Chẩn đoán lỗ đái lệch thấp thể ẩn và chọn kỹ thuật mổ chữa

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 3 * 2011<br /> <br /> CHẨN ĐOÁN LỖ ĐÁI LỆCH THẤP THỂ ẨN<br /> VÀ CHỌN KỸ THUẬT MỔ CHỮA<br /> Trần Ngọc Bích*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Chọn kỹ thuật mổ, đánh giá kết quả mổ và cách làm chẩn đoán lỗ đái lệch thấp thể ẩn.<br /> Đối tượng phương pháp nghiên cứu: Mô tả, hồi cứu những bệnh nhân bị lỗ đái lệch thấp thể ẩn được mổ<br /> tại bệnh viện Việt - Đức từ 7-2000 đến 5-2011.<br /> Kết quả: Số bệnh nhân 21, tuổi trung bình 7,5 tuổi (3-20 tuổi). Kỹ thuật mổ và kết quả: Cắt tổ chức xơ, giải<br /> phóng niệu đạo bìu – dương vật để kéo dài niệu đạo: Mổ 8 bệnh nhân, kết quả tốt 6 bệnh nhân, còn cong dương<br /> vật ở 2 bệnh nhân. Đã mổ lại 2 bệnh nhân này và tạo niệu đạo thiếu bằng vạt niêm mạc bao qui đầu tự do. Cắt tổ<br /> chức xơ, tạo niệu đạo thiếu bằng vạt niêm mạc bao qui đầu tự do, có bảo tồn niệu đạo qui đầu. Mổ 6 bệnh nhân,<br /> kết quả tốt cả 6 bệnh nhân. Cắt tổ chức xơ, tạo niệu đạo thiếu bằng vạt niêm mạc bao qui đầu tự do, không bảo<br /> tồn niệu đạo qui đầu. Mổ 7 bệnh nhân, kết quả tốt ở 6 bệnh nhân, rò niệu đạo 1 bệnh nhân.<br /> Kết luận: Cần chẩn đoán đúng lỗ đái lệch thấp thể ẩn để chọn phương pháp mổ phù hợp. Mổ chữa lỗ đái<br /> lệch thấp thể ẩn bằng phẫu thuật một thì, tạo niệu đạo bằng vạt niêm mạc bao qui đầu tự do hay có cuống mạch<br /> hoặc bằng cách kéo dài niệu đạo.<br /> Từ khóa: Lỗ đái lệch thấp thể ẩn.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> DIAGNOSE CONCEALED HYPOSPADIAS AND CHOOSE OPERATING TECHNIQUE<br /> Tran Ngoc Bich * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 3 - 2011: 142 - 146<br /> Objectives: Concealed hypospadias can be mistaken for the simple penile curvature. So it makes the<br /> surgeons difficult to diagnose and to choose the operating technique. How to make the diagnosis of the concealed<br /> hypospadias and to choose the surgical technique and to evaluate the results.<br /> Methods: Descriptive, retrospective study patients diagnosed with concealed hypospadias were operated on<br /> at Viet-Duc Hospital from July 2000 to May 2011.<br /> Results: Number of patients: 21, average age: 7.5 years old (3 to 20). Operating technique and results:<br /> Resect the fibrous tissue, liberate the peno-scrotal urethra for its’prolongation: Operated on 8 patients, good<br /> results in 6 patients, existence of penile curvature in 2 patients who were operated for urethroplasty using free<br /> preputial mucosal graft. Resect the fibrous tissue, conserve the glans penile urethra and perform the urethroplasty<br /> using free preputial mucosal graft: operated on 6 patients, good results in 6 patients. Resect the fibrous tissue,<br /> resect the glans penile urethra and perform the urethroplasty using free preputial mucosal graft: operated on 7<br /> patients, good results in 6 patients, urethral fistula in one patient<br /> Conclusions: It is necessary to make the correct diagnosis of the concealed hypospadias in order to choose<br /> the preferable operating technique. Treatment of concealed hypospadias by a single stage operation, the<br /> urethroplasty can be performed by using free preputial mucosal graft or preputial island flap or by urethral<br /> prolongation.<br /> * Bệnh viện Việt Đức<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS. Trần Ngọc Bích<br /> <br /> 142<br /> <br /> ĐT: 0912047958,<br /> <br /> Email: tnbich@hn.vnn.vn<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 3 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Key words: Concealed hypospadias.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Lỗ đái lệch thấp thể ẩn (LĐLT thể ẩn) là một<br /> thể bệnh của dị tật lỗ đái lệch thấp (LĐLT). Biểu<br /> hiện của thể bệnh này là dương vật cong nhưng<br /> lỗ đái vẫn ở đỉnh hay sát đỉnh qui đầu(9,11,13). Thể<br /> bệnh này dễ bị nhầm với dị tật cong dương vật<br /> đơn thuần nên làm phẫu thuật viên lúng túng<br /> khi chọn phương pháp mổ: Chữa cong dương<br /> vật bằng cách nào, có phải tạo thêm niệu đạo<br /> không và tạo niệu đạo theo kỹ thuật nào, nên<br /> mổ một hay hai thì.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Cách làm chẩn đoán lỗ đái lệch thấp thể ẩn<br /> thể ẩn .<br /> Chọn kỹ thuật mổ và đánh giá kết quả.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng<br /> Là những bệnh nhân bị LĐLT thể ẩn được<br /> mổ tại bệnh viện Việt - Đức từ 7-2000 đến tháng<br /> 5-2011.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Mô tả hồi cứu.<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu<br /> Cách làm chẩn đoán LĐLT thể ẩn: Tiêu chuẩn<br /> chẩn đoán là lỗ đái ở đỉnh hay gần đỉnh qui<br /> đầu, dương vật cong, sau khi cắt bỏ tổ chức xơ<br /> ở mặt dưới dương vật thì phải tạo thêm niệu<br /> đạo hoặc kéo làm dài niệu đạo thì dương vật<br /> mới thẳng được.<br /> Trên lâm sàng hay ngay trước mổ: Dương<br /> vật cong, thấy ống niệu đạo mỏng nằm ngay<br /> dưới da hay niệu đạo có vật xốp bao bọc nhưng<br /> có đoạn vật xốp mỏng hơn ở đúng vị trí cong<br /> của dương vật. Luồn ống thông vào niệu đạo để<br /> quan sát.<br /> Trong mổ: Sau khi đã rạch da, bộc lộ niệu<br /> đạo dương vật và quan sát niệu đạo có vật xốp<br /> hay không, nếu không có vật xốp thì chắc chắn<br /> là LĐLT thể ẩn và là thể điển hình. Nếu niệu đạo<br /> vẫn có vật xốp bao bọc nhưng mỏng hơn bình<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi<br /> <br /> thường thì thấy dương vật cong đều, còn nếu<br /> thấy có đoạn niệu đạo có vật xốp rất mỏng thì vị<br /> trí cong của dương vật tương ứng với đoạn này.<br /> Khi đã cắt bỏ tổ chức xơ ở hai bên niệu đạo<br /> hay phẫu tích tách niệu đạo khỏi hai vật hang để<br /> cắt xơ ở mặt dưới niệu đạo mà dương vật vẫn<br /> còn cong do ống niệu đạo ngắn thì xác định đây<br /> là LĐLT thể ẩn.<br /> Chọn kỹ thuật mổ chữa: Tùy thuộc vào mức độ<br /> cong của dương vật và cấu trúc của niệu đạo mà<br /> chọn kỹ thuật tạo niệu đạo. Chúng tôi thực hiện<br /> 2 loại kỹ thuật sau:<br /> Kéo dài niệu đạo: Thực hiện khi niệu đạo<br /> dương vật có vật xốp mỏng bao bọc hay chỉ có<br /> một đoạn ngắn niệu đạo thiếu vật xốp hay vật<br /> xốp rất mỏng.<br /> Kỹ thuật mổ như sau: Giải phóng niệu đạo<br /> bìu và niệu đạo dương vật khỏi vật hang, cắt bỏ<br /> hết tổ chức xơ ở mặt dưới dương vật, ở vị trí<br /> dương vật cong. Khi niệu đạo dương vật và niệu<br /> đạo bìu được giải phóng thì toàn bộ chiều dài<br /> niệu đạo được căng giãn đều theo chiều dài của<br /> dương vật. Cố định lại niệu đạo vào mặt dưới<br /> của vật hang khi dương vật ở tư thế ưỡn – kéo<br /> dài tối đa. Rạch da hình chữ Z ở mặt dưới<br /> dương vật và bìu để chuyển vạt hoán vị che mặt<br /> dưới dương vật. Có thể dùng một hay hai<br /> đường rạch da chữ Z.<br /> Nếu sau khi đã làm thêm một số đường rạch<br /> ngang nhỏ ở màng trắng vật hang mặt cong lõm<br /> mà dương vật còn cong nhẹ ở trẻ lớn trên 12 tuổi<br /> thì có thể làm thêm kỹ thuật Nesbit(8).<br /> Tạo hình thêm niệu đạo: Chỉ định khi ống<br /> niệu đạo mỏng, không có vật xốp bao bọc. Niệu<br /> đạo tạo hình bằng vạt niêm mạc bao qui đầu tự<br /> do hay vạt niêm mạc bao qui đầu có cuống<br /> mạch, vạt này còn được gọi là vạt hình đảo.<br /> Vấn đề có giữ lại hay cắt bỏ niệu đạo qui đầu<br /> thì phụ thuộc vào chất lượng của ống niệu đạo<br /> qui đầu.<br /> Nếu lỗ đái đúng ở đỉnh qui đầu, không hẹp,<br /> qui đầu tròn thì nên giữ lại niệu đạo qui đầu và<br /> <br /> 143<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 3 * 2011<br /> <br /> ống niệu đạo mới tạo sẽ nối với niệu đạo qui<br /> đầu ở gần rãnh qui đầu và với đầu niệu đạo<br /> dưới thường ở bìu hay gốc dương vật.<br /> Nếu lỗ đái ở gần đỉnh qui đầu, hẹp, mặt<br /> dưới qui đầu thiểu sản, dẹt, niệu đạo qui đầu<br /> mỏng ngay dưới niêm mạc qui đầu và phần<br /> niệu đạo ngay rãnh qui đầu cũng rất mỏng thì<br /> nên cắt bỏ niệu đạo qui đầu và ống niệu đạo mới<br /> tạo sẽ được đưa ra đỉnh qui đầu và nối với đầu<br /> niệu đạo dưới thường ở gốc dương vật.<br /> Trong khi mổ, phải gây cương dương vật<br /> chủ động để đánh giá mức đô cong dương vật<br /> trước và sau mổ.(6)<br /> Cách đánh giá kết quả: Theo hai mức độ:<br /> Tốt: Khi dương vật thẳng, đái ra đỉnh qui<br /> đầu, không rò, không hẹp niệu đạo.<br /> Có biến chứng: khi còn cong dương vật, có<br /> rò niệu đạo hay hẹp niệu đạo.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Trong số 991 bệnh nhân bị lỗ đái thấp các thể<br /> bệnh được mổ chữa trong cùng thời gian từ<br /> tháng 7 năm 2000 tới tháng 5 năm 2011, chúng<br /> tôi mổ 21 bệnh nhân bị LĐLT thể ẩn.<br /> Số bệnh nhân 21, tuổi trung bình 7,5 tuổi (320 tuổi).<br /> Kỹ thuật mổ đã thực hiện và kết quả:<br /> Cắt tổ chức xơ, giải phóng niệu đạo bìudương vật để kéo dài niệu đạo: mổ 8 BN, kết<br /> quả tốt 6 BN, còn cong dương vật ở 2 BN. Đã mổ<br /> lại 2 BN này và tạo niệu đạo thiếu bằng vạt niêm<br /> mạc bao qui đầu tự do.<br /> Cắt tổ chức xơ, tạo niệu đạo thiếu bằng vạt<br /> niêm mạc bao qui đầu tự do, có bảo tồn niệu đạo<br /> qui đầu. Mổ 6 BN, kết quả tốt cả 6 BN.<br /> Cắt tổ chức xơ, tạo niệu đạo thiếu bằng vạt<br /> niêm mạc bao qui đầu tự do, không bảo tồn niệu<br /> đạo qui đầu. Mổ 7 BN, kết quả tốt ở 6 BN, rò<br /> niệu đạo 1 BN.<br /> <br /> thể ẩn trong số 991 LĐLT được mổ (2,1%). Trong<br /> rất nhiều phân loại LĐLT đã công bố trong y<br /> văn, LĐLT thể ẩn không được xếp vào dị tật<br /> LĐLT nhưng được gọi bằng một số thuật ngữ<br /> khác như: lỗ đái lệch thấp mà không có lỗ đái<br /> thấp (Hypospadias without hypospadias or<br /> hypospadias sins hypospadias), lỗ đái lệch thấp<br /> thể ẩn (concealed hypospadias), ngắn niệu đạo<br /> bẩm sinh (congenital short urethra)(1,2,3,4). Thể<br /> bệnh này rất hay nhầm với dị tật cong dương<br /> vật đơn thuần, dị tật này được gọi là cong<br /> dương vật không có lỗ đái thấp (Chordee<br /> without hypospadias or Congentinal curvature<br /> of the penis without hypospadias). Năm 1988,<br /> chúng tôi đã đưa ra một định nghĩa và phân loại<br /> LĐLT của chúng tôi, trong phân loại này, chúng<br /> tôi xếp LĐLT thể ẩn là một thể bệnh riêng biệt vì<br /> những đặc điểm lâm sàng riêng của nó(9,10).<br /> Chúng tôi xếp dị tật cong dương vật mà niệu<br /> đạo ngắn, khi muốn chữa làm thẳng dương vật<br /> mà phải tạo thêm niệu đạo (kéo dài niệu đạo<br /> hay tạo thêm niệu đạo) vào dị tật LĐLT theo<br /> đúng định nghĩa mà chúng tôi đề nghị. Còn<br /> cong dương vật mà sau khi làm thẳng dương<br /> vật, vẫn giữ nguyên niệu đạo thì gọi là cong<br /> dương vật đơn thuần.<br /> Chúng tôi đã đề xuất định nghĩa như sau<br /> “Lỗ đái lệch thấp là một dị tật bẩm sinh mà lỗ<br /> đái đổ ra bất thường ở mặt dưới của qui đầu,<br /> dương vật, bìu hoặc đáy chậu, trước hoặc sau<br /> khi chữa hết cong dương vật, thường kèm theo<br /> biến dạng của dương vật như cong, xoay trục,<br /> lún gục vào bìu”(9).<br /> Chúng tôi đã phân LĐLT thành 5 thể bệnh<br /> sau :<br /> (9,10)<br /> <br /> LĐLT thể rãnh qui đầu (lỗ đái ở rãnh qui<br /> đầu, mặt dưới qui đầu)<br /> LĐLT thể dương vật (lỗ đái ở mặt dưới<br /> dương vật, gốc dương vật)<br /> LĐLT thể bìu<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> LĐLT thể đáy chậu<br /> <br /> LĐLT thể ẩn là thể bệnh ít gặp của dị tật<br /> LĐLT. Theo thống kê của chúng tôi có 21 LĐLT<br /> <br /> LĐLT thể ẩn<br /> <br /> 144<br /> <br /> Sự phân chia thành 5 thể bệnh này vì 2 lý do:<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 3 * 2011<br /> Biểu hiện lâm sàng của các thể bệnh có<br /> những nét khác nhau rõ rệt.<br /> Theo cách điều trị: ở mỗi thể bệnh, chúng tôi<br /> thường dùng một loại kỹ thuật mổ.<br /> Ở LĐLT thể ẩn, vì lỗ đái ở đỉnh hay gần đỉnh<br /> qui đầu nên các phẫu thuật viên thường không<br /> muốn tạo thêm niệu đạo, muốn giữ nguyên niệu<br /> đạo cũ vì e ngại các biến chứng sau tạo niệu đạo<br /> như rò hay hẹp niệu đạo. Do vậy có tác giả đã<br /> thực hiện kỹ thuật Nesbit để làm ngắn vật hang<br /> phía lưng dương vật và làm thẳng dương vật(3).<br /> Với những trường hợp đã xác định cần tạo<br /> thêm niệu đạo thì các phẫu thuật viên lại có sự<br /> phân vân có nên giữ ống niệu đạo qui đầu hay<br /> cắt bỏ đi vì nếu giữ niệu đạo qui đầu thì niệu<br /> đạo mới tạo sẽ có 2 miệng nối, sẽ có nguy cơ<br /> cao của hẹp miệng nối. Kinh nghiệm của<br /> chúng tôi là phải làm thẳng dương vật rồi mới<br /> tính có nên tạo thêm niệu đạo hay<br /> không(9,11,12,13). Giữ được niệu đạo cũ là tốt nhất<br /> nhưng dương vật phải thẳng. Nếu vẫn giữ<br /> niệu đạo cũ mà gây cong dương vật thì phải<br /> tạo thêm niệu đạo. Chúng tôi thấy nên bảo tồn<br /> niệu đạo qui đầu khi qui đầu tròn, lỗ đái đúng<br /> đỉnh qui đầu và không nên bảo tồn niệu đạo<br /> qui đầu khi lỗ đái ở thấp hơn đỉnh qui đầu, lỗ<br /> đái hẹp và ống niệu đạo mỏng nằm sát niêm<br /> mạc qui đầu. Cắt bỏ niệu đạo qui đầu thì bớt<br /> được một miệng nối ở dưới rãnh qui đầu<br /> nhưng có nguy cơ hẹp lỗ đái ở đỉnh qui đầu<br /> hay hẹp niệu đạo qui đầu. Còn bảo tồn niệu<br /> đạo qui đầu thì tránh được hẹp lỗ đái, hẹp<br /> niệu đạo qui đầu nhưng lại có nguy có hẹp<br /> miệng nối niệu đạo. Mỗi cách đều có ưu và<br /> nhược điểm của nó, do vậy cần cân nhắc về chỉ<br /> định chọn kỹ thuật mổ.<br /> Kỹ thuật mổ kéo dài niệu đạo cũng hay<br /> được sử dụng(7,14) và có chỉ định của nó. Chúng<br /> tôi đã thực hiện kỹ thuật kéo dài niệu đạo ở 8<br /> BN, kết quả tốt đạt ở 6 BN, cong dương vật ở 2<br /> BN mà ở 2 BN này, dương vật vẫn còn cong nhẹ<br /> ngay sau mổ và theo dõi hơn một năm thì<br /> dương vật cong nhiều hơn nên phải mổ lại. Như<br /> vậy chỉ định chọn kỹ thuật kéo dài niệu đạo ở 2<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> BN này chưa đúng. Cần phải đánh giá đúng sự<br /> phát triển của niệu đạo kéo dài có phù hợp với<br /> sự phát triển của dương vật hay không.<br /> Về mổ chữa LĐLT thể ẩn bằng phẫu thuật<br /> một hay hai thì: Trước đây, thể bệnh này được<br /> mổ bằng phẫu thuật hai thì. Chúng tôi thấy mổ<br /> thể bệnh này, khi phải tạo thêm niệu đạo thì<br /> cũng giống như mổ LĐLT thể dương vật, do vậy<br /> chúng tôi chỉ định mổ chữa LĐLT thể ẩn bằng<br /> phẫu thuật một thì(11).<br /> Chúng tôi hay dùng vạt niêm mạc bao qui<br /> đầu tự do để tạo niệu đạo, tuy nhiên vạt niêm<br /> mạc bao qui đầu hình đảo cũng là chất liệu tốt<br /> để tạo hình niệu đạo(3,5).<br /> Còn kỹ thuật Nesbit làm ngắn vật hang phiá<br /> lưng dương vật để làm giảm hay mất độ cong<br /> lõm phía bụng dương vật, chúng tôi không thực<br /> hiện ở bệnh nhân nhỏ tuổi mà chỉ áp dụng cho<br /> bệnh nhân ở tuổi dậy thì hay người lớn với<br /> dương vật chỉ cong mức độ nhẹ, vì phương<br /> pháp này gây ngắn dương vật.<br /> Kết quả mổ của chúng tôi là khả quan,<br /> chúng tôi tiếp tục mổ chữa LĐLT thể ẩn theo các<br /> kỹ thuật đã trình bày ở trên.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Cần chẩn đoán đúng lỗ đái lệch thấp thể ẩn<br /> để chọn phương pháp mổ phù hợp. Mổ chữa<br /> LĐLT thể ẩn bằng phẫu thuật một thì, tạo niệu<br /> đạo bằng vạt niêm mạc bao qui đầu tự do hay có<br /> cuống mạch hoặc bằng cách kéo dài niệu đạo.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> 5.<br /> 6.<br /> 7.<br /> 8.<br /> <br /> Cendron J, Melin Y (1981). Congentinal curvature of the penis<br /> without hypospadias. Urol. Clin. North Am, 8: 389 - 395<br /> Correa RJ (1971). Congenital curvature of the penis: J. Urol.,<br /> 106: 881 – 885.<br /> Daskalopoulos E.I, Baskin L, et al (1993). Congenital penile<br /> curvature (chordee without hypospadias). Urology, 2: 708 712<br /> Devine C.J, Horton C.E (1975). Chordee without hypospadias.<br /> J. Urol, 110: 264- 268<br /> Duckett J.W, (1981). The Island flap technique for<br /> hypospadias repair. Urol. Clin. North Am, 8: 503 - 507.<br /> Gittes R.F, Mc Laughlin A.P, (1974). Injection technique to<br /> induce penile erection. Urology., 4: 473 -476<br /> Koff S.A, (1981). Mobilization of the urethra in the surgical<br /> treatment of hypospadias. J. Urol, 125:394 - 387<br /> Nesbit R.M (1965). Congenital curvature of phallus. Report of<br /> <br /> 145<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> <br /> 146<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 3 * 2011<br /> <br /> three cases with desscription of corrective operation. J. Urol,<br /> 93: 230 - 232<br /> Trần Ngọc Bích (1988). Điều trị lỗ đái lệch thấp bằng phẫu<br /> thuật một thì. Luận án Phó tiến sỹ Y học. Trường Đại học Y<br /> Hà Nội.<br /> Trần Ngọc Bích (1988). Phân loại thể bệnh và một số nét về<br /> đặc điểm lâm sàng của dị tật lỗ đái lệch thấp. Công trình<br /> NCKH Y Dược Bộ Y tế: 44, Nhà xuất bản Y học.<br /> Trần Ngọc Bích (1990). Điều trị lỗ đái lệch thấp thể ẩn bằng<br /> phẫu thuật một thì. Công trình nghiên cứu Khoa học Y-Dược<br /> Bộ Y tế, tr 40. Nhà xuất bản Y học<br /> <br /> 12.<br /> <br /> 13.<br /> <br /> 14.<br /> <br /> Trần Ngọc Bích (2006). Cong vẹo dương vật bẩm sinh: Chỉ<br /> định và chọn lựa – áp dụng kỹ thuật điều trị. Tạp chí thông<br /> tin Y Dược (số đặc biệt chào mừng Đại hội thành lập Hôi<br /> Phẫu thuật Nhi Việt Nam) Hà Nội 16-17/3/2006, tr 56-61.<br /> Trần Ngọc Bích, Nguyễn Xuân Thụ, Nguyễn Bửu Triều và<br /> Nguyễn Mễ (1987). Dị tật cong dương vật: Nguyên nhân và<br /> cách chữa. Tạp chí Ngoại khoa 3: 1 - 5.<br /> Waterhouse K, Glassberg K.P (1984). Mobilization of the<br /> anterior urethra as an aid in the one-stage repair of<br /> hypospadias. Urol.Clin. North Am, 9:521<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi<br /> <br />