Bướu trung thất giữa: Nghiên cứu loạt ca lâm sàng 49 trường hợp

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> BƯỚU TRUNG THẤT GIỮA: NGHIÊN CỨU LOẠT CA LÂM SÀNG<br /> 49 TRƯỜNG HỢP<br /> Nguyễn Hữu Lân*, Lê Tự Phương Thảo**, Nguyễn Huy Dũng*, Nguyễn Sơn Lam*, Nguyễn Thị Bích Yến*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Bướu trung thất giữa nguyên phát là tổn thương ít gặp, có nguồn gốc khác nhau, biểu hiện<br /> bệnh đa dạng. Các nghiên cứu về loại bệnh này không nhiều.<br /> Mục tiêu: Đánh giá các đặc điểm lâm sàng, hình ảnh X quang, loại mô bệnh học của tổn thương trung thất<br /> giữa.<br /> Chất liệu và phương pháp: Nghiên cứu mô tả loạt ca lâm sàng 49 bệnh nhân có tổn thương trung thất<br /> giữa được phẫu thuật cắt bỏ trong hơn 10 năm từ 2005 đến 2014 tại bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, Việt Nam.<br /> Kết quả: Trong số 49 bệnh nhân tham gia nghiên cứu, có 41 trường hợp (83,7%) tổn thương lành tính và 8<br /> trường hợp (16,3%) tổn thương ác tính. Bệnh nhân có tuổi trung bình là 41 tuổi (từ 15 tuổi đến 79 tuổi). Lao<br /> hạch (17 bệnh nhân, 34,7%) là nguyên nhân thường gặp nhất của tổn thương trung thất giữa, tiếp đến là bướu<br /> quái trưởng thành (7 bệnh nhân, 14,3%), ung thư hạch bạch huyết (5 bệnh nhân, 10,2%) và hạch viêm mạn tính<br /> (5 bệnh nhân, 10,2%).<br /> Kết luận: Tổn thương lành tính ở trung thất giữa thường gặp hơn tổn thương ác tính, trong đó lao hạch là<br /> tổn thương được chẩn đoán thường gặp nhất.<br /> Từ khóa: Bướu trung thất giữa, Bướu trung thất, Lao hạch.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> MIDDLE MEDIASTINAL LESIONS: A STUDY OF 49 CASES<br /> Nguyen Huu Lan, Le Tu Phuong Thao, Nguyen Huy Dung, Nguyen Son Lam, Nguyen Thi Bich Yen<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - Supplement of No 1 - 2015: 312 - 318<br /> Background: Primary mass lesions arising from the middle mediastinum are uncommon. Their origins vary<br /> and they have multiple manifestations. Studies reporting these tumors are few.<br /> Objective: The study was conducted to assess the clinical characteristics, radiological findings,<br /> histopathological types of lesions of the middle mediastinum.<br /> Materials and Methods: This was a case series study of 49 patients with middle mediastinal lesions who<br /> underwent surgical resection over a 10-year period from 2005 to 2014 in Pham Ngoc Thach hospital, Vietnam.<br /> Results: Out of 49 cases, 41 cases (83.7%) were benign and 8 (16.3%) were malignant. Age range was 15<br /> years to 79 years with a mean age of 41 years. Lymph node tuberculosis (17 cases, 34.7%) was the commonest<br /> cause of lesions seen in the middle mediastinum followed by mature teratoma (7 cases, 14.3%), lymphoma (5<br /> cases, 10.2%) and chronic inflammatory lymph node (5 cases, 10.2%).<br /> Conclusion: Benign middle mediastinal lesions are more common than malignant lesions with lymph node<br /> tuberculosis being the most commonly diagnosed mediastinal lesion.<br /> Keywords: mediastinal lesions, middle mediastinal lesions, lymph node tuberculosis.<br /> * Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: Ts. Bs. Nguyễn Hữu Lân<br /> ĐT: 0913185885<br /> <br /> 312<br /> <br /> ** Bệnh viện Quận 6, TP. Hồ Chí Minh<br /> Email: nguyenhuulan1965@gmail.com<br /> <br /> Phẫu Thuật Lồng Ngực<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Nhiều nhà giải phẫu học chia trung thất<br /> thành trung thất trước, trung thất giữa, trung<br /> thất sau(10). Trung thất giữa trải dài từ giới hạn<br /> sau của trung thất trước đến mặt trước của của<br /> cột sống và đến lối vào lồng ngực(19). Có rất nhiều<br /> loại bệnh ở trung thất với bệnh cảnh từ không<br /> triệu chứng lâm sàng đến các triệu chứng do tổn<br /> thương trung thất chèn vào các cơ quan kế<br /> cận(10). Tỷ lệ các tổn thương trung thất ở người<br /> lớn đã thay đổi đáng kể trong suốt 5 thập kỷ<br /> (1952-1991)(15). Tổn thương nguyên phát liên<br /> quan đến trung thất giữa thì ít gặp(7,11). Vì vậy,<br /> chúng tôi thực hiện nghiên cứu nhằm mô tả<br /> nhân khẩu học, biểu hiện lâm sàng, hình ảnh<br /> học, loại mô học của tổn thương lành tính và ác<br /> tính nằm ở trung thất giữa.<br /> <br /> BỆNH NHÂN - PHƯƠNG PHÁP<br /> Chúng tôi thực hiện nghiên cứu phân tích<br /> mô tả loạt ca lâm sàng 49 bệnh nhân nhập viện<br /> tại bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, thành phố Hồ<br /> Chí Minh để phẫu thuật chẩn đoán và/hoặc điều<br /> trị tổn thương bướu trung thất giữa từ năm 2005<br /> đến năm 2014. Trước phẫu thuật, tất cả bệnh<br /> nhân đều chụp cắt lớp điện toán lồng ngực.<br /> Chúng tôi ghi nhận các yếu tố tuổi, giới tính,<br /> triệu chứng lâm sàng, đặc điểm hình ảnh học X<br /> quang, loại tổn thương mô bệnh học của bướu<br /> trung thất giữa để đưa vào phân tích thống kê.<br /> Các số liệu sau khi thu thập sẽ được mã hóa và<br /> nhập vào máy vi tính, sử dụng phần mềm Stata<br /> 10 để xử lý. Chúng tôi sử dụng phép kiểm 2 để<br /> so sánh sự khác biệt về tỷ lệ giữa hai nhóm bệnh<br /> nhân cho các biến định tính. Thực hiện phép<br /> kiểm chính xác của Fisher (Fisher’s Exact Test)<br /> nếu có trên 20% số ô trong bảng chéo có tần số<br /> mong đợi nhỏ hơn 5. Chúng tôi sử dụng kiểm<br /> định thống kê “Shapiro test” để xác định giả<br /> thiết phân phối chuẩn của một biến số. Nếu biến<br /> số có phân phối chuẩn, chúng tôi dùng số trung<br /> bình và độ lệch chuẩn để mô tả dữ liệu; sử dụng<br /> kiểm định t với 2 mẫu độc lập để so sánh sự khác<br /> biệt cho các biến định lượng; nếu biến số không<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> có phân phối chuẩn, chúng tôi dùng số trung vị<br /> để mô tả dữ liệu; sử dụng kiểm định MannWhitney để so sánh sự khác biệt cho các biến<br /> định lượng. Tất cả các phương pháp kiểm định<br /> giả thuyết được thực hiện bằng cách sử dụng<br /> kiểm định 2 bên. Ngưỡng ý nghĩa là 0,05 (p <<br /> 0,05) để chấp nhận hay bác bỏ giả thuyết thống<br /> kê.<br /> KẾT QUẢ<br /> Bảng 1: Các loại bướu trung thất giữa.<br /> Các loại bướu trung thất giữa<br /> Lao hạch bạch huyết<br /> Hạch viêm mạn tính<br /> Ung thư hạch bạch huyết<br /> Lao hạch bạch huyết + Ung thư<br /> hạch bạch huyết<br /> Bướu quái trưởng thành<br /> Bướu quái trưởng thành + Bướu<br /> sợi thần kinh lành tính<br /> Nang trung thất<br /> Bướu sợi thần kinh lành tính<br /> Bướu bao sợi thần kinh lành tính<br /> Bướu tuyến ức lành tính<br /> Ung thư biểu mô tuyến ức<br /> Sarcoidosis<br /> Bướu mạch máu<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Nữ<br /> (n)<br /> 11<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> Nam<br /> (n)<br /> 5<br /> 4<br /> 3<br /> <br /> Tổng<br /> cộng<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3<br /> <br /> 7<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 4<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 26<br /> <br /> 2<br /> 2<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 23<br /> <br /> 6<br /> 3<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 2<br /> 1<br /> 49<br /> <br /> 16<br /> 5<br /> 4<br /> <br /> Trong khoảng hơn 10 năm (từ năm 2005 đến<br /> năm 2014) chúng tôi thu dung được 49 bệnh<br /> nhân bướu trung thất giữa có tuổi trung vị là 41<br /> tuổi (từ 15 tuổi đến 79 tuổi), bao gồm 23 (46,9%)<br /> bệnh nhân nam có tuổi trung vị là 44 tuổi (từ 15<br /> tuổi đến 79 tuổi), 26 (53,1%) bệnh nhân nữ có<br /> tuổi trung vị là 37,5 tuổi (từ 17 tuổi đến 69 tuổi).<br /> Không có khác biệt có ý nghĩa thống kê về tuổi<br /> theo giới tính của bệnh nhân tham gia nghiên<br /> cứu (p > 0,8). Có 41 (83,7%) bệnh nhân bướu<br /> trung thất giữa lành tính với tuổi trung vị là 31<br /> tuổi (từ 15 tuổi đến 69 tuổi); 8 (16,3%) bệnh nhân<br /> bướu trung thất giữa ác tính với tuổi trung vị là<br /> 53,5 tuổi (từ 31 tuổi đến 79 tuổi). Tuổi của bệnh<br /> nhân có tổn thương mô bệnh học ác tính cao hơn<br /> có ý nghĩa thống kê tuổi của bệnh nhân có tổn<br /> thương mô bệnh học lành tính (p < 0,05). Tỷ lệ<br /> bướu trung thất giữa lành tính/ác tính ở bệnh<br /> <br /> 313<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> nhân nữ là 23/3, ở bệnh nhân nam là 18/5. Không<br /> có khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỷ lệ bướu<br /> trung thất giữa lành tính/ác tính theo giới tính<br /> của bệnh nhân tham gia nghiên cứu (p > 0,4).<br /> Các loại bướu trung thất giữa theo giới tính được<br /> trình bày trong bảng 1. Bảng 2 trình bày các triệu<br /> chứng lâm sàng, bảng 3 trình bày các đặc điểm<br /> hình ảnh học theo bản chất mô học lành tính hay<br /> ác tính của bệnh nhân bướu trung thất giữa.<br /> Bảng 2: Triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân bướu<br /> trung thất giữa<br /> Triệu chứng lâm sàng<br /> Đau ngực<br /> Ho<br /> Khó thở<br /> Sốt<br /> Ho ra máu<br /> Sụt cân<br /> Khàn tiếng<br /> Không triệu chứng lâm sàng<br /> <br /> Lành tính<br /> (n = 41)<br /> 26<br /> 29<br /> 10<br /> 16<br /> 2<br /> 4<br /> 1<br /> 5<br /> <br /> Ác tính<br /> (n = 8)<br /> 6<br /> 6<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 2<br /> 1<br /> <br /> Bảng 3: Đặc điểm hình ảnh học và các thủ thuật chẩn<br /> đoán mô học bướu trung thất giữa.<br /> Đặc điểm hình ảnh học<br /> Mật độ đồng nhất<br /> Vôi hóa<br /> <br /> Lành tính<br /> (n = 41)<br /> 33<br /> 8<br /> <br /> Ác tính<br /> (n = 8)<br /> 7<br /> 1<br /> <br /> 14<br /> 26<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 7<br /> 1<br /> <br /> 27<br /> <br /> 7<br /> <br /> 13<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 39<br /> <br /> 8<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> Đặc tính bờ trung thất:<br /> + Tròn đều<br /> + Đa cung<br /> + Không đều, lởm chởm hình tia<br /> Hình ảnh soi phế quản ống mềm:<br /> + Bình thường, không thực hiện<br /> sinh thiết qua soi phế quản<br /> + Nghi ngờ bất thường, sinh thiết<br /> qua soi phế quản nhưng không có<br /> chẩn đoán xác định<br /> + Nghi ngờ bất thường, sinh thiết<br /> qua soi phế quản có kết quả chẩn<br /> đoán xác định<br /> Sinh thiết bướu trung thất giữa<br /> bằng kim dưới hướng dẫn chụp<br /> cắt lớp điện toán lồng ngực:<br /> + Không thực hiện<br /> + Thực hiện sinh thiết nhưng<br /> không có chẩn đoán xác định<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Bướu có nguồn gốc từ trung thất trước hay<br /> trung thất sau lan vào trung thất giữa thì thường<br /> <br /> 314<br /> <br /> gặp, trong khi tổn thương có nguồn gốc từ trung<br /> thất giữa ít gặp hơn. Tổn thương nguyên phát<br /> của trung thất giữa gồm có bệnh lý hạch bạch<br /> huyết, tổn thương nang, bướu nguồn gốc thần<br /> kinh, các u trung mô, bướu của cơ quan trong<br /> trung thất hay tổn thương do tiến trình phát<br /> triển lành tính khác(11). Bướu trung thất có một<br /> phổ rộng về tổ chức học và hình ảnh học. Nhiều<br /> hình ảnh trung thất được xem xét khi chụp X<br /> quang ngực theo qui ước, và sự hiện diện của<br /> bướu hay sự biến dạng của trung thất là yếu tố<br /> then chốt để nghi ngờ hình ảnh trung thất bất<br /> thường. Tuy nhiên, chụp cắt lớp điện toán lồng<br /> ngực là công cụ quan trọng nhất để đánh gía<br /> bướu trung thất. Hình ảnh chụp cắt lớp điện<br /> toán dựa trên tính chất đặc trưng của khí, mô<br /> mỡ, nước và vôi hóa. Các hình ảnh tái tạo có độ<br /> phân giải cao phản ánh mối quan hệ giải phẫu<br /> chi tiết của bướu với các cấu trúc liền kề nhau.<br /> Xem xét các mối liên quan với màng ngoài tim,<br /> các buồng tim, cột sống và mạch máu là những<br /> chỉ định thường gặp (10). Trong nghiên cứu của<br /> chúng tôi, thường gặp bướu trung thất giữa lành<br /> tính hơn ác tính (83,7% so với 16,3%). Tuổi trung<br /> vị của bệnh nhân bướu ác tính cao hơn có ý<br /> nghĩa thống kê tuổi trung vị của bệnh nhân<br /> bướu lành tính (53,5 tuổi so với 31 tuổi, p < 0,05).<br /> Các triệu chứng lâm sàng thường gặp là ho<br /> (70,1% ở bệnh nhân lành tính so với 75% ở bệnh<br /> nhân ác tính, p > 0,05), đau ngực (63,4% ở bệnh<br /> nhân lành tính so với 75% ở bệnh nhân ác tính, p<br /> > 0,05), khó thở (24,4% ở bệnh nhân lành tính so<br /> với 12,5% ở bệnh nhân ác tính, p > 0,05). Triệu<br /> chứng sốt, sụt cân, ho ra máu chỉ gặp ở ở bệnh<br /> nhân lành tính theo thứ tự là 39%, 9,8%, 4,9%,<br /> trong khi bệnh nhân ác tính không có triệu<br /> chứng này. Triệu chứng khàn tiếng gặp ở 2,4%<br /> bệnh nhân lành tính so với 25% ở bệnh nhân ác<br /> tính, p < 0,02). Bệnh nhân không có triệu chứng<br /> lâm sàng chỉ gặp ở 12,2% trường hợp bướu lành<br /> tính so với 12,5% trường hợp bướu ác tính, p ><br /> 0,05). Trong 17 bệnh nhân lao hạch trung thất,<br /> triệu chứng sốt chỉ gặp ở 47,1% trường hợp.<br /> Bướu có mật độ đồng nhất gặp ở 80,5% bướu<br /> <br /> Phẫu Thuật Lồng Ngực<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> lành tính so với 87,5% bướu ác tính (p > 0,05).<br /> Bướu có vôi hóa gặp ở 19,5% bướu lành tính so<br /> với 12,5% bướu ác tính (p > 0,05). Bướu có bờ<br /> ngoài tròn đều chỉ gặp ở bướu lành tính (34,1%).<br /> Bướu có bờ ngoài không đều, lởm chởm hình tia<br /> chỉ gặp ở bướu ác tính (12,5%). Bướu có bờ ngoài<br /> đa cung gặp ở 63,4% bướu lành tính so với 87,5%<br /> bướu ác tính (p > 0,05). Cách thức chẩn đoán qua<br /> soi phế quản ống mềm hay sinh thiết bướu trung<br /> thất giữa bằng kim dưới hướng dẫn chụp cắt lớp<br /> điện toán lồng ngực không mang lại hiệu quả<br /> chẩn đoán xác định, nên thường phải soi trung<br /> thất hay mở lồng ngực xác định bản chất mô<br /> bệnh học.<br /> Bệnh lý hạch bạch huyết là bất thường<br /> thường gặp nhất của trung thất giữa, có thể hạch<br /> to ác tính và lành tính. Nguyên nhân thường gặp<br /> nhất của hạch to ác tính là ung thư hạch thứ phát<br /> di căn từ ung thư phổi, ung thư thực quản, ung<br /> thư đầu và cổ. Nhiễm trùng tạo u hạt cũng có thể<br /> có biểu hiện tại hạch trung thất, với vôi hóa hạch<br /> bạch huyết là những hình ảnh thường gặp.<br /> Histoplasmosis và coccidiomycosis thường gặp<br /> theo thứ tự ở cư dân của thung lũng sông Ohio<br /> và tây nam Hoa Kỳ. Sarcoidosis thường có biểu<br /> hiện bệnh lý hạch trung thất hoặc hạch rốn phổi<br /> với đặc trưng là u hạt không có bả đậu hóa(3). Các<br /> bệnh nhiễm trùng thường gặp nhất do phì đại<br /> hạch trung thất bao gồm lao và nhiễm<br /> histoplasmose. Phì đại hạch trung thất do lao<br /> thường thấy ở bệnh nhân lao sơ nhiễm và bệnh<br /> nhân HIV/AIDS (14). Hạch cạnh khí quản bên<br /> phải là nơi thường bị nhiễm trùng nhất. Trên<br /> hình ảnh chụp cắt lớp điện toán lồng ngực, hạch<br /> lao thường ở vùng rốn phổi dưới, có thể tạo hình<br /> vòng cung hay kết hợp thành khối lớn có ranh<br /> giới không rõ (9). Trong nghiên cứu của chúng tôi,<br /> thường gặp nhất là bệnh lý hạch lành tính như<br /> lao hạch bạch huyết (34,7%, 17/49 bệnh nhân),<br /> hạch viêm mạn tính (10,2%, 5/49 bệnh nhân),<br /> Sarcoidosis (4,1%, 2/49 bệnh nhân). Số bệnh nhân<br /> bị lao hạch trung thất chiếm tỷ lệ cao nhất trong<br /> bệnh lý hạch trung thất giữa là phù hợp với tình<br /> hình dịch tễ lao, HIV tại Việt Nam. Vì theo Elliot<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> A.M. và cộng sự, nhiễm HIV làm tăng khả năng<br /> bị lao ngoài phổi (5). Theo báo cáo kiểm soát lao<br /> toàn cầu 2013 của tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam<br /> đứng thứ 12 trong số 22 nước có số bệnh nhân<br /> lao cao nhất thế giới. Trong năm 2012, Việt Nam<br /> có 103.906 người mắc lao với tần suất người<br /> nhiễm HIV trong số những người mắc lao là<br /> 6,97% (18). Ung thư hạch bạch huyết chiếm gần<br /> 20% các trường hợp ung thư trung thất ở người<br /> lớn và 50% các trường hợp ung thư trung thất ở<br /> trẻ em. Ung thư hạch bạch huyết là nguyên nhân<br /> thường gặp nhất của bướu trung thất trẻ em.<br /> Ung thư hạch bạch huyết Hodgkin gặp trong<br /> khoảng 50-70% các trường hợp ung thư hạch<br /> bạch huyết trung thất, trong khi ung thư hạch<br /> bạch huyết không Hodgkin chiếm 15-25%. Dù<br /> rằng các nhóm hạch trung thất trước và cạnh khí<br /> quản hay liên quan tới bệnh lý ung thư hạch<br /> bạch huyết, nhưng bất kỳ nhóm hạch nào trong<br /> lồng ngực cũng có thể bị ung thư hạch bạch<br /> huyết. Ung thư hạch bạch huyết Hodgkin<br /> thường có liên quan tới lớn hơn hoặc bằng 2<br /> nhóm hạch, trong khi khoảng 50% ung thư hạch<br /> bạch huyết không Hodgkin thường chỉ liên quan<br /> tới một nhóm hạch(2). Trong nghiên cứu của<br /> chúng tôi, ung thư hạch bạch huyết chỉ chiếm<br /> 10,2% (5/49 bệnh nhân) bệnh lý trung thất giữa.<br /> Đặc biệt có một bệnh nhân bị đồng thời ung thư<br /> hạch bạch huyết và lao hạch bạch huyết. Theo<br /> Sahoo R. và cộng sự, bệnh ác tính có thể chịu<br /> trách nhiệm trong việc hoạt hóa lao đang tồn tại,<br /> làm tăng sự nhạy cảm đối với nhiễm trùng ngoại<br /> lai hoặc các peptid của bướu được sản xuất ra đã<br /> tác động lên hàng triệu u hạt và cho phép vi<br /> khuẩn lao nhân lên(16).<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, bướu quái<br /> trưởng thành gặp trong 16,3% trường hợp (8/49<br /> bệnh nhân). Phần lớn bướu tế bào mầm là loại tế<br /> bào sinh dục và nằm ngay đường giữa của cơ thể<br /> có tạo hình ảnh tổ chức hoá, tạo hang cả bên phải<br /> và trái. Trung thất là vị trí thường gặp nhất của<br /> tế bào sinh dục lạc chỗ. Bướu tế bào mầm chiếm<br /> từ 10-15% các bướu trung thất trước ở người lớn<br /> và 25% ở trẻ em. Chỉ 3% bướu tế bào mầm ở<br /> <br /> 315<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> trung thất sau. Phân loại bệnh học gồm bướu tế<br /> bào mầm dạng bướu quái và bướu tế bào mầm<br /> không dạng bướu quái. Bướu quái là loại bướu<br /> tế bào mầm trung thất thường gặp nhất. Bướu<br /> quái trưởng thành thường không có triệu chứng<br /> và chiếm 60-70% bướu tế bào mầm trung thất.<br /> Chúng là loại bướu lành biệt hóa cao chứa nhiều<br /> thành phần ngoại phôi bì. Nếu một bướu quái<br /> chứa tổ chức bào thai hoặc thành phần nội tiếtthần kinh, nó được xem như dạng chưa trưởng<br /> thành và có tiên lượng dè dặt. Các kết hợp thông<br /> thường của bướu quái trưởng thành là mô mềm,<br /> dịch, mỡ, vôi hóa gặp trong 39% trường hợp; mô<br /> mềm, dịch, mỡ gặp trong 24% trường hợp; mô<br /> mềm và dịch gặp trong 15% trường hợp. Trong<br /> 15% các trường hợp, bướu quái trưởng thành là<br /> các sang thương nang không đặc hiệu không có<br /> mỡ hay can xi. Bướu tế bào mầm không dạng<br /> bướu quái là loại bướu ác ít gặp, thường gặp ở<br /> người nam trẻ và hầu hết đều ở trung thất trên<br /> trước. Những bướu này thường phát triển<br /> nhanh và to lớn(10). Trong nghiên cứu của chúng<br /> tôi, không có trường hợp bướu tế bào mầm ở<br /> trung thất giữa.<br /> Các bướu có nguồn gốc thần kinh như bướu<br /> bao sợi thần kinh phế vị và bướu cận hạch thần<br /> kinh thường hiếm khi xuất phát từ trung thất<br /> giữa (11). Bướu nguồn gốc thần kinh chiếm<br /> khoảng 20% bướu trung thất người lớn, 35%<br /> bướu trung thất trẻ em và thường là nguyên<br /> nhân của bướu trung thất sau. 70% - 80% bướu<br /> nguồn gốc thần kinh là lành tính, và gần 50%<br /> bệnh nhân không có triệu chứng lâm sàng.<br /> Những bướu này chia thành hai nhóm là bướu<br /> sợi thần kinh lành tính và bướu vỏ bao sợi thần<br /> kinh lành tính. Bướu sợi thần kinh lành tính là<br /> dạng bướu thần kinh trung thất thường gặp nhất<br /> (70%), có nguồn gốc từ thần kinh cột sống hoặc<br /> thần kinh gần gian sườn, hiếm khi phát triển từ<br /> thần kinh phế vị, thần kinh hầu họng và thần<br /> kinh hoành. Bướu bao sợi thần kinh lành tính<br /> chiếm tỷ lệ khoảng 50% bướu thần kinh trung<br /> thất và thường gặp ở bệnh nhân từ 20-30 tuổi.<br /> Bướu sợi thần kinh lành tính là dạng bướu mô<br /> <br /> 316<br /> <br /> mềm không có vỏ bọc, chiếm khoảng 20% bướu<br /> thần kinh trung thất. Sự thay đổi nhanh chóng<br /> của một bướu sợi thần kinh đang ổn định và sự<br /> xuất hiện các triệu chứng thần kinh cho thấy có<br /> sự hình thành bướu bao sợi thần kinh ác tính.<br /> Các bướu này liên quan mật thiết với bướu sợi<br /> thần kinh lành tính nhưng tăng tính tương phản<br /> và tăng tín hiệu không thuần nhất trên cộng<br /> hưởng từ hơn(10). Mặc dù đa số các bướu bao sợi<br /> thần kinh trong lồng ngực đều xuất phát từ các<br /> nhánh của thần kinh liên sườn hoặc thần kinh<br /> giao cảm, nhưng cũng có thể xuất phát từ thần<br /> kinh hoành hay thần kinh phế vị(4). Nghiên cứu<br /> của chúng tôi ghi nhận bướu nguồn gốc thần<br /> kinh gặp trong 10,2% trường hợp bướu trung<br /> thất giữa (5/49 bệnh nhân). Trong số này có ba<br /> bệnh nhân bị bướu sợi thần kinh lành tính, một<br /> bệnh nhân bị đồng thời bướu quái trưởng thành<br /> và bướu sợi thần kinh lành tính, một bệnh nhân<br /> bị bướu bao sợi thần kinh lành tính.<br /> Nang trung thất là một nhóm bệnh lý không<br /> đồng nhất bao gồm bệnh lý tăng sinh, bệnh bẩm<br /> sinh, bệnh nhiễm trùng, chiếm 20-32% các<br /> trường hợp bướu trung thất tiên phát, phần lớn<br /> ở trung thất giữa(17). Trong nghiên cứu của chúng<br /> tôi có 12,2% trường hợp (6/49 bệnh nhân) nang<br /> trung thất giữa, bao gồm 4 trường hợp nang<br /> dạng ruột, một trường hợp nang phế quản, một<br /> trường hợp nang tuyến ức lành tính. Do hệ hô<br /> hấp và ống tiêu hóa đều phát triển từ ống ruột<br /> nguyên thuỷ, nang phát triển từ chúng được<br /> xem như có nguồn gốc tiêu hoá chung, dù chúng<br /> có đặc hiệu cho phế quản, ruột hay cả hai.<br /> Những sang thương như vậy là dạng bất thường<br /> được tạo thành trong các giai đoạn biệt hóa và<br /> phát triển phôi thai của ruột nguyên thuỷ. Nang<br /> dạng ruột trong lồng ngực chiếm 20% nang đôi<br /> của đường tiêu hoá. Cấu trúc nang dạng ruột<br /> chứa các lớp cơ trơn và lớp niêm mạc dạ dàyruột. Nang dạng ruột hay nang đôi đường tiêu<br /> hoá rất hiếm gặp, là một nhóm bệnh bất thường<br /> cấu trúc bẩm sinh có chứa thành cơ trơn và cấu<br /> trúc lớp niêm mạc giống dạ dày-ruột. Nang dạng<br /> ruột thường gặp ở trẻ em, có khuynh hướng xuất<br /> <br /> Phẫu Thuật Lồng Ngực<br /> <br />