Cẩm nang nuôi loài giáp xác: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:149

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 tài liệu Kỹ thuật nuôi giáp xác cung cấp cho người học các kiến thức: Nghề nuôi giáp xác - Hiện trạng và xu hướng phát triển; kỹ thuật nuôi tôm he: Các đặc điểm sinh học chủ yếu của tôm he, kỹ thuật sinh sản nhân tạo cho tôm he, kỹ thuật nuôi tôm he thương phẩm. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cẩm nang nuôi loài giáp xác: Phần 1

BIEN SOA.N Ho vdr t6n Don vi Ndi duns bi0n soan TS. Hodng Ttng Da hgc Th0y sin Chucrne I C6 GS.TS. Neuv6n Trqne Nho Da hoc Thriy sin Chuong II C6 TS. Ta Kh[c Thudng Da hoc Thfiy sin Th.S Luc Minh Di6p Dai hoc Thriv san TS. Neuy6n Th! Bich ThriY ViQn Nghi€n cuu NTTS III Chuone III TS. NguydnThanhPhuong D4i hgc Cdn Tho Chucrne IV TS. Truong Trong NghTa Da hoc Cin Tho Chuong V Th.S TrAn Neoc Hii Da hoc Cin Tho TS. Nzuv6n Vin Hda Dai hoc CAtr Tho Chucrng VI Th.S Nsuv6n ThiHdng Vdn Dai hoc Ciin Tho 2
4. Hem lugng oxy hda tan............ ......'.......'... 68 5. Hqp ch6t nito... ...'...68 6. HzS .......68 7. D9 cimg (total hamess) vi ttQ kiAm (Alkalinity) ......'. .....'..........'.' 68 phdn 2: Kt THUAT IINH siN xnAN r4o rdM H8........... .............'. 71 r. rHrET KE VA HOAr DQNG Tp,5I SAN 1UAT rflM GI6NG mrAN TAo. .....7t 1. Chqn vi tri vi mflt bang xny dpg tr4i sdn xu6t t6m gi6ng. ............ 7l 2. Quy m6 tr4i vi c6c y6u cAu thitit ki5, thi c6ng, xtr ljr sau lrtri xdy dUng. ........"'72 rr. KY rHUAr XU Lv NLTOC. ............7e rrr. KY rHUAT TUYEN 6HQN T$M eo IyIE, r.n-lflr v6 v.q. cHo DE. ................ 81 1. Ngu6n t6m bO me vi phuong ph6p tuyOn chqn. .'......"' 81 rv. KV rHUAT LIONG r.n-ror AU TRUNG ToM HE............ ............'.....90 1. Chu6n bi b€ ucrng................. .:'..........-........' 90 2. BO tri mft ttQ 6u trung trong b0 uong......... ......'.....'...... 9l 4. Quan lf m6i truong bO uong vi phdng tri benh..... .....102 5. Theo d6i tinh tr4ng sric khoe 6u trung vi di6rr bii5n tinh hinh bi5 nu6i............ 103 v. THU HOACH VA VaN CHUYEN. ................ 104 THUfiNG PHAM..... 4 -- 1-- phin i: Kfr rHUAr NUdI rilu --- run --- .................. 107 r. CAC uiNH THUC r.n-l$r ........... 107 1. NuOi quing canh truyAn th6ng vi quang canh cii tii5n........... ...... 107 canh......... 2. Nu6i ban thAm ......- 108 3. Nu6i th6m canh ..... 108 rr. KY rHUAT m-rOl rOM HE THUONG PHAM .............. 112 1. Chgn ving nu6i ...112 3. XXy dpg c6ng trinh nu6i.. ..... 113 5. The gi6ng........................:. ......121 6. Xic dinh t6c d0 sinh truong vi ti lQ s6ng......'... .........123 7. Ky thuflt cho An. ............ .:...'."'..'..... .-.-.-..- 124 nu6i. 9. Phdng tri benh t6m ......:........... ........144 10. Thu hoach........ .... 148 4
cHLfcrNG rrr: Ki THUAr NUOI r6u uunn ................. lsl r. DAc orgl,r srNH rqa......... .......... l5l 1. Phan lo4i vi hinh th6i... .......... 151 2. D{c di6m ph6n bO ............. .....152 3. D6c di6m sinh truong...... .......154 4. Ddc tliOm sinh s6.n............ ...... 156 rr. KY rHUAT m-lor rou HUM rHuoNG PHAM...... ..... 160 1. C6c dqng l6ng nu6i ......... ....... 160 2. Chqn vi tri nu6i .....162 3. Chgn gi6ng vi con.... ucmg t6m ................162 4. Quan lf vi chdm s6c t6m nu6i.......... ........ 163 5. Thu ho4ch........ ...... 163 rrr. TRrEN VQNG CUA NGHE r.U-lOr roU HUM GAI.......... .............. 163 CHIIONG IV: KY THUAT NUOI TOM CANC XANH THTIONG PHAM .,.,..167 r. Gror rHrEU..... ............. 167 rr. DAc DrEM srNH HQC CUA roU CANG XANH ......... 167 1. Phan th6i... lopi vd hinh ...........167 2. Phan b6 ............ ..... 169 3. Vdng ttdi ctra t6m cang xanh......... ........... 170 4. Dac di6m sinh truong...... ........ 170 5. D{c di6m sinh sin ........... .......171 6. YOu ciu vC m6i trudng s6ng.......... ...........171 7. Nhu cAu dinh du0ng ctra t6m ..172 rrr. KY rHUAT IJONG NUor roU CANG XANH ............ r72 1. Llcrng gi6ng t6m ....172 2. Nu6i t6m thit .........174 CHTIONG V: KV THUAT NUOI CUA BIEN ..179 I. GIoI THIEU..... ...;............................179 II. MOT SO DAC DIEM SINH HQC CHINH CUA CUA 8IEN........ ..... 180 l. Hinh th6i, phtn lo4i, phln b6............. .'....' 180 Z.Dlc iliOm sinh tru&ng, lQt x6c vi t6i sinh........... ....'.... 183 3. DEc tti6m dinh du0ng....... ..'.'.. 184 5. MOt sO a{c di6m sinh th6i cta cua bi6n '... 189 rrr. KY rHUAT SAN GIONG XUAr ................. 190 1. K! thuft sinh san nhdn t4o ...... 190 2.Ky thuft vf,n chuytin vi khai th6c Megalopahay cua bQt/gidng ...................' 196
3.Kythu{tucrrrgnu6iMegalopahaycuabQtl6ncuagi6ng IV. KY rHUAT m-lOr cuA THIJONG rHAM .. rs7 1. K! thuft nu6i chuy0n cua con thd,nh cua thit ................. 198 2.Ky'thuflt ning cdp cua thucrng phdm......... .................. ...200 CHUONG vr: KY rHUAr NUor ARTEMTA ....................205 I. GIOI THIEU.....................;. .............205 rr. EAc DrEM srNH HQC CUA ARTEMTA ........2:07 1. D6c di6m phnn loai ........... .........207 2. Vdng clcri ph6t tri6n vi sg sinh truong ...............r.. ......,..207 4.D{c ditim sinh s6n ........... .:................ ..........209 5. Kha ning thich ung vdi c6c didu kiQn m6i truong....... ..210 1. Vei n6t vA hoat dQng ctra ruQng mu6i ve sp thich nghi cria Artemia.................211 TAI LI.EU THAM rcrAO........:....,.... ................. 230 6
LOI NOI DAU icip xdc ld ldp dQng vQt thu\c ngdn( chdn khop, cd nli.iu lodi ld diii twqng nuii quan trong cila nghi nu6i tr1ng,thity sdn. NghA nu6i gidp x(c; do9 biQt ngh€ nu6i t1m he, hi€n dang chiAm m6t ti trpng l6n trong nghA nudi tr6ng thily sdn thd gi6i vd Vi€t Nam, cd vi sdn luqn7 va gid tri. Trinh d0 W thugt nu6i thrty sdn.nadc lq, mfin trong ao ddm vd tr€n biAn 6 Vi€t Nam trong thdi gian qua iluqc phdt tri€n, ndng cao, chit yAu dqra vdo cdc kdt qud nghi€n crhu, cdc kinh nghiQm tich lfiy daqc trong qud trinh nu6i t6m he, t6m him, cua bi€n, Artemia,.... NghiAn c*u, tim hiAu nhftng tiA" lQ thuQt trong linh vtgc nu6i gidp xdc sd gitip chung ta duc k€t duqc "ai nniii tctnn nghiQm cho viAc thig (lang phdt fiAn nu6i cdc d6i tuqng hdi sdn khdc. Hi€n tqi, tfi thuQt nu6i gidp xdc 0 nadc ta kh6ng ng"irng duqc cdi tidn ndng c.ao vd tiAp thu kinh nghiQm ct)a thf giOi. K! thuQt nu6i biiin d1t hang ngdy vd phdt tri€n mQt cich da dqng tily theo diiu kiQn t*ng ving. h vQy, trong pham vi cudn sdch ndy kh6ng thd cung ciip $n d7c gid tdt cd nhtrng cdi tidn W thuqt, nhtrng gidi phap W thudt ddc thr), nhing bien dil liin tqc qua tirng uu,.... Chilng t6i hy vgng vdi nhirng ddc diAm cila diSt tuqn{nu6i, nhirng ngrydn ly cobdn cilng nha kinh nghiQm sdn xudt daqc trinh bdy t:?"€ td.i li€u ydy,sd Sity bsn doc.tich lily vd hQ th6ng duqc_cdc k1!y th*c cdn thi€t 1!o d€ tim hidu sdu hon vd d1i taqng, hiAu rd hon cdc qud trinh dang di€n ra trong m6i tradng nu6i, th6ng qua dd de ddng fiAp cQn vdi bdt c1.r mQt gidi phdp lO thuqt mhi hodc m1t phuong phdp nu6i mdi ndo khdc. Nhtrng rdn ai tnac khdng duqc trinh bdy tronq cu6n sdch ndy xin d7c gid tham khao 6 cdc tdi lieu c6 li6n quan nhu: Qudn ly chdt laqng nadc trong nu6i tring thity sdn, BAnh hOc thily sdn, C6ng trinh nu1i thily sdn,..... Trong qud trinh bi€n soqn chung t6i dd st)r dung cdc tu hAu, cdc ket qqa ngli1ry ctru vi gtap xdc ct)a nhiiu tdc gia trong vd ngodi nadc. Tuy nhi€n, nhiAu viin dA ""di dagc tich ml * cdc bcii g.idng, cdc ght chep qua thA he gidng vi€n n€n kh6ng the "iii, trdnh khdi sq thdt lsc xu-tit *i, mra ihdn cho iie" tri"h ddn fii liQu tham khgo; ,rdt,mong daqc sw laqng thu cita cclc tdc gid vd xin chdn thdnh cdm on. MQc dil dd rdt cO gdng hAt srhc nhang cin m\t sii vtin di-cutin sach chaa th€ cdp nhctt het. Rdt mong nhQn daqc nhirng Sop i t* phia d7c gid, nhAn daqc nhftng thdnh qud nghi€n c*u vd kinh nghiQm san idt quii bdu ae Ua sung, hodn chinh cudn sdch ndy. Chilng t6i xin chdn thdnh cdm on sW giilp ild cua.cac tradng dgi hqc, cdc viQn nghi€n ctru, cdm CIn sU cQng tdc cila cdc tdc gid vd cdc d6ng nghiQp- Thay m{t cic thc gih LBc Minh DiQp
Chucrng I: NGHE NUOI GIAP XAG: HIEN TRANG VA XU HUONG PHAT TRIEN I l. Gi6'i thiQu chung dd c6 tir kh6 ltu nhmg nghd nu6i giirp xitc trOn th6 gioi chi m6i ph6t tri6n Mic di trong vii thap kf gAn d0y. TOng sin lJqng gi6p xitc nu6i ctra th6 gioi gia tdng deu dqn tu ndm 1970 (Ilinh I.1) vd dd dat di5n con s6 1,65 triQu t6n, tri gi6 9,4 ti USD vio nlm 2000 (IrA(), 2OO2). S1r' gia tdng nhy ld k6t qui ctra vi6c mo rQng diQn tich nu6i, d6i tuong nu6i vh gia tdng rnirc d6 thAm canh. IIi0n tai c6 it nhAt ld 46 lodi gi6p x6c c.o ei1 tri thu
C6c d6i tugng giitp xfrc, dac biQt c6c tl6i tugng phin b6 cr virng nu6c lg ho{c mdn, thudmg c6 gi6 tri dinh du&ng cao. Him lugng cao ctra chc axit b6o kh6ng no (highly unsaturated fatty acid, HUFA) trong cic san phAm niy tir lfu vAn dugc xem h c6 lqi cho sric khoe vd tri lgc cta con nguoi. Trong khi d6, viQc str dung 6u trung ctra c6c lo4i giep x!rc nho nhu Artemia lim thric 5n cho 6u trung cua chc d6i tuqng nu6i c6 gi6 tri kinh tc cao (nhu c5 bi6n, t6m he) dd t4o du-o. c nhirng budc nhiy vgt trong c6ng nghg san A. .A xudt con gi6ng nhln tao, k6o theo sg gia t6ng ilang kO cta san lugng gi6p x6c nu6i. Bdng L/; Sin tugng vir gi6 tri cfia nghd nu6i giip xic t4i cic qu6c gia hing tliu tr6n th6 gi6ri trong nIm 2000 (FAO, 2002) STT Qu6c gia Sin luqng STT Qu6c gia Gid tri 2. Th6i Lan 303.430 2. ThdiLan 2.137.615 3. Indonesia 146.823 3. Indonesia 861.799 4. ViQt Nam 96.433 4. ViAt Nam 521.892 5. pangladesh 64.648 5. An D0 393.938 6. AnDQ 52.771 6. Ecuador 302.960 7. Ecuador 50.940 7. Philippines 293.220 8. Philippines 46.8t9 8. Bangladesh 2s5.741 9. Mexico 33.530 9. Mexico 194.333 10. Brazll 25.243 10. Brazil 177.066 11. Malaysia 17.457 I l. Malaysia 134.006 12. Ddi Loan 15.923 12. Ddi Loan 126.528 13. Colombia 11.390 13. Colombia 91.120 14. My 10.364 14. Sri La.nka 78.343 15. Honduras 8.500 15. Midn Di€n s9.568 C6c nu6c kh6c 56.354 Cdc nwdc khdc 373.569 1.647.720 9.371.794 . T4i chdu M! vi ch6u Au ngh0 nu6i t6m hirm cing holc t6rn cdng nudc ngot bit e thanh c6ng cta viQc thi gi6ng vio tu nhiOn 6 ngu6n .tir nhiing ---?r':J kj/ 50-60 - thap -- --.-.-- voi muc ---i-- -: tlich bO sung ngu6n lqi. Ngh0 nu6i giSp x6c (chir y6u li nu6i t6m he) khcri dAu 0 khu vuc D6ng Nam A vdi hinh thtc nu6i quang canh (trong cilc ao dAm tU nhiOn ven bi6n hodc vtrng nmg ngflp m{n, cta song,bing rrgu6n gi6ng tu nhiOn, c6c ttoi tugng chinh li t6m he vi cua) ho6c nu6i ntrOt mQt thdi gian trong c6c l6ng nudi th6 so (cua, t6m htm). Mac dir v4y chi trong mQt thoi- gian ngin, nhd sg ph6t triOn nhanh ch6ng cta c6c c6ng ngh6 mang tinh h5 trg (sAn xu6t gi6ng nh0n t4o, s6n xu6t thric 5n, c6ng trinh va thi6t bf nu6i) hinh thric nu6i dd duoc ning l6n quang canh cii ti6n (improved extensive), b6n thnm canh (semi-intensive), th0m canh (intensive) vi thfm chi siOu thdm canh (super intensive). D{c thir voi cic muong hodc b€ vdng nu6c chdy, m6t dQ nu6i vi ndng su6t rdt cao nhung hinh thric nu6i siOu th0m canh thucrng kh6ng
tugng, khi ndng 6p.dpng c5c ti6n b0 khoa hgc k! thuAt vio x6y d1mg, van hanh vi quan llf c6ng trinh, hQ th6ng nudi vd khi ning kii5m so6t dich bpnh. grrg v6i nhirng hiQu qud kinh ti5 to l6n mi n6 dem l4i, ngh6 nu6i giirp xitc cfing tao nOn nhirng m6i lo ng4i vC m6i trunng vi b6o vQ ngu6n fqi iht y sdn. Vi[c pnat tri6rlf,ii5u qui ho4ch t6ng th6 vd c6c th6 cfr6 quan lf thich hqp c5c khu nu6i t6m t4i nhi6u qu6c_ gia dd k6o theo mQt loqt nhirng u6, ,an nhu ch{t ph5 rimg ngflp min, thoii h6a d6t dai,.6 nhi6m m6i trucrng cuc bQ, tranh ch6p tdi nguy0n it6t, nudcvli cilc ho4t dQng kinh t5 kh6c... ViQc su dpng c6 t4p ldm thric 6n cho c6c d6i tyqng gi6p xhc nu6i g6p ph6n gia tdng 6 nhi6m m6i trudng vi lan trim dich benh. Ngay cA khi thrlc 6n c6ng nghiQp c6 hdm luqng qjot:tl cao dugc dirng, 6p lpc khai th6c 16n c6 bi6n ldm bQt c6 cfing sE gia tlng m4nh, din d6n nhimg lo ngaiue-.a, kiQt ngudn lqi c6 tg nhi6n. Nu6i trdng thtry san v6n dugc xem nhu li mOt hoat dQng tich cUCdO b6o vQ ngudn lgi. Tuy vQy, vcri nhi6u dOi tuqng nu6i khi mi con .t glong va rnuc an con duqc khai th6c chir y6u tt [r nhiOn, 6nh hu&ng ctia nu6i tr6ng thriy i* t0n ngu6n lqi tU nhi6n lai diSn ra theo chi6u hudng ti6u cpc. 'l DO c6 thd ph6t huy hOt c6c ti6m ndng cira ngh€ nu6i gi6p xhc, c6c v6n d0 n6u tr6n phii duqc giai quy6t --Ot r6.h thoa tlang vd d6ng bQ. Cfrng gi6ng nhu t6t ch chc ho4t dQng kinh tt.f.fra., ngh6 nu6i gi6p xhc dang timg bu6c ph6t tri6n vd tg hoin thiQn minh. Tru6c nhu cAu ngiy cing tdng cira xd hQi vi 6p lgc crta chc t6 chfc bio vQ m6i trulng, tii nguydn thi6n nhi6n, viQc xiy dpg c6c m6 hinh hoac qui trinh cdng nghQ nu6i bOn vm{Aa"g ld trgng tdm chinh gtra nghE nu6i gi6p x6c cfing nhu cic ho4t ttQng nu6i trting thtry san kh6c.nhlm gi6m thi6u nhimg t6c dQng m6i trudng vi dAm b6o cho sg ph6t tri6n l6u ddi, b6n vlrng ctra ngh6. 2.Eiituqng nudi M{c du c6 it nh6t 46 lodi gi6p xitc kh6c nhau dang dugc nu6i tr0n th6 gicri (bang 1.2), s6luqng c6c tl6i tugng nu6i chinh l4i kh6ng nhiOu. T6m he (1huEc h9 Penaeidae) ld dOi tuqne ru-Oi pfrO bi5n nh6t, chitim ti trgng cao cA vii san lugng l6n gi6 tri. Trong nh6m nity, cilc d6i tuqng duoc nu6i rQng rdi ntrAt ta t6m sri Penaeus monodon vd t6m chin trdng P. vannamei (cdn gqi ld Litopenaeus vannamel. Tey sri dugc nu6i o hcrn 30 qu6c gia tr0n thti gi6i (k6 ca nhirng ncri loii niy kh6ng ph6n b6 tU nhiOn) nhd vio t6c tIQ sinh i*-rg nhanh cira n6. T6m chdn tring chri yC, duo,t.nu6i 0 c5c nu6c.thuQc tiy ban cAu nhu Ecuador, Mehico, My, Venezuaela,Braztl... Nhd vio nhffng ti6n b0 v0 di tnryCn chqn gi6ng me gAl diy con gi6ng sach bQnh (SPF - specific pathogen free) ho{c c6 kh6 ndng kh6ng m0is6 bQnh thdng.thucrng (SPR - specifii pathogen resistance) hoac c6 t6c dQ sinh trucrng cao cta mQt s6 ddng t6m chdn trdng vir t6m xanh. P. stylirostrzs (hay Litopenaeus stylirostrzs) dang dugc du nh4p vdo. c6c nu6c nudi t6m 0 khu vuc chAu A (Preston & Clifford 2002). TOm he Trutg Qu6c P. chinensis c6 kich thu6c thucrng phAm nho hcrn (12-l5g) vd dugc nu6i nhiiSu o Trung Qu6c (Qingyin vi ctv, 2002) m{c dr) c6 sdLn lugng tucrng d6i l6n so v6i c6c d6i tuqng kh6c nhu t6m th6 P. (hay Fenneropenaeus) merguiensis, t6m he NhOt Bin P. (hay Marsupenaeus) japonicus, P. (hay Liiopenaeus) stylirostris ho4c t6m rin P. semisulcatzs. T6m the, P. merguiensis .U"g ta mQt d6i irrqng nu6i l0u ddi 0 khu vuc D6ng Nam A. Tuy nhi6n chi trong vhi ,A* tro lai ddy ngh6 nu6i t6m th6 vi mQt s5 c6c dOl tuqng thuQc gi6ng Metapenaeus mgi ttuo. c quan tim nhi6u hcm khi dich bQnh vi kh6 khdn trong kh0u cung .cdp con gi6ng cho ngh6 nu6i t6m sri ngdy cdng tr0 nOn trAm trgng (Ting2001a, b). Ti0m ndng nu6i t6m the khA l6n, d{c biqt n6u dugc thpc hiQn v6i sg trg girip cua mQt chucrng trinh 11
di truy6n chgn gi6ng hiQu qui (Tirng vi ctv, 2OO2). T6m cing xanh (Macrobrachium rosenbergii) c6 th€ ducy. c coi H d6i tugng t6m nu6i ph6 bi6n nh6t o c6c virng nu6c nggt. Dii Loan vi Thii Lan ld c6c nu6c Adn d-Au ve s6n luong trong sO +l qu6c gia tr6n th6 gioi (trong tI6 c6 ViQt Nam) dang nudi t6m cing xanh. Ctng gi6ng nhu v6i c6c d6i tugng t6m he, c6ng nghQ sin xu6t con gi6ng nhan tao ill6n
Penaeus paulensis Sao Paulo shrimp L,M + Penaeus penicillatus Redtail prawn L,M + Penaeus schmitti Southern white shrimp L,M + Penaeus semisulcatus Green tiger prawn L,M + Penaeus setiferus Northem white shrimp L,Ivl + Penaeus stylirostris Blue shrimp L,M + Penaeus subtilis Shouthem brown L,M + shrimp Penaeus vannamei Whiteleg shrimp L,M + Xiphopenaeus kroyeri Atlantic seabob N, L, M Sersestidae Acetes iaponicus Akiami paste shrimp M Palaemonidae Macrobrachium Monsoon riverprawn N, L, M malcolmsonii Macrobrachium Giant river prawn N,L,M rosenbergii Palaemon serratus Common prawn M Nephropidae Homarus americanus American lobster M Homarus sammarus European lobster M Astacidae Astacus astacus Noble crayfish N + Astacus leptodactylus Danube crayfish N,L + Pacifastacusleniusculus Signalcrayfish N Cambaridae Procambarus clarkii Red swamp crawfish N,I + Parastacidae Cherax destructor Yabby crayfish N,L + Cherax quadricarinatus Red claw crayfish Cherax tenuimanus Marron c - Palinuridae Panulirus longipes Longlegged spiny M + lobster Panulirus orn(ttus Yellow ring spiny M + ' lobster Panulirus homarus Scalloped spiny M + lobster Panulirus stimpsoni Chinesespinylobster L Portunidae Fortunus trimaculatus Swimming crab M Portunus pelagicus Sand crab L,M + Scytla serrata Mud crab L,M + Mud crab M I Potamidae Eriocheir sinensis Chinese river crab N,L,M + (N: ntfrc nggt L: nudc lq M: nuoc mQn) 3. COng trinh vir m0 hinh nu6i Tiry thuQc vio d{c tinh sinh hgc mi d6i tuqng nu6i gi6p xic c6 th6 dugc nu6i trong aoinA" a6t hoac i6t nhua plastic, xi ming), ldng, ddng, UC 1xi.mdng, sgi thiry tinh, ptasiicy ho{c c6c muong nu6c ch6y (raceway) (Pillay, 1993)..Ao dat la c6ng trinh nu6i pnO Ui6n nir6t cho trAu [et c6c ddiiuqng nuoi phgc vg nhu c6u thgc phAm..Kich thudc ao nu6i thay d6i tiry theo mtic dQ c6ng nghiQph6a vi khi ndng.su a;11S a6t dai, th6ng thuong khoang I ha/ao nhtmg c6 thiS nh6 hon (vii tr[m, vii nghin m') ho{c lon hon rdt nhieuis-tO hata) (Fast vi Menasveta,2OOZ). Ca9 Joai nu6i lim thirc 6n nhu Dapnhia du-o. c nu6i chtr yt5u trong bC c6 kich thudc nh6. NghC mt6i Artemia thtt trimg bio x6c sri 13
dpng c6c ruOng mu6i g,avens vi sorgeloos, 1996). T6m hirm l4i rtugc nu6i ch6 y6u trong ldng (chim hoac n6i) o bi6n. fictr ttruoc l6ng dao dQng ttr t- 64 m3 (Sd Thtiy san Khenh Hita,2002) M6 hinh md sir.dpng ao thay nudc theo ctr6 Oq thtry tridu (hoic sir dgng m6y bcrm) duoc sri dpng ph6 bitin o tdt chc6c qu6c gia c6 ngtrA nuOi gi6p xic. Tuy nhl6n, do tinh hinh 6 nhi6m m6i trucrng vi d{c biet le sg lan trin cria aicfr Udnn, ga" Oay c6c m6 hinh nu6i it thay nudc ho4c t6i sy dpng nuoc dang duqc nghi0n cr?u vi img dUng o kh6 nhi6u noi. Th6i Lan ld qu6c gia tIAu tiOn tri6n khai c6c m6 hlnh dang nny. B-iit rrgrfr, tir viQc sri dqng c6c ao nu6i ng91 sdu trong dAt ficn de nu6i t6m (tang dQ mpn lOn 2-3 pptli"; c6ch pha vdi nudc 6t > 200 ppt thu ttr c6c rugng muOi; c6c md hinh niy sau d6 nhin r6ng ra c6c khu vgc nu6i ven bii5n. Luqng nu6c bi mdt^Attrong thcri gian nu6i (do bay hoi ho{c. rd ri) duqc b6 sung bing nu6c nggt tri c6c gi6ng khoan. Uinfr tnric nu6i niy thuc chdt chi li mQt gi6i pnap tirt *rc nirim han -ch6"nhtng rui ro vd b€nh dicir (Robertson, 2001 ; Fast vd Menasveta, 2002). Tai nhirng qu6c gia kh6c nhu M!, Israel, Colombia. .. cilc hQ th6ng nu6i t6i sri dung nu6c (recirculation) trang b! hQ th6ng lgc sinh hoc vd co hgc ngny cang dugc sri dung rQng rdi hcrn. Cfing gi6ng nhu m6 hinh nudi it hoic kh6ng thay nu6c Oih6i Lan, viQc quan llf vi v4n hanh cic m6 hinh nu6i t5i sri dgng nu6c ddi h6i trinh dQ chuyen m6n rAt cao. Th6ng.thulng c6c ch6 phAm sinh hoc nhu probiotics vi c6c lo4i thric 6n c6ng nghiQp dac chiS (cO ti le CN cao) dugc sri dgng trong qui trinh nu6i d6 ntug cao ch6t luqng nu6c (Roberston,2001). Ngh6 nu6i t6m bi6n trong nQi tti3 sri dung nu6c mdn ngarn cfing.li m6t mO hinh du-o.c quan t0m nhi0u trong thdi gian gan dly, dac biet d c6c khu lru" E6t dai cdn c5i c6 gi6 tri n6ng nghiQp k6m. M6 hinh ndy dang ph6t tri6n 6 My, Israel, Venezuela... Gi6 d6t vi nhAn c6ng 16, khi ndng bi nhi6m bQnh th6p (do nim siu trong d6t Hdn, xa c6c virng nu6i chinh d ven bi6n, kh6ng tlao d6i nu6c vcvi m6i trucrng) ln nhfng lqi th6 ctra md hinh niy. Tuy nhi6n, sg thay ddi.ctra thanh phan h6a hgc vi ctr6t tuqng theo thcri gian cfing nhu trfr luqng cira nu6c nga{n dang cdn ld nhirng vudmg mic tam thcri. SU tIi6u hpt ho{c hi6n diQn 0 hem lucrng th6p hon mric binh thuong cria mQt s6 ion nhu Ki, Ca2* hodc hdm lugng tr0n mric binh thuong cira mQt s6 ctr6t dac c6 th6 anh huong d6n kh6 ndng t6n t4i vd phit tri6n cria t6m nuOi. tr,t4c di c6 tiAm ndng nhmg m6 hinh-nu6i t6m str dpng nudc m{n (lq).ngAm sE chi ph6t tri6n
ph6t triOn cira ngh6 nu6i c6c dOi tuqrng niy. T4i ViQt Nam, lugng con git5ng cua Scylla ictrai tnac ft tU nhi€n chi c6 th6 d6p ung duqc khoang l\-2To/onhu cAu trong khi k6t qu6 cria cic thr? nghiQm san xu6t gi6ng nhdn t4o vdn cdn han chti (Th4ch, ?00?). Cfing tuong tq nhu vQy, t6m hirm gi6ng ftich thu6c tt 2-10 cm) dugc ngu d0n Uat Ae th6 nu6i trong l6ng. T4i ryOt sO ncyi, d6u hiQu can k19t ngu6,n lqi da trd n€n 16 rimg (John Hambrey, trao ddilruc ti6p). Do thcri gian ph6t tri6n ctra 6u trung qu6 dei (200-300 ngiy tiry loii) vi phric t4p, kha narg sdn xuAt con gi6ng nhAn tqo t6m him vin duo. c xem ld rAt th6p vi tl,Org c6lgi nhufn cho d6n thoi ili6m hiQn nay. Qui trinh c6ng nghQ sin xu6t nhnn t4o con giiSng c6c loii t6m bi6n vi t6m cfurg xanh hay mQt s6.lodi t6m cing kh6c.o nu6c nggt dA kh6 6n dinh. Da phdn t6m gi6ng thi nu6i c6 ngu6n g6c tri circ tr4i sAn xu6t gi6ng nhAn t4o. Tuy nhi6n, ngo4i tru mQt s6 it tt6i tugng nhu t6m chin tring P. vannamei,I6m xanh P. stylirostris, t6T h? MT B* f. japonicus dd dugc thuAn h6a vi chgn gi6ng o mQt sd qu6c gia, ngu6n t6m b6 m9 cria c5c
gi+ tri kinh t6 tfrSp nfru moi (Acetes), than m6m thuong dyqc srl dgng lim thric [n v] c6 th6 tao ra 6 nhi6m m6i trucrng hopc anh hucrng d6n ngu6n lqi thuj/ san. C6c ch6t ainh duong th6t tho6t.tt nsu6; tr,* ai, ra ci @p (l6n tcri 75./.j ;;loi.ira, ii6i cra tt6i tugng nu6i c6 thO giy 6 nhi6m cuc bQ m6i trunng nu6i hoac hmlu hai ch6t diy. Trong khi d6, viQc gia tdng- cucrng tIQ khai thhc citc loii thuf sAn c6 kich thu6c nh6 c6 th6 enh hucrng di5n c6c c6 th6 non cira c6c loii c6 giittri kinh ii5 .uo. Thric 6n ctrii Uii5n (dane viOn kh6 hoac 6m) m6i chi phO Uien cho c6c dOi tuqng t6m he vd mQt sO loai t6m nu6c ngqt 6 c6c m6 hlnh nu6i ban th0m canh vd tham canh. Do tinh ctr6t AAc tht, c6c nghi6n cr?u v€ nhu cAu dinh du0ng cria c6c tt6i tuqng nu6i thty san thulng r6t pnyc tap vi k6o dii. vi th6 mi kh6 n6ng img dgng c6c kEt qua nghiOn cuu vio san xu6t thric 5n c6ng nghiQp phii c6n c6 thcri gian vn tt o*g kh6ng theo kip sy ph6t triOn nhanh ch6ng crta chc d6i tuqng nu6i mdi. ThOm vio d6, viQc san xuAt thric dn c6ng nglrigp cfing g4p phni kh6 khrn vC nguon protein vi khi n6ng gia t[ng gi6 thanh san phAm. San luqng bQt c6 ctra th6 gi6i hiu nhu kh6ng tAng trong thOi gian gdn dAy. Nim 2001, sin toqng bQt c6 cria hai {u6c gia hang clAuia P; vd Chile giam h.on I triQu t6n ttri6n cho gi6 bQt c6 c6 chAt luqng t*ng binh tang vgt lQn 450-530 LlSDit6n (Starkey, 2002). Vi th6 mi c6c ngudn protein c6 ngu6n gOJ ttr thlrc vft tren can (dflu ndnh, md,...) phdi du-o. c khai th6c nhi6u hon. 6. Dich bQnh vi quin lf dich bQnh . Dich bQnh ttang li mQt trong nh&ng mOi de do4 cho sg tdn t4i vi ph6t triiin ctia ngh€ nuoi gi6p xic,.cg thc le nghA nu6i t6m. BQnh c6 thti do vi khuAn, ,i*r, [i sinh trung ho{c nhffng U6t tqi vt m6i truong gdy ra. Cing vcri thoi gian vd sg gia tdngtrong mric dQ thim canh h6a, s6 lugng dich bQnh ngdy cang nhi6u, giy nhtrrg thiQt h4i lnn tl4c bi0t khi t6c nhdn g0pr benh le virus. ThOm vio d6 viQc di nh{p, trao d6i t6m gi6ng vi -Cac t6m bd m9 gifia c6c quOc gia, virng nu6i girip cho bQnh .O .o hQi phet trien, tayian. loai virus gay bQnh ph6 bi6n 0 t6m he hiQn nay li: YHV (yellow head virus), MBV (monodon baculovirus), TSV (taura syndrome virus), IHHNV (infectious hypodermal and hematopoietic necrosis virus) WSSV (white spot syndrorne virus) (Lightner & Redman, 1998; Muroga, 2001; zaruin-Herzberg & Ascencio-valle, 200r). HiQn nay virus giy bOnh
thg tdm htrm nhiOu nfr6t ttriS gi6i. T6m duo. c vfn chuy6n s5ng trong c6c thirng carton vdi .l mun cua am. T6m cang xanh, t6m cang nu6c nggt chri y€u tiOu thg tai thi trucmg nQi rlia d c6c nudc c6 ngh€ nu6i nhfi'ng ttOj tuqng niy ho{c n6u c6 xu6t khAu sang cii nudc lnn cfn thi s6 luong cfing r6t han ch6. Trung bio xic c:iua Artemia chir y5u dugc tiOu thp d c6c nudc c6 nghd nu6i c6 bi6n ph6t tri6n nhu Nauy, khu vgc nam Uc vd
cho ngh6 nu6i gi6p x6c sE gi6m d6ng kC mQt phAn do nhu cAu thyc phAm cria nguoi nghdo vd chu y€u do c4nh tranh cira c6c ngdnh chdn nu6i truy€n th6ng (th6ng thudng , A- ' v6i chi phi sdn xu6t thdp hcm). SU tdng giit cua cilc nguy6n liQu ndy ctrng v6i chi phi cao vdo vi€c xAy dpg hC th6ng c6ng trinh nu6i nhim ki6m so6t hiru hiQu b6nh dich vi dim b6o duoc c6c ti0u chuAn an todn m6i trucrng sE lim tdng giitthirnh sdn phAm, khi6n cho loi nhu6n cira ngh6 nu6i gi6p x6c giam. tdt canhirng h4n chti tr0n chi c6 th6 dugc gi6i quy6lmql c6ch hiru hi6u th6ng qua m6t chi0n luoc ph6t tri6n t6ng th0 v6i trong tAm viro c6c vdn dC sau, theo thri tr,r tru ti6n: - Qqi hoach, phAn virng ph6t tri6n ddi han voi ccy c6u dOi Juqt g nu6i vi mric dQ ph6t tri6n (di6n tich, sin luqng) phu hqp v6i di6u kiQn kinh tr5 xd hQi, co sd ha tdng phUc vu sin xuAt vd c5c ngdnh c6 liOn quan. Vi0c lua chon dOi tuqng nu6i vd xdy dmg kC ho4ch nghiCn cuu ph6t tri6n c6ng ngh6 mang tinh chi6n lugc r6t cao. Chon lqa dring v6i kC hoach hqp ly sC gi6m thi6u nhirng rui ro vd gia tdng co hQi thinh c6ng cta ',\ nuor. ngne - Nghi0n cuu ch6 bi6n thirc 6n c6ng nghiQp cho c6c d6i tuqng nu6i ph6 bi6n vn d6i tuqng nu6i m6i. Tim ki6m ngu6n protein thay th6 cho bQt cit vd, su dpng m6t cSch hi6u qud cho c5:c loai thric [n dd c6. - Nghi6n cuu sAn ,u6t con gi6ng nhAn tao oba chc dOi tuqng nu6i dd dugc lga chgn. - Xny dpgcirchQ th6ng qudn l.V ch6t lucrng, dich b6nh cria d6i tugng nu6i, d[c biet le ngu6n c6 th€ b6 m9 vd con gi0ng. - Nghi6n cuu xiy drmg c6ng trinh nu6i b6n thim canh hodc th0m canh thich hqp, hiru hi6u trong vi6c ki6m so6t bQnh dfch vd ctrAt tnai; qui trinh nu6i v6i ndng su6t cao. - Nghi6n cuu vd tri6n khai c6c chucrng trinh thd con gi6ng vdo tu nhiOn nhim phgc hdi vd b6 sung ngudn loi (ddc"bi6t v6i c6c dOi tuqng md ngh6 nu6i dua vdo vi6c thu gom con gi6ng hodc c6c c6 th6 b6 me tt tg nhiOn). Xuc ti6n c6c nghien cuu co bdn nhim phuc vu cdng t5c di truy6n chon gi6ng vd trii5n khai c5c chucrng trinh di truyAn chon gi6ng. Theo dinh hucrng ph6t tri6n cua BO Thtry s6n, t6ng diQn tich nu6i tr6ng thiry sin d6n ndm 2010 cira ViQt Nam ld,l,l-1,25 tri0u ha, v6i sdn lugng tt 1,1-1,3 triQu t6n v6i trgng t6m tAp trung vdo c6c d6i tuqng nudi c6 gi6 tri kinh tC cao nhu gi6p xhc, c6 bi6n phpc vr; xu6t khAu. Ngodi mQt phAn diQn tich mdt nu6c nQi dia (nu6c nget), diQn tich .). lcrn cua ving tri6u (chi€m 39oh tdng diQn tich c6 th0 nu6i tr6ng thtry sin) vd khoing 300 - 4}}.nghin $ mat nu6c quanh c6c d6o cho. thAy tiAm n[ng ph6t tri6n ngh6 nu6i gi6p xirc rilt l6n. DC c6 d4t duoc muc ti6u ph6t tri6n ndy, chc vdn dO vira nOu tr0n phii dugc xem x6t, cAn nhic k!. Trong d6, c6ng t6c Qui hoach vd dinh hucmg ph6t tri6n chi6n lugc cho timg virng phAi
T6m v6 - Thenus orientalis T6m m0 nid6 - Scyllarides squammosus T6m cirng nu6c nggt - Cheraxsp. (H.T0ng st) Ghe - Porlunus pelagicus (H.Tirng st) Cua khdng 16 - Paralithodes camtschaticus T6m nu6c nggt - Red claw, Porcambarrus clarkii Au trlrng Phyllosoma c&a t6m v5 T6m v5 gidng sAn xuat nhdn tgo Hinh !.2: MQt sd loiri girip xdc ld ddi tuqng nu6i mdi 20