Biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục sức khỏe sinh sản cho sinh viên Trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 62A, 2010<br /> BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC<br /> GIÁO DỤC SỨC KHỎE SINH SẢN CHO SINH VIÊN<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - ĐẠI HỌC HUẾ<br /> Nguyễn Thị Thu Hà<br /> Ban Đào tạo Đại học, Đại học Huế<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Xã hội ngày càng phát triển thì giáo dục sức khỏe sinh sản (GDSKSS), duy trì nòi giống<br /> càng được quan tâm, đặc biệt là GDSKSS cho thanh thiếu niên và SV. Đảng và Nhà nước ta rất<br /> quan tâm đến vấn đề này, bởi hiện nay, SKSS thanh thiếu niên trên thế giới nói chung, Việt Nam<br /> nói riêng đang rơi vào tình trạng báo động đáng lo ngại.<br /> Trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế tuy mới thành lập nhưng đã có sự phát triển và<br /> đã đạt được những thành công đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Để góp<br /> phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, cần phải nghiên cứu thực trạng và đề xuất được<br /> các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác GDSKSS cho SV, nhất là trong thời kỳ<br /> hội nhập như hiện nay.<br /> Những biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác GDSKSS cho SV mà chúng<br /> tôi đề xuất là: 1) Nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ, giảng viên và SV<br /> về quản lý công tác GDSKSS; 2) Thực hiện tốt kế hoạch hóa quản lý công tác GDSKSS; 3) Tổ<br /> chức, triển khai tốt việc thực hiện kế hoạch quản lý công tác GDSKSS: 4) Phối hợp quản lý chặt<br /> chẽ giữa quá trình giáo dục của nhà trường với gia đình, cộng đồng, xã hội và sự tự giáo dục<br /> của cá nhân sinh viên; 5) Động viên, tổ chức hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi để SV tham gia<br /> nghiên cứu khoa học với các đề tài có liên quan.<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Phát triển giáo dục đào tạo là một trong những động lực thúc đẩy sự nghiệp công<br /> nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, là điều kiện phát huy nguồn lực con người. Xã hội<br /> càng phát triển thì vấn đề giáo dục sức khỏe sinh sản (GDSKSS), duy trì nòi giống càng<br /> được quan tâm, đặc biệt là GDSKSS cho thanh thiếu niên, vì đây là đối tượng có tiềm<br /> năng to lớn, quyết định sự lớn mạnh và thịnh vượng của đất nước.<br /> Đảng và Nhà nước ta đã đề ra Chiến lược quốc gia về sức khỏe sinh sản (SKSS)<br /> trong giai đoạn 2001 - 2010: "Bộ Giáo dục và Đào tạo có trách nhiệm xây dựng và chỉ<br /> đạo thực hiện chương trình giáo dục về giới, về SKSS" [ 1, tr. 14]. Đây là bước đi rất có<br /> ý nghĩa, vì hiện nay, SKSS thanh thiếu niên trên thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng<br /> đang rơi vào tình trạng báo động đáng lo ngại. Chiến lược này càng có ý nghĩa đối với<br /> sinh viên trong xu thế hội nhập, mở rộng giao lưu giữa các quốc gia, các luồng văn hóa,<br /> 79<br /> <br /> bởi bên cạnh những yếu tố văn hóa tích cực, có không ít những yếu tố ảnh hưởng tiêu<br /> cực đến giới trẻ Việt Nam, đặc biệt là đối tượng SV.<br /> Là một trong những trường mới thành lập, công tác giáo dục đào tạo của Trường<br /> Đại học Kinh tế - Đại học Huế (Trường ĐHKT - ĐH Huế) có sự phát triển về cả quy mô,<br /> số lượng và chất lượng. Sau một thời gian hoạt động, công tác GDSKSS cho SV đã có<br /> những thành công đáng kể, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Do đó, việc nghiên<br /> cứu thực trạng và đề xuất được các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác<br /> GDSKSS cho SV, nhất là trong thời kỳ hội nhập như hiện nay là một vấn đề luôn có tính<br /> thời sự.<br /> 2. Thực trạng công tác GDSKSS cho SV Trường ĐHKT - ĐH Huế<br /> Để tìm hiểu thực trạng quản lý công tác GDSKSS cho SV Trường ĐHKT - ĐH<br /> Huế, chúng tôi đã phối hợp các phương pháp điều tra, phỏng vấn, quan sát, phân tích và<br /> đánh giá, tổng kết kinh nghiệm, lấy ý kiến chuyên gia,... Từ đó sử dụng phương pháp thống<br /> kê toán học để xử lý kết quả nghiên cứu.<br /> Đặc biệt trong phương pháp điều tra chúng tôi đã tiến hành khảo sát bằng phiếu<br /> điều tra với 340 SV 4 khóa thuộc 4 khoa (Kinh tế, Quản trị Kinh doanh, Kế toán, Tài<br /> chính ngân hàng) thuộc Trường ĐHKT - ĐH Huế, trong đó:<br /> + SV năm thứ nhất:<br /> <br /> 92, chiếm 27%<br /> <br /> + SV thành thị:<br /> <br /> 197, chiếm 58%<br /> <br /> + SV năm thứ hai:<br /> <br /> 85, chiếm 25%<br /> <br /> + SV nông thôn:<br /> <br /> 143, chiếm 42%<br /> <br /> + SV năm thứ ba:<br /> <br /> 87, chiếm 26%<br /> <br /> + SV nữ ở nông thôn: 73, chiếm 21%<br /> <br /> + SV năm thứ tư:<br /> <br /> 76, chiếm 22%<br /> <br /> + SV nữ ở thành thị: 103, chiếm 31%<br /> <br /> + SV nam:<br /> <br /> 166, chiếm 49%<br /> <br /> + SV nam ở nông thôn: 70, chiếm 20%<br /> <br /> + SV nữ:<br /> <br /> 174, chiếm 51%<br /> <br /> + SV nam ở thành thị: 94, chiếm 28%<br /> <br /> - 76 cán bộ (CB) giảng dạy, CB quản lý (Đảng ủy, Ban Giám hiệu, Ban chấp<br /> hành Công đoàn, Phòng chức năng, Ban chủ nhiệm khoa...), cán bộ Hội sinh viên và cán<br /> bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Trường ĐHKT- ĐH Huế.<br /> - Trực tiếp phỏng vấn một số đối tượng và trao đổi với những đơn vị đã được<br /> công nhận có thành tích tốt trong công tác quản lý GDSKSS cho SV nhằm thu thập<br /> thêm những thông tin cần thiết có liên quan đến đề tài nghiên cứu.<br /> - Tham khảo ý kiến của các chuyên gia (cán bộ Ủy ban Dân số kế hoạch hóa gia<br /> đình thuộc Sở Y tế tỉnh Thừa Thiên Huế) để tìm hiểu các nội dung, phương pháp, phạm<br /> vi và hiệu quả hoạt động, hệ thống các vấn đề lớn trong công trình nghiên cứu.<br /> Nội dung của phiếu điều tra tìm hiểu về:<br /> - Thực trạng nhận thức về SKSS của SV, gồm: nhận thức theo các chủ đề, nguồn<br /> 80<br /> <br /> thông tin và kiến thức về những nội dung chủ yếu của SKSS.<br /> - Thực trạng công tác GDSKSS cho SV, gồm: nhận thức, thái độ của SV về công<br /> tác GDSKSS; nội dung, hình thức, phương pháp và kết quả GDSKSS cho SV.<br /> - Thực trạng quản lý công tác GDSKSS, gồm: công tác kế hoạch hóa, tổ chức,<br /> công tác chỉ đạo thực hiện và kiểm tra, đánh giá.<br /> Kết quả nghiên cứu qua phương pháp điều tra cho thấy, công tác GDSKSS cho<br /> SV ở trường ĐHKT - ĐH Huế có những đặc điểm sau:<br /> 2.1. Nội dung GDSKSS<br /> Nội dung GDSKSS đã và đang được nhà trường thực hiện phong phú, đa dạng,<br /> có mối quan hệ thiết thực với đời sống. Tuy nhiên, những nội dung được chú trọng<br /> trong hoạt động lại thiếu tính bao quát và chưa đồng bộ (thể hiện ở bảng 1).<br /> Bảng 1. Nội dung công tác giáo dục SKSS cho SV<br /> <br /> Tỉ Lệ %<br /> Nội dung<br /> SV<br /> <br /> CB<br /> <br /> Chung<br /> <br /> Thông tin - Giáo dục - Truyền thông và tư vấn dịch vụ SKSS<br /> <br /> 89,1<br /> <br /> 79,3<br /> <br /> 87,3<br /> <br /> Kế hoạch hóa và phòng tránh thai ngoài ý muốn<br /> <br /> 57,5<br /> <br /> 56,8<br /> <br /> 57,4<br /> <br /> Làm mẹ an toàn<br /> <br /> 13,0<br /> <br /> 18,2<br /> <br /> 14,0<br /> <br /> Phòng ngừa và điều trị vô sinh<br /> <br /> 7,0<br /> <br /> 9,0<br /> <br /> 7,4<br /> <br /> Phòng ngừa nạo phá thai và quản lý hậu quả nạo phá thai<br /> <br /> 9,0<br /> <br /> 7,8<br /> <br /> 8,8<br /> <br /> Phòng tránh nhiễm khuẩn sinh sản, các bệnh lây qua đường<br /> tình dục, kể cả HIV/AIDS<br /> <br /> 68,4<br /> <br /> 52,6<br /> <br /> 65,5<br /> <br /> Thông tin - Giáo dục và Tư vấn thích hợp về bản năng tình<br /> dục của con người và trách nhiệm làm cha mẹ<br /> <br /> 42,2<br /> <br /> 31,5<br /> <br /> 40,2<br /> <br /> Kết quả khảo sát cho thấy:<br /> - Những nội dung được chú trọng nhiều nhất là: Thông tin - Giáo dục - Truyền<br /> thông và tư vấn dịch vụ SKSS chiếm 87,3%, phòng tránh nhiễm khuẩn sinh sản và các<br /> bệnh lây truyền qua đường tình dục (kể cả HIV/AIDS) là 65,5%, kế hoạch hóa và phòng<br /> tránh thai ngoài ý muốn là 57,4%.<br /> - Những nội dung ít được quan tâm là: Thông tin - Giáo dục và Tư vấn thích hợp<br /> về bản năng tình dục của con người và trách nhiệm làm cha mẹ chỉ có 40,2%, làm mẹ<br /> an toàn chỉ có 14,0%, phòng ngừa nạo phá thai và quản lý những hậu quả nạo phá thai<br /> chỉ có 8,8%, còn phòng ngừa và điều trị vô sinh là 7,4%.<br /> Điều này phản ánh khá đúng thực tế, bởi hiện nay, những nội dung này chỉ được<br /> 81<br /> <br /> lồng ghép vào các môn học chung khi giảng dạy cho SV. Những nội dung cơ bản về<br /> chăm sóc SKSS nêu trên đều rất cần thiết cho SV, kể cả những nội dung về quan hệ tình<br /> dục và khả năng làm cha mẹ. Vì vậy, Đại học Huế nói chung, trường ĐHKT nói riêng<br /> cần phải quan tâm hơn nữa đến vấn đề này, tăng cường những nội dung GDSKSS vào<br /> một số môn học, đặc biệt là những môn có liên quan đến việc tìm hiểu tâm, sinh lý đối<br /> tượng tiếp cận trong các chuyên ngành của trường để SV được tiếp thu đầy đủ những<br /> kiến thức trong nội dung chăm sóc SKSS cho con người. Các tổ chức đoàn thể xã hội<br /> (Tổ chức Đoàn thanh niên, Hội sinh viên…) cần ý thức rõ hơn vai trò của mình để tổ<br /> chức sân những sân chơi với chủ đề GDSKSS cho SV.<br /> 2.2. Hình thức GDSKSS<br /> Hình thức chủ yếu mà nhà trường đã tiến hành là lồng ghép vào những môn học<br /> chung (Giáo dục học, Tâm lý học…) và tuyên truyền, vận động, tổ chức giao lưu, văn<br /> nghệ... Việc sử dụng các hình thức hoạt động trong công tác được thể hiện ở biểu đồ 1,<br /> nhìn chung là khá phiến diện.<br /> <br /> 1. Thông qua những hoạt động xã hội, từ thiện.<br /> 2. Thông qua những buổi sinh hoạt lớp, Đoàn, Hội.<br /> 3. Tuyên truyền, vận động, tổ chức giao lưu, văn nghệ…<br /> 4. GDSKSS qua việc lồng ghép vào những môn chung.<br /> <br /> Biểu đồ 1. Những hình thức hoạt động chủ yếu đã và đang được tiến hành<br /> <br /> GDSKSS là một vấn đề nhạy cảm và tế nhị. Nó đòi hỏi trong quá trình giáo dục<br /> phải đan xen nhiều hình thức đa dạng, phong phú và đặc biệt phải thật tế nhị mới có tác<br /> dụng khích lệ, tạo môi trường thân thiện để mỗi sinh viên có thể tìm hiểu, thổ lộ những<br /> điều thầm kín nhất. Qua khảo sát, hình thức hoạt động lồng ghép vào những môn học<br /> chung chiếm tỷ lệ 100%, tuyên truyền, vận động, tổ chức giao lưu, văn nghệ... chiếm tỷ<br /> lệ 65,4%. Chứng tỏ hoạt động GDSKSS của nhà trường còn đơn điệu, mang tính hình<br /> thức. Vì thế, hiệu quả công tác GDSKSS cho SV chưa đạt được những thành công như<br /> mong muốn. Như vậy, lãnh đạo nhà trường cần sớm có kế hoạch xây dựng những<br /> chương trình hành động đẩy mạnh công tác GDSKSS cho SV, cần chỉ đạo tổ chức Đoàn<br /> TNCS Hồ Chí Minh, Hội SV tăng cường tổ chức các hoạt động với những hình thức<br /> thật sự hấp dẫn, thu hút đông đảo SV tham gia, từ đó mới tạo điều kiện gặp gỡ, trao đổi,<br /> 82<br /> <br /> tăng sự đồng cảm, gắn bó, tương thân tương ái, gạt bỏ sự mặc cảm, e ngại giữa SV với<br /> nhau, giữa nhà quản lý với đối tượng quản lý.<br /> Tham khảo ý kiến của cán bộ và sinh viên về nguyên nhân dẫn đến những tồn<br /> tại trong công tác GDSKSS tại nhà trường, kết quả có sự tương đồng trong đánh giá của<br /> cán bộ và sinh viên. Chúng tôi xin nêu 10/19 nguyên nhân có tỉ lệ cao (thể hiện ở bảng<br /> 2).<br /> Bảng 2. Những khó khăn khi tiến hành công tác giáo dục SKSS cho SV<br /> <br /> Cán bộ<br /> <br /> Sinh viên<br /> <br /> SL<br /> <br /> %<br /> <br /> SL<br /> <br /> %<br /> <br /> Chung<br /> (%)<br /> <br /> 1. Tâm lý e ngại của sinh viên<br /> <br /> 69<br /> <br /> 90,8<br /> <br /> 314<br /> <br /> 92,4<br /> <br /> 92,1<br /> <br /> 2. Nhận thức của SV<br /> <br /> 57<br /> <br /> 75<br /> <br /> 311<br /> <br /> 91,5<br /> <br /> 88,9<br /> <br /> 3. Hình thức tổ chức còn nghèo nàn<br /> <br /> 55<br /> <br /> 72,4<br /> <br /> 304<br /> <br /> 89,4<br /> <br /> 86,8<br /> <br /> 4. Ảnh hưởng của sách báo, phim ảnh có nội<br /> dung không lành mạnh<br /> <br /> 49<br /> <br /> 64,5<br /> <br /> 304<br /> <br /> 89,4<br /> <br /> 85,9<br /> <br /> 5. Phong trào thi đua mang tính hình thức<br /> <br /> 48<br /> <br /> 63,2<br /> <br /> 303<br /> <br /> 89,1<br /> <br /> 85,6<br /> <br /> 6. Thiếu phương tiện, CSVC hỗ trợ công tác<br /> GDSKSS<br /> <br /> 43<br /> <br /> 56,6<br /> <br /> 302<br /> <br /> 88,8<br /> <br /> 84,8<br /> <br /> 7. Chưa phát huy sức mạnh và ảnh hưởng của<br /> tập thể<br /> <br /> 43<br /> <br /> 56,6<br /> <br /> 285<br /> <br /> 83,8<br /> <br /> 80,2<br /> <br /> 8. Tính tự giác rèn luyện, tự giác giáo dục chưa<br /> cao<br /> <br /> 42<br /> <br /> 55,3<br /> <br /> 275<br /> <br /> 80,9<br /> <br /> 77,5<br /> <br /> 9. Sự kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã<br /> hội chưa chặt chẽ<br /> <br /> 41<br /> <br /> 53,9<br /> <br /> 275<br /> <br /> 80,9<br /> <br /> 77,4<br /> <br /> 10. Thiếu người tư vấn<br /> <br /> 38<br /> <br /> 50<br /> <br /> 271<br /> <br /> 79,7<br /> <br /> 76,1<br /> <br /> Khó khăn<br /> <br /> Kết quả điều tra cho thấy, hầu hết cán bộ (CB) và SV được hỏi đều cho rằng<br /> những nguyên nhân trên đây đã ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng và hiệu quả của công<br /> tác GDSKSS. Đây là cơ sở quan trọng để chúng tôi đề xuất các biện pháp quản lí nhằm<br /> nâng cao hiệu quả công tác GDSKSS cho SV ở trường ĐHKT - ĐH Huế.<br /> 2.3. Công tác kế hoạch hoá<br /> Tìm hiểu thực trạng quản lý công tác GDSKSS cho SV ở trường ĐHKT - ĐH<br /> Huế, chúng tôi được biết công tác kế hoạch hóa của nhà trường chưa đầy đủ, chưa<br /> thường xuyên, thiếu kịp thời và đồng bộ (thể hiện ở bảng 3).<br /> 83<br /> <br />