Bước ngoặt trong hoạt động xuất bản học thuật của thế giới

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các bạn cùng tham khảo bài viết "Bước ngoặt trong hoạt động xuất bản học thuật của thế giới" sau đây để tìm hiểu về "Thời khắc lịch sử” đối với truyền thông khoa học; Nguồn thu khổng lồ của ngành xuất bản học thuật;...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bước ngoặt trong hoạt động xuất bản học thuật của thế giới

Khoa học và Công nghệ Nước ngoài Bước ngoặt trong hoạt động xuất bản học thuật của thế giới Phạm Văn Hưng Học viện Hậu cần Cuối tháng 8 vừa qua, Văn phòng Chính sách Khoa học và Công nghệ (OSTP) của Mỹ đã ban hành văn bản yêu cầu các cơ quan liên bang về việc đảm bảo các bài báo khoa học có nguồn gốc từ những nghiên cứu do họ tài trợ sẽ phải được cung cấp miễn phí ngay sau khi xuất bản. Động thái này được đánh giá là sẽ góp phần quan trọng làm thay đổi hoạt động xuất bản học thuật của thế giới trong thời gian tới. “Thời khắc lịch sử” đối với truyền từ các khoản đầu tư mà họ đã bỏ thông khoa học ra”. Ngày 25/8/2022, OSTP của Một ước tính của OSTP vào Mỹ đã ban hành văn bản hướng năm 2020 cho thấy, các quỹ dẫn các cơ quan liên bang về việc nghiên cứu liên bang của Mỹ đã đảm bảo các bài báo khoa học có hỗ trợ từ 195.000 đến 263.000 nguồn gốc từ những nghiên cứu bài báo khoa học được xuất bản. do họ tài trợ phải được cung cấp Theo Tạp chí Science, con số miễn phí ngay sau khi xuất bản. này chiếm 7-9% trong tổng số 2,9 Yêu cầu này sẽ có hiệu lực vào triệu bài báo khoa học được xuất cuối năm 2025. Các cơ quan liên bản trên toàn thế giới trong năm bang có hơn 100 triệu USD chi đó. Như vậy, khi chính sách mới tiêu cho R&D hàng năm phải lập của OSTP có hiệu lực, không chỉ kế hoạch trong vòng 180 ngày về công dân Mỹ được hưởng lợi mà việc tuân thủ chính sách mới. Tất công chúng bên ngoài biên giới cả các cơ quan liên bang khác nước này cũng sẽ được tiếp cận phải có kế hoạch trong vòng 360 nguồn tài nguyên học thuật lớn Việc công chúng có thể tăng tốc độ ngày. Văn bản nêu trên cũng bao mà không mất phí. tiếp cận với các nghiên cứu do chính phủ tài trợ là phù hợp với xu thế khoa gồm các hướng dẫn để cải thiện Hướng dẫn mới của OSTP học mở. tính minh bạch về quyền tác giả, được xây dựng dựa trên các chính tài trợ, liên kết và tình trạng phát sách tiếp cận công cộng của Mỹ năm sau (2013), chính quyền của triển của nghiên cứu do liên bang có từ gần hai thập kỷ trước. Năm Tổng thống Mỹ Barack Obama đã tài trợ. Alondra Nelson - người 2008, Viện Y tế Quốc gia Mỹ mở rộng yêu cầu này đối với các đứng đầu OSTP, cho biết: “Người (NIH) - đơn vị tài trợ chính cho nhà khoa học nhận tiền từ 20 cơ dân Mỹ tài trợ hàng chục tỷ USD các nghiên cứu y sinh, đã yêu cầu quan liên bang. Theo chính sách cho các nghiên cứu mới mỗi năm những người nhận tài trợ của mình này, hơn 8 triệu ấn phẩm học thông qua việc đóng thuế. Do đó, gửi các nghiên cứu của họ vào thuật đã được cung cấp miễn phí không nên có sự chậm trễ hoặc một kho lưu trữ công cộng trong và chúng thu hút tới trên 3 triệu rào cản giữa công chúng và lợi ích vòng một năm sau khi xuất bản. 5 lượt truy cập mỗi ngày. 55 Số 11 năm 2022
Khoa học và Công nghệ Nước ngoài Văn bản mới của OSTP đã Microsoft, Google và Coca Cola. cơ sở dữ liệu thứ nguyên cho ngay lập tức thu hút sự chú ý thấy, khoảng 58% trong số gần Những khoản lợi nhuận khổng của các nhà khoa học, nhà xuất 140.000 bài báo học thuật được lồ này hoàn toàn không gây ngạc bản, các thư viện… Trong tuyên xuất bản vào năm 2020 bởi các nhiên. Hãy so sánh một tạp chí bố được đưa ra ngay sau đó, nhà nghiên cứu Canada đã được khoa học với một tờ báo truyền Hiệp hội các thư viện nghiên cứu xuất bản chỉ với 8 nhà xuất bản thống (thường có tỷ suất lợi nhuận Mỹ khẳng định: Quyết định của thương mại lớn: Elsevier, Springer từ 10-15%). Một tờ báo phải chịu OSTP là một “thời khắc lịch sử Nature, Wiley, Taylor & Francis, chi phí tiền lương cho các nhà đối với truyền thông khoa học” Sage, MDPI và Frontiers. Hơn báo, biên tập viên và họa sĩ đồ và “việc công chúng có thể tăng nữa, gần 27% các bài báo này đã họa, cũng như chi phí cho việc tốc độ tiếp cận với các nghiên được xuất bản dưới dạng truy cập nghiên cứu, đi thực tế, in ấn và cứu do chính phủ tài trợ là phù mở có tính phí. Nếu lấy mức phí phát hành. Tất cả các chi phí này hợp với xu thế khoa học mở, góp xử lý bài viết trung bình là 3.000 sẽ được thu lại thông qua việc phần đáp ứng kịp thời nhu cầu USD trên các tạp chí hỗn hợp và bán báo và quảng cáo. Trong khi giải quyết những thách thức toàn 2.000 USD đối với các tạp chí đó, các tạp chí học thuật đã xoay cầu như sức khỏe, khí hậu và bất truy cập mở hoàn toàn, ước tính chuyển tình thế một cách khéo bình đẳng kinh tế”. Văn bản này các nhà xuất bản có thể đã nhận léo. Việc sản xuất nội dung được cũng được hy vọng là sẽ có tính được tới 47,5 triệu USD từ các chi trả bởi quỹ nghiên cứu, trong xúc tác cho nhiều thay đổi sắp tới nhà nghiên cứu Canada vào năm đó có cả tiền lương của các nhà về chính sách khoa học và công 2020. Tương tự như vậy, với phí nghiên cứu và các chi phí đáng nghệ toàn cầu. Nó cũng đặc biệt truy cập từ 30-50 USD/bài báo, kể liên quan đến việc thực hiện phù hợp với khuyến nghị Khoa các tổ chức công của Na Uy đã nghiên cứu. Các biên tập viên học mở của UNESCO được thông phải trả tới 330 triệu Krone cho thường chỉ làm việc với mức lương qua vào năm 2021. thấp mang tính tượng trưng (một các đăng ký truy cập trong năm Nguồn thu khổng lồ của ngành xuất số nơi là miễn phí); việc đánh giá 2020. Con số này ở toàn châu Âu bản học thuật ngang hàng cũng là công việc tự ước tính khoảng 420 triệu EUR. nguyện, không được trả thù lao. Chính vì nguồn lợi nhuận Với nguồn doanh thu khổng lồ Hiện nay quyền truy cập với các khổng lồ này, hầu hết các nhà hàng chục tỷ USD, ngành xuất bài báo khoa học hầu hết thông xuất bản học thuật lớn đều không bản học thuật được coi là ngành qua kỹ thuật số nên hầu như mặn mà với hướng dẫn mới của công nghiệp có tỷ suất lợi nhuận không mất chi phí in ấn. Có lẽ, chi OSTP. Hiệp hội các nhà xuất bản cao (trung bình từ 30-40%). Thị phí thực duy nhất phát sinh ở việc Mỹ (AAP) đã đưa ra một tuyên trường xuất bản học thuật phần thiết kế đồ họa của bài báo mà bố cho biết hướng dẫn mới của lớn được thống trị bởi 5 nhà xuất thôi. OSTP “được đưa ra mà không có bản lớn: Elsevier, Black & Wiley, Taylor & Francis, Springer Nature Thật dễ dàng để thấy rằng, sự tham vấn chính thức, mang ý và Sage. Trong đó Elsevier là nhiều chính phủ đang tài trợ cho nghĩa hoặc ý kiến đóng góp của tập đoàn lớn nhất, chiếm khoảng tất cả các giai đoạn nghiên cứu, công chúng về một quyết định sẽ 16% tổng thị trường với hơn 3.000 nhưng sau đó lại phải trả tiền để có ảnh hưởng sâu rộng, bao gồm tạp chí học thuật. Tỷ suất lợi có thể tiếp cận các kết quả nghiên cả tác động kinh tế nghiêm trọng”, nhuận của Elsevier đạt gần 40%, cứu này. Nghịch lý ấy đang diễn và điều này có thể ảnh hưởng tới cao hơn so với các công ty như ra ở hầu hết các quốc gia. Một “tính bền vững và chất lượng kinh 56 Số 11 năm 2022
Khoa học và Công nghệ Nước ngoài doanh” của các nhà xuất bản. Một điểm khủng hoảng, mà trong mọi tài trợ khiêm tốn hoặc không có - số nhà xuất bản khác thận trọng khoảnh khắc. Không chỉ để chống đặc biệt là ở các nước đang phát hơn khi cho rằng: “Còn quá sớm lại đại dịch, mà còn thúc đẩy tất triển”. Mark Histed, một nhà khoa để nói liệu hướng dẫn này có ảnh cả các lĩnh vực nghiên cứu, bao học thần kinh, tại Viện Sức khỏe hưởng đến các tạp chí của họ hay gồm các vấn đề cấp bách như Tâm thần Quốc gia của NIH, cảnh không”. ung thư, năng lượng sạch, chênh báo rằng: “Hiện tại, một số tạp chí lệch kinh tế và biến đổi khí hậu. truy cập mở đang tính phí 5.000 Thách thức phía trước USD/bài cho các tác giả. Tôi dự Tuy nhiên, trên thực tế, ngay Lợi ích của việc truy cập mở đoán những khoản phí đó có thể cả trong đại dịch Covid-19, trước “ngay lập tức” là rất lớn và mang lên đến 10.000 USD hoặc hơn với lời kêu gọi truy cập miễn phí và tính đại chúng. Tháng 11/2020, chính sách mới này. Trên thực tế, ngay lập tức về các nghiên cứu Springer Nature và các đối tác các nhà xuất bản học thuật lớn đã liên quan thì vẫn có những tạp chí đã công bố kết quả từ cuộc khảo thí điểm chuyển nguồn thu nhập không hưởng ứng, một số tạp chí sát 6.000 khách truy cập vào các của họ sang phí xuất bản. Những khác chỉ cho phép truy cập mở trang web của mình. Theo đó, khoản phí đó thường đến từ các trong một thời gian nhất định. Đối thật "đáng kinh ngạc" khi 28% là khoản trợ cấp của liên bang, với yêu cầu mới của OSTP, chắc người dùng phổ thông, bao gồm nhưng nhiều nhà nghiên cứu lo chắn sự đồng thuận sẽ còn khó bệnh nhân, giáo viên và luật sư; lắng rằng gánh nặng trả tiền để khăn hơn. Alondra Nelson cũng 15% khác làm việc trong ngành xuất bản theo chính sách mới có cho biết: OSTP nhận thức sâu sắc công nghiệp hoặc công việc y tế thể đổ lên vai các nhà nghiên cứu về những lo ngại đối với việc ai đòi hỏi họ phải đọc nhưng không cá nhân” ? sẽ trả chi phí liên quan đến chính xuất bản nghiên cứu. Trong giai sách mới; đồng thời mong muốn TÀI LIỆU THAM KHẢO đoạn đầu của đại dịch Covid-19, các chính sách truy cập mở sẽ đi 1.chttps://science.thewire.in/ Nhà Trắng đã đưa ra lời kêu gọi the-sciences/us-india-public-funded- kèm với sự hỗ trợ cho các thành các nhà xuất bản cung cấp sớm scientific-research-open-access/ viên dễ bị tổn thương hơn trong và miễn phí về các kết quả nghiên 2. https://www.science.org/content/ hệ sinh thái nghiên cứu”. Ví dụ, cứu liên quan tới Covid-19 cho tất article/new-mandate-highlights-costs- các cơ quan có thể cho phép các benefits-making-all-scientific-articles- cả mọi người. Hầu hết các nhà nhà nghiên cứu sử dụng quỹ tài free-read xuất bản đã làm theo lời kêu gọi. trợ để trang trải chi phí xuất bản 3.chttps://www.nytimes.com/2022/ Kết quả là đã có một cơ sở dữ liệu 0 8 / 2 5 / u s / w h i t e - h o u s e - f e d e r a l l y- truy cập mở - như một số đã làm lớn nhất về các nghiên cứu khoa funded-research-access.html. - hoặc có thể tài trợ cho việc mở học liên quan tới Covid-19. Về 4. https://www.nature.com/articles/ rộng các kho lưu trữ công cộng. d41586-022-02351-1 vấn đề này, Alondra Nelson cũng chỉ rõ: Việc dỡ bỏ bức tường trả Trong khi đó, không ít nhà khoa phí truy cập các tài liệu khoa học học lo ngại, chính sách mới của trong đại dịch là ví dụ điển hình về Mỹ, kết hợp với các chính sách lợi ích của việc tiếp cận “ngay lập tương tự được áp dụng ở châu tức”. Do đó, những hiểu biết sâu Âu và các nơi khác, có thể đẩy sắc về nghiên cứu mới và tiên tiến nhanh lộ trình tăng mức thu phí xuất phát từ sự hỗ trợ của các cơ của các tạp chí, cuối cùng khiến quan liên bang sẽ được cung cấp việc xuất bản trở nên khó khăn ngay lập tức - không chỉ trong thời hơn đối với các tác giả có kinh phí 57 Số 11 năm 2022