Bình giảng bài thơ “Đèo Gió” của Nông Quốc Chấn

Đề bài: Bình giảng bài thơ “Đèo Gió” của Nông Quốc Chấn<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Hầu như  mọi miền quê trên đất nước ta, từ  miền Bắc, miền Trung đến miền Nam, từ <br /> Việt Bắc, Tây Bắc đến Tây Nguyên, từ đồng bằng sông Hồng đến đồng bằng sông Cửu <br /> Long, từ Hạ  Long đến Nha Trang, Vũng Tàu, Phú Quốc, Cà Mau,... ở đâu cũng có phong <br /> cảnh đẹp, sản phẩm giàu có, nhiều đặc sản hoa thơm trái ngọt, bà con ta, nhân dân ta rất <br /> cần cù siêng năng, thông minh hiếu học, nhân hậu, giàu lòng yêu nước, yêu chuộng hòa  <br /> bình.<br /> <br /> Có rất nhiều áng thơ văn viết về phong cảnh đẹp. Những áng thơ văn đó đã góp phần mở <br /> rộng tầm mắt và nâng cao tâm hồn mỗi chúng ta về tình yêu quê hương đất nước.<br /> <br /> Tôi đã nhiều lần đọc bài thơ “ Đèo Gió” của Nông Quốc Chấn, nhà thơ  dân tộc Tày; lần <br /> nào đọc cũng thấy lạ, thấy thích. Bài thơ khá dài, ở đây tôi chỉ nói đến 4 khổ thơ mà tôi đã  <br /> thuộc.<br /> <br /> Mở đầu bài thơ là tiếng gọi cất lên tha thiết. Nhà thơ như đang mê say ngắm cảnh đèo và  <br /> vẫy tay gọi:<br /> <br /> Đèo Gió ơi! Đèo Gió<br /> <br /> Con đèo được nhân hóa. Nhà thơ  như  muốn hỏi tuổi con đèo, muốn cảm thông với con <br /> đèo đã tồn tại, đã “đứng” giữa đất trời bao la, “đã bao nhiêu ngàn ngày”, đã mấy nghìn <br /> năm, mấy vạn năm?<br /> <br /> Đèo Gió ơi! Đèo Gió<br /> <br /> Người đứng ở nơi đây<br /> <br /> Cạnh con đường quốc lộ<br /> <br /> Đã bao nhiêu ngàn ngày?<br /> Ta bâng khuâng tự hỏi, không biết ngày xưa người đàn bà gánh gạo tiễn chồng đi lính thú  <br /> Cao Bằng có qua Đèo Gió không?<br /> <br /> Cái cò lặn lội bờ sông<br /> <br /> Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non.<br /> <br /> Nàng về nuôi cái cùng con<br /> <br /> Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng<br /> <br /> (Ca dao)<br /> <br /> Đèo Gió thuộc địa phận huyện Ngân Sơn, tỉnh Thái Nguyên. Ai muốn ngược Cao Bằng <br /> phải đi qua Đèo Gió. Từ Cao Bằng, ai muốn về xuôi cũng phải đi qua Đèo Gió.<br /> <br /> Trong bài thơ “Cao Bằng”, nhà thơ Trúc Thông có viết:<br /> <br /> Sau khi qua Đèo Gió<br /> <br /> Ta lại vượt Đèo Giàng<br /> <br /> Lại vượt Đèo Cao Bắc<br /> <br /> Thì ta tới Cao Bằng<br /> <br /> Cao Bằng, rõ thật cao!...<br /> <br /> Đồng bào Tày gọi Đèo Gió là “Khâu vải luẩy” nghĩa là Đèo trâu đi chơi, vì con đèo đã gắn  <br /> liền với huyền thoại cổ tích mà nhiều người trong chúng ta hoặc đã biết, hoặc chưa nghe  <br /> kể. Vì thế Nông Quốc Chấn mới hóm hỉnh hỏi: “Bao nhiêu đàn trâu bước?”.<br /> <br /> Nông Quốc Chấn viết bài thơ  “Đèo Gió” vào năm 1968, đó là năm sục sôi đánh Mỹ  cứu <br /> nước. Cả  nước ta ào ào ra trận, mà nhà thơ  Chính Hữu đã viết trong bài “Đường ra mặt  <br /> trận” (1965):<br /> <br /> Những buổi vui sao cả nước lên đường<br />  Xao xuyến bờ tre từng hồi trống giục<br /> <br /> Xóm dưới làng trên, con trai con gái<br /> <br /> Xôi nắm cơm đùm ríu rít theo nhau,<br /> <br /> Súng nhỏ súng to chiến chật chội,<br /> <br /> Tiếng cười hăm hở đầy sông đầy cầu<br /> <br /> Bộ đội dân quân trùng trùng điệp điệp...<br /> <br /> Sau khi hỏi đèo: “Bao nhiêu đàn trâu bước”, nhà thơ lại hỏi: “Bao nhiêu dấu xe đi? ­ Bao  <br /> nhiêu người xuôi ngược? – Đứng đây có người nghe”. Lúc bấy giờ, Đèo Gió suốt đêm <br /> ngày nhộn nhịp: xe vận tải quân sự chở vũ khí, đạn dược nối đuôi nhau tiến ra mặt trận, <br /> bộ  đội dân quân nối bước nhau cuồn cuộn đổ  về  phía Nam. Đứng trên đỉnh Đèo Gió <br /> không chỉ có nghe gió thổi mà con nghe tiếng vọng sục sôi quyết chiến quyết thắng giặc  <br /> Mỹ  xâm lược của quân và dân ta. Đèo Gió lúc bấy giờ  trở  thành con đèo mà cả  nước ra  <br /> trận đã hành quân qua.<br /> <br /> Nông Quốc Chấn sử dụng liên tiếp bốn câu hỏi tu từ để  nói lên một sự thật lịch sử: con  <br /> Đèo Gió đã trở  thành một chứng nhân của lịch sử hào hùng trong kháng chiến chống Mỹ <br /> cứu nước. Đó là con đèo, con đường ra trận “cả nước lên đường”.<br /> <br /> Khổ  thơ  tiếp theo, tác giả  nói lên vẻ  đẹp hùng vĩ của Đèo Gió. Đèo Gió rất cao. Đêm đi  <br /> qua Đèo Gió, tưởng là “đầu đội trời sao”. Sáng đi qua Đèo Gió, tưởng là “cưỡi mây bay <br /> cao”. Nghệ thuật đối tạo nên hai hình ảnh sao trời và mây trời tương ứng, vừa nói lên cái  <br /> tầm cao vũ trụ  của Đèo Gió vừa thể  hiện chí khí của “ta”, của quân và dân ta trong thời  <br /> đại Hồ Chí Minh. Qua điệp ngữ “ta qua”, giọng thơ vang lên như tiếng reo rất hào hùng:<br /> <br /> Đêm, ta qua Đèo Gió<br /> <br /> Tưởng đầu đội trời sao!<br /> <br /> Sáng, ta qua Đèo Gió<br />  Tưởng cưỡi mây bay cao!<br /> <br /> Trên đường vượt qua Đèo Gió để đi lên phía trước, “ta” còn phải vượt qua nhiều đèo cao,  <br /> nhiều con đường xa tít dài vạn dặm, còn gặp nhiều thử thách gian lao. Đó là con đường <br /> của quân và dân ta phải vượt qua, phải đổ nhiều xương máu để chiến thắng, để giành lấy <br /> độc lập, tự do và hòa bình:<br /> <br /> Ta vượt bao nhiêu đèo<br /> <br /> Trên con đường vạn dặm<br /> <br /> Từng đợt gió gió reo<br /> <br /> Đôi chân ta bước thẳng!<br /> <br /> Thơ  mang hàm nghĩa đẹp và sâu sắc qua các hình  ảnh tượng trưng: bao nhiêu đèo, con  <br /> đường vạn dặm, từng đợt gió gió reo. Đó là những gian khổ  khó khăn. Hành động “Đôi  <br /> chân ta bước thẳng” là ý chí, là quyết tâm sắt đá quyết không lùi bước trước mọi thử <br /> thách gian lao. Bài học đi đường, leo núi, vượt đèo cũng là bài học quyết tâm để vượt qua  <br /> con đường đời, con đường chiến đấu. Bài học vượt qua đèo được tác giả nói lên một cách  <br /> bình dị, hồn nhiên mà thấm thía.<br /> <br /> “Đèo Gió” viết theo thể  ngũ ngôn trường thiên, là một trong những bài thơ  tả  cảnh ngụ <br /> tình mà ta thường thấy in đậm trong nhiều bài thơ  của các tao nhân mặc khách xưa nay.  <br /> Vào khoảng đầu thế kỉ XIX, Hồ Xuân Hương có bài thơ “Đèo Ba ”, trong phần kết, nữ sĩ <br /> viết:<br /> <br /> Hiền nhân quân tử ai mà chẳng<br /> <br /> Mỏi gối chồn chân cũng muốn trèo.<br /> <br /> Ở “Đèo Gió” trong phần kết, nhà thơ dân tộc Tày lại viết: “Ta vượt bao nhiêu đèo …Đôi <br /> chân ta bước thẳng”.<br /> <br /> Qua đó, ta càng thấy rõ, chất trữ tình trong thơ phản ánh rất rõ phong cách nghệ thuật của  <br /> mỗi nhà thơ, đồng thời in đậm màu sắc thời đạt.<br /> <br /> “Đèo Gió” là bài thơ đặc sắc ca ngợi cảnh sắc hùng vĩ của quê hương đất nước. Nhà thơ <br /> vượt Đèo Gió mang sức mạnh của thời đại. Bài học đi đường, vượt đèo nêu lên thấm thía  <br /> và khá hay, đậm đà và truyền cảm.<br />