Biểu hiện protein TRK và mối liên quan với đặc điểm lâm sàng trong ung thư tuyến giáp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày ung thư tuyến giáp đứng hàng thứ 7 trong các bệnh ung thư có tỉ lệ mới mắc cao nhất trên thế giới, đặc biệt phổ biến ở các nước châu Á trong đó có Việt Nam. Trong số các dấu ấn sinh học phân tử liên quan đến bất thường gen, sự tái hợp nhất NTRK là một yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư tuyến giáp. Tái hợp nhất NTRK là một đích nhắm có giá trị trong việc điều trị ung thư tuyến giáp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Biểu hiện protein TRK và mối liên quan với đặc điểm lâm sàng trong ung thư tuyến giáp

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 BIỂU HIỆN PROTEIN TRK VÀ MỐI LIÊN QUAN VỚI ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG TRONG UNG THƯ TUYẾN GIÁP Nguyễn Thanh Toàn1,2, Phạm Quốc Thắng2, Nguyễn Như Ngọc1, Ngô Quốc Đạt2 TÓM TẮT 22 sàng đặc biệt các trường hợp di căn hạch. Đặt vấn đề: Ung thư tuyến giáp đứng hàng thứ Từ khóa: ung thư tuyến giáp, biểu hiện NTRK, 7 trong các bệnh ung thư có tỉ lệ mới mắc cao nhất hóa mô miễn dịch Pan – TRK, đặc điểm lâm sàng trên thế giới, đặc biệt phổ biến ở các nước châu Á trong đó có Việt Nam. Trong số các dấu ấn sinh SUMMARY học phân tử liên quan đến bất thường gen, sự tái TRK PROTEIN EXPRESSION AND ITS hợp nhất NTRK là một yếu tố nguy cơ dẫn đến ung CORRELATION WITH CLINICAL thư tuyến giáp. Tái hợp nhất NTRK là một đích CHARACTERISTICS IN THYROID nhắm có giá trị trong việc điều trị ung thư tuyến CANCER giáp. Mục tiêu: Đánh giá biểu hiện của protein Background: Thyroid cancer ranks seventh TRK và mối liên quan với đặc điểm lâm sàng trên among cancers with the highest incidence globally bệnh nhân ung thư biểu mô tuyến giáp. Đối tượng and is particularly common in Asian countries, và phương pháp nghiên cứu: mẫu block nến của including Vietnam. Among the molecular 619 bệnh nhân được chẩn đoán ung thư tuyến giáp biomarkers associated with genetic abnormalities, tại bệnh viện Quân y 175 được phẫu thuật từ tháng NTRK fusion genes are the recognized risk factor 12/2019 đến tháng 7/2024 đã được thu thập, làm for thyroid cancer. It represents a valuable TMA tiến hành đánh giá đột biến NTRK bằng therapeutic target in thyroid cancer treatment. phương pháp hóa mô miễn dịch PAN- TRK, các Objectives: This study aimed to evaluate the trường hợp dương tính được đánh giá mối liên quan expression of TRK protein and its association with với các đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân. Kết clinical characteristics in patients with thyroid quả: Trong tổng số 619 bệnh nhân ung thư tuyến carcinoma. Methods: Paraffin blocks from 619 giáp có 49 bệnh nhân có biểu hiện TRK ở các vị trí thyroid cancer patients diagnosed at Military khác nhau chiếm tỉ lệ 7,92%. Biểu hiện protein Hospital 175, who underwent surgery from TRK có liên quan tình trạng di căn hạch, giai đoạn December 2019 to July 2024, were collected. TNM và kích thước nhân của tuyến giáp có ý nghĩa Tissue Microarray (TMA) was used to assess thống kê với p
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14 lymph node metastasis. giải trình tự gen thế hệ mới, RT-PCR. Trong Keywords: thyroid cancer, NTRK expression, đó, hóa mô miễn dịch là phương pháp tiết kiệm Pan-TRK immunohistochemistry, clinical chi phí, độ nhạy cao, có kết quả nhanh. Trên characteristics. thế giới có nhiều nghiên cứu về tái tổ hợp gen NTRK trên các loại bướu đặc khác nhau [4]. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Tại Việt Nam, các nghiên cứu về NTRK được Ung thư tuyến giáp đứng hàng thứ 7 trong thực hiện chung với các đề tài về sử dụng các bệnh ung thư có tỉ lệ mới mắc cao nhất trên thuốc trúng đích các loại ung thư và bằng các thế giới, đặc biệt phổ biến ở các nước châu Á phương pháp chủ yếu là sinh học phân tử. Do trong đó có Việt Nam. Tỉ lệ mắc ung thư tuyến đó nghiên cứu này nhằm giá biểu hiện của giáp ở châu Á chiếm 72,6% so với trên toàn protein TRK và mối liên quan với đặc điểm thế giới [1]. Trong thời gian gần đây, tỉ lệ mắc lâm sàng trên bệnh nhân ung thư biểu mô ung thư tuyến giáp được ghi nhận ngày càng tuyến giáp. tăng [7]. Bên cạnh đó, các phương tiện tầm soát ung thư tuyến giáp ngày càng hiện đại II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU mức độ tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức 2.1. Đối tượng nghiên cứu khỏe tăng lên, ung thư tuyến giáp được phát Tổng cộng có 619 ca (562 ca carcinôm hiện sớm, ngay từ khi kích thước còn rất nhỏ tuyến giáp dạng nhú, 21 ca carcinôm tuyến [1,7]. Ung thư tuyến giáp là một trong những giáp dạng nhú biến thể nang xâm nhập vỏ bao, ung thư có phương pháp điều trị hiệu quả, phẫu 21 ca carcinôm tuyến giáp dạng nang, 12 ca thuật có vai trò chủ đạo trong điều trị ung thư carcinôm tuyến giáp dạng phồng bào, 3 ca tuyến giáp. I131 là liệu pháp phổ biến có vai trò carcinôm tuyến giáp biệt hóa độ ác cao), được bổ trợ với nhóm bệnh nhân ung thư tuyến giáp chẩn đoán tại bệnh viện Quân y 175, đã phẫu thể biệt hoá. Đa phần các bệnh nhân đáp ứng thuật từ 12/2019 đến tháng 7/2024. Tất cả các điều trị rất tốt, trên 90% bệnh nhân sống trên mẫu thu thập đều được cố định paraffin. Dữ 20 năm. Tuy nhiên vẫn có một số bệnh nhân liệu lâm sàng và bệnh lý chi tiết được thu thập tái phát hay di căn hạch cổ, kháng với Iốt từ tất cả các bệnh nhân. phóng xạ, có tiên lượng xấu. Bất thường gen Tiêu chuẩn lựa chọn: (1) Có block bệnh nổi bật lên có sự tái hợp nhất liên quan đến một phẩm, (2) Có đầy đủ thông tin nghiên cứu về trong các gen kinase thuộc họ Neurotrophic thông tin hành chính, thông tin về đặc điểm tropomyosin receptor kinase (NTRK) là một lâm sàng, siêu âm của bệnh nhân, (3) Được yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư tuyến giáp. Dù phẫu thuật và có kết quả mô bệnh học là ung hiện diện của Tái tổ hợp NTRK trong ung thư thư biểu mô tuyến giáp biệt hóa. tuyến giáp chiếm chỉ khoảng 2,3% đến 3,4% Tiêu chuẩn loại trừ: (1) Các trường hợp trong nhóm người trưởng thành [5], Tái tổ hợp ung thư di căn đến tuyến giáp, (2) Các mẫu NTRK là một đích nhắm có giá trị trong việc bệnh phẩm còn quá ít không đủ cắt lát nhuộm điều trị ung thư tuyến giáp, nhất là đối với các hóa mô miễn dịch, mẫu lưu trữ bị hỏng. ung thư tuyến giáp kháng với Iốt phóng xạ. 2.2. Phương pháp nghiên cứu Chẩn đoán tái tổ hợp NTRK có nhiều phương Thiết kế nghiên cứu: theo phương pháp pháp bao gồm: hóa mô miễn dịch, lai tại chỗ, mô tả loạt ca. 194
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 Phương pháp thực hiện mới, số lượng là 20 lõi trên một block paraffin. Sử dụng kỹ thuật sắp xếp dãy mô (TMAs) Các block bệnh phẩm được cắt mỏng trong quá trình thu thập mẫu đúc paraffin các nhuộm đồng thời hai phương pháp mẫu bệnh phẩm ung thư biểu mô tuyến giáp. Hematoxylin Eosin và nhuộm hóa mô miễn Đây là phương pháp được thực hiện bằng các dịch với kháng thể Pan-TRK bằng máy nhuộm lấy các lõi được xếp trên một block paraffin hóa mô miễn dịch Ventana Benchmark Ultra. Bảng 1: Quy trình nhuộm pan-TRK (EPR17341) với OptiView DAB Tên giai đoạn Máy Benchmark Ultra Khử paraffin Sử dụng Bộc lộ kháng nguyên Ultra CC1, 88 phút,100°C Ức chế Peroxidase nội sinh Sử dụng Ủ trong kháng khể 32 phút, 36°C Khuếch đại tín hiệu Sử dụng, 8 phút Nhuộm tương phản Hematoxylin II, 4 phút Sau nhuộm tương phản Bluing, 4 phút Biểu hiện pan-TRK (EPR17341), sự ý nghĩa thống kê khi giá trị nhuộm màu được quan sát trong nhiều vị trí: p 1% các tế bào bướu được xem là Nghiên cứu đã được thông qua Hội đồng dương tính [7]. Tiêu bản được đọc bởi hai bác Đạo đức trong nghiên cứu Y sinh học Đại học sĩ giải phẫu bệnh đủ tiêu chuẩn kết hợp với Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, số kiểm tra mô học, thông tin lâm sàng có liên 811/HĐĐĐ- ĐHYD. quan và mẫu chứng thích hợp. Trong trường hợp có sự khác nhau giữa hai bác sĩ thì sẽ được III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU đọc lại cùng nhau, lấy sự đồng thuận. 3.1. Đặc điểm của nhóm nghiên cứu Xử lý số liệu: Ung thư tuyến giáp trong nghiên cứu gặp Để phân tích và xử lý số liệu, chúng tôi trung bình là 45,36 ± 12,30 tuổi. Trong đó có 6 dùng các thuật toán thống kê sử dụng phần trường hợp nhỏ hơn 18 tuổi chiếm 0,96%. mềm SPSS.20. Bệnh gặp nhiều hơn ở bệnh nhân nữ chiếm Các số liệu được trình bày bằng giá trị 68,3%, bệnh nhân nam chiếm 31,7%, nữ/nam trung bình, độ lệch chuẩn. kiểm định χ2 so khoảng 2,16 lần. Tỉ lệ di căn hạch trong nhóm sánh hai hay nhiều tỉ lệ khác nhau, có ý nghĩa nghiên cứu là 9,89%. thống kê với giá trị p
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14 Biểu đồ 1: Vị trí ung thư tuyến giáp tại thời điểm chẩn đoán Bảng 2: Kích thước nhân giáp ung thư Kích thước nhân Số lượng Tỉ lệ % Nhỏ hơn 10mm 553 89,3 11mm- 20mm 63 10,2 Lớn hơn 20mm 3 0,5 Tổng 619 100 Bảng 3: Giai đoạn ung thư tuyến giáp Giai đoạn bệnh Số lượng Tỉ lệ % Giai đoạn I 564 89,3 Giai đoạn II 54 10,2 Giai đoạn IV 1 0,5 Tổng 619 100 3.2. Biểu hiện TRK trong ung thư biểu Trong số 49 bệnh nhân có biểu hiện protein mô tuyến giáp TRK thì biểu hiện ở màng tế bào chiếm tỉ lệ Trong tổng số 619 bệnh nhân ung thư cao nhất 35/49 trường hợp chiếm 71,43%, tiếp tuyến giáp có 49 bệnh nhân có biểu hiện TRK đến là trên bào tương 22,45% và kết hợp bào ở các vị trí khác nhau chiếm tỉ lệ 7,92%. tương và nhân tế bào là 6,12%. A IHC x 400 A: TRK bắt màu trên bào tương (ID 411) B IHC x 400 B: TRK bắt màu ở bào tương và nhân (ID 386) 196
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 C IHC x 400 C: TRK bắt màu ở màng tế bào (ID 395) Hình 1: Vị trí biểu hiện TRK trong ung thư biểu mô tuyến giáp Mối liên quan biểu hiện TRK và đặc điểm lâm sàng, tổn thương ung thư tuyến giáp n=619 Bảng 4: Mối liên quan biểu hiện TRK và đặc điểm lâm sàng TRK P Đặc điểm Âm tính Dương tính (χ2) n % n % Nam 176 89,8 20 10,2 Giới tính 0,103 Nữ 394 93,1 29 6,9 Thùy trái 201 92,2 17 7,8 Thùy phải 277 90,82 28 9,18 Vị Trí 0,425 Eo 10 100 0 0 Hai thùy 82 95,35 4 4,65 Giai đoạn I 525 93,09 39 6,91 Giai đoạn Giai đoạn II 44 81,48 10 18,52 0,01 Giai đoạn IV 1 100 0 0 Di căn 45 81,8 10 18,2 Di căn hạch 0,003 Không di căn 525 93,1 39 6,9 Kích thước nhân 6,71 ± 3,83 8,43 ± 4,97 0,004 Biểu hiện TRK không liên quan đến giới hóa mô miễn dịch với kháng thể Pan-TRK là tính, vị trí khối ung thư với p >0,05. Biểu hiện 7,92%. Tỉ lệ này cao hơn nghiên cứu của TRK có liên quan với giai đoạn bệnh, di căn Hondelink LM khi trong nghiên cứu đó, tỉ lệ hạch và kích thước nhân giáp ung thư tại thời biểu hiện của TRK là 6,3% [4]. Sự khác biệt điểm chẩn đoán với p
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14 Vị trí bắt màu khi biểu hiện TRK các trường hợp di căn hạch tại thời điểm chẩn Trong 49 bệnh nhân có biểu hiện protein đoán. Biểu hiện Protein TRK trong nhóm di TRK thì biểu hiện ở màng tế bào chiếm tỉ lệ căn hạch chiếm tỉ lệ cao và có ý nghĩa thống cao nhất chiếm 71,42%, tiếp đến là trên bào kê. Điều này có nghĩa xét về cơ chế bệnh sinh, tương và kết hợp hai vị trí nhân và bào tương nếu bệnh nhân nào có tái tổ hợp gen NTRK tế bào lần lượt là 22,56% và 6,12%, không có dẫn đến biến đổi protein TRK thì nguy cơ di trường hợp biểu hiện trên nhân tế bào riêng lẻ. căn hạch sẽ cao hơn các bệnh nhân có cơ chế Kết quả này có sự khác biệt với tác giả Santoro bệnh sinh theo hướng khác. Đồng thời, các M [7]. Khi tác giả cho thấy biểu hiện TRK bệnh nhân qua quá trình điều trị nếu tái phát di bằng phương pháp xét nghiệm hóa mô miễn căn hạch thì cần làm các xét nghiệm đánh giá dịch chủ yếu là biểu hiện ở bào tương với tỉ lệ điều trị và nên kết hợp xét nghiệm TRK, để 74%. Sự khác biệt này có thể do tác giả nghiên mang lại hiệu quả cao nhất trong điều trị bệnh cứu biểu hiện TRK trên các dạng bướu đặc với nhân. nhiều loại ung thư khác nhau như ung thư phổi, Mối liên quan giữa biểu hiện TRK với ung thư đại trược tràng, ung thư tuyến giáp, kích thước nhân tuyến giáp ung thư vú,… Đồng thời trong nghiên cứu của Ung thư giáp là một ung thư có tốc độ tiến tác giả sử dụng phương pháp NGS và FISH để triển chậm, đa phần các khối bướu sẽ có thời kiểm chứng các trường hợp biểu hiện TRK. gian phát triển lâu hơn các loại ung thư khác. Phương pháp của chúng tôi chỉ hóa mô miễn Tại thời điểm phát hiện ung thư giáp kích dịch đơn thuần và chỉ dùng trên các bệnh nhân thước u lớn hơn cho thấy sự tiến triển của ung ung thư giáp. Do đó có thể một số trường hợp thư nhanh hơn các bệnh nhân khác hoặc bệnh có tái tổ hợp gen TRK nhưng chưa biểu hiện nhân không thăm khám thường xuyên nên trên protein nên chúng tôi chưa ghi nhận. không phát hiện bướu ở giai đoạn sớm. Tuy 4.2. Mối liên quan giữa biểu hiện TRK nhiên gần đây các phương tiện tầm soát ung với các đặc điểm của bệnh nhân thư phát triển mạnh nên việc đi khám sức khỏe Mối liên quan giữa Biểu hiện TRK với của người dân cũng càng được quan tâm. Do giới biểu hiện protein TRK liên quan với kích Mặc dù tỉ lệ bệnh nhân nữ mắc bệnh ung thước khối u tại thời điểm chẩn đoán, xu thư tuyến giáp cao gấp 2 lần so với bệnh nhân hướng các bệnh nhân có biểu hiện protein nam nhưng biểu hiện TRK hay gặp hơn ở các TRK có kích thước lớn lớn hơn nhóm không bệnh nhân nam chiếm tỉ lệ 10,2% so với các có biểu hiện protein TRK cho thấy khối u tiến bệnh nhân nữ là 6,85%. Mối liên quan này triển nhanh thì có khả năng biểu hiện TRK cao không có ý nghĩa thống kê với p=0,103. Biểu hơn các loại ung thư có tiến triển chậm. hiện TRK trong ung thư tuyến giáp có thể cao Mối liên quan giữa biểu hiện TRK với hơn khi gặp ung thư tuyến giáp ở nam giới có giai đoạn TNM thể liên quan đến các yếu tố liên quan đến vấn Ung thư tuyến giáp đa phần được phát hiện đề bức xạ do môi trường làm việc. ở giai đoạn sớm, các nghiên cứu cũng cho thấy Mối liên quan giữa biểu hiện TRK với di các bệnh nhân đa phần phát hiện ở giai đoạn I căn hạch và II, ít trường hợp phát hiện ở giai đoạn III, Trong các đặc điểm về mặt giải phẫu bệnh IV. Biểu hiện protein TRK gặp nhiều ở các của 619 bệnh nhân ung thư giáp thì có 9,89% bệnh nhân giai đoạn II khi chiếm 19% so với tỉ 198
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 lệ này ở nhóm giai đoạn I. Cũng giống như với p