Các dịch vụ tiết kiệm tự nguyện

Chia sẻ: Minhhuy Minhhuy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

158
lượt xem 30
download

Các dịch vụ tiết kiệm tự nguyện

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trước kia các ngân hàng làng xã yêu cầu tiết kiệm bắt buộc để các nhóm có thể xây dựng và quản lý quỹ nhóm. Việc cho vay là dựa vào tư cách của ngưòi đi vay chứ không phải là được đảm bảo bằng tiền gửi .

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Các dịch vụ tiết kiệm tự nguyện

C¸C DÞCH Vô TIÕT KIÖM Tù NGUYÖN Tr−íc kia, c¸c ng©n h ng l ng x yªu cÇu tiÕt kiÖm b¾t buéc ®Ó c¸c nhãm cã thÓ x©y dùng v qu¶n lý quü nhãm. ViÖc cho vay l dùa v o t− c¸ch cña ng−êi ®i vay chø kh«ng ph¶i l ®−îc ®¶m b¶o b»ng tiÒn göi. Tuy nhiªn, thùc tÕ l c¸c ng©n h ng l ng x 1 ph¸t hiÖn ra r»ng c¸c hÖ thèng qu¶n lý kh«ng tho¶ ®¸ng v quyÒn së h÷u kh«ng râ r ng ® dÉn ®Õn viÖc qu¶n lý kh«ng tèt tiÒn göi. Khi c¸c tæ chøc n y quan t©m h¬n ®Õn kh¶ n¨ng t i chÝnh, hä nhËn thÊy c¸c quü nhãm l mét nguån vèn vay quan träng ch−a ®−îc khai th¸c, do ®ã hä ® t¨ng c−êng kiÓm so¸t tiÕt kiÖm b¾t buéc. Mét h−íng míi ®èi víi c¸c NHLX l quay trë l¹i víi ®Æc tÝnh ban ®Çu cña m×nh, víi viÖc cho vay dùa v o t− c¸ch cña ng−êi vay v tiÕt kiÖm ®Ó phôc vô kh¸ch h ng. Huy ®éng tiÕt kiÖm tù nguyÖn v cho vay l¹i phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi qu¶n lý tiÕt kiÖm b¾t buéc v tÝn dông. C¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn cã thÓ cã rÊt nhiÒu giao dÞch kh«ng l−êng tr−íc ®−îc. Nh÷ng giao dÞch nh− vËy ®ßi hái viÖc kiÓm so¸t néi bé, hÖ thèng th«ng tin, qu¶n lý kh¶ n¨ng tiÒn mÆt v t i s¶n nî-cã phøc t¹p h¬n. Nh÷ng hÖ thèng kh¾t khe h¬n n y l¹i ®ßi hái mét ®éi ngò nh©n viªn cã kü n¨ng h¬n. Tuy nhiªn c¸c giao dÞch tiÕt kiÖm víi kho¶n tiÒn nhá th−êng kh«ng t¹o ra ®−îc mÊy thu nhËp ®Ó trang tr¶i cho c¸c yªu cÇu lín h¬n n y. §èi víi c¸c ng©n h ng l ng x , viÖc trang tr¶i c¸c chi phÝ cña c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn d nh cho nh÷ng ng−êi göi Ýt tiÒn cã thÓ khã kh¨n ®Õn møc mét sè ® tuyªn bè ®iÒu ®ã kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc. HÇu hÕt c¸c ng©n h ng l ng x (NHLX) gÇn nh− kh«ng cã kinh nghiÖm g× vÒ c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn. Ng nh t i chÝnh vi m« míi chØ b¾t ®Çu ph¸t triÓn c¸c bÝ quyÕt kü thuËt ®Ó cung cÊp nh÷ng dÞch vô n y. Ch−¬ng n y cung cÊp c¸c t i liÖu vÒ nh÷ng kinh nghiÖm ban ®Çu trong lÜnh vùc tiÕt kiÖm (TK) tù nguyÖn b»ng c¸ch: 1. Xem xÐt c¸c dÞch vô TK b¾t buéc theo quan ®iÓm cña c¶ kh¸ch h ng v NHLX; 2. Xem xÐt c¸c lo¹i h×nh dÞch vô TK tù nguyÖn kh¸c nhau; 3. X¸c ®Þnh c¸c tiªu chÝ m NHLX cÇn ph¶i ®¸p øng tr−íc khi cung cÊp c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn, v x¸c ®Þnh c¸c ph−¬ng ¸n thay thÕ nÕu c¸c NH trªn kh«ng ®¸p øng ®−îc c¸c tiªu chÝ ®ã; 4. Th¨m dß c¸c th¸ch thøc m nh÷ng NHLX mong muèn cung cÊp dÞch vô TK tù nguyÖn cho th nh viªn ph¶i ®èi mÆt, v 5. §¸nh gi¸ c¸c lùa chän ®Ó cung cÊp dÞch vô ®Õn cho nh÷ng ng−êi kh«ng ph¶i l th nh viªn cña tæ chøc. Môc ®Ých cña ch−¬ng n y l x©y dùng mét c¬ së kiÕn thøc cho c¸c NHLX tiªn phong b¾t tay v o viÖc ph¸t triÓn nh÷ng dÞch vô míi quan träng n y. 7.1 Nãi g× vÒ tiÕt kiÖm b¾t buéc? ViÖc cho vay theo nhãm g¾n liÒn víi c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm b¾t buéc. Ng−êi ®i vay b¾t buéc ph¶i göi TK mét phÇn tiÒn vay cña m×nh mçi lÇn thanh to¸n nî. Sè tiÒn ®−îc vay cã thÓ sÏ phô thuéc v o sè tiÒn tiÕt kiÖm cña kh¸ch h ng v o ®Çu chu kú vay. ViÖc tiÕp cËn tiÒn tiÕt kiÖm thay ®æi tuú theo tæ chøc. Mét sè tæ chøc cho phÐp th nh viªn rót tiÒn v o cuèi chu kú 1 T i liÖu n y trÝch tõ cuèn "New Directions in Poverty Finance: Village Banking Revisited" (t¹m dÞch l "Nh÷ng h−íng míi trong t i chÝnh cho ng−êi nghÌo: Xem xÐt l¹i c¸c ng©n h ng l ng x "), v× vËy lu«n ®Ò cËp ®Õn c¸c ng©n h ng l ng x . Tuy nhiªn, nh÷ng néi dung trong t i liÖu n y còng cã thÓ ¸p dông cho hÇu hÕt c¸c tæ chøc t i chÝnh vi m« kh¸c -ND
vay. Mét sè kh¸c chØ cho phÐp rót tiÒn khi th nh viªn rêi nhãm. Trong nhiÒu tr−êng hîp c¸c c¸ nh©n cã thÓ rót tiÒn tiÕt kiÖm b¾t buéc d−íi h×nh thøc vay l¹i vèn TK. Nãi chung, c¬ héi tiÕt kiÖm chØ d nh cho c¸c th nh viªn v ®ã ph¶i l nh÷ng ng−êi vay vèn. NHLX cã thÓ g¾n TK b¾t buéc v o tÝn dông v× hä tin r»ng c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm b¾t buéc : - L m cho c¸c kh¸ch h ng ph¶i tu©n thñ c¸c kû luËt tiÕt kiÖm (t¹o thãi quen tiÕt kiÖm) - B¶o vÖ c¸c kho¶n tiÕt kiÖm cña kh¸ch h ng kh«ng ®Ó chi tiªu v o nh÷ng viÖc kÐm quan träng, - Cã chøc n¨ng l m t i s¶n thÕ chÊp cho c¸c kh¸ch h ng, nh÷ng ng−êi th«ng th−êng chØ cã tÝn chÊp (nhãm cã thÓ sö dông nh÷ng kho¶n tiÕt kiÖm n y ®Ó thanh to¸n kho¶n vay cña m×nh nÕu mét th nh viªn kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc nghÜa vô tr¶ nî) - L mét nguån vèn quan träng ®Ó cho vay; vÝ dô nh−, tr−íc khi ®−a ra dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn, HiÖp héi v× Ph¸t triÓn X héi (ASA) ® cung cÊp t i chÝnh cho 40% danh môc ®Çu t− cña m×nh b»ng c¸c kho¶n tiÕt kiÖm b¾t buéc. Tuy nhiªn, ®èi víi kh¸ch h ng c¸c dÞch vô n y còng cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ sau ®©y: ViÖc rót tiÒn h¹n chÕ hÇu nh− kh«ng thÓ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña hä. Kh¸ch h ng muèn rót tiÒn khi cã tai ho¹ x¶y ®Õn hay do c¬ héi ®Çu t− ph¸t sinh. ThËm chÝ ngay c¶ cho c¸c nhu cÇu l−êng tr−íc ®−îc nh− ®ãng häc phÝ, th× cuèi chu kú cho vay (thêi ®iÓm kh¸ch h ng cã thÓ ®−îc rót TK b¾t buéc) khã cã thÓ trïng vãi thêi ®iÓm hä cÇn tiÒn. ViÖc g¾n tiÕt kiÖm víi tÝn dông th−êng lo¹i trõ ng−êi nghÌo. Nh÷ng ng−êi thùc sù nghÌo kh«ng thÓ cã ®−îc mét nguån thu nhËp ®¸ng tin cËy ®Ó ®ãng tiÕt kiÖm còng nh− thanh to¸n nî ®Òu ®Æn. Kh«ng muèn liÒu lÜnh vay tiÒn, hä thÝch tiÕt kiÖm tõng ®ît v cã thÓ rót ®−îc c¸c kho¶n tiÒn n y ra h¬n. TiÕt kiÖm b¾t buéc ®−îc coi l chi phÝ cho viÖc vay m−în chø kh«ng ph¶i l mét dÞch vô. Trong nhiÒu ch−¬ng tr×nh, tû lÖ phÇn tr¨m cña kho¶n tiÕt kiÖm b¾t buéc t¨ng lªn theo sè tiÒn vay. Kh¸ch h ng kh«ng thÝch thÊy mét kho¶n tiÒn ng y c ng t¨ng cña hä n»m chÕt trong c¸c t i kho¶n tiÒn göi m hä kh«ng ®−îc rót ra, ®iÒu n y còng l m t¨ng tû lÖ l i xuÊt thùc lªn. Hä còng cã thÓ mÊt phÇn n o kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm cña m×nh nÕu cã mét th nh viªn kh¸c trong nhãm kh«ng tr¶ nî. C¸c kh¸ch h ng cã thÓ mÊt kh¶ n¨ng tiÕp cËn tÝn dông khi ho n c¶nh ®ßi hái hä ph¶i rót tiÒn tiÕt kiÖm ra. Rót tiÒn tiÕt kiÖm chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc vãi c¸ch chÊm døt t− c¸ch th nh viªn v ®ång thêi vãi ®iÒu ®ã l mÊt quyÒn vay. §èi víi c¸c tæ chøc, nh÷ng bÊt lîi n y cã thÓ biÕn th nh nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc kh«ng dù kiÕn tr−íc: h¹n chÕ tiÕp cËn kh¸ch h ng, ®Æc biÖt l kh«ng ®Õn ®−îc víi nh÷ng ng−êi rÊt nghÌo; b×nh æn c¸c kho¶n vay m kh«ng g¾n ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch h ng v mÊt kh¸ch h ng. Sù kh«ng h i lßng cña kh¸ch h ng víi c¸c kho¶n tiÕt kiÖm kh«ng ®−îc rót ra cã thÓ béc lé b»ng nhiÒu c¸ch. VÝ dô, v o n¨m 1995, c¸c th nh viªn cña Grameen Bank ë Vïng Tangail ® biÓu t×nh ®ßi rót c¸c kho¶n tiÕt kiÖm bÞ gi÷ l¹i cña hä ra. Còng trong n¨m ®ã, mét nghiªn cøu ph¸t hiÖn ra r»ng gÇn 57% th nh viªn cña BRAC (tr−íc kia l Uû ban Ph¸t triÓn N«ng th«n cña Bangladesh) ® ra nhãm do hä muèn rót tiÒn trong lóc khÈn cÊp. (Wright 2000b) H¬n n÷a, cßn cã nhiÒu c¸ch kh¸c ®Ó c¸c NHLX cã ®−îc nh÷ng lîi Ých t−¬ng ®−¬ng víi nh÷ng lîi Ých cña TK b¾t buéc. Cã rÊt nhiÒu vÝ dô vÒ cho vay vèn nhá kh«ng cÇn ®Õn tiÕt kiÖm b¾t buéc m vÉn ®¹t ®−îc chÊt l−îng cho vay tuyÖt vêi, ®iÒu ®ã ® cho thÊy viÖc ®¸nh gi¸ t− c¸ch ng−êi vay, ¸p lùc tõ nh÷ng ng−êi vay kh¸c, v kh¶ n¨ng ®−îc vay tiÕp c¸c kho¶n vay sau cã thÓ thay thÕ cho nhu cÇu vÒ thÕ chÊp ®èi víi c¸c kho¶n vay nhá.
LËp luËn cho r»ng NHLX cÇn thu TK b¾t buéc ®Ó lÊy vèn cho vay cã thÓ kh«ng râ r ng nh− ng−êi ta t−ëng. BURO Tangail (BT) mét tæ chøc phi chÝnh phñ ë Bangladesh (NGO), ® ph¸t hiÖn ra r»ng, chØ trong vßng mét n¨m chuyÓn tõ tiÕt kiÖm b¾t buéc sang tiÕt kiÖm tù nguyÖn, kh¸ch h ng ® tiÕt kiÖm b»ng hoÆc thËm chÝ nhiÒu h¬n, v tæ chøc th× kh«ng m¾c ph¶i mét vÊn ®Ò n o vÒ chÊt l−îng c¸c kho¶n cho vay. NÕu ®iÒu ®ã l ®iÓn h×nh th× chÝnh tiÕt kiÖm tù nguyÖn chø kh«ng ph¶i l tiÕt kiÖm b¾t buéc cã thÓ cung cÊp t i chÝnh cho c¸c kho¶n cho vay. Tuy vËy, v× viÖc qu¶n lý TK b¾t buéc cã thÓ tèn kÐm Ýt h¬n nhiÒu so víi qu¶n lý TK tù nguyÖn, tiÕt kiÖm b¾t buéc cã thÓ cã lîi h¬n vÒ mÆt t i chÝnh (xem phÇn 7.3 v hép 7.4). BÊt luËn thÕ n o ®i ch¨ng n÷a, c¸c kho¶n tiÕt kiÖm b¾t buéc còng chØ t i trî ®−îc mét phÇn danh môc cho vay, nªn vÉn cÇn huy ®éng thªm tiÒn tõ c¸c nguån kh¸c. B¶ng 7.1 d−íi ®©y tr×nh b y tãm t¾t ®¸nh gi¸ vÒ nh÷ng −u ®iÓm v nh−îc ®iÓm cña tiÕt kiÖm b¾t buéc, cho thÊy hÇu hÕt −u ®iÓm th× c¸c tæ chøc h−ëng cßn kh¸ch h ng th× g¸nh chÞu hÇu hÕt c¸c nhwîc ®iÓm. Thùc tÕ, rÊt nhiÒu −u ®iÓm ®èi víi c¶ kh¸ch h ng còng nh− NHLX, ®Òu cã thÓ ®¹t ®uîc th«ng qua c¸c lo¹i h×nh tiÕt kiÖm tù nguyÖn n o ®ã, nh− sÏ ®−îc gi¶i thÝch ë phÇn sau. Tuy nhiªn ®èi víi c¸c NHLX nh»m v o ng−êi nghÌo th× chi phÝ cao cña mét sè s¶n phÈm tiÕt kiÖm cã thÓ l mét th¸ch thøc lín. B¶ng 7-1 §¸nh gi¸ TK b¾t buéc ¦u ®iÓm Nh−îc ®iÓm Kh¸ch h ng • Kû luËt TK • Kh«ng ®−îc rót tiÕt kiÖm khi cÇn thiÕt • B¶o vÖ c¸c kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm, kh«ng dïng v o c¸c • Kh«ng ®−îc tiÕt kiÖm nÕu kh«ng môc ®Ých kh«ng quan träng2 muèn vay; cã thÓ kh«ng ®Õn ®−îc víi nh÷ng ng−êi rÊt nghÌo kh«ng d¸m vay. • Rót tiÒn tiÕt kiÖm cã thÓ sÏ mÊt quyÒn vay. Tæ chøc • Nguån vèn æn ®Þnh, kh«ng cã • Kh¸ch h ng cã thÓ sÏ bá kh«ng tÝnh thanh kho¶n. tham gia v o tæ chøc n÷a ®Ó lÊy tiÒn tiÕt kiÖm • §¶m b¶o cho kh¸ch h ng vay m kh«ng cÇn t i s¶n thÕ chÊp • Kh¸ch h ng kh«ng vay c¸c kho¶n truyÒn thèng vay lín h¬n v× hä muèn tr¸nh t¨ng tû lÖ l i suÊt thùc tiÔn. • Ýt tèn kÐm h¬n c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm cã tÝnh thanh kho¶n. 2 ¦u ®iÓm n y còng cã thÓ ®¹t ®−îc víi tiÕt kiÖm tù nguyÖn theo hîp ®ång
7.2 ThÕ nµo lµ c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn? I. C¸c t i Tù nguyÖn cã nghÜa l ng−êi tiÕt kiÖm tù quyÕt ®Þnh c¶ sè l−îng tiÒn còng nh− kú h¹n göi kho¶n tù do – v rót tiÒn. C¸c dich vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn ®−îc chia th nh 3 nhãm: s¶n phÈm tiÕt kiÖm khã nhÊt 1. TK kh«ng kú h¹n. Trong mét t i kho¶n tiÒn göi v ng lai -cßn ®−îc gäi l t i kho¶n tiÕt v tèn kÐm kiÖm th«ng th−êng hay tiÕt kiÖm tù do- sè tiÒn göi v kÕ ho¹ch göi hay rót tiÒn kh«ng nh©t – cã lÏ ®−îc x¸c ®Þnh tr−íc. Hai d¹ng kh¸c nhau cña tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n l (1) mét t i kho¶n l¹i phï hîp ho n to n v ng lai, cho phÐp c¸c kh¸ch h ng göi tiÒn v rót tiÒn lóc n o hä muèn còng nhÊt víi nhu ®−îc v (2) mét t i kho¶n b¸n v·ng lai, h¹n chÕ sè lÇn giao dÞch, nh− chØ ®−îc rót tiÒn cÇu cña mét hai lÇn mçi th¸ng. l−îng kh¸ch Trong khi, xÐt vÒ tæng thÓ, c¸c t i kho¶n n y cã xu h−íng rÊt æn ®Þnh, th× chóng l¹i kh¸ h ng lín nhÊt tèn kÐm cho c¸c tæ chøc, bëi c¸c chi phÝ h nh chÝnh cao ® l m lu mê ®i lîi thÕ chi phÝ t i chÝnh thÊp. Tuy nhiªn, nÕu chØ cung cÊp ®−îc mét s¶n phÈm tiÕt kiÖm duy nhÊt, th× TK kh«ng kú h¹n còng vÉn cø lu«n l s¶n phÈm ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña hÇu hÕt c¸c kh¸ch h ng (xem Hép 7-1). 2. TiÕt kiÖm theo hîp ®ång: Víi tiÕt kiÖm theo hîp ®ång, cßn ®−îc gäi l TK tÝch luü (hay TK göi gãp -ND) cã kú h¹n, kh¸ch h ng ®ång ý ®Òu ®Æn göi mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Khi ®Õn h¹n, kh¸ch h ng cã thÓ rót to n bé sè tiÒn céng víi l i. Rót tiÒn sím cã thÓ sÏ bÞ cÊm hoÆc sÏ bÞ ph¹t. Lo¹i h×nh s¶n phÈm n y rÊt th−êng thÊy trong lÜnh vùc t i chÝnh kh«ng chÝnh thøc ë mét sè khu vùc. VÝ dô nh− ë Ghana, nh÷ng ng−êi ®i thu tiÒn (susu collector) rÊt ®¾t kh¸ch. Hä ®i thu tiÒn tiÕt kiÖm h ng ng y cña nh÷ng ng−êi bu«n b¸n nhá, d©n ch i, n«ng d©n, v thî thñ c«ng. Kh¸ch h ng, ®a sè l phô n÷, göi mét kho¶n tiÒn nhá gièng hÖt nhau ®Òu ®Æn trong 31 ng y. V o cuèi th¸ng, hä ®−îc nhËn l¹i kho¶n tiÒn göi cña 30 ng y, phÇn cßn l¹i tr¶ cho ng−êi ®i thu tiÒn coi nh− phÝ dÞch vô. Nh− vËy hä ph¶i tr¶ phÝ ë møc 39 %/n¨m ®Ó ®−îc tiÕt kiÖm. Th«ng th−êng, c¸c tæ chøc t i chÝnh vi m« (TCTCVMs ) ®−a ra mét lo¹t c¸c ®iÒu kho¶n cã giíi h¹n ®Ó kh¸ch h ng lùa chän; vÝ dô nh−, göi tiÕt kiÖm h ng tuÇn víi møc göi l mét béi sè cña $2 (ë ViÖt Nam cã thÓ quy ®Þnh c¸c møc göi ch½n ®Õn 500 ®ång, 1000 ®ång, 5000 ®ång v.v... -ND), kú h¹n 3, 6, 12 th¸ng. Mét t i kho¶n TK tÝch luü cã kú h¹n cã thÓ ®−îc thiÕt kÕ phï hîp víi c¸c sù kiÖn nhÊt ®Þnh, nh− TK ®Ó tr¶ tiÒn häc phÝ cã thÓ rót v o ®Çu häc kú. Nh×n bÒ ngo i th× tiÕt kiÖm theo hîp ®ång cã vÎ nh− rÊt gièng víi tiÕt kiÖm b¾t buéc. Tuy nhiªn ®èi víi kh¸ch h ng th× c¸c ®iÓm kh¸c nhau cña tiÕt kiÖm theo hîp ®ång v tiÕt kiÖm b¾t buéc l rÊt râ r ng. TiÕt kiÖm theo hîp ®ång cho phÐp kh¸ch h ng x¸c ®Þnh kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm v kú h¹n lÜnh tiÕt kiÖm dùa trªn kh¶ n¨ng v mong muèn tiÕt kiÖm cña hä. Nãi tãm l¹i tiÕt kiÖm theo hîp ®ång l v× kh¸ch h ng. C¸c t i kho¶n 3. C¸c s¶n phÈm tiÕt kiÖm cã kú h¹n. Khi göi TK cã kú h¹n, vÝ dô mét giÊy chøng nhËn tiÒn göi cã kú göi tiÒn (CD), kh¸ch h ng cã thÓ göi mét kho¶n tiÒn v høa kh«ng ®ông ®Õn nã trong mét h¹n cã vÎ nh− kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh. Còng nh− víi c¸c s¶n phÈm theo hîp ®ång, tæ chøc ®−a ra mét khã ®Õn víi lo¹t c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó kh¸ch h ng cã thÓ lùa chän. C¸c kho¶n tiÕt kiÖm cã kú h¹n th−êng ng−êi nghÌo tr¶ l i suÊt cao nhÊt bëi v× chóng cÇn cã l−îng giao dÞch Ýt nhÊt. h¬n l c¸c t i Th−êng th× c¸c kh¸ch h ng cã thu nhËp thÊp kh«ng cã nhu cÇu vÒ s¶n phÈm n y v× nã ®ßi kho¶n tiÕt hái ph¶i göi mét kho¶n tiÒn kh¸ lín, mÆc dï TK cã kú h¹n cã thÓ thÝch hîp víi luång tiÒn kiÖm tù do v mÆt cña n«ng d©n. Nãi chung, s¶n phÈm n y phï hîp h¬n víi nhòng tæ chøc göi tiÒn v theo hîp ®ång
Hép 7.1 Ng-êi nghÌo muèn g× nhÊt ë mét dÞch vô tiÕt kiÖm? §èi víi mäi nhu cÇu tiÕt kiÖm, ng-êi nghÌo cÇn c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm • TiÖn lîi -gÇn nhµ, nhanh chãng, vµ ®-îc cung cÊp vµo nh÷ng giê thuËn tiÖn • An toµn h¬n so víi c¸c lùa chän tiÖn lîi kh¸c cã cïng ®iÒu kiÖn. §èi víi c¸c nhu cÇu tiÕt kiÖm kh«ng biÕt tr-íc, ng-êi nghÌo cã xu h-íng thÝch • TiÕt kiÖm tù nguyÖn, víi c¬ héi th-êng xuyªn göi ®-îc c¸c mãn tiÒn nhá vµ kh«ng cè ®Þnh. • TiÕp cËn kh«ng h¹n chÕ ®èi víi kho¶n tiÒn TK, nghÜa lµ kh«ng giíi h¹n sè lÇn rót tiÒn vµ kh«ng cÇn ph¶i b¸o tr-íc. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c nhu cÇu cã thÓ dù ®o¸n tr-íc, ng-êi nghÌo cã thÓ thÝch viÖc tiÕp cËn h¹n chÕ vµ thËm chÝ thÝch göi gãp ®Òu ®Æn mét kho¶n tiÒn cè ®Þnh h¬n. §èi víi tÊt c¶ c¸c nhu cÇu tiÕt kiÖm, hä quan t©m ®Õn • L·i suÊt c¹nh tranh cao so víi c¸c dÞch vô thay thÕ t-¬ng ®-¬ng nh÷ng c¸ nh©n kh«ng thËt nghÌo nÕu NHLX ®−îc chuÈn bÞ kü l−ìng ®Ó cung cÊp c¸c dÞch vô kh¸c nhau cho c¸c ph©n ®o¹n thÞ tr−êng kh¸c nhau. NÕu NHLX thu hót ®−îc nhiÒu ng−êi göi tiÒn h¬n th× c¸c kho¶n tiÒn göi cã kú h¹n cã thÓ l mét c¸ch l m cã l i, mÆc dï kh«ng æn ®Þnh, ®Ó cung cÊp t i chÝnh cho c¸c kho¶n cho vay. C¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn cã xu h−íng ®−îc ng−êi nghÌo ®¸nh gi¸ cao (xem B¶ng 7-2). C¸c dÞch vô n y ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸c nhãm dÔ bÞ tæn th−¬ng nhÊt, nh÷ng ng−êi kh«ng cã nguån thu nhËp ®¸ng tin cËy ®Ó tËn dông nguån tÝn dông theo nhãm. §©y l c¸c lý do chÝnh ®Ó c¸c NHLX ph¸t triÓn c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn cho c¶ th nh viªn lÉn nh÷ng ®èi t−îng kh«ng ph¶i l th nh viªn. LiÖu hä l m nh− vËy cã ph¶i l th«ng minh kh«ng? Môc tiÕp theo sÏ gi¶i ®¸p c©u hái quan träng n y. 7.3 NHLX cã nªn lµm trung gian cung cÊp c¸c c¬ héi tiÕt kiÖm kh«ng? Huy ®éng tiÒn Vai trß trung gian t i chÝnh- huy ®éng tiÕt kiÖm ®Ó cho vay – kh«ng thÝch hîp víi nhiÒu göi cña quÇn NHLX. Trong nhiÒu bèi c¶nh, viÖc NHLX huy ®éng tiÒn göi l tr¸i ph¸p luËt. ThËm chÝ nÕu chóng ®Ó cho kh«ng tr¸i ph¸p luËt, nhiÒu tæ chøc còng kh«ng cã n¨ng lùc ®Ó huy ®éng vèn. Gièng víi viÖc vay tiÕp ®ßi hái mét tæ chøc ng−êi nghÌo ®i vay, l m trung gian l mét c«ng viÖc chøa nhiÒu rñi ro v ®Çy kh¾t khe. NÕu ph¶i chuyÓn ®æi mét NHLX qu¶n lý vèn cho vay kh«ng tèt, th× c¸c nguån lùc cña nhiÒu nh t i trî hoÆc c¸c tæ vai trß tõ ng−êi chøc t i chÝnh sÏ gÆp rñi ro. Tuy nhiªn, nÕu còng chÝnh tæ chøc n y võa huy ®éng v sau ®ã cho vay th nh cho vay c¸c kho¶n tiÒn göi th× nã sÏ huû ho¹i kho¶n tiÕt kiÖm cña ng−êi nghÌo. NÕu tæ chøc mét trung gian t i chÝnh. §−îc chØ huy ®éng tiÕt kiÖm cña th nh viªn, m th−êng th× hä còng l nh÷ng ng−êi vay, th× rñi ro Ýt giao phã tiÕt nghiªm träng h¬n. Dï sao ®i n÷a, c¸c NHLX lùa chän viÖc huy ®éng tiÕt kiÖm ®Ó cho vay cÇn kiÖm cña ng−êi cã n¨ng lùc bªn trong v m«i tr−êng bªn ngo i ®¶m b¶o an to n cho c¸c kho¶n tiÒn göi n y. nghÌo l mét (xem Hép 7-2) tr¸ch nhiÖm to lín ®èi víi c¸c NHLX
B¶ng 7.2 Lùa chän s¶n phÈm nh×n tõ phÝa kh¸ch hµng vµ tõ phÝa tæ chøc Quan ®iÓm cña Quan ®iÓm vÒ kh¶ Quan ®iÓm vÒ n¨ng kh¸ch h ng n¨ng t i chÝnh lùc qu¶n lý TK kh«ng • Dïng v o c¸c • Cã tæng sè d− lín • Yªu cÇu lín vÒ ®éi kú h¹n tr−êng hîp khÈn mÆc dï sè d− trung ngò nh©n viªn, hÖ cÊp hay c¸c c¬ b×nh t−¬ng ®èi thèng th«ng tin héi kh«ng dù tÝnh nhá. qu¶n lý, v kiÓm tr−íc, dïng ®Ó so¸t néi bé do cã • Lîi nhuËn thÊp b×nh æn chi tiªu rÊt nhiÒu t i kho¶n h¬n do chÝ phÝ t i b»ng c¸ch gi¶m víi tÇn suÊt giao chÝnh thÊp nh−ng tÝnh thÊt th−êng chi phÝ ho¹t ®éng dÞch lín v kh«ng cña dßng thu cao ®Òu nhËp, hay ®Ó tÝch trò tiÒn mÆt. • T−¬ng ®èi æn ®Þnh • CÇn quan t©m ®Õn viÖc qu¶n lý kh¶ n¨ng thanh kho¶n. TK theo hîp • Dïng cho c¸c • Vèn d i h¹n h¬n • Cã thÓ ®o¸n tr−íc ®ång nhu cÇu ® ®−îc • Sè tiÒn trªn mét t i ®uîc dÔ h¬n x¸c ®Þnh tr−íc kho¶n lín h¬n • Yªu cÇu vÒ h nh nh− ®ãng tiÒn chÝnh Ýt h¬n häc phÝ. • Lîi nhuËn cao h¬n: chi phÝ ho¹t • CÇn quan t©m ®Õn • T¨ng tÝnh kû luËt ®éng thÊp h¬n, dï viÖc qu¶n lý kh¶ trong tiÕt kiÖm chi phÝ t i chÝnh n¨ng thanh kho¶n. • Cã l i cao h¬n cao h¬n • Cã thÓ kh«ng æn ®Þnh TK cã kú • D nh cho nhu • Vèn d i h¹n h¬n • Yªu cÇu vÒ qu¶n lý h¹n cÇu ® biÕt tr−íc • Sè tiÒn trªn mét t i rÊt thÊp: chØ cã 2 v ®Ó dù tr÷ mét kho¶n lín h¬n giao dÞch trªn 1 t i kho¶n thÆng d− kho¶n d i h¹n • Lîi nhuËn cao h¬n: chi phÝ ho¹t • CÇn quan t©m • Møc göi lín h¬n ®éng thÊp h¬n nhiÒu ®Õn viÖc qu¶n lý kh¶ n¨ng • Cã thÓ kh«ng æn thanh kho¶n. ®Þnh Theo nguån:Winsniwski (1999); Hirschland (2000)
Hép 7-2 §iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®èi víi trung gian tµi chÝnh §¶m tr¸ch c«ng viÖc trung gian tµi chÝnh ®ßi hái thay ®æi vÒ tæ chøc chø kh«ng ph¶i chØ lµ mét sè hÖ thèng hay biÖn ph¸p khen th-ëng míi. Trong ®iÒu kiÖn lý t-ëng, mét tæ chøc trung gian tµi chÝnh ph¶i cã ®-îc mét héi ®ång qu¶n trÞ m¹nh bao gåm nh÷ng ng-êi cã tr×nh ®é vµ ®-îc kÝnh träng. V× c¸ nh©n nh÷ng ng-êi göi tiÒn kh«ng thÓ tin ch¾c lµ ®éi ngò qu¶n lý cã lµm b¶o vÖ tiÒn tiÕt kiÖm cña hä khái nh÷ng rñi ro kh«ng cÇn thiÕt hay kh«ng, hä ph¶i dùa vµo héi ®ång qu¶n trÞ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc qu¶n lý. Tr-íc khi lµm trung gian huy ®éng tiÕt kiÖm ®Ó cho vay, mét tæ chøc cÇn ph¶i cã s½n mét n¨ng lùc tèt vµ ®· s½n sµng n©ng cao n¨ng lùc ®ã. Cô thÓ lµ tæng gi¸m ®èc vµ ban qu¶n trÞ cÇn ph¶i xem xÐt b¶ng yªu cÇu sau: 1. Qu¶n lý tÝn dông ®· ®-îc chøng minh lµ chÆt chÏ vµ chÊt l-îng vèn cho vay cao, vÝ dô tû lÖ rñi ro vèn vay trong vßng 30 ngµy d-íi 5% vµ tû lÖ nî kh«ng thu håi ®-îc d-íi 2% cho Ýt nhÊt lµ mét n¨m tµi chÝnh võa qua. 2. Qu¶n lý kh¶ n¨ng thanh kho¶n vµ tµi kho¶n nî-cã thËt tèt. Tæ chøc cÇn dù ®o¸n ®-îc tr-íc vµ qu¶n lý ®-îc c¸c hËu qu¶ cã thÓ x¶y ra do c¸c có sèc tõ bªn ngoµi. T×m nguån hç trî cho kh¶ n¨ng thanh kho¶n – ng©n hµng nguån thanh kho¶n kh¸c– lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó cung cÊp dÞch vô cã chÊt l-îng cao vµ cã thÓ trô ®-îc vÒ mÆt tµi chÝnh. Tæ chøc ph¶i qu¶n lý ®-îc c¸c rñi ro l·i suÊt- nh÷ng rñi ro liªn quan ®Õn thay ®æi trong nÒn kinh tÕ cã thÓ thu hÑp biªn ®é lîi nhuËn cña tæ chøc. 3. HÖ thèng th«ng tin cung cÊp th«ng tin kÞp thêi, chÝnh x¸c, vµ ®Çy ®ñ vµ hÖ thèng b¸o c¸o ®¬n gi¶n minh b¹ch. 4. KiÓm so¸t néi bé ®Çy ®ñ tr¸nh viÖc gian lËn vµ qu¶n lý sai lÖch tiÒn göi vµ ®¶m b¶o ®é an toµn. Tr-íc khi cung cÊp tiÕt kiÖm tù nguyÖn, mét NHLX cÇn ph¶i cã bé phËn kiÓm to¸n néi bé giµu kinh nghiÖm thuéc quyÒn qu¶n lý trùc tiÕp cña héi ®ång qu¶n trÞ. 5. NiÒm tin cña kh¸ch hµng cã ®-îc lµ nhê vµo c¸c dÞch vô ®-îc thiÕt kÕ tèt, râ rµng vµ h-íng tíi kh¸ch hµng. 6. Ho¹t ®éng cã tÝnh bÒn v÷ng tµi chÝnh vµ vèn ®ñ ®Ó trang tr¶i c¸c thÊt thu trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ban ®Çu vµ c¸c tæn thÊt cã thÓ x¶y ra do c¸c sù kiÖn mang tÝnh th¶m ho¹. 7. N¨ng suÊt cao. §éi ngò nh©n viªn ph¶i tiÕp cËn ®-îc víi nhiÒu ng-êi tiÕt kiÖm h¬n lµ ng-êi vay vµ ph¶i huy ®éng ®-îc c¶ nh÷ng kho¶n tiÒn göi lín cïng víi nh÷ng kho¶n nhá. 8. Mét h¹ng môc cã kh¶ n¨ng sinh lêi ®Ó ®Çu t- c¸c kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm d-. NÕu vèn cho vay ®-îc tµi trî dåi dµo th× viÖc ®Çu t- c¸c kho¶n tiÕt kiÖm t¹o ra lîi nhuËn ®ñ ®Ó trang tr¶i cho c¸c chi phÝ cã thÓ gÆp khã kh¨n. 9. Mét m«i tr-êng bªn ngoµi thuËn lîi víi nh÷ng ®Æc tÝnh sau: • L¹m ph¸t ph¶i n»m trong tÇm kiÓm so¸t; kh«ng cao mµ còng kh«ng thÊt th-êng; • L·i suÊt kh«ng bÞ kiÓm so¸t; • Kh«ng cã nh÷ng nguån tÝn dông ®-îc trî cÊp; vµ • ChÝnh phñ ®iÒu tiÕt møc dù tr÷ tèi thiÓu, nh÷ng quy ®Þnh qu¶n lý vµ
Mét sè chuyªn gia vÒ t i chÝnh vi m« còng lËp luËn r»ng nÕu TCTCVMs kh«ng ®−îc ®iÒu tiÕt th× hä kh«ng nªn huy ®éng tiÒn göi. C¸ch duy nhÊt ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c tæ chøc cã søc m¹nh v cã thÓ tin cËy ®−îc ®Ó duy tr× tÝnh an to n cho c¸c kho¶n tiÒn göi l th«ng qua ®iÒu tiÕt. C¸c chuyªn gia kh¸c th× kh«ng ®ång ý. H¹n chÕ quyÒn huy ®éng vèn cho c¸c tæ chøc ® ®−îc ®iÒu tiÕt v ho¹t ®éng trong c¸c m«i tr−êng æn ®Þnh th× sÏ kh«ng cung cÊp ®−îc dÞch vô ®Õn ®−îc nh÷ng ng−êi ®ang cÇn nhÊt. Hä lËp luËn r»ng c¸c kh¸ch h ng tiÒm n¨ng cã lÏ còng ý thøc ®−îc nh÷ng rñi ro g¾n liÒn víi viÖc göi tiÒn t¹i c¸c tæ chøc kh«ng ®−îc ®iÒu tiÕt. C¸c kh¸ch h ng tiÒm n¨ng cã thÓ nhËn thÊy nh÷ng tæ chøc n y cßn an to n h¬n c¸c lùa chän tiÕt kiÖm kh«ng chÝnh thøc kh¸c cña hä. Tõ quan ®iÓm n y, cã thÓ cho phÐp c¸c tæ chøc céng ®ång cã quy m« nhá hoÆc ë c¸c vïng xa x«i huy ®éng tiÕt kiÖm thËm chÝ nÕu hä kh«ng ®−îc gi¸m s¸t, miÔn l hä ph¶i lu«n c«ng khai cho c¸c th nh viªn biÕt ®iÒu n y. Tuy nhiªn nh÷ng ng−êi kh¸c th× lËp luËn r»ng c¸c tæ chøc nhá ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c th nh viªn, viÖc th nh viªn gi¸m s¸t trùc tiÕp ®¶m b¶o qu¶n lý rñi ro hiÖu qu¶. H¬n n÷a, viÖc gi¸m s¸t cã thÓ sÏ Ýt cÇn thiÕt h¬n nÕu ®a sè kh¸ch h ng l còng nh÷ng ng−êi vay tiÒn cã sè tiÒn vay b×nh qu©n lu«n cao h¬n sè tiÒn tiÕt kiÖm (net borrowers). Nh÷ng ng−êi theo quan ®iÓm n y còng ®−a ra ®−îc mét gi¶i ph¸p trung gian: C¸c tæ chøc t i chÝnh céng ®ång nhá hoÆc ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c th nh viªn cÇn ®−îc tù do huy ®éng tiÕt kiÖm, nh−ng kh«ng nªn cho vay c¸c kho¶n tiÕt kiÖm n y. Tuy nhiªn huy ®éng tiÕt kiÖm m kh«ng cho vay sÏ khiÕn viÖc trang tr¶i c¸c chi phÝ rÊt khã kh¨n. C¸c h×nh thøc thay thÕ cho vai trß trung gian t i chÝnh: NhiÒu tæ chøc kh«ng cã kh¶ n¨ng hay n¨ng lùc ph¸p lý ®Ó l m trung gian t i chÝnh. Tuy nhiªn nh÷ng tæ chøc n y vÉn cã thÓ cung cÊp cho kh¸ch h ng c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c. Sau ®©y l mét sè c¸ch cã thÓ xem xÐt: 1. Cã thÓ huy ®éng tiÕt cña c¸c th nh viªn nhãmv tiÒn tiÕt kiÖm do nhãm qu¶n lý: chiÕn l−îc n y ® ®−îc Ng©n h ng N«ng nghiÖp v Ph¸t triÓn N«ng th«n Quèc gia (NABARD) cña Ên §é theo ®uæi, th«ng qua mét ch−¬ng tr×nh phôc vô gÇn 8 triÖu ng−êi tiÕt kiÖm. 2. ChØ huy ®éng tiÕt kiÖm cña c¸c th nh viªn nhãm v tiÒn TK cã thÓ ®−îc NHLX göi ë mét t i kho¶n ng©n h ng cña nhãm. Phôc vô c¸c th nh viªn b»ng mét s¶n phÈm TK tù nguyÖn ®¬n gi¶n sÏ ®ßi hái Ýt thay ®æi vÒ thÓ chÕ h¬n l më réng dÞch vô cho nh÷ng ®èi t−îng kh«ng ph¶i l th nh viªn. NHLX cã thÓ d n xÕp ®Ó huy ®éng tiÕt kiÖm tõ nh÷ng ®èi t−îng kh«ng ph¶i l th nh viªn NÕu m«i tr−êng kh«ng còng nh− tõ c¸c th nh viªn b»ng c¸ch sö dông nh÷ng nh©n viªn thu tiÕt kiÖm do mét tæ chøc thuËn lîi hay cã ®iÒu tiÕt tuyÓn dông. NHLX vÉn ch−a cã ®ñ 3. NHLX cã thÓ huy ®éng tiÕt kiÖm tõ nh÷ng ®èi t−îng kh«ng ph¶i l th nh viªn v cã thÓ n¨ng lùc ®Ó göi tiÒn t¹i mét tæ chøc cã ®iÒu tiÕt chø kh«ng cho vay tiÕp c¸c kho¶n tiÒn n y. C¸ch n y cung cÊp tiÕt cã thÓ chØ thùc hiÖn ®−îc nÕu nh− NHLX cã thÓ trang tr¶i ®−îc chi phÝ b»ng l i suÊt m nã kiÖm tù nguyÖn nhËn ®−îc nhê viÖc göi c¸c kho¶n tiÒn n y t¹i mét tæ chøc cã ®iÒu tiÕt. Mét mÊu chèt quan th× ph¶i c©n nh¾c ®Õn c¸c träng ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®−îc ®iÒu n y l kh¸ch h ng ph¶i s½n lßng bá qua kho¶n l i tiÕt biÖn ph¸p t¹m kiÖm hoÆc thËm chÝ cßn s½n s ng tr¶ tiÒn thªm ®Ó ®−îctiÕt kiÖm mét c¸ch an to n. thêi hay c¸c biÖn ph¸p qu¸ 4. ThiÕt lËp hoÆc chuyÓn sang mét h×nh thøc tæ chøc thay thÕ nh− mét quü uû th¸c ®ª gi÷ tiÒn ®é, vÝ dô l m tiÕt kiÖm hay trë th nh mét hîp t¸c x hay mét tæ chøc t i chÝnh phi ng©n h ng. ®èi t¸c víi mét ng©n h ng BÊt kú tæ chøc n o muèn huy ®éng tiÒn göi còng cÇn ph¶i cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ mÆt thÓ chÕ. Møc ®é cña nh÷ng thay ®æi n y phô thuéc v o viÖc lùa chän ®èi t−îng m tæ chøc muèn phôc vô hay c¸c lo¹i h×nh dÞch vô m tæ chøc muèn cung cÊp. C¸c dÞch vô tiÕt kiÖm phôc vô nh÷ng ®èi t−îng kh«ng ph¶i l th nh viªn ®ßi hái nh÷ng thay ®«Ø lín vÒ c¬ cÊu, v¨n ho¸ v hÖ thèng l m viÖc cña tæ chøc. Ng−îc l¹i, kÕt hîp tiÕt kiÖm tù nguyÖn hÖ thèng tÝn
dông hiÖn cã ®ßi hái n©ng cÊp ®¸ng kÓ vÒ hÖ thèng, ®éi ngò nh©n viªn, nh−ng sÏ kh«ng thay ®æi b¶n chÊt ho¹t ®éng cña tæ chøc. §èi víi nhiÒu NHLX, viÖc huy ®éng tiÕt kiÖm tõ nh÷ng ®èi t−îng kh«ng ph¶i l th nh viªn cã thÓ võa kh«ng ®óng ph¸p luËt võa kh«ng kh«n ngoan. §èi víi nh÷ng tæ chøc n y, viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn cho c¸c th nh viªn cã thÓ l mét biÖn ph¸p chi phÝ thÊp v ®óng ph¸p luËt nh»m cung cÊp mét gi¸ trÞ lín h¬n cho c¸c th nh viªn hiÖn t¹i. §èi víi c¸c NHLX cã ®ñ n¨ng lùc l m trung gian t i chÝnh ë quy m« ®Çy ®ñ, b¾t ®Çu b»ng viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn cho th nh viªn l mét c¸ch tèt nhÊt ®Ó kiÓm tra hÖ thèng cña m×nh tr−íc khi më réng tíi c¸c ®èi t−îng kh«ng ph¶i l th nh viªn (xem B¶ng 7-3) B¶ng 7-3 So s¸nh gi÷a viÖc chØ phôc vô c¸c thµnh viªn víi phôc vô c¶ thµnh viªn vµ c¸c ®èi t-îng kh«ng ph¶i thµnh viªn ChØ phôc vô th nh viªn Phôc vô c¶ th nh viªn v nh÷ng ®èi t−îng kh«ng ph¶i l th nh viªn Chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c mãn tiÒn TK §Ó trang tr¶i ®−îc chi phÝ ph¶i thu hót ®−îc nhá kh«ng kú h¹n cã thÓ qu¶n lý ®−îc. nhiÒu ng−êi göi tiÒn míi, bao gåm c¶ nh÷ng Kh«ng yªu cÇu thay ®æi lín vÒ ®Þnh ng−êi göi c¸c kho¶n tiÒn lín h¬n. h−íng. CÇn cã nh÷ng thay ®æi lín vÒ c¬ së h¹ tÇng, ®éi C¸c tæ chøc phi chÝnh phñ v c¸c hîp t¸c ngò nh©n viªn, v¨n ho¸ v c¸c biÖn ph¸p khen x cã thÓ cung cÊp dÞch vô mét c¸ch hîp th−ëng. ph¸p. Cã thÓ cÇn chuyÓn ®æi hay n©ng cÊp kü n¨ng ®Ó SÏ kh«ng tiÕp cËn ®−îc nh÷ng kh¸ch h ng ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu b¸o c¸o cña c¸c nghÌo h¬n nh÷ng kh¸ch h ng hiÖn t¹i. c¬ quan gi¸m s¸t. Cã thÓ tiÕp cËn c¸c kh¸ch h ng nghÌo h¬n nÕu ®ã l mét môc tiªu râ r ng ¨n s©u v o viÖc thiÕt kÕ s¶n phÈm, hÖ thèng cung cÊp dÞch vô, v¨n ho¸ tæ chøc v c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nh©n viªn. Cã quü vèn lín h¬n ®Ó cho vay, dÔ d ng ®¸p øng c¸c nhu cÇu tÝn dông h¬n. 7.4. Ph¸t triÓn dÞch vô tiÕt kiÖm dÔ thanh tiªu cho c¸c thµnh viªn C¸c tæ chøc mong muèn ph¸t triÓn dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn ph¶i ®èi mÆt víi 4 th¸ch thøc chÝnh sau ®©y: (1) ng¨n ngõa gian lËn, (2) trang tr¶i ®−îc c¸c chi phÝ, (3) qu¶n lý ®−îc thanh kho¶n v (4) ®Þnh h−íng l¹i cho ®éi ngò nh©n viªn. C¸c th¸ch thøc n y thay ®æi theo lo¹i h×nh s¶n phÈm. DÞch vô tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc lín nhÊt. Tuy nhiªn ®©y còng l dÞch vô cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®−îc c¸c tæ chøc ®ang cung cÊp dÞch vô tiÕt kiÖm theo nhãm lùa chän cung cÊp thªm; c¸c th nh viªn cã thÓ dÔ d ng göi v rót tiÕt kiÖm tù nguyÖnv o nh÷ng thêi ®iÓm m lÏ ra hä ph¶i nép tiÕt kiÖm b¾t buéc (xem Hép 7-3).V× vËy, nÕu hiÓu ®−îc cÇn ph¶i l m g× ®Ó cung cÊp dÞch vô tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n th× sÏ hiÓu ®−íc c¸c yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm tiÕt kiÖm kh¸c. 1. Ng¨n ngõa gian lËn C¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn cã møc ®é rñi ro gian lËn rÊt lín, ®Æc biÖt khi dÞch vô n y l do c¸c c¸n bé hiÖn tr−êng thùc hiÖn. ViÖc theo dâi gian lËn ®èi víi c¸c kho¶n tiÒn göi tù nguyÖn kh«ng ®Òu ®Æn sÏ khã h¬n rÊt nhiÒu so víi theo dâi tiÕt kiÖm b¾t buéc ®−îc göi rÊt ®Òu
®Æn víi mét kho¶n tiÒn cè ®Þnh. H¬n n÷a, c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm do c¸c c¸n bé hiÖn tr−êng ®¶m nhËn sÏ kh«ng ®−îc gi¸m s¸t néi bé, hay cßn gäi l gi¸m s¸t kÐp. Gi¸m s¸t kÐp ng¨n ngõa
Hép 7-3 LiÖu s¶n phÈm b¾t buéc vµ s¶n phÈm tù nguyÖn cã t-¬ng thÝch hay kh«ng? NhiÒu Tæ chøc tµi chÝnh vi m« (TCTCVM) yªu cÇu kh¸ch hµng tiÕt kiÖm, mÆc dï s¶n phÈm tiÕt kiÖm b¾t buéc thÓ hiÖn mét sè bÊt cËp. LiÖu cã thÓ cung cÊp c¶ tiÕt kiÖm b¾t buéc vµ tù nguyÖn? NhiÒu TCTCVM vµ liªn minh tÝn dông ®· chøng minh r»ng kh¸ch hµng sÏ tù nguyÖn tiÕt kiÖm nh÷ng kho¶n lín ®ång thêi víi viÖc göi TK b¾t buéc. Tuy nhiªn, khi cung cÊp ®ång thêi c¶ hai lo¹i dÞch vô nµy, c¶ nh©n viªn vµ kh¸ch hµng ®Òu gÆp ph¶i nh÷ng th¸ch thøc thùc sù. Ng-êi ta lËp luËn r»ng vÒ b¶n chÊt tiÕt kiÖm b¾t buéc vµ tiÕt kiÖm tù nguyÖn kh¸c nhau tíi møc TCTCVM kh«ng thÓ ®ång thêi cung cÊp chóng mét c¸ch thµnh c«ng ®-îc; kh¸ch hµng kh«ng tin t-ëng hä cã thÓ tiÕp cËn tiÕt kiÖm tù nguyÖn nÕu ph¶i göi TK b¾t buéc ë cïng mét n¬i. NÕu TCTCVM ¸p dông quy chÕ b¶o l·nh theo nhãm, kh¸ch hµng sÏ kh«ng muèn göi TK tù nguyÖn ngoµi kho¶n b¾t buéc tèi thiÓu v× sî r»ng tiÒn tiÕt kiÖm cña hä cã thÓ ®-îc dïng ®Ó tr¶ nî cña nh÷ng kh¸ch hµng kh¸c. H¬n n÷a, nh÷ng nh©n viªn ®· quen yªu cÇu kh¸ch hµng nép tiÕt kiÖm b¾t buéc víi møc cè ®Þnh sÏ kh«ng khuyÕn khÝch kh¸ch göi TK tù nguyÖn. Kinh nghiÖm cña ASA trong viÖc cung cÊp s¶n phÈm lai ®· cho thÊy sù xung ®ét v¨n ho¸ tiÒm tµng gi÷a tiÕt kiÖm tù nguyÖn vµ tiÕt kiÖm b¾t buéc, ®ång thêi còng chøng minh sù xung ®ét nµy cã thÓ kh¾c phôc ®-îc. Trong tµi kho¶n tiÕt kiÖm chung cña mét thµnh viªn ASA, kh¸ch hµng ph¶i gi÷ sè d- tiÕt kiÖm t-¬ng ®-¬ng víi 10% gi¸ trÞ kho¶n vay cña hä, nh-ng l¹i cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn hoµn toµn víi nh÷ng kho¶n tiÕt kiÖm kh¸c. Hä còng ph¶i tiÕt kiÖm 10 taka ($0,21) mét tuÇn. Kh¸ch hµng cã thÓ tiÕt kiÖm nhiÒu h¬n møc nµy bao nhiªu còng ®-îc tuú theo ý hä. C¸c c¸n bé hiÖn tr-êng tiÕp nhËn th«ng tin vª chÝnh s¸ch míi nµy th«ng qua th«ng b¸o néi bé (memo). NhiÒu ng-êi kh«ng nhËn ra lîi Ých cña viÖc chÊp nhËn nh÷ng kho¶n TK nhá, kh«ng th-êng xuyªn nµy. Thay b»ng viÖc gi¶i thÝch râ c¸c ®iÒu kiÖn, mét sè ng-êi truyÒn ®¹t cho c¸c thµnh viªn r»ng hä ph¶i tr¶ 20 taka mét tuÇn, 10 cho tiÕt kiÖm b¾t buéc vµ 10 cho tiÕt kiÖm tù nguyÖn. §¹i ®a sè c¸c thµnh viªn tiÕt kiÖm ®óng nh- thÕ. Trong thùc tÕ, nhiÒu thµnh viªn ®· göi nh÷ng kho¶n tiÕt kiÖm v-ît tréi cña hä vµo mét tµi kho¶n ngoµi nhãm (xem Hép 7-4). B×nh luËn cña kh¸ch hµng vÒ s¶n phÈm míi rÊt ®¸ng chó ý: ”T¹i sao t«i l¹i tiÕt kiÖm nhiÒu h¬n trong mét tµi kho¶n kh«ng cho phÐp t«i tiÕt kiÖm Ýt h¬n khi t«i gÆp r¾c rèi?” “V©ng, tÊt nhiªn cã nh÷ng lóc t«i cã thÓ tiÕt kiÖm nhiÒu h¬n (møc 20 taka) - nh-ng t«i sÏ lu«n lu«n tiÕt kiÖm 20 taka – tr-íc ®©y lµ 10 taka vµ b©y giê lµ12 taka– rÊt ®¬n gi¶n vµ dÔ nhí – thÕ gian lËn b»ng c¸ch yªu cÇu nh÷ng ng−êi trùc tiÕp l m viÖc víi tiÒn ph¶i kh¸c víi nh÷ng ng−êi ghi chÐp sæ s¸ch giao dÞch. Khi kh«ng cã gi¸m s¸t kÐp, c¸c nh qu¶n lý ph¶i thËn träng kiÓm tra c¸c kho¶n giao dÞch ghi trong c¸c cuèn sæ tiÕt kiÖm xem chóng cã gièng hÖt c¸c kho¶n ghi trong hå s¬ cña c¸n bé hiÖn tr−êng kh«ng, ®ã l qu¸ tr×nh ®−îc gäi l kiÓm tra sæ tiÕt kiÖm. §Ó ng¨n ngõa v ph¸t hiÖn gian lËn, cø hai ba th¸ng mét lÇn, ng−êi qu¶n lý chi nh¸nh ph¶i kiÓm tra c¸c giao dÞch trong tõng cuèn sæ tiÕt kiÖm. Nh÷ng ®iÓm kh«ng nhÊt qu¸n cÇn ph¶i ®−îc chó ý mét c¸ch cã hÖ
thèng v ph¶i ®−îc ®iÒu tra ngay lËp tøc. CÇn g¾n møc l−¬ng víi tû lÖ m¾c lçi v sè ®iÓm thiÕu nhÊt qu¸n bÞ ph¸t hiÖn. Gian lËn cÇn bÞ ph¹t nÆng v ngay lËp tøc. MÆc dï tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p n y nh»m ph¸t hiÖn gian lËn nh−ng kh«ng ng¨n ngõa ®−îc nã. §©y l rñi ro cè h÷u trong viÖc sö dông c¸c c¸n bé hiÖn tr−êng ®i thu tiÒn tiÕt kiÖm. H¬n n÷a, kiÓm tra sæ tiÕt kiÖm sÏ kh«ng t×m ra gian lËn nÕu c¸n bé hiÖn tr−êng cã thÓ ghi sè tiÒn sai trong c¶ sæ tiÕt kiÖm v b¶n giao dÞch (transaction sheet). §Ó tr¸nh nh÷ng gian lËn kiÓu n y, NHLX cÇn luyÖn cho ng−êi göi tiÒn kiÓm tra sæ tiÕt kiÖm cña hä khi cã mÆt nh©n viªn thu tiÒn v yªu cÇu nh©n viªn th«ng b¸o sè tiÒn giao dÞch v sè d− míi. Cuèi cïng, gi¸m ®èc chi nh¸nh nªn ®i th¨m ngÉu nhiªn kh¸ch h ng ®Ó cã thÓ nghe ph¶n ¸nh, ph¸t hiÖn gian lËn. 2. Bï ®¾p chi phÝ Khi c¸c tæ chøc cung cÊp tiÕt kiÖm b¾t buéc cung cÊp dÞch vô tù nguyÖn lÇn ®Çu tiªn, hä th−êng thÊy tiÒn rót còng nh− tiÒn göi t¨ng mét c¸ch ®¸ng chó ý. KÕt qu¶ l tiÕt kiÖm rßng chØ gia t¨ng rÊt Ýt hoÆc thËm chÝ kh«ng t¨ng trong khi giao dÞch t¨ng rÊt m¹nh. Giao dÞch gia t¨ng m kh«ng t¨ng l−îng tiÒn göi cã thÓ dÉn ®Õn chi phÝ cao h¬n rÊt nhiÒu m doanh thu kh«ng mÊy gia t¨ng. Thùc tÕ, mét sè tæ chøc chuyÓn tõ dÞch vô b¾t buéc sang dÞch vô tù nguyÖn nhËn thÊy dÞch vô míi n y rÊt tèn kÐm. Tuy nhiªn, mét sè tæ chøc kh¸c l¹i thÊy ng−îc l¹i; c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm gÇn nh− kh«ng l m t¨ng thªm chi phÝ. T¹i sao cã sù kh¸c nhau nh− vËy? Nh÷ng tæ chøc n y sau ® thùc hiÖn mét sè chiÕn l−îc gióp hä qu¶n lý v bï ®¾p chi phÝ. Hä thÊy chi phÝ cho viÖc cung cÊp tiÕt kiÖm tù nguyÖn cã thÓ tèi thiÓu ho¸ b»ng nh÷ng c¸ch sau: a. Khi tæ chøc vÉn huy ®éng c¶ tiÕt kiÖm b¾t buéc, cung cÊp dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn v tiÕt kiÖm b¾t buéc cïng lóc d−íi d¹ng s¶n phÈm lai víi mét t i kho¶n duy nhÊt cho mçi th nh viªn. C¸c th nh viªn ph¶i göi v o mét kho¶n tiÒn tèi thiÓu nh−ng cã thÓ göi h¬n thÕ. Nh÷ng giao dÞch lai n y tèi thiÓu ho¸ chi phÝ cho viÖc v o sæ giao dÞch h ng ng y v giao dÞch sæ c¸i, ng−îc l¹i nÕu kh«ng l m theo c¸ch n y sÏ dÉn ®Õn gia t¨ng chi phÝ do t¨ng thêi gian l m viÖc cña nh©n viªn. b. §¶m b¶o hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cao. VÝ dô, ë ASA, c¸c giao dÞch ®−îc ghi hai lÇn, trong sæ tiÕt kiÖm v trong sæ phô còng l biªn b¶n thu tiÒn. c. C©n b»ng nh÷ng g¸nh nÆng míi ph¸t sinh, nh− thêi gian dïng cho kiÓm tra sæ tiÕt kiÖm, b»ng nh÷ng biÖn ph¸p c¶i tiÕn míi, tiÕt kiÖm ®−îc thêi gian cña c¸c nh qu¶n lý. Khi BURO Tangail yªu cÇu c¸c nh qu¶n lý ph¶i kiÓm tra thªm c¸c sæ tiÕt kiÖm th× nã còng s¾p xÕp hîp lý ho¸ tiÕn tr×nh ®−a ra quyÕt ®Þnh cho vay. d. Khi cã thÓ ®−îc, tr¶ l i thÊp hoÆc kh«ng tr¶ l i ®èi víi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n, lo¹i h×nh dÞch vô cã chi phÝ viÖc ph©n phèi cao. 3. Qu¶n lý thanh kho¶n So víi tÝn dông hay TK b¾t buéc, dÞch vô tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc lín h¬n ®èi víi viÖc qu¶n lý thanh kho¶n. Dï sao, tiÕt kiÖm b¾t buéc lu«n ®−îc göi víi sè l−îng v thêi gian dù tÝnh tr−íc, v hiÕm khi bÞ rót ra. Tuy nhiªn, víi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n, tÝnh to¸n viÖc cho vay sao cho khíp víi dßng tiÒn göi v rót TK tù nguyÖn ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu cao h¬n cho c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch v qu¶n lý. Nh÷ng tæ chøc muèn më réng c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm cã thÓ gÆp nh÷ng th¸ch thøc n o vÒ thanh kho¶n, v hä nªn chuÈn bÞ thÕ n o? Kinh nghiÖm cho thÊy mét sè biÖn ph¸p sau: a. Lªn kÕ ho¹ch duy tr× møc dù tr÷ thanh kho¶n cao h¬n. Møc dù tr÷ n y sÏ l m gi¶m tæng lîi nhuËn t i chÝnh, v chØ ®iÒu ®ã th«i còng ®ñ gi¶i thÝch viÖc tr¶ l i suÊt cho TK kh«ng kú h¹n thÊp h¬n so víi TK b¾t buéc.
b. Trï tÝnh sù sôt gi¶m tiÕt kiÖm ®¸ng kÓ v o thêi gian ®Çu v xem xÐt c¸c biÖn ph¸p khuyªn khÝch th nh viªn kh«ng ®Ó hä rót tiÕt kiÖm ra ngay. Lóc ®Çu, th nh viªn sÏ muèn thö xem liÖu hä cã thÓ thùc sù rót tiÒn tiÕt kiÖm ra kh«ng. Sù sôt gi¶m tiÕt kiÖm n y kh«ng kÐo d i, chØ d−íi mét n¨m v cã thÓ chØ v i th¸ng. c. NÕu th nh viªn l ng−êi nghÌo, ®õng dù tÝnh l tæng sè d− tiÕt kiÖm sÏ cao h¬n nhiÒu so víi tæng sè d− TK b¾t buéc. TÊt nhiªn, l−îng tiÒn tiÕt kiÖm sÏ phô thuéc v o møc tiÕt kiÖm tèi thiÓu b¾t buéc. d. Dù tÝnh møc ho¹t ®éng t i kho¶n s«i ®éng ®èi víi c¶ tiÒn göi v tiÒn rót. §Æc biÖt ph¶i tÝnh tr−íc ®−îc nhu cÇu rót tiÒn lín theo thêi vô nh− tr−íc mïa lÔ héi v tr−íc vô gieo trång. e. X©y dùng mét quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch kinh doanh tõ d−íi lªn ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu quü vèn. §Ó qu¶n lý thanh kho¶n, c©n nh¾c viÖc ¸p dông chÝnh s¸ch yªu cÇu kh¸ch h ng b¸o tr−íc khi muèn rót nh÷ng kho¶n lín hoÆc xem xÐt c¬ cÊu l i suÊt hay phÝ kh«ng khuyÕn khÝch viÖc rót tiÒn. 4. T¸i ®Þnh h−íng cho nh©n viªn C¸c dÞch vô tiÕt kiÖm míi chØ th nh c«ng khi nh©n viªn tÝch cùc qu¶ng b¸ chóng. Tuy nhiªn, tranh thñ ®−îc sù hç trî cña ®éi ngò c¸n bé hiÖn tr−êng cã thÓ l mét viÖc rÊt khã. C¸n bé hiÖn tr−êng ph¶i cã kh¶ n¨ng gi¶i thÝch râ r ng vÒ s¶n phÈm v hä ph¶i l m ®iÒu n y mét c¸ch tÝch cùc. Nh÷ng c¸n bé hiÖn tr−êng ® quen víi viÖc thu nh÷ng kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm b¾t buéc v tiÒn tr¶ nî ®Þnh kú gièng hÖt nhau cã thÓ kh«ng chÊp nhËn mét s¶n phÈm cã tÝnh linh ho¹t h¬n. Hä còng cã thÓ chØ bËn t©m thu håi nî, v× hä cho r»ng ®iÒu n y quan träng h¬n nhiÒu ®èi víi sù sèng cßn cña tæ chøc cña hä. Sau hÕt, hä cã thÓ kh«ng muèn hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng qu¶n lý nh÷ng kho¶n tiÒn kh«ng chuÈn ho¸ (kh«ng x¸c ®Þnh tr−íc møc ®ãng v kú h¹n ®ãng tiÒn -ND) ®ßi hái ph¶i bót to¸n cÈn thËn h¬n. § o t¹o v chÕ ®é khen th−ëng l thiÕt yÕu ®Ó ®¶m b¶o sù hç trî cña nh©n viªn. 7.5 Cung cÊp dÞch vô tiÕt kiÖm cho nh÷ng ®èi t-îng kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn Gi¶ sö mét tæ chøc cung cÊp dÞch vô tiÕt kiÖm cho th nh viªn cña m×nh theo nhãm vay b©y giê muèn cung cÊp dÞch vô tiÕt kiÖm cho nh÷ng ®èi t−îng kh«ng ph¶i l th nh viªn. Môc tiªu chÝnh cña tæ chøc l ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu tiÕt kiÖm cña mét ®«ng ®¶o ng−êi göi. Tæ chøc n y ®Æc biÖt quan t©m ®Õn phôc vô ng−êi nghÌo v v× vËy cÇn cung cÊp dÞch vô gÇn gòi, thuËn tiÖn cho kh¸ch h ng. Tæ chøc cã thÓ chän trong ba ph−¬ng thøc cung cÊp ban ®Çu sau ®©y: 1. Phôc vô ng−êi göi TK th«ng qua c¸c nhãm ng−êi vay hiÖn t¹i. 2. Thu tiÒn göi tõ c¸c nhãm tiÕt kiÖm hiÖn t¹i hoÆc míi. 3. Sö dông ng−êi thu tiÒn tiÕt kiÖm ®Ó thu thËp tiÒn göi tõ c¸ nh©n. LiÖu mçi lùa chän trªn ®©y ®¸p øng nh÷ng môc tiªu ®Ò ra ë trªn hiÖu qu¶ ®Õn møc n o? §iÒu n y sÏ phô thuéc v o nhiÒu yÕu tè m«i trêng – c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p, an ninh th©n thÓ cña c¸n bé hiÖn tr−êng, mËt ®é d©n sè v hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt cña vïng ®ã. Mçi lùa chän sÏ ®−îc ®¸nh gi¸ d−íi ®©y. 1. Nhãm ng−êi vay hiÖn t¹i NhËn thªm nh÷ng th nh viªn chØ göi tiÕt kiÖm v o NHLX v phôc vô hä trong c¸c kú häp th nh viªn cã thÓ l mét ph−¬ng ph¸p kh¶ thi ®Ó phôc vô mét sè Ýt ng−êi göi. Tuy nhiªn, ®Ó sè l−îng lín nh÷ng th nh viªn kh«ng vay tiÒn tham gia häp cã thÓ l m tæn h¹i ®Õn t×nh ®o n kÕt gi÷a c¸c th nh viªn, mét c«ng cô kiÓm so¸t viÖc tr¶ nî. Thu tiÒn tiÕt kiÖm cña hä sÏ kÐo d i c¸c buæi häp d nh cho nh÷ng ng−êi vay tiÒn. §èi víi chÝnh nh÷ng ng−êi göi tiÒn tiÕt kiÖm,
ngåi häp c¶ buæi sÏ l c¸i gi¸ cao ph¶i tr¶ chØ ®¬n gi¶n ®Ó göi tiÒn. Cuèi cïng, nÕu ng−êi göi tiÒn thÕ chç cho th nh viªn vay tiÒn, hä can thiÖp v o sù sèng cßn vÒ mÆt t i chÝnh cña NHLX; hä l m t¨ng chi phÝ qu¶n lý nhãm nh−ng chØ t¹o ra doanh thu tèi thiÓu. Mét gi¶i ph¸p t−¬ng tù nh−ng cã tÝnh kh¶ thi h¬n l phôc vô ng−êi göi tiÒn ë cïng mét n¬i v thêi ®iÓm khi tæ chøc häp nhãm. (xem Ng−êi thu tiÕt kiÖm d−íi ®©y) 2. Nhãm tiÕt kiÖm hiÖn t¹i hoÆc míi Cã hai h×nh thøc nhãm tiÕt kiÖm: nhãm tù hç trî ("nhãm tù cøu") v nhãm tiÕt kiÖm NHLX. ë nhãm thø nhÊt, c¸c nhãm tiÕt kiÖm ®−îc tæ chøc, ® o t¹o v gi¸m s¸t ®Ó tù thu v qu¶n lý c¸c kho¶n tiÕt kiÖm cña hä. Hä cã thÓ göi tiÒn tiÕt kiÖm v o mét ng©n h ng v sau mét thêi gian cho vay b¶n th©n c¸c th nh viªn hoÆc cho c¸c nhãm tiÕt kiÖm kh¸c vay. ë h×nh thøc nhãm TK thø hai, NHLX tæ chøc c¸c nhãm tiÕt kiÖm thu tiÒn göi cho tæ chøc. S¶n phÈm n y ®¬n gi¶n ®Õn nçi chØ cÇn ® o t¹o cho nhãm rÊt Ýt. C¸c quy ®Þnh göi tiÕt kiÖm còng gièng nh− quy ®Þnh cña c¸c nhãm TK tÝn dông lu©n phiªn (ROSCA); tÊt c¶ c¸c th nh viªn tiÕt kiÖm cïng mét kho¶n tiÒn gièng nhau theo ®Þnh kú ®Òu ®Æn. §iÓm m¹nh cña h×nh thøc thø hai l nã cã thÓ t¨ng ph¹m vi tiÕp cËn kh¸ch h ng v gi¶m chi phÝ ë nh÷ng vïng d©n c− th−a thít, nh÷ng n¬i cã thÓ kh«ng ®−îc phôc vô b»ng nh÷ng ph−¬ng thøc kh¸c. ë nh÷ng vïng xa x«i, viÖc tæ chøc chØ thu tiÒn tiÕt kiÖm tõ nhãm cßn nhãm trùc tiÕp thu tõ c¸ nh©n cã thÓ l ®iÓm mÊu chèt cho viÖc qu¶n lý chi phÝ. Trªn thùc tÕ, m« h×nh n y chØ ®¬n gi¶n l chuyÓn mét sè chi phÝ cña viÖc thu tiÒn tõ NHLX sang cho nhãm. §iÓm yÕu cña c¶ hai h×nh thøc n y l lîi Ých cña kh¸ch h ng. MÆc dï s¶n phÈm n y t¹o ra kû luËt tiÕt kiÖm v b¶o vÖ c¸c kho¶n tiÕt kiÖm khái nhu cÇu h ng ng y, c¸c ®iÒu kiÖn v møc tiÒn göi kh«ng thÝch øng víi nhu cÇu c¸ nh©n; ng−îc l¹i c¸c ®iÒu kiÖn v møc tiÒn gièng hÖt cho to n bé nhãm. H¬n n÷a, kh¸ch h ng ph¶i chÞu mét phÇn chi phÝ thu tiÒn. Trong nhiÒu tr−êng hîp, c¸c kho¶n tiÒn göi TK mang tÝnh b¾t buéc v ®ång nhÊt cho to n bé nhãm v chØ cã thÓ tiÕp cËn sè tiÒn göi d−íi h×nh thøc kho¶n vay, hoÆc b»ng c¸ch rót lui khái nhãm. 3. Ng−êi thu tiÕt kiÖm V× ng−êi thu Sö dông ng−êi thu tiÕt kiÖm cã thÓ tiÕp cËn kh¸ch h ng ë quy m« lín, v trªn lý thuyÕt cã thÓ tiÕt kiÖm cã thÓ phôc vô lîi Ých kh¸ch h ng tèt h¬n. So víi c¸c ph−¬ng thøc TK theo nhãm ®−îc b n ë trªn, c¸ nh©n ho¸ dÞch vô cña hä, ng−êi thu tiÕt kiÖm ph¶i cã n¨ng lùc tèt h¬n ®Ó v o sæ v qu¶n lý TK kh«ng kú h¹n. Trong hä cã thÓ phôc thùc tÕ, ng−êi thu tiÕt kiÖm cã thÓ thùc sù ph©n phèi ®−îc c¸c dÞch vô cã gi¸ trÞ hay kh«ng vô lîi Ých cña cßn phô thuéc v o tr×nh ®é gi¸o dôc, c«ng nghÖ th«ng tin qu¶n lý cña hä, v viÖc liÖu hä cã kh¸ch h ng tèt nªn chØ trung th nh víi nh÷ng s¶n phÈm cã c¸c kho¶n thanh to¸n chuÈn ho¸ (møc tiÒn v kú h¬n. Nh−ng ph−¬ng ph¸p göi cè ®Þnh -ND) ®Ó dÔ ph¸t hiÖn gian lËn h¬n kh«ng. Tuy nhiªn, ngay c¶ khi thanh to¸n ®−îc tiÕp cËn theo c¸ chuÈn ho¸, nh− víi s¶n phÈm theo hîp ®ång, ng−êi thu vÉn cã thÓ thay ®æi møc tiÒn tiªu nh©n n y cã thÓ chuÈn theo kh¸ch h ng, kh«ng gièng nh− tiÕt kiÖm theo nhãm. cã hiÖu qu¶ vÒ mÆt chi phÝ hay MÆt kh¸c, sù lùa chän n y cã thÓ kh«ng kh¶ thi trong nhiÒu m«i tr−êng. ë nhiÒu n¬i – kh«ng cßn phô thuéc v o ®iÒu • ViÖc sö dông ng−êi thu tiÒn cã thÓ kh«ng hîp ph¸p. Ng−êi thu th−êng bÞ r ng buéc bëi kiÖn cña tõng nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý m c¸c dÞch vô do th nh viªn qu¶n lý kh«ng gÆp ph¶i. NHLX ph¶i ®Þa ph−¬ng. ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ph¸p lý n y hoÆc t×m ra mét tæ chøc ®−îc ®iÒu tiÕt ®ång ý cho hä m−în nh©n viªn thu tiÒn. • Chi phÝ tiÒn l−¬ng v rñi ro an to n vèn cã thÓ l m cho viÖc sö dông ng−êi thu kh«ng cã tÝnh kh¶ thi vÒ mÆt t i chÝnh. ë nh÷ng vïng xa x«i, ph−¬ng thøc n y cã thÓ kh«ng sö dông ®−îc v× qu¸ ®¾t ®á, ngay c¶ khi chØ thu tiÒn 1 lÇn mçi tuÇn. Thay v o ®ã, cã thÓ tèi thiÓu ho¸ chi phÝ b»ng c¸ch ®Ó cho c¸n bé hiÖn tr−êng chuyªn qu¶n lý NHLX ®ãng c¶ vai trß ng−êi thu tiÕt kiÖm ë cïng thêi gian v ®Þa ®iÓm cña cuéc häp tuÇn (mÆc dï ph−¬ng thøc n y còng cã nh÷ng bÊt cËp sÏ b n tíi d−íi ®©y).
Sau ®©y l mét sè ph−¬ng ph¸p cã thÓ ¸p dông khi sö dông ng−êi thu tiÕt kiÖm: a. NHLX cã thÓ sö dông ng−êi thu tiÒn l nh©n viªn cña mét tæ chøc kh¸c, ®−îc ®iÒu tiÕt, chø kh«ng tù thu. C¸ch n y ®¶m b¶o tæ chøc nhËn tiÒn göi ®−îc gi¸m s¸t v cã n¨ng lùc qu¶n lý tiÕt kiÖm. §èi víi NHLX, ph−¬ng ph¸p n y tèi thiÓu ho¸ nh÷ng yªu cÇu qu¶n lý míi, v× tæ chøc ®èi t¸c ®−îc ®iÒu tiÕt ®ã chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý. b. Nh©n viªn tÝn dông cã thÓ ®ãng c¶ vai trß ng−êi thu tiÒn göi ®èi víi nh÷ng ®èi t−îng kh«ng ph¶i th nh viªn. B»ng c¸ch sö dông nh÷ng nh©n viªn hiÖn cã, m« h×nh n y h¹ thÊp chi phÝ h nh chÝnh. Tuy nhiªn, chiÕn l−îc n y cã thÓ thÊt b¹i trõ phi NHLX nhËn thøc ®−îc r»ng huy ®éng tiÒn göi ®ßi hái nh÷ng thay ®æi lín, ®Æc biÖt trong qu¶n lý nguån nh©n lùc. KhuyÕn khÝch nh©n viªn tÝn dông ®Ó hä tËp trung v o nhiÖm vô míi cã nhiÒu ®ßi hái kh¾t khe l huy ®éng TK cña ®«ng ®¶o kh¸ch h ng cã thÓ l ®iÒu khã kh¨n. Sù qu¸ tËp trung cña nh©n viªn v o viÖc kh¸ch h ng tr¶ ®óng kú h¹n cã thÓ xung ®ét víi ®Þnh h−íng dÞch vô cña tæ chøc, mét yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng ®−îc nh÷ng mèi quan hÖ tin cËy v kiÕn thøc vÒ luång tiÒn mÆt cña ®Þa ph−¬ng. NÕu kh«ng cã nh÷ng biÖn ph¸p khen th−ëng, hÖ thèng ® o t¹o v tiÕp thÞ míi, ph¹m vi tiÕp cËn kh¸ch h ng cña ph−¬ng ph¸p n y sÏ h¹n chÕ bëi v× khã cã kh¶ n¨ng c¸n bé hiÖn tr−êng sÏ më réng dÞch vô cña hä ra ngo i nhãm kh¸ch h ng hiÖn t¹i (xem Hép 7-4). c. ë mét sè vïng, NHLX cã thÓ s¾p xÕp ®Ó thu tiÒn göi tiÕt kiÖm th«ng qua ng−êi thu tiÕt kiÖm ®ang ho¹t ®éng trong khu vùc kh«ng chÝnh thøc. LÊy vÝ dô ë Ga na, ch−¬ng tr×nh Hç trî H nh ®éng ® s¾p xÕp mét sù céng t¸c gi÷a ng−êi thu tiÕt kiÖm kh«ng chÝnh thøc víi mét sè NHLX. Sù céng t¸c n y chØ cã ý nghÜa khi tæ chøc n y cã thÓ ®ãng vai trß trung gian t i chÝnh hîp ph¸p, trong khi ng−êi thu t− nh©n th× kh«ng thÓ. Ch¼ng h¹n, mét NHLX ®−îc phÐp cho vay tiÕp tiÒn tiÕt kiÖm (on-lend savings) cã thÓ tr¶ møc l i suÊt tiÒn göi cao h¬n ng−êi thu TK kh«ng chÝnh thøc. Ph−¬ng ph¸p n y cã mét sè −u ®iÓm. Ng−êi thu TK kh«ng chÝnh thøc - • Cã thÓ ® cã ®−îc lßng tin tõ kh¸ch h ng tiÒm n¨ng v cã kinh nghiÖm thùc tÕ víi viÖc qu¶n lý c¸c giao dÞch t i chÝnh; • Cã thÓ cã tinh thÇn l m viÖc rÊt tÝch cùc, cã kinh nghiÖm l m tiÕp thÞ v hiÓu râ céng ®ång n¬i hä l m viÖc; v • SÏ tèn Ýt chi phÝ h¬n so víi viÖc tuyÓn nh©n viªn míi kh¸c (mÆc dï sÏ tèn kÐm h¬n so víi sö dông nh÷ng c¸n bé hiÖn tr−êng hiÖn t¹i). H¬n n÷a, c¸c NHLX cã kh¶ n¨ng gi¶m chi phÝ t i chÝnh cña hä. V× nh÷ng ng−êi thu tiÕt kiÖm kh«ng chÝnh thøc th−êng yªu cÇu tr¶ phÝ dÞch vô, kh¸ch h ng cã thÓ kh«ng tr«ng ®îi nhËn ®−îc lîi nhuËn t i chÝnh d−¬ng (tõ tiÒn tiÕt kiÖm). d. NHLX cã thÓ tuyÓn dông v ® o t¹o ng−êi thu tiÕt kiÖm cña riªng hä. Ph−¬ng ph¸p n y cã nhiÒu thuËn lîi v bÊt lîi gièng hÖt nh− sö dông ng−êi thu kh«ng chÝnh thøc. NÕu céng ®ång tù lùa chän ng−êi thu, ng−êi Êy h¼n ® cã ®−îc lßng tin cña hä.
Hép 7-4 Kinh nghiÖm cña ASA: §¹i lý khu vùc thùc hiÖn hai nhiÖm vô N¨m 1997, ASA ®· t¹o ra mét s¶n phÈm tiÕt kiÖm míi dµnh cho thµnh viªn liªn kÕt. C¸c c¸n bé tÝn dông hiÖn tr-êng cña ASA nhËn göi vµ rót tiÕt kiÖm tù nguyÖn ë n¬i häp hµng tuÇn cña nhãm tÝn dông. S¶n phÈm nµy dµnh cho ng-êi th©n vµ b¹n bÌ cña c¸c thµnh viªn cña ASA. S¶n phÈm nµy kh«ng ®-îc tiÕp thÞ tÝch cùc ra ngoµi sè thµnh viªn hiÖn t¹i. NhiÒu ng-êi göi tiÒn lµ thµnh viªn cña ASA, hä coi träng sù b¶o mËt vµ b¶n chÊt tù nguyÖn cña c¸c tµi kho¶n nµy. Trong khi mét sè thµnh viªn liªn kÕt sö dông tµi kho¶n chØ ®¬n gi¶n lµ ®Ó dù tr÷ tiÒn mÆt th× sè kh¸c l¹i göi tiÒn vµo vµ rót tiÒn ra khái tµi kho¶n cña hä rÊt tÝch cùc. Cho ®Õn cuèi n¨m 1997, sè d- tµi kho¶n trung b×nh lµ 2,87 ®« la; mét n¨m sau sè d- tµi kho¶n trung b×nh chØ lµ 4,18 ®« la. MÆc dï ®-îc kh¸ch hµng ®¸nh gi¸ cao, ASA thÊy chi phÝ ®Ó thùc hiÖn dÞch vô nµy vµ ®Ó duy tr× dù tr÷ thanh kho¶n lín h¬n ®· v-ît tréi rÊt nhiÒu so víi doanh thu mµ dÞch vô nµy t¹o ra. Cho ®Õn n¨m 2000, ASA ®· lo¹i bá s¶n phÈm míi nµy. C¸c NHLX kh¸c cã thÓ rót ra bµi häc g× tõ kinh nghiÖm cña ASA? Thø nhÊt, nÕu kh«ng ®µo t¹o l¹i vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch míi, c¸n bé hiÖn tr-ênichsex kh«ng muèn tiÕp thÞ réng r·i s¶n phÈm tiÕt kiÖm míi. C¸c nh©n viªn cña ASA ®· lµm viÖc vÊt v¶ ngay c¶ tr-íc khi s¶n phÈm dµnh cho thµnh viªn liªn kÕt ra ®êi. Hä cho r»ng ho¹t ®éng kinh doanh ®Çu tiªn cña hä lµ qu¶n lý tÝn dông, vµ ®Òu hiÓu r»ng viÖc tr¶ nî lµ rÊt quan träng ®èi víi sù sèng cßn cña ASA. Ng-îc l¹i, hä kh«ng nhËn thÊy viÖc huy ®éng tiÒn göi tiÕt kiÖm lµ quan träng ®èi víi c«ng viÖc cña hä hay víi ASA. V× vËy, hä kh«ng t×m kiÕm kh¸ch hµng míi cho s¶n phÈm dµnh cho thµnh viªn liªn kÕt. Thø hai, mÆc dï nh©n viªn cña ASA chØ tiÕp thÞ ë møc tèi thiÓu, s¶n phÈm míi ®· ®¹t ®-îc ph¹m vi tiÕp cËn kh¸ch hµng rÊt lín chØ trong vßng 18 th¸ng. KÕt qu¶ nµy cho thÊy kh¸ch hµng cã thÓ ®¸nh gi¸ rÊt cao TK khong kú h¹n, ngay c¶ ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng ®· tõng tiÕp cËn víi s¶n phÈm tiÕt kiÖm b¸n tù nguyÖn, trªn c¬ së nhãm. Thø ba, mÆc dï nhiÒu kh¸ch hµng sö dông s¶n phÈm míi nh-ng hä kh«ng tiÕt kiÖm ®-îc nhiÒu nh- dù tÝnh. Nh÷ng kh¸ch hµng hiÖn t¹i, nh÷ng ng-êi ®· thanh to¸n kho¶n vay theo tuÇn vµ thanh to¸n tiÕt kiÖm b¾t buéc, cã thÓ kh«ng cßn d- tiÒn mÆt ®Ó göi nh÷ng kho¶n tiÕt kiÖm tù nguyÖn lín. V× vËy, ®Ó cã thÓ duy tr× vÒ mÆt tµi chÝnh, s¶n phÈm TK kh«ng kú h¹n cÇn ph¶i ®-îc tiÕp thÞ réng r·i, kh«ng chØ giíi h¹n ë nh÷ng thµnh viªn hiÖn t¹i vµ nh÷ng ng-êi cã quan hÖ víi hä, mµ c¶ nh÷ng ng-êi cã thu nhËp cao h¬n cã d- tiÒn mÆt. Chi phÝ ®Ó phôc vô nh÷ng ng-êi göi mãn nhá nhÊt ph¶i ®-îc bï ®¾p bëi nh÷ng tµi kho¶n lín h¬n*. Wright, Christen vµ Matin (2001) kÕt luËn r»ng ®èi víi nh÷ng tæ chøc cung cÊp cã hiÖu qu¶ s¶n phÈm tÝn dông theo nhãm ®-îc chuÈn ho¸, huy ®éng tiÒn göi tiÕt kiÖm mét c¸ch chÝnh thøc ®ßi hái mét sù thay ®æi v-ît bËc trong v¨n ho¸ doanh nghiÖp vµ ®Çu t- lín vÒ hÖ thèng, tuyÓn dông thªm nh©n viªn, vµ ®µo t¹o. C¸c hÖ thèng, nh©n viªn vµ v¨n ho¸ ®·
7.6 KÕt luËn Nh÷ng lùa chän n y ®−îc ®¸nh gi¸ nh− thÕ n o? Cã thÓ rót ra c¸c kÕt luËn chung d−íi ®©y: • ë møc tèi thiÓu, c¸c NHLX cã thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn cho nh÷ng ng−êi vay. Lùa chän n y cã chi phÝ thÊp v hîp ph¸p, trong hÇu hÕt c¸c tr−êng hîp. MÆc dï quy m« v ph¹m vi tiÕp cËn s©u cña chiÕn l−îc n y l cã h¹n, lùa chän n y cho thÊy mét sù tiÕn bé râ nÐt trong chÊt l−îng s¶n phÈm m c¸c th nh viªn sÏ ®¸nh gi¸ cao. • Nh÷ng nh©n viªn thu tiÒn tiÕt kiÖm cã tiÒm n¨ng lín nhÊt ®Ó phôc vô dÞch vô chÊt l−îng cao cho mét l−îng lín kh¸ch h ng. V× ph−¬ng thøc n y ®ßi hái mét m«i tr−êng l m viÖc sao cho nh©n viªn cã thÓ gi÷ tiÒn mÆt mét c¸ch an to n, mét tæ chøc, víi ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng b¶o ®¶m an to n tiÒn göi, chØ nªn triÓn khai nh©n viªn thu tiÒn ë nh÷ng n¬i m tæ chøc n y cã thÓ hç trî hä. • V× hÇu hÕt c¸c NHLX ®Òu kh«ng cã n¨ng lùc qu¶n lý ®Ó cung cÊp c¸c dÞch vô ®−îc b¶o ®¶m, lùa chän cã tÝnh thuyÕt phôc nhÊt l thu xÕp ®Ó viÖc thu tiÒn ®−îc thùc hiÖn bëi mét tæ chøc t i chÝnh ®−îc ®iÒu tiÕt. Tuy nhiªn, trong c¸c m«i tr−êng ®Çy th¸ch thøc, v ®èi víi mét sè nhãm kh¸ch h ng yÕm thÕ nhÊt, sù lùa chän n y l kh«ng kh¶ thi. C¸c thÓ chÕ t i chÝnh ®−îc ®iÒu tiÕt cã thÓ kh«ng tån t¹i hay cã thÓ kh«ng quan t©m ®Õn viÖc huy ®éng c¸c kho¶n tiÒn göi nhá. • ë c¸c vïng mËt ®é d©n c− kh«ng cao, c¸c nhãm tiÕt kiÖm cã thÓ l m gi¶m chi phÝ v t¨ng ph¹m vi tiÕp cËn kh¸ch h ng. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c nhãm ®ã ®Òu cã kh¶ n¨ng theo dâi c¸c kho¶n tiÕt kiÖm víi quy m« kh¸c nhau. Tuy nhiªn, nÕu tÊt c¶ c¸c th nh viªn trong nhãm ®Òu ®Æn ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn nh− nhau th× gi¸ trÞ m kh¸ch h ng ®−îc h−ëng ch¾c h¼n sÏ thÊp h¬n so víi viÖc phôc vô theo c¸ nh©n. • Trong c¸c vïng d©n c− th−a thít, c¬ së h¹ tÇng kÐm, th× vÒ l©u vÒ d i c¸c nhãm tiÕt kiÖm tù qu¶n lý l lùa chän duy nhÊt cã tÝnh kh¶ thi vÒ t i chÝnh. §èi víi c¸c NHLX, ®©y l chiÕn l−îc ph¸t triÓn kh«ng cã tÝnh bÒn v÷ng vÒ mÆt t i chÝnh. Khi th nh lËp mçi nhãm cÇn ®Çu t− v o ® o t¹o v chi phÝ ® o t¹o n y sÏ kh«ng ®−îc trang tr¶i nhê thu nhËp. Kh¶ n¨ng h¹n chÕ trong viÖc l−u gi÷ hå s¬ v qu¶n lý thanh kho¶n sÏ l m h¹n chÕ chÊt l−îng s¶n phÈm. TiÕt kiÖm tù nguyÖn cã tiÒm n¨ng lín trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu vÒ t i chÝnh cho ng−êi nghÌo. Tuy nhiªn viÖc cung cÊp dÞch vô n y sÏ phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu so víi tiÕt kiÖm b¾t buéc v tÝn dông ®−îc chuÈn ho¸. H¬n n÷a, huy ®éng tiÒn göi cña ng−êi nghÌo còng gièng nh− vay tiÒn cña hä. §iÒu n y nªn ®−îc l m mét c¸ch hÕt søc cÈn thËn. NhiÒu NHLX kh«ng nªn trùc tiÕp huy ®éng v cho vay tiÕt kiÖm, mÆc dï vËy th«ng qua mèi quan hÖ ®èi t¸c víi c¸c ng©n h ng, hä vÉn cã thÓ t¨ng ph¹m vi tiÕp cËn kh¸ch h ng v chÊt l−îng cña c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm. Mét sè NHLX kh¸c chØ nªn chuyÓn tõ c¸c dÞch vô b¾t buéc sang tù nguyÖn cho c¸c th nh viªn cña m×nh. C¸c tæ chøc t i chÝnh ho¹t ®éng v× ng−êi nghÌo míi chØ b¾t ®Çu thö nghiÖm c¸c kh¶ n¨ng n y. Trong nh÷ng n¨m tíi, c¸c thö nghiÖm víi c¸c lùa chän n y sÏ b¾t ®Çu mang l¹i c¸c hÖ thèng qu¶n lý chi phÝ thÊp, c¸c chiÕn l−îc ph©n phèi míi, v c¸c b i häc cã gi¸ trÞ vÒ l m thÕ n o ®Ó cung cÊp c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm ®Õn cho ng−êi nghÌo trong khi vÉn cã thÓ trang tr¶i ®−îc c¸c chi phÝ.
C¸c nguån tham kh¶o C¸c nguån d−íi ®©y cung cÊp thªm c¸c th«ng tin vÒ c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm tù nguyÖn Bald, Joachim. 2000. Qu¶n lý thanh kho¶n : Mét bé c«ng cô cho c¸c Tæ chøc t i chinh vi m«. Frankfort, Germany: Bankademie, Micro Banking Competence Center. www.ids.ac.uk/cgap.liquidity.htm Branch, Brian and Janette Klaehn, eds. Forthcoming. T¸c ®éng v o c¸n c©n thanh to¸n trong t i chÝnh vi m«: Mét h−íng dÉn thùc ®Ó huy ®éng tiiÕt kiÖm. Washington, DC: C«ng −íc c¸c Ên b¶n v Héi ®ång thÕ giíi cña c¸c hiÖp héi tÝn dông (WOCCU), Inc. www.woccu.org Hirsch, Madeline. 2001. “Ph¸t triÓn c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm cho ng−êi nghÌo: h−íng dÉn më ®Çu cho c¸c nh t i trî” Washington, DC : Nhãm t− vÊn ®Ó trî gióp cho nh÷ng ng−êi nghÌo nhÊt (CGAP). www.cgap.org Fiebig, Micheal, Alfred Hannig, and Sylvia Wisniwski. 1999. “TiÕt kiÖm trong bèi c¶nh cña T i chÝnh vi m« : Tr¹ng th¸i cña kiÕn thøc.” CGAP Nhãm l m viÖc vÒ Huy ®éng tiÕt kiÖm. www.cgap.org Hirsch, Madeline, biªn tËp. ‘C¸c dÞch vô tiÕt kiÖm cho ng−êi nghÌo : Mét h−íng dÉn ho¹t ®éng. S¾p xuÊt b¶n . Washinton DC: Nh xuÊt b¶n Pact. www.pactpub.org Robinson, Marguerite, S 1997. ‘Giíi thiÖu s¶n phÈm tiÕt kiÖm ë c¸c thÓ chÕ tÝn dông vi m«: Khi n o v ë ®©u?’ ®−îc Joyita Mukherjee tãm t¾t. CGAP Focus note No 8 (th¸ng 4). Washington DC: Nhãm t− vÊn hç trî ng−êi nghÌo nhÊt (CGAP) v Ng©n h ng thÕ giíi. www.cgap.org Wright, Graham A.N, Robert Christen and Imran Martin. 2001. ‘V¨n ho¸, c¹nh tranh v sù lùa chän cña ASA: §−a c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm v o mét thÓ chÕ tÝn dông vi m«.’ Nairobi, Kenya: Microsave- Ch©u Phi. www. MicroSave-Africa.com