Ca lâm sàng pheochromocytoma mang tính gia đình do đột biến gen RET

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> CA LÂM SÀNG PHEOCHROMOCYTOMA MANG TÍNH GIA ĐÌNH<br /> DO ĐỘT BIẾN GEN RET<br /> Đỗ Đức Minh*, Trần Viết Thắng**, Mai Phương Thảo***<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Paragangliomas là các khối u thần kinh nội tiết nằm ở các hạch thần kinh có nguồn gốc<br /> từ mào thần kinh trong giai đoạn phôi thai, khi khối u này nằm ở tủy thượng thận (được xem như là<br /> một phần của hệ thần kinh giao cảm) nó có tên gọi là pheochromocytomas. Các khối u này, bao gồm<br /> pheochromocytomas và paragangliomas (PPGLs), tiết ra một lượng lớn catecholamin theo từng đợt<br /> dẫn đến hậu quả là bệnh nhân có triệu chứng của những cơn cường giao cảm nặng và tăng huyết áp<br /> kháng trị. Hiện nay, với các tiến bộ trong y học, một phần ba số ca PPGLs đã được xác định do nguyên<br /> nhân di truyền mà chủ yếu là do đột biến tế bào dòng mầm ở 1 trong số 14 gen liên quan. Việc xác<br /> định bất thường di truyền ở bệnh nhân PPGLs rất cần thiết vì (i) đột biến một số gen có thể gây ra<br /> khối u ác tính có khả năng di căn cao (ii) nó quyết định kế hoạch theo dõi và điều trị phòng ngừa phù<br /> hợp nhất cho bệnh nhân và người thân trực hệ thông qua tư vấn di truyền.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Mô tả ca lâm sàng.<br /> Kết quả: Chúng tôi mô tả ca lâm sàng bệnh nhân pheochromocytoma phát hiện đột biến dòng<br /> mầm gen RET, một proto-oncogen mà khi đột biến sẽ gây ra u đa tuyến nội tiết típ 2.<br /> Kết luận: Bệnh nhân được tư vấn di truyền và được đề nghị cắt tuyến giáp dự phòng.<br /> Từ khóa: paraganglioma, pheochromocytoma, đột biến gen, gen RET, đa u tuyến nội tiết típ 2<br /> ABSTRACT<br /> A FAMILIAL PHEOCHROMOCYTOMA CASE CAUSED BY MUTATION IN RET GENE<br /> Do Duc Minh, Tran Viet Thang, Mai Phuong Thao<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 21 - No 2 - 2017: 79- 83<br /> <br /> Objectives: Paragangliomas are neuroendocrine tumors originated from neural crest cells, they are<br /> named pheochromocytomas when locating in the adrenal medulla (an element of autonomic nervous<br /> system). Pheochromocytomas and paragangliomas (PPGLs) episodically secret a large amount of<br /> catecholamine that causes sympathetic hyperactivities and resistant hypertension. Currently, it is well-<br /> recognized that one-third of PPGL cases are hereditary and associated with germ-line mutation in one<br /> among 14 genes. Identifying genetic mutation in PPGL probands is necessary because (i) several genetic<br /> mutations may cause malignant tumors with highly metastatic capabilities (ii) it determines the treatment<br /> and follow-up strategies for the patients and their first-degree relatives through genetic counseling.<br /> Materials & Methods: Case report.<br /> Results: Here we describe a pheochromocytoma case with germ-line mutation in RET gene, a<br /> proto-oncogene in which mutation causes multiple endocrine neoplasia type 2.<br /> Conclusion: The patient was consulted with her genetic result and was recommended for<br /> thyroidectomic prevention.<br /> <br /> *Trung tâm Y sinh học phân tử, **Bộ môn Nội tiết, ***Bộ môn Sinh lý học, Đại học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: TS.BS. Đỗ Đức Minh ĐT: 0932999989 Email: mdt14284@yahoo.com<br /> <br /> <br /> <br /> Nội Tiết 79<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017<br /> <br /> Keywords: paraganglioma, pheochromocytoma, genetic mutation, RET gene, multiple endocrine<br /> neoplasia type 2<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Neurofibromatosis típ 1)(2). Việc xác định bất<br /> thường di truyền trên các bệnh nhân PPGLs<br /> Paragangliomas (PGLs) là các khối u<br /> ngày càng quan trọng vì: (i) tần suất cao (lên<br /> thần kinh nội tiết có nguồn gốc từ mào thần<br /> đến 30%) (ii) đột biến một số gen có nguy cơ<br /> kinh trong giai đoạn phôi thai. Vị trí của các<br /> khối u ác tính và khả năng di căn cao<br /> khối u này có thể nằm ở các hạch thần kinh<br /> (SDHB) (iii) xác định nguyên nhân di truyền<br /> giao cảm hoặc phó giao cảm khắp cơ thể và<br /> sẽ quyết định kế hoạch theo dõi và điều trị<br /> khi khối u này nằm ở tủy thượng thận (được<br /> phòng ngừa phù hợp nhất cho bệnh nhân và<br /> xem như một phần của hệ thần kinh giao<br /> người thân trực hệ. Dưới đây, chúng tôi mô<br /> cảm), chúng có tên gọi là<br /> tả ca lâm sàng bệnh nhân<br /> pheochromocytomas (PCCs). Triệu chứng<br /> pheochromocytoma có yếu tố gia đình cao<br /> lâm sàng của PCCs tương đối đa dạng, bao<br /> và được phát hiện có đột biến dòng mầm<br /> gồm đau hông lưng, tăng huyết áp, tam<br /> gen RET.<br /> chứng kinh điển: nhức đầu, đánh trống<br /> ngực, vã mồ hôi, cho đến không có triệu CA LÂM SÀNG<br /> chứng (khối u thượng thận được phát hiện Bệnh nhân LÂM THỊ KIM Y, nữ, 32 tuổi,<br /> tình cờ). Nhiều công trình nghiên cứu về nhập viện vì biết có khối u tuyến thượng<br /> paragangliomas và pheochromocytomas thận phải.<br /> (gọi chung là PPGLs: pheochromocytoma Tiền căn<br /> and paragangliomas) đã đúc kết quy luật số<br /> Bệnh nhân không ghi nhận tăng huyết<br /> 10 của bệnh lý này, đó là: 10% xảy ra ở trẻ<br /> áp. Bệnh nhân đã được chẩn đoán u thượng<br /> em, 10% ác tính, 10% ngoài thượng thận và<br /> thận 2 bên cách đây 2 năm và đã được phẫu<br /> 10% không chức năng(3). Với các tiến bộ<br /> thuật lấy u thượng thận trái tại thời điểm đó<br /> trongy học, đến nay, các nhà khoa học đã<br /> tuy nhiên không rõ chẩn đoán.<br /> xác định được cứ 3 ca PPGLs thì có 1 ca là<br /> Tiền căn gia đình<br /> do nguyên nhân di truyền và chủ yếu là do<br /> Cha bệnh nhân có 2 người vợ:<br /> đột biến dòng mầm tại 1 trong số 14 gen bao<br /> Người vợ thứ 1: có 8 con chung, trong số<br /> gồm: NF1, RET, VHL, SDHD, SDHC, SDHB,<br /> này có 1 người con trai đột tử ở tuổi 30<br /> EGLN1/PHD2, KIF1B, SDH5/SDHAF2, IDH1,<br /> (không rõ nguyên nhân), 1 người con trai đã<br /> TMEM127, SDHA, MAX và HIF2A(1). Theo phẫu thuật cắt khối u thượng thận 2 bên<br /> khuyến cáo của hội nội tiết Hoa Kỳ, tất cả (không rõ chẩn đoán) và 1 người con gái có<br /> các bệnh nhân PPGLs cần được tư vấn để khối u thượng thận trái đã được phẫu thuật<br /> thực hiện xét nghiệm di truyền đặc biệt là nhưng đã qua đời do đột quỵ.<br /> các đối tượng có nguy cơ cao: tiền sử gia Người vợ thứ 2: Có 2 người con gái bao<br /> đình PPGLs, khối u 2 bên thượng thận hoặc gồm bệnh nhân và chị gái. Người chị gái đã<br /> đa ổ, triệu chứng di căn,biểu hiện lâm sàng phẫu thuật khối u thượng thận hai bên và bị<br /> hội chứng (von Hippel-Lindau, MEN2, đột quỵ sau khi phẫu thuật.<br /> <br /> <br /> <br /> 80 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1. Phả hệ gia đình của bệnh nhân<br /> Thăm khám lâm sàng Hình ảnh học<br /> Không có biểu hiện lâm sàng các hội CT scan<br /> chứng MEN2A, VHL, NF1.<br /> HA: 100/60 mmHg, trong cơn: 150/100<br /> mmHg.<br /> Không có các sang thương da.<br /> Cận lâm sàng<br /> Bình<br /> Kết quả<br /> thường<br /> Catecholamin Adrenalin 7,6 mcg