zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Tự Nhiên

» Môi trường

Các biện pháp phòng trị lũ bùn đá - biện pháp phòng trị kiến nghị cho khu vực Bản Khoang - Sapa - Lào Cai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Báo xấu

17
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Các biện pháp phòng trị lũ bùn đá - biện pháp phòng trị kiến nghị cho khu vực Bản Khoang - Sapa - Lào Cai trình bày tổng quan về phân loại các biện pháp phòng trị. Trên cơ sở phân tích, bài báo kiến nghị lựa chọn các biện pháp áp dụng cho một khu vực có nguy cơ lũ bùn đá cụ thể ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Các biện pháp phòng trị lũ bùn đá - biện pháp phòng trị kiến nghị cho khu vực Bản Khoang - Sapa - Lào Cai

Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0 CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ LŨ BÙN ĐÁ - BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ KIẾN NGHỊ CHO KHU VỰC BẢN KHOANG - SAPA - LÀO CAI Nguyễn Quang Tuấn1, Vũ Thị Hà Trang2, Nguyễn Thu Hằng2 1 Trường Đại học Thủy lợi, email: nqtuan@tlu.edu.vn 2 Lớp 60CNK, Trường Đại học Thủy lợi 1. GIỚI THIỆU CHUNG trên đường di chuyển hoặc 3) Định hướng dòng vật liệu lũ bùn đá khi qua khu vực cần bảo vệ. Lũ bùn đá (debris flow) là hiện tượng địa Phân loại theo hình thức đối phó: Các chất hay một dạng dịch chuyển khối với dòng biện pháp được chia thành 2 nhóm: các biện nước chứa một lượng lớn vật liệu dạng hạt có pháp chủ động và các biện pháp bị động [2]. kích thước khác nhau (từ khối, tảng, dăm, Các biện pháp chủ động tập trung vào nguy cuội... đến vật liệu đất hạt nhỏ như cát, bụi, cơ xảy ra, ngăn chặn sự kích hoạt, vận sét). Lũ bùn đá xảy ra bất ngờ, tốc độ dịch chuyển và lắng đọng của lũ bùn đá. Do đó, có chuyển nhanh, kèm theo tác động phá hoại thể thay đổi quy mô và tần suất xảy ra lũ bùn lớn dọc đường lũ bùn đá đi qua, gây thảm đá. Các biện pháp bị động tập trung vào các họa đối với cơ sở hạ tầng, người và tài sản. ảnh hưởng của lũ bùn đá làm giảm thiệt hại Có nhiều biện pháp phòng trị có thể được áp do lũ bùn đá gây ra. dụng để giảm thiểu thiệt hại do lũ bùn đá gây Phân loại theo thời gian áp dụng: Theo ra. Để có cơ sở tốt cho việc lựa chọn biện thời gian áp dụng, các biện pháp được chia pháp phòng chống lũ bùn đá, cần có một cái thành 2 nhóm: các biện pháp tạm thời và các nhìn tổng quan và đúng đắn về các biện pháp. biện pháp lâu dài. Dựa trên nghiên cứu về các giải pháp phòng Phân loại theo dạng giải pháp: Các giải trị lũ bùn đá, cùng với nghiên cứu nguyên lý, pháp phòng trị lũ bùn đá được chia thành 2 cơ chế làm việc, ưu và nhược điểm của mỗi nhóm: giải pháp phi công trình và giải pháp loại, bài báo trình bày tổng quan về phân loại công trình. Chi tiết về phân loại này đã được các biện pháp phòng trị. Trên cơ sở phân tích, trình bày ở bài báo [3]. Theo [4], các giải bài báo kiến nghị lựa chọn các biện pháp áp pháp phi công trình gồm: dự báo nguy cơ, dụng cho một khu vực có nguy cơ lũ bùn đá cảnh báo, sơ tán, quản lý sử dụng đất và quy cụ thể ở Việt Nam. hoạch công trình, đào tạo tuyên truyền nâng 2. CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ LŨ cao nhận thức của người dân. Các giải pháp BÙN ĐÁ công trình gồm có các dạng công trình khác nhau: công trình chắn bùn đá, công trình Theo nghiên cứu tổng quan, có nhiều biện hướng dòng, công trình gia cố lòng dẫn, công pháp phòng trị lũ bùn đá khác nhau và có thể trình bảo vệ mái dốc, các công trình ngăn và phân loại theo nhiều cách, cụ thể như sau: chỉnh trị dòng chảy. Một số biện pháp công Phân loại theo cách tiếp cận: Theo [1], trình chỉnh trị lũ bùn đá phổ biến được minh dòng lũ bùn đá có thể được kiểm soát hoặc họa trong Hình 3. giảm thiểu theo ba cách tiếp cận: 1) Kiểm soát Qua nghiên cứu, có thể thấy có rất nhiều xói mòn trên thượng nguồn, 2) Chặn vật liệu đá biện pháp phòng trị lũ bùn đá khác nhau và 175
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0 có các cách phân chia khác nhau. Các biện bình ở ba khu vực lần lượt là: lớn hơn 15o đối pháp bị động và các biện pháp phi công trình với khu vực thu nước, 8o đến 15o với khu vực được đánh giá là thích hợp hơn với điều kiện dịch chuyển và dưới 8o với khu vực tích tụ. kinh tế hạn hẹp. Các giá trị độ dốc này có phần nhỏ hơn so Đối với các biện pháp công trình, việc lựa với độ dốc lòng dẫn phân chia các khu vực chọn biện pháp cần phù hợp với điều kiện theo kiến nghị trong tiêu chuẩn Nhật Bản [6]. thực tế, thường phụ thuộc đặc điểm của dòng Có thể thấy, các khu vực được phân chia khá lũ bùn đá, đặc điểm nón phóng vật, mục đích rõ và điển hình cho khu vực có hoạt động lũ của phòng trị, nguồn lực, công nghệ và thiết bị bùn đá. Vùng thu nước khá rộng lớn và sẵn có để thiết kế, xây dựng và duy tu bảo không có dân cư, trong đó có một số vị trí dưỡng. Một vài loại công trình thường được sử mái dốc có nguy cơ trượt lở. Khu vực dịch dụng kết hợp để nâng cao hiệu quả phòng trị. chuyển có diện phân bố hẹp và có dạng thắt cổ chai trước khi đến vùng lắng đọng. Phần lớn khu vực nằm trong diện lộ của hệ tầng Sin Quyền (PP-MPsq), thành phần chủ yếu là các đá biến chất có cấu tạo phiến. Khảo sát a b sơ bộ về địa hình và địa chất thực tế cho thấy, ngay trong vùng dịch chuyển cũng có các vị trí có nguy cơ mất ổn định mái dốc. Vùng tích tụ có dạng nón phóng vật lớn và khá rõ rệt. Một phần dân cư và công trình đường giao thông chính liên xã nằm trong khu vực c d dịch chuyển lũ bùn đá. Một phần dân cư nằm trong khu vực lắng đọng (màu xanh dương), chủ yếu tập trung ở vùng đỉnh và dọc theo rìa phía bắc của nón phóng vật. Phần còn lại của nón phóng vật không có dân cư sinh sống, không có tuyến đường chính nào đi qua, chỉ có một số công trình nuôi thả cá hồi. Hình 1. Một số biện pháp công trình phòng trị đá và khu vực áp dụng tương ứng: (a) Hố lắng ở nón phóng vật; (b) Đập ngăn bùn đá khu vực di chuyển; (c) Tường chắn định hướng dòng; (d) Tường/đê nắn dòng [5] 3. LỰA CHỌN GIẢI PHÁP PHÒNG TRỊ Hình 2. Vật liệu bùn đá trên đường qua Bản LŨ BÙN ĐÁ CHO KHU VỰC BẢN Khoang (trái); một tảng đá kích thước lớn do KHOANG - SAPA lũ bùn đá trước Trung tâm Y tế (phải) Địa điểm nghiên cứu được chọn là khu vực Với giả thiết điều kiện kinh tế cho phép, địa phận xã Bản Khoang, huyện Sa Pa, tỉnh dựa trên sự phân khu lũ bùn đá, đặc điểm Lào Cai. Đây là nơi đã xảy ra trận lũ bùn đá phân bố dân cư và công trình cơ sở hạ tầng kinh hoàng năm 2013 làm nhiều người chết và hiện tại, các biện pháp phòng trị công trình gây thiệt hại lớn cho cơ sở hạ tầng (Hình 2). được lựa chọn và đề xuất như trong Hình 1. Dựa vào đặc điểm địa hình, khu vực nghiên Các biện pháp phòng trị lũ bùn đá kiến cứu có thể phân chia các khu vực khác nhau nghị bao gồm cả các biện pháp công trình và (Hình 3). Theo mặt cắt địa hình lòng dẫn có phi công trình. Tiến hành lắp đặt hệ thống thể xác định tương đối độ dốc lòng dẫn trung quan trắc và cảnh báo lũ bùn đá (thực tế đã 176
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0 áp dụng). Ở khu vực thu nước cần bảo vệ Việc nghiên cứu và áp dụng các giải pháp rừng và trồng rừng, kiểm tra các vị trí mái công trình phòng trị lũ bùn đá nên theo dốc có nguy cơ trượt lở để gia cố và bảo vệ. hướng kế thừa, dựa vào kết quả nghiên cứu đã có trên thế giới và điều chỉnh sao cho phù hợp với đặc trưng lũ bùn đá và điều kiện kinh tế, kỹ thuật tại các vùng núi Việt Nam. Cần tiếp tục có các nghiên cứu cụ thể về sự phù hợp của từng loại giải pháp hoặc nhóm giải pháp theo các điều kiện địa chất, địa hình và kinh tế cụ thể. Khi lựa chọn và thiết kế giải pháp phòng trị lũ bùn đá, cần có kiến thức và kỹ năng đa lĩnh vực như địa chất công trình, địa mạo, Hình 3. Sơ đồ phân vùng lũ bùn đá thủy văn, thủy động lực học, kết cấu và cả và các biện pháp phòng trị lũ bùn đá lâm nghiệp. kiến nghị cho khu vực Bản Khoang, Việt Nam cần sớm có các chỉ dẫn lựa chọn huyện Sapa, tỉnh Lào Cai và tiêu chuẩn thiết kế các giải pháp phòng trị lũ bùn đá. Dựa trên cơ sở kế thừa, chúng ta Trong vùng dịch chuyển có thể chia thành nên lựa chọn một trong các tiêu chuẩn hay 3 phần, phần giữa (màu cam) có thể xây dựng chỉ dẫn mà quốc tế đã có để dựa vào đó biên các đập ngăn với mục đích giảm tốc độ dòng soạn thành tiêu chuẩn. chảy, đồng thời tiến hành gia cố các mái dốc có nguy cơ mất ổn định. 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO Ở phần hạ lưu của khu vực dịch chuyển lũ bùn đá có thể áp dụng biện pháp xây các đập [1] Reihsen, G. and L.J. Harrison, “Debris- ngăn bùn đá dạng kết cấu hở, để vừa đảm bảo Control Structures”, in Hydraulic giữ các hạt vật liệu có thể gây phá hoại vừa Engineering Circular No. 9, F.H.A. U.S. đảm bảo việc thoát lũ và các vật liệu mịn. Theo Department of Transportation, Editor. 1971: các hình ảnh ngay sau trận lũ bùn đá năm 2013 Washington, D.C. [2] Huebl, J. and G. Fiebiger, Debris-flow và khảo sát thực tế tại khu vực di chuyển, kích mitigation measures, in Debris-flow thước các tảng đá rất lớn, kích thước lớn nhất Hazards and Related Phenomena. 2005, đo được khoảng 3,5m (Hình 2). Dựa vào kích Springer Berlin Heidelberg: Berlin, thước này, có thể chọn phương án đập chắn Heidelberg. p. 445-487. bùn đá dạng hở với kết cấu khung thép. [3] Thao, V.B., Công trình phòng trị lũ bùn đá. Ở đoạn cuối của khu vực dịch chuyển do Tạp chí Khoa học và Công nghệ Thủy lợi, có dân cư nên cần có công trình tường chắn 2020. 60: p. 54-63. bảo vệ 2 bên dòng lũ, cách ly nhà dân với [4] Xiangjun, F. and S. Anping, Movement dòng bùn đá. Phần lắng đọng (màu xanh mechanism of debris flow and disaster dương), nên xây dựng các công trình hướng prevention (泥石流运动机理与灾害防治). dòng như tường chắn, hoặc khai thông dòng 2004, Beijing (北京): Tsinghua University chảy để tạo lối cho dòng lũ bùn đá không gây Press (.清华大学出版社). ảnh hưởng tới dân cư. [5] VanDine, D.F. and B.C.M.o.F.R. Branch, Debris Flow Control Structures for Forest 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Engineering. 1996: Province of British Columbia, Ministry of Forests Research Có rất nhiều các giải pháp phòng trị lũ bùn Program. đá khác nhau. Một số biện pháp có thể được [6] NILIM, Manual of Technical Standards for áp dụng đồng thời nâng cao hiệu quả việc Establishing Sabo Master Plans for Debris phòng trị. Ở điều kiện như ở Việt Nam hiện Flows and Driftwood. 2016: National Institute for Land and Infrastructure tại, nên ưu tiên các biện pháp phi công trình. Management, Japan. 177

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.