root res orption<br /> tion. Int. J Orthod.Milwauk ee, 18(4), 15 - 23. associated with ectopically erupting maxillary<br /> 7. Hurez C., Recoing J (1993). Protocol permanent canines: a computed tomography<br /> chirurgico-orthodontique de mise en place des study. European Journal of Orthodontics, 33,<br /> canines retenues. Rev Orthop Dento Facial, 483 - 491.<br /> 27, 39 - 55. 21 - 3. 14. Knight H (1987). Tooth resorption as-<br /> 8. Rimes R J, Mitchell N T, Willmot D R sociated with the eruption of maxillary canines.<br /> (1997). Maxillary incisor root resorption in rela- British Journal of Orthodontics, 14, 21 – 31.<br /> tion to the ectopic canine: a review of 26 15. Ericson S., Kurol J (1988). Resorption<br /> patients. European Journal of Ort hodontics, of maxillary lateral incisors caused by ectopic<br /> 19, 79 – 84. eruption of the canines. A clinical and<br /> 9. Ericson S, Kurol J (1987). Radiographic radiographic analysis of predisposing factors.<br /> examination of ectopically erupting maxillary American Journal of Orthodontics and<br /> canines. American Journal of Orthodontics and Dent ofacial Orthopedics, 94, 503 - 513.<br /> <br /> <br /> Summary<br /> INCISOR AND PREMOLAR ROOT RESORPTION IN RELATION TO<br /> IMPACTED UPPER CANINES AT CONEBEAM CT<br /> The study was conducted on Conebeam CT of 31 patients over 13 years old with 37 impacted<br /> upper c anines to describe the resorption complication of the root next to the impacted upper<br /> canines. The results showed that the frequency of root resorption of adjacent tooth is 70.27%,<br /> including the root of lat eral incisors, central incisors and premolars. Lateral incisors occupy the<br /> highest percentage of root resorption (47.22%), followed by the first premolars. The position of the<br /> tooth which is mostly resorbed is the apical third (47. 22%), mainly in the first premolars (71.42% ).<br /> The most severe resorption occurs in the cent ral incisors and the first premolars, in whic h mostly<br /> in the central upper incisors (40.00%). In conclusion, Conebeam CT images allow observations of<br /> <br /> <br /> 2015 TCNCYH 95 (3) - 2015 47<br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> the impacted canines in three dimensions, evaluating the position, anat omic, and relationship of<br /> the impacted canines and the surrounding anatomical factors. Especially, with the finding the root<br /> resorptions of the adjacent tooth nearby the impacted upper canines, Conebeam CT images<br /> contribut e to treatment plan and prognosis for the affected teeth.<br /> <br /> Keywords: root re sorption, impacted canine, conebeam CT<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 48 TCNCYH 95 (3) - 2015<br />