Các cơ sở khoa học về khu công nghiệp sinh thái

Chia sẻ: Nguyễn Lê Huy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

76
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bảo vệ môi tr-ờng và phát triển bền vũng là đặc tr-ng cơ b.n của thời đại và là quốc sách của hầu hết các n-ớc trên thế giới. Theo ủy ban thế giới về môi tr-ờng và phát triển (WCED) trong báo cáo

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Các cơ sở khoa học về khu công nghiệp sinh thái

2. c¸c c¬ së khoa häc B¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn vòng lμ ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña thêi ®¹i vμ lμ quèc s¸ch cña hÇu hÕt c¸c n−íc trªn thÕ giíi. Theo ñy ban thÕ giíi vÒ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn (WCED) trong b¸o c¸o T−¬ng lai chung cña chóng ta n¨m 1987 th× “Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lμ sù ph¸t triÓn nh»m tháa m·n nhu cÇu cña thÕ hÖ hiÖn t¹i mμ kh«ng lμm tæn h¹i ®Õn kh¶ n¨ng tháa m·n nhu cÇu cña c¸c thÕ hÖ mai sau”. KCNST lμ mét m« h×nh ®Ó b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. KCNST ®−îc ph¸t triÓn trªn c¬ së nh÷ng nghiªn cøu vμ øng dông míi nhÊt trong c¸c lÜnh vùc STHCN, kinh tÕ bÒn v÷ng, quy ho¹ch ®« thÞ bÒn v÷ng, kiÕn tróc vμ x©y dùng bÒn v÷ng. 2.1. s¶n xuÊt s¹ch vμ sinh th¸i häc c«ng nghiÖp S¶n xuÊt s¹ch (SXS) vμ STHCN lμ vÊn ®Ò ®ang ®−îc c¸c quèc gia quan t©m hμng ®Çu cho mét nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c nguyªn t¾c cña STHCN vμ c¸c c«ng nghÖ vÒ SXS lμ ®Þnh h−íng c¬ b¶n cho viÖc ph¸t triÓn KCNST. 2.1.1. S¶n xuÊt s¹ch §Þnh nghÜa cña SXS theo Ch−¬ng tr×nh m«i tr−êng Liªn hiÖp quèc (UNEP) vμ Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Liªn hiÖp quèc (UNIDO) nh− sau: SXS lμ gi¶i ph¸p øng dông c¸c nguyªn t¾c b¶o vÖ m«i tr−êng mét c¸ch tæng thÓ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, s¶n phÈm vμ c¸c dÞch vô ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vμ gi¶m ¶nh h−ëng xÊu tíi con ng−êi vμ m«i tr−êng. Môc tiªu cña SXS lμ: • Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: B¶o tån nguån nguyªn vËt liÖu vμ n¨ng l−îng tù nhiªn, h¹n chÕ sö dông nguyªn liÖu tù nhiªn ®éc h¹i, gi¶m khèi l−îng vμ tÝnh ®éc h¹i cña mäi chÊt th¶i vμ t¸c ®éng. 19
• S¶n phÈm: Gi¶m c¸c t¸c ®éng xÊu trong qu¸ tr×nh tån t¹i cña s¶n phÈm, tõ c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ban ®Çu ®Õn khi trë thμnh phÕ th¶i. • C¸c dÞch vô: KÕt hîp chÆt chÏ c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng trong thiÕt lËp vμ thùc hiÖn c¸c dÞch vô. 2.1.2. Sinh th¸i häc c«ng nghiÖp STHCN lμ mét khoa häc nghiªn cøu viÖc qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña con ng−êi trªn c¬ së bÒn v÷ng b»ng c¸ch: • T×m kiÕm sù hßa hîp thiÕt yÕu cña con ng−êi víi hÖ tù nhiªn. • Gi¶m thiÓu viÖc sö dông n¨ng l−îng vμ nguyªn vËt liÖu. • Gi¶m thiÓu nh÷ng t¸c ®éng sinh th¸i do ho¹t ®éng con ng−êi ®Ó c©n b»ng hÖ tù nhiªn vμ bÒn v÷ng. Môc tiªu cña STHCN lμ : • B¶o vÖ sù tån t¹i sinh th¸i cña hÖ tù nhiªn. • §¶m b¶o chÊt l−îng cuéc sèng con ng−êi. • Duy tr× sù tån t¹i mang tÝnh kinh tÕ cña hÖ thèng c«ng nghiÖp, kinh doanh vμ th−¬ng m¹i. C¸c nguyªn t¾c cña STHCN: • KÕt nèi c¸c doanh nghiÖp ®éc lËp vμo HSTCN: ThiÕt lËp chu tr×nh khÐp kÝn t¸i sö dông vμ t¸i chÕ; t¨ng tèi ®a hiÖu qu¶ sö dông nguyªn liÖu vμ vËt liÖu; gi¶m thiÓu c¸c chÊt th¶i; x¸c ®Þnh c¸c lo¹i chÊt th¶i vμ t×m thÞ tr−êng cho chóng. • C©n b»ng ®Çu ra vμ ®Çu vμo víi kh¶ n¨ng cña hÖ sinh th¸i tù nhiªn: Gi¶m c¸c t¸c ®éng xÊu tíi m«i tr−êng trong qu¸ tr×nh th¶i c¸c n¨ng l−îng vμ nguyªn liÖu vμo tù nhiªn; thiÕt lËp c¸c giao diÖn gi÷a c«ng nghiÖp vμ thÕ giíi tù nhiªn; h¹n chÕ viÖc t¹o ra hay vËn chuyÓn c¸c chÊt th¶i ®éc h¹i. 20
• T×m ra c¸c gi¶i ph¸p míi cho viÖc sö dông n¨ng l−îng vμ nguyªn vËt liÖu trong c«ng nghiÖp: T¸i thiÕt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt; thiÕt kÕ s¶n phÈm vμ c«ng nghÖ thay thÕ c¸c chÊt kh«ng thÓ t¸i sö dông; tËn dông nguån tμi nguyªn. • ThiÕt kÕ hÖ c«ng nghiÖp hßa nhËp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vμ x· héi ®Þa ph−¬ng: T¨ng c−êng c¸c c¬ héi ph¸t triÓn kinh doanh vμ viÖc lμm; h¹n chÕ c¸c t¸c ®éng cña c«ng nghiÖp tíi sù ph¸t triÓn chung cña khu vùc. 2.1.3. HÖ sinh th¸i c«ng nghiÖp Mét trong c¸c vÊn ®Ò quan träng cña STHCN lμ thiÕt kÕ hÖ sinh th¸i c«ng nghiÖp (HSTCN). Gièng nh− trong hÖ sinh th¸i tù nhiªn, trong HSTCN, mçi mét c«ng ®o¹n hay mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®−îc xem nh− lμ mét bé phËn phô thuéc vμ liªn kÕt trong mét tæng thÓ. S¬ ®å ®Æc tr−ng cña HSTCN nh− sau: S¬ ®å HSTCN ( Theo C.K. N. Patel, 1992) Bèn lÜnh vùc c¬ b¶n lμ khai th¸c, s¶n xuÊt, tiªu dïng vμ xö lý chÊt th¶i ®−îc ho¹t ®éng theo mét chu tr×nh khÐp kÝn trong HSTCN sÏ ®em l¹i mét hiÖu qu¶ cao h¬n vμ lμm gi¶m t¸c ®éng tíi c¸c hÖ thèng kh¸c. Mét HSTCN bÒn v÷ng cÇn ph¶n ¸nh râ c¸c nguyªn t¾c cña hÖ sinh th¸i tù nhiªn vμ ph¸t triÓn gièng nh− mét hÖ sinh th¸i 21
tù nhiªn (vÒ n¨ng l−îng tù nhiªn, tù xö lý chÊt th¶i, c©n b»ng gi÷a hiÖu qu¶ vμ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, …). C¸c nhμ thiÕt kÕ KCNST (kÓ c¶ c¸c nhμ m¸y riªng lÎ trong ®ã) cÇn t¨ng c−êng kh¶ n¨ng tån t¹i ®éc lËp vμ linh ho¹t còng nh− hiÖu qu¶ dù ¸n d−íi quan ®iÓm cña STHCN. Kh«ng chØ ®Æt ra c¸c nguyªn t¾c riªng lÎ tõ sinh th¸i häc, c¸c nhμ thiÕt kÕ cã thÓ lÊy h×nh mÉu cña hÖ sinh th¸i tù nhiªn ®Ó thö nghiÖm t¹o ra c¸c HSTCN hiÖu qu¶ h¬n. 2.1.4. X¸c ®Þnh môc tiªu cho KCNST Theo STHCN, môc tiªu cho viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vμ b¶o vÖ m«i tr−êng kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn chØ dùa trªn c¸c ®Þnh h−íng ph¸t triÓn vμ luËt ®Þnh cña Nhμ n−íc mμ ph¶i xuÊt ph¸t tõ chÝnh c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi vμ ®Æc biÖt lμ ®iÒu kiÖn m«i tr−êng tù nhiªn cña khu ®Êt x©y dùng trong mét mèi liªn hÖ tæng thÓ tõ cÊp khu vùc, cÊp vïng, tíi cÊp quèc gia vμ tíi toμn cÇu. LuËt vμ c¸c quy ®Þnh vÒ m«i tr−êng th−êng ®−îc x©y dùng riªng cho tõng lÜnh vùc nh−: n−íc, kh«ng khÝ, chÊt th¶i r¾n,... V× vËy, c¸c yªu cÇu vμ môc tiªu cho viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp th−êng bÞ chia nhá vμ ®«i khi m©u thuÉn nhau. Chóng kh«ng xuÊt ph¸t tõ sù hiÓu biÕt mét c¸ch hÖ thèng vÒ m«i tr−êng vμ c¸c nguyªn t¾c b¶o vÖ. Sù ®iÒu chØnh c¸c môc tiªu m«i tr−êng cho phï hîp víi c¸c t¸c ®éng toμn cÇu cña ho¹t ®éng con ng−êi chØ míi võa ®−îc thùc hiÖn trong vßng 15-20 n¨m qua. STHCN ®ang t×m c¸ch thiÕt lËp mét kÕt nèi gi÷a viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu vμ sù nhËn thøc mét c¸ch hÖ thèng vÒ hÖ tù nhiªn. §Æc ®iÓm, kh¶ n¨ng ®¸p øng vμ sù c©n b»ng cña hÖ tù nhiªn lμ nÒn t¶ng c¬ b¶n ®Ó x©y dùng môc tiªu cho KCNST. 2.1.5. C¸c øng dông cña STHCN vμo KCNST 2.1.5.1. Lùa chän doanh nghiÖp vμo KCNST C¸c KCN ë ch©u ¸ th−êng chó träng tíi c¸c c«ng ty ®a quèc gia vμ s¶n xuÊt hμng xuÊt khÈu ®Ó cã thÓ t¨ng viÖc lμm, thóc ®Èy c«ng nghiÖp hãa vμ c¸c dÞch vô liªn quan. Tuy nhiªn, lîi Ých tæng thÓ cho nÒn kinh tÕ-x· héi ®Þa ph−¬ng nhiÒu khi l¹i kh«ng nh− mong muèn do nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña sù ph¸t triÓn nh−: ¸ch t¸c giao th«ng, « nhiÔm, thiÕu nhμ ë hay c¸c vÊn ®Ò x· 22
héi kh¸c. Khu vùc nμy cã thÓ trë nªn kÐm hÊp dÉn c¸c nhμ ®Çu t− míi. STHCN chØ ra nh÷ng nguyªn t¾c lùa chän míi cho chñ ®Çu t− KCNST: • §a d¹ng hãa lùa chän c¸c lo¹i doanh nghiÖp h¬n lμ ®¬n chän c¸c c«ng ty lín nh− c¸c KCN ch©u ¸ th−êng lμm • T¹o lËp mét doanh nghiÖp “mòi nhän” lμm ®éng lùc chÝnh ®Ó hç trî c¸c c«ng ty ®Þa ph−¬ng hiÖn cã vμ míi thμnh lËp ph¸t triÓn thμnh c«ng. Doanh nghiÖp nμy chÝnh lμ mét DNTV cña KCNST mμ cã kh¶ n¨ng thu hót vμ thóc ®Èy c¸c thμnh viªn kh¸c. • §Þnh h−íng vμo c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c ngμnh c«ng nghiÖp chñ chèt mμ cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quèc gia tù c©n ®èi n¨ng l−îng vμ nguyªn vËt liÖu th«ng qua c¸c c«ng nghÖ vÒ n¨ng l−îng t¸i sinh, tiÕt kiÖm n¨ng l−îng vμ t¸i t¹o tμi nguyªn. • Hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c quan chøc ®Þa ph−¬ng trong mèi quan hÖ Nhμ n−íc -t− nh©n ®Ó hç trî c¸c môc tiªu vÒ ph¸t triÓn kinh doanh. • ThiÕt lËp Trung t©m SXS víi doanh nghiÖp t− vÊn vμ dÞch vô chuyªn nghiÖp, cã thÓ c¶i thiÖn ho¹t ®éng vÒ tμi chÝnh vμ m«i tr−êng cho KCNST vμ c¸c DNTV. TÊt c¶ c¸c nguyªn t¾c nμy ®Òu dùa trªn mét nguyªn lý c¬ b¶n cña STHCN: Lîi Ých vÒ m«i tr−êng chØ cã thÓ ®¹t ®−îc nÕu nã c©n b»ng víi c¸c lîi Ých vÒ kinh tÕ. 2.1.5.2. Qu¶n lý c¸c chÊt th¶i nguy hiÓm C¸c chÊt th¶i nguy hiÓm trong c«ng nghiÖp lu«n ®e däa m«i tr−êng sèng cña con ng−êi. STHCN ®Ò ra mét sè c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n sau ®©y: • TÝch hîp c¸c chÝnh s¸ch ®Þa ph−¬ng vμ quèc gia ®Ó x¸c ®Þnh môc tiªu dμi h¹n cho nÒn kinh tÕ “s¹ch” vμ h¹n chÕ c¸c nguyªn vËt liÖu cã ®é nguy hiÓm cao. 23
• T×m c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ngμnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm “s¹nh”, cã c¸c c«ng nghÖ xö lý vμ t¸i chÕ hiÖu qu¶, cã c¸c øng dông SXS ®Ó gi¶m sö dông tμi nguyªn vμ t¸i thiÕt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. • ThiÕt lËp Trung t©m SXS trong KCNST ®Ó cung cÊp cho c¸c DNTV dÞch vô vμ ®μo t¹o vÒ gi¶m sö dông, ph©n lo¹i, t¸i chÕ c¸c chÊt th¶i nguy hiÓm vμ c¸c gi¶i ph¸p øng dông c¬ b¶n kh¸c. • Hîp t¸c víi Nhμ n−íc vμ c¸c ngμnh c«ng nghiÖp ®Ó khuyÕn khÝch x©y dùng c¸c tr¹m xö lý hay t¸i chÕ chÊt th¶i nguy hiÓm. Trong mét vμi tr−êng hîp, ®©y chÝnh lμ nguyªn t¾c lùa chän doanh nghiÖp vμo KCNST. • ThiÕt lËp hÖ thèng c¸c c«ng ty thu gom, vËn chuyÓn vμ xö lý chÊt th¶i nguy hiÓm ®Ó ng¨n chÆn viÖc xö lý bõa b·i. 2.1.5.3. Gi¶m khÝ nhμ kÝnh (GHG) • HÖ thèng HTKT, c¶nh quan vμ c«ng tr×nh ®−îc thiÕt kÕ tiÕt kiÖm n¨ng l−îng vμ sö dông c¸c nguån n¨ng l−îng t¸i sinh. Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c mμ STHCN ®−a ra lμ: sö dông hÖ thèng xö lý n−íc n¨ng l−îng thÊp, hÖ thèng nguyªn vËt liÖu cã kh¶ n¨ng t¸i sö dông hay t¸i chÕ, sö dông hÖ thèng giao th«ng ray, … • Gi¶m th¶i GHG cña c¸c DNTV th«ng qua c¸c cam kÕt, ®μo t¹o, dÞch vô vμ c¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n lμ: sö dông hiÖu qu¶ h¬n ®Çu vμo, gi¶m l−îng « nhiÔm vμ chÊt th¶i, tËn dông n¨ng l−îng, n−íc vμ c¸c phÕ phÈm, sö dông c¸c chÊt thay thÕ, … • C¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c (víi céng ®ång vμ c¸c ngμnh c«ng nghiÖp ®Þa ph−¬ng) cÇn hç trî c¸c kÕ ho¹ch gi¶m GHG trong ph¸t triÓn khu ®« thÞ, nhμ ë, th−¬ng m¹i vμ c«ng nghiÖp trªn toμn vïng. Ban qu¶n lý KNCST cÇn tranh thñ c¸c c¬ quan ChÝnh phñ, c¸c tr−êng ®¹i häc khu vùc ®Ó viÕt c¸c s¸ch tham kh¶o, h−íng dÉn, vμ t×m hiÓu vÒ gi¶m GHG. 24
2.2. ThiÕt kÕ, x©y dùng vμ quy ho¹ch bÒn v÷ng 2.2.1. C¸c nguyªn t¾c thiÕt kÕ vμ x©y dùng bÒn v÷ng CÇn ¸p dông nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n d−íi ®©y cho tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña dù ¸n: ph¸t triÓn, quy ho¹ch, thiÕt kÕ, x©y dùng, ho¹t ®éng, vμ ph¸ hñy sau qu¸ tr×nh sö dông. CÇn nhËn thøc vμ hiÓu râ vÒ (NhËn thøc): • §Þa ®iÓm x©y dùng. • M«i tr−êng sinh th¸i tù nhiªn vμ c¸c t¸c ®éng. • V¨n hãa vμ con ng−êi. Gi¶m thiÓu sö dông tμi nguyªn (B¶o tån) • ThiÕt kÕ c«ng tr×nh, hÖ thèng HVAC (cÊp nhiÖt, th«ng giã, ®iÒu hßa) vμ chiÕu s¸ng tiÕt kiÖm n¨ng l−îng. • Sö dông n¨ng l−îng mÆt trêi vμ chiÕu s¸ng tù nhiªn. Lùa chän vËt liÖu vμ thiÕt kÕ ®¶m b¶o bÒn v÷ng. T¸i sö dông c¸c tμi nguyªn (T¸i sö dông) • T¸i ph¸t triÓn c¸c khu hiÖn cã h¬n lμ ph¸t triÓn míi. • T¸i sö dông c¸c vËt liÖu x©y dùng, s¶n phÈm hay c¸c chi tiÕt, bé phËn. • Cã hÖ thèng t¸i sö dông n−íc th¶i. Sö dông c¸c nguån tμi nguyªn cã thÓ t¸i chÕ hay t¸i sinh (T¸i chÕ/t¸i sinh) • Sö dông vËt liÖu x©y dùng víi c¸c thμnh phÇn t¸i chÕ. • Dïng gç tõ c¸c khu rõng ®¶m b¶o sù bÒn v÷ng. B¶o vÖ m«i tr−êng tù nhiªn (B¶o vÖ tù nhiªn) • Gi¶m thiÓu sù ph¸ vì m«i tr−êng tù nhiªn KCNST trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ®Êt ®ai vμ x©y dùng. • Chän c¸c nguyªn vËt liÖu Ýt ¶nh h−ëng m«i tr−êng trong khai th¸c vμ s¶n xuÊt. 25
ThiÕt kÕ vμ kiÕn tróc bÒn v÷ng X©y dùng bÒn v÷ng T¹o lËp mét m«i tr−êng kh«ng ®éc h¹i vμ cã lîi cho søc kháe • Chän c¸c nguyªn liÖu vμ trang thiÕt bÞ kh«ng ®éc h¹i. • Cung cÊp kh«ng khÝ s¹ch cho tÊt c¶ ng−êi sö dông. Hßa nhËp thiÕt kÕ c«ng tr×nh vμ hÖ thèng HTKT víi m«i tr−êng tù nhiªn vμ con ng−êi. 26
• T¹o dùng c¶nh quan KCN víi c¸c lo¹i c©y trong vïng, hå n−íc hay c¸c khu vùc tròng tù nhiªn ®Ó thu gom vμ sö dông n−íc m−a. • KÕt hîp c¸c ®Æc thï khu vùc ®Ó gi¶m thiÓu t¸c ®éng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tíi hÖ thèng vËn t¶i khu vùc. 2.2.2. Quy ho¹ch ®« thÞ bÒn v÷ng Quy ho¹ch ®« thÞ bÒn v÷ng h−íng tíi sù hßa nhËp gi÷a sö dông ®Êt, hÖ thèng giao th«ng vËn chuyÓn, xö lý chÊt th¶i vμ hÖ thèng HTKT trong mét mèi quan hÖ tæng thÓ thèng nhÊt, t¹o c¬ héi cho viÖc tËn dông n¨ng l−îng, vËt liÖu vμ h¹n chÕ sù bμnh tr−íng ®« thÞ (urban sprawl). Trong khi duy tr× mèi quan hÖ mËt thiÕt víi hÖ sinh th¸i, quy ho¹ch mét céng ®ång bÒn v÷ng còng nhÊn m¹nh vÒ c¸c vÊn ®Ò x· héi vμ kinh tph¸t triÓn Quy ho¹ch ®« thÞ bÒn v÷ng Sù t¸c chÆt chÏ gi÷a ®éi ngò lμm viÖc cña chñ ®Çu t− vμ c¸c c¬ quan quy ho¹ch Nhμ n−íc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho KCNST phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c bÒn v÷ng trong qu¸ tr×nh quy ho¹ch 27
vïng vμ ®Þa ph−¬ng. C¸c c©u hái ®−îc ®Æt ra lμ: KCNST ®−îc x©y dùng trªn c¸c khu vùc cßn trèng hay trªn c¸c KCN cò cã kh¶ n¨ng t¸i ph¸t triÓn? VÞ trÝ cña KCNST cã lμm t¨ng thªm sù bμnh tr−íng ®« thÞ? LiÖu hÖ thèng HTKT cña KCNST cã lμm t¨ng thªm ¸p lùc cho hÖ thèng HTKT chung cña khu vùc? ... Quy ho¹ch ph¸t triÓn khu vùc nhμ ë trong hay gÇn c¸c KCN lμ gi¶i ph¸p ®Ó c¸c KCN ë ch©u ¸ cã thÓ hßa nhËp tèt h¬n trong mét quy ho¹ch tæng thÓ bÒn v÷ng. T¹i Mü, viÖc x©y dùng c¸c khu nhμ ë, trung t©m th−¬ng m¹i hay khu v¨n phßng, KCN t¸ch biÖt ®· g©y nªn sù ph¸t triÓn bμnh tr−íng cña ®« thÞ, t¾c nghÏn giao th«ng vμ t¨ng « nhiÔm. C¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn cÇn rót kinh nghiÖm tõ m« h×nh thiÕu tÝnh liªn kÕt nμy. Xu h−íng ®« thÞ hãa míi (New Urbanism) ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë Mü chèng l¹i kiÓu quy ho¹ch bμnh tr−íng cò. C¸c nhμ quy ho¹ch nh− Peter Calthorpe, Stefanos Polyzoides, Elizabeth Plater-Zyberk, Andres Duany ®ang quay trë l¹i víi viÖc thiÕt kÕ dùa trªn sù g¾n kÕt trong c¸c ®¬n vÞ ë. C¸c ®¬n vÞ ë truyÒn thèng nμy ®−îc thiÕt kÕ tËp trung vμ hßa nhËp c¸c lo¹i h×nh nhμ ë víi khu th−¬ng m¹i, v¨n phßng vμ kh«ng gian c«ng céng. Quy ho¹ch sö dông ®Êt ®−îc tæ chøc trªn c¬ së bÕn xe c«ng céng vμ kh¶ n¨ng ®i bé, gi¶m thiÓu viÖc sö dông ph−¬ng tiÖn c¸ nh©n. Coffee Creek ë miÒn B¾c bang Indiana, Mü, lμ n¬i ®Çu tiªn vÒ ¸p dông nguyªn lý thiÕt kÕ nμy vμo KCNST. 2.2.2.1. C¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña quy ho¹ch bÒn v÷ng • §¶m b¶o mét cÊu tróc vμ chÊt l−îng tèt nhÊt cho mäi bé phËn chøc n¨ng. • T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c bé phËn chøc n¨ng ph¸t triÓn thμnh c«ng. • §¶m b¶o c¸c c«ng tr×nh c«ng céng dÞch vô phôc vô mäi nhu cÇu cña d©n c−. • T¹o kh¶ n¨ng tham gia ph¸t triÓn ®« thÞ cña mäi tÇng líp d©n c−. 28
Khu nhμ ë ®« thÞ quy ho¹ch theo xu h−íng New Urbanism Trung t©m ®« thÞ quy ho¹ch theo xu h−íng New Urbanism • T¹o lËp mét m«i tr−êng x· héi bÒn v÷ng ®¸p øng nhu cÇu hiÖn t¹i còng nh− t−¬ng lai cña c¸c tÇng líp d©n c− kh¸c nahu, t¹i c¸c khu vùc kh¸c nhau. 2.2.2.2. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n §èi víi c¸c khu vùc hiÖn cã: • Quy ho¹ch chi tiÕt tèt h¬n n÷a c¸c khu vùc ®« thÞ hiÖn cã. • T¸i cÊu tróc, t¸i ph¸t triÓn c¸c khu vùc ®ang xuèng cÊp trong ®« thÞ. • T¨ng c−êng kh¶ n¨ng bÒn v÷ng cña c¸c khu vùc hiÖn cã b»ng c¸c quy ho¹ch theo chiÒu s©u. 29
• Hç trî viÖc thay ®æi chøc n¨ng sö dông ®Êt t¹i nh÷ng khu vùc thÝch hîp. • T¸i ph¸t triÓn hÖ thèng HTKT cò cho phï hîp víi b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §èi víi c¸c khu vùc ph¸t triÓn míi: • Qu¶n lý chÆt chÏ sù ph¸t triÓn c¸c khu vùc më réng cña ®« thÞ. • H¹n chÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp hay c¸c khu vùc mang tÝnh sinh th¸i cao. • Sö dông hiÖu qu¶ h¬n quü ®Êt míi: lùa chän vÞ trÝ thÝch hîp, t¨ng mËt ®é,… • Ph©n kú ph¸t triÓn phï hîp víi sù bÒn v÷ng vμ nhu cÇu. • C©n b»ng gi÷a sù ph¸t triÓn víi n¨ng lùc cöa hÖ thèng giao th«ng vμ HTKT. 2.3. kinh tÕ bÒn v÷ng 2.3.1. Giíi thiÖu chung Ph¸t triÓn mét KCNST ®ßi hái sù hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng toμn cÇu còng nh− cÊp quèc gia. KCNST ph¶i lμ mét vÝ dô ®iÓn h×nh cho xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ nμy. C¬ cÊu toμn cÇu kinh tÕ hiÖn nay lμ kh«ng bÒn v÷ng: sù gia t¨ng kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c n−íc ph¸t triÓn vμ c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, gi÷a ng−êi giμu vμ ng−êi nghÌo, c¹n kiÖt tμi nguyªn thiªn nhiªn, thay ®æi khÝ hËu, …Tuy nhiªn cã nhiÒu dÊu hiÖu kh¶ quan vÒ nÒn kinh tÕ bÒn v÷ng t¹i mét sè n−íc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸, ®Æc biÖt lμ trong c¸c ngμnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö vμ viÔn th«ng. 2.3.2. C¸c nguyªn t¾c chung 30
2.3.2.1. T¨ng c−êng tiÕt kiÖm vμ sö dông c¸c nguån tμi nguyªn t¸i sinh vμ gi¶m « nhiÔm trong ph¸t triÓn kinh tÕ • Sö dông hiÖu qu¶ cao nhÊt vμ t¸i sö dông tÊt c¶ c¸c nguyªn vËt liÖu, n−íc vμ c¸c nguån n¨ng l−îng. • Sö dông n¨ng l−îng vμ c¸c nguyªn vËt liÖu tõ c¸c nguån cã kh¶ n¨ng t¸i sinh. • Thay thÕ c¸c nguyªn vËt liÖu ®éc h¹i vμ kh«ng thÓ t¸i sinh b»ng c¸c nguyªn vËt liÖu sinh häc vμ c¸c chÊt thay thÕ kh¸c. 2.3.2.2. ThiÕt kÕ, quy ho¹ch vμ ph¸t triÓn mang tÝnh sinh th¸i • T¸i ph¸t triÓn hÖ thèng HTKT, KCN, khu ë hiÖn cã h¬n lμ ph¸t triÓn x©y dùng míi. • ThiÕt kÕ vμ x©y dùng c¸c khu ®« thÞ, c«ng tr×nh, HTKT vμ KCN phï hîp víi ®Æc ®iÓm sinh th¸i vμ cã ¶nh h−ëng Ýt nhÊt tíi m«i tr−êng xung quanh. • Ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng vËn chuyÓn ng−êi vμ hμng hãa hiÖu qu¶ mμ kh«ng ¶nh h−ëng tíi m«i tr−êng. 2.3.2.3. Duy tr× sù bÒn v÷ng hÖ tù nhiªn vμ sinh th¸i cho con ng−êi • Phôc håi vμ b¶o vÖ c¸c hÖ tù nhiªn lμm nÒn t¶ng cña ®a d¹ng sinh häc • Ph¸t triÓn l−¬ng thùc vμ nguyªn vËt liÖu trªn c¬ së c¸c nguyªn lý sinh häc vμ n«ng nghiÖp bÒn v÷ng. • TiÕp tôc ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc truyÒn thèng ®ång thêi ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghÖ di truyÒn trong n«ng nghiÖp. • B¶o vÖ søc khoÎ con ng−êi b»ng c¸c nghiªn cøu sinh häc mét c¸ch hÖ thèng. 31
Tæ chøc ho¹t ®éng trong mét nÒn kinh tÕ bÒn v÷ng 2.3.2.4. Thay ®æi c¸ch tæ chøc c¸c khu vùc kinh tÕ t− nh©n vμ Nhμ n−íc • Thay ®æi hÖ thèng tæ chøc kinh tÕ h−íng tíi c¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. • Thay ®æi ph−¬ng thøc kinh doanh tõ viÖc chØ b¸n s¶n phÈm thμnh ph©n phèi s¶n phÈm vμ dÞch vô tíi ng−êi sö dông cuèi cïng. • Thay ®æi c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh, c¸c nghiªn cøu vμ ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc ®Ó hç trî nh÷ng thay ®æi trªn. • ChÊm døt c¸c ho¹t ®éng lμm mÊt sù bÒn v÷ng cña c¸c nÒn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn còng nh− ®ang ph¸t triÓn. 32
• ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin vμ viÔn th«ng ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 2.3.3. C¸c nguyªn t¾c ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng ë ViÖt Nam Theo Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù 21 ë ViÖt Nam n¨m 1992, ViÖt Nam ®Ò xuÊt n¨m nguyªn t¾c ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng sau ®©y: 2.3.3.1. T¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh • ChuyÓn tõ t¨ng tr−ëng chñ yÕu theo chiÒu réng sang chñ yÕu theo chiÒu s©u. • ChuyÓn nÒn kinh tÕ dùa vμ khai th¸c vμ sö dông tμi nguyªn th« sang chÕ biÕn s©u h¬n. • TriÖt ®Ó tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc 2.3.3.2. Thay ®æi m« h×nh tiªu dïng • C¬ cÊu l¹i hÖ thèng s¶n xuÊt (thay cung) • N©ng cao hiÖu qu¶ m«i tr−êng cña s¶n phÈm, khuyÕn khÝch s¸ng chÕ c¸c s¶n phÈm míi tiÕt kiÖm tμi nguyªn vμ b¶o vÖ m«i tr−êng. • Tuyªn truyÒn gi¸o dôc nh»m x©y dùng lèi sèng lμng m¹nh. • Sö dông c«ng cô kinh tÕ ®Ó ®iÒu chØnh hμnh vi tiªu dïng. • Hç trî ®ång bμo nghÌo ®Ó ®¸o øng nhu cÇu c¬ b¶n. 2.3.3.3. C«ng nghiÖp hãa (s¹ch) • X©y dùng quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn c¸c ngμnh c«ng nghiÖp cã lång nghÐp yÕu tè sö dông tμi nguyªn vμ m«i tr−êng. • C¬ cÊu l¹i c«ng nghiÖp. H¹n chÕ c¸c ngμnh tiªu tèn nguyªn vËt liÖu vμ g©y « nhiÔm. KhuyÕn khÝch SXS. • Gi¶m thiÓu vμ phßng ngõa « nhiÔm c«ng nghiÖp b»ng c¸c c«ng cô ph¸p luËt, kinh tÕ, c«ng nghÖ. 33
2.3.3.4. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng • Hoμn thiÖn luËt ph¸p vμ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn bÒn v÷ng, quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng th«n. • C¬ cÊu l¹i kinh tÕ n«ng th«n theo h−íng ®Èy m¹nh c¸c ngμnh phi n«ng nghiÖp. • Hç trî ¸p dông c«ng nghÖ míi hiÖu qu¶ kinh tÕ vμ m«i tr−êng qua khuyÕn n«ng, chuyÓn giao kü thuËt, cho vay vèn, tiªu thô s¶n phÈm,… • Thóc ®Èy ph¸t triÓn chÕ biÕn n«ng s¶n. • øng dông c«ng nghÖ sinh häc, gièng míi, s¶n xuÊt ph©n bãn s¹ch. N«ng nghiÖp bÒn v÷ng - Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng ë ViÖt Nam 34
2.3.3.5. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ vïng • §−a yÕu tè vïng vμo hÖ thèng quy ho¹ch vμ kÕ ho¹ch hãa ph¸t triÓn. • H×nh thμnh tæ chøc phèi hîp, gi¸m s¸t sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë quy m« vïng. • Rμ so¸t l¹i chiÕn l−îc vμ quy ho¹ch c¸c vïng d−íi gãc ®é ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 35