Chăn nuôi thú nhai lại - Bài 2

Chia sẻ: Tra Sua Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

163
lượt xem 43
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài 2 : GIỐNG VÀ CÔNG TÁC GIỐNG BÒ Vai trò của thú nhai lại : Cung cấp thịt, sữa, cung cấp sức kéo, cung cấp phân bón, điều hòa công lao động ở nông thôn, là nguồn tích lũy và dự trữ vốn ở nông thôn, cung cấp nguyên liệu cho các ngành khác

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chăn nuôi thú nhai lại - Bài 2

Download» http://Agriviet.Com Baøi 2: GIOÁNG VAØCOÂNG TAÙC GIOÁNG BO Ø I/ MOÄT SOÁ GIOÁNG BO Ø: A. BOØ BAÛN XÖÙ: Boø Vieät Nam coøn goïi laø boø ta vaøng, boø coû hay boø coùc coù moät soá ñaëc ñieåm chung : Tai nhoû, u yeám keùm phaùt trieån,loâng coù maøu vaøng, vaøng nhaït hoaëc vaøng ñaäm. Nhu caàu dinh döôõng thaáp, maén ñeû, chòu ñöïng kham khoå, ít beänh.Khoái löôïng trung bình con caùi töø 180 - 200kg, con ñöïc töø 250 - 300kg. Boø Vieät nam chöa coù gioáng thuaàn ñöôïc ñaët teân rieâng maø goïi theo ñòa danh cuûa moät soá tænh coù boø toát nhö : Boø Thanh Hoùa, boø Ngheä An, boø Cao baèng, boø Phuù yeân, boø Baø Ròa, boø Chaâu Ñoác, boø vuøng cao nguyeân …. Boø ta vaøng coù öu ñieåm laø thích nghi vôùi ñieàu kieän chaên nuoâi ôû Vieät nam, nhöng xeùt veà maët naêng suaát saûn xuaát chöa cao : Söùc caøy keùo yeáu, saûn löôïng söõa thaáp, tæ leä thòt xeû töø 42 - 45%. Do ñoù muoán chaên nuoâi boø ñaït hieäu quaû kinh teá phaûi cho lai taïo vôùi moät soá gioáng boø ngoaïi phuø hôïp vôùi muïc ñích vaø ñieàu kieän chaên nuoâi. B.MOÄT SOÁ GIOÁNG BOØ NGOAÏI CAO SAÛN . 1. Boø chuyeân söõa . 1.1- Boø Haø Lan (Holstein Friesian): Boø coù nguoàn goác töø Haø Lan, maøu loâng ñen vaù traéng hoaëc traéng vaù ñen, tyû leä ñen traéng thoâng thöôøng laø 50%-50%, boø Haø Lan thuaàn thöôøng coù 6 ñieåm traéng: giöõa traùn, choùp ñuoâi vaø 4 chaân. Ñaây laø gioáng boø coù saûn löông söõa cao nhaát vaø ñöôïc nuoâi vôùi tyû leä cao nhaát trong caùc gioáng boø söõa hieän nay. Khoái löôïng con ñöïc töø 800 - 1100kg, con caùi 500 - 800kg. Löôïng söõa trung bình 6000-8800kg/chu kyø (305 ngaøy), tyû leä chaát beùo 3,5-4%. ÔÛ Vieät nam hieän nay ña soá nhaø chaên nuoâi boø söõa ñeàu choïn gioáng naày. Tuy xuaát phaùt töø Haø Lan nhöng ñeán nay nhieàu nöôùc ñaõ nhaân thuaàn gioáng naøy thaønh boø rieâng 8
Download» http://Agriviet.Com cuûa nöôùc mình nhö : Boø Haø Lan Phaùp, Boø Haø Lan Canada… Hieän nay moät soá nöôùc nhieät ñôùi cuõng ñaõ nhaân thuaàn gioáng boø Haø lan ( nhö boø Haø lan Trung Quoác) nhöng coù taàm voùc nhoû hôn vaø naêng suaát thaáp hôn. 1.2- Boø naâu Thuïy Só. (Brown Swiss) Boø coù nguoàn goác töø Thuïy Só, saéc loâng maøu naâu coù ñoám ñen,muõi maøu ñen. Gioáng naày cho thòt cao hôn caùc gioáng khaùc, beâ con taêng tröôûng nhanh. Khoái löôïng con ñöïc 750kg -1000kg, con caùi 650kg - 750kg. Saûn löôïng söõa trung bình 5000kg/chu kyø, tyû leä chaát beùo 4%. 1.3-Boø Jersey: Ñaây laø gioáng boø söõa coù nguoàn goác töø Anh quoác, coù taàm voùc töông ñoái nhoû nhöng ngoaïi hình raát ñeïp vaø hieäu suaát cho söõa khaù cao. Boø coù saéc loâng maøu naâu nhaït ñoám ñen. Boø coù khaû naêng gaëm coû toát, tuy coù nguoàn goác töø xöù oân ñôùi nhöng coù khaû naêng chòu ñöôïc khí haäu cuûa nhieät ñôùi. Khoái löôïng con ñöïc töø 500-700Kg, con caùi töø 350-450Kg. Saûn löôïng söõa trung bình 4000-5000kg/chu kyø, tæ leä chaát beùo 5-5,4%. Boø naày coù söï tröôûng thaønh sinh duïc sôùm, con caùi töø 12-14 thaùng tuoåi ñaõ cho phoái laàn ñaàu. 1.4. Boø Ayrshire Ñaây laø gioáng boø chuyeân söõa coù nguoàn goác töø Anh, saéc loâng maøu traéng vaù ñoû hoaëc traéng ñoám ñoû. Boø naày tröôûng thaønh sinh duïc khaù sôùm, gioáng naày coù khaû naêng gaëm coû cao vaø naêng ñoäng tuy nhieân khoù quaûn lyù. Boø Ayrshire laø keát quaû taïp giao giöõa boø Haø Lan, boø Jersey,boø 9
Download» http://Agriviet.Com Guernsey vaø boø ñòa phöông cuûa Anh. Troïng löôïng boø caùi trung bình 600kg, boø ñöïc 700-1100kg. Saûn löôïng söõa töø 5000-6400kg chu kyø. 2) Boø chuyeân thòt 2.1- Boø Charolais Goác ôû Phaùp ñaây laø gioáng boø thòt noåi tieáng treân theá giôùi, thöôøng ñöôïc duøng lai taïo caùc nhoùm boø ñòa phöông ñeå nuoâi thòt. Saéc loâng maøu kem, con ñöïc naëng trung bình 1200 - 1400kg con caùi 800kg.Beâ nuoâi thòt 12 thaùng coù theå ñaït 500kg - 550kg (taêng trong moãi ngaøy 1,200 - 1,500kg), 30 thaùng tuoåi ñaït 1000kg. Tæ leä thòt xeû ñaït 65-70%. 2.2- Boø Hereford : Nguoàn goác ôû Anh ñöôïc nuoâi nhieàu ôû caùc nöôùc oân ñôùi. Saéc loâng maøu ñoû coù ñoám traéng ôû ñaàu maët, buïng, 4 chaân vaø ñuoâi. Khoái löôïng trung bình con ñöïc tröôûng thaønh 900 - 1000kg, con caùi 600 - 700kg. Beâ thieán nuoâi thòt 15 - 18 thaùng ñaït 500kg, tæ leä thòt xeû 65-70% 2.3- Boø Aberdeen Angus : Nguoàn goác töø Anh laø gioáng boø thòt nhoû con vaø raát ñöôïc öa chuoäng ôû Chaâu Aâu vì heä soá chuyeån hoùa thöùc aên toát vaø khaû naêng nuoâi con toát. Maøu loâng ñen tuyeàn hoaëc ñoû. Troïng löôïng con caùi 550-650kg con ñöïc 850-950kg. Tyû leä thòt xeû 65-70%. 10
Download» http://Agriviet.Com 2.4- Boø Brahman : Coù nguoàn goác töø AÁn Ñoä vaø Braxin ñöôïc Myõ lai taïo thaønh gioáng boø thòt cho caùc xöù nhieät ñôùi, u yeám raát phaùt trieån. Coù 2 doøng : Brahman ñoû coù saéc loâng maøu vaøng ñeán maøu ñoû, Brahman traéng coù saéc loâng töø maøu traéng xaùm ñeán ñen nhaït ôû ñaàu muùt cô theå, tai to cuïp xuoáng. Khoái löôïng ñöïc tröôûng thaønh 600 - 700kg, con caùi 400 - 500kg, tæ leä xeû thòt 55%. 2.5- Boø Santa - Gertrudis : Do Myõ lai taïo, coù saéc loâng maøu ñoû thaåm, u nhoû, yeám khaù phaùt trieån. Thaân hình coù daïng hình chöõ nhaät. Boø naày ñöôïc lai taïo töø boø Shorthorn (5/8) vaø boø Brahman (3/8).Khoái löôïng boø ñöïc tröôûng thaønh 800 - 1000kg, boø caùi 600 - 700kg, tæ leä xeû thòt ñaït 63 - 70%. 3. Gioáng boø kieâm duïng : 3.1- Boø Sind : Coù nguoàn goác töø Pakistan, saéc loâng töø maøu vaøng chaùy ñeán maøu naâu ñoû, phaàn ñaàu muùt cô theå saéc loâng saâm laïi. U cao, yeám roäng con caùi aâm hoä coù nhieàu neáp nhaên, khoái löôïng con ñöïc 400-450kg, con caùi trung bình 350kg, naêng suaát söõa trung bình 2000kg/chu kyø. Khaû naêng caøy keùo toát, ôû noâng thoân goïi laø boø boâ baàu, thöôøng ñöôïc duøng lai vôùi boø ta taïo boø lai Sind, tæ leä thòt xeû 50%. 11
Download» http://Agriviet.Com 3.2- Boø Ongole : Coù nguoàn goác töø AÁn Ñoä, coù saéc loâng maøu xaùm traéng, chaân cao, u yeám khaù phaùt trieån. Khoái löôïng boø ñöïc tröoûng thaønh 450-550kg, boø caùi 400kg, boø naøy ôû noâng thoân goïi laø boø boâ saøo. Naêng suaát söõa khoaûng 1700 - 2000kg/chu kyø. Khaû naêng caøy caáy keùm hôn boø Sind, khoâng ñöôïc öa chuoäng nhieàu ôû Vieät nam,hieän nay nhoùm naày coøn raát ít. 3.3- Boø Simmental Höôùng söõa thòt coù nguoàn goác töø Chaâu Aâu, chuû yeáu töø Thu5y Só vaø Phaùp, saéc loâng maøu ñoû hoaëc vaøng saäm. Thöôøng coù 6 ñieåm traéng: maët, ñuoâi vaø 4 chaân. Khoái löôïng con ñöïc tröôûng thaønh 800-1200kg, con caùi 600kg. Naêng suaát söõa 4000kg/chu kyø, tæ leä thòt xeû 50% C. CAÙC NHOÙM BOØ LAI. Theo caùc soá lieäu ñieàu tra (töø naêm 1978 ñeán nay) ôû caùc Tænh mieàn Ñoâng Nam boä löôïng boø lai chieám töø 70 - 80% treân toång ñaøn, nhoùm lai chuû yeáu laø boø lai Sind keá laø boø lai Ongole vaø boø söõa. 1) Boø lai Sind. Ñaây laø nhoùm boø lai chieám tæ leä cao nhaát trong toång ñaøn boø cuûa caùc tænh mieàn ñoâng, boø naøy ñöôïc lai giöõa boø Sind vôùi boø ñòa phöông hoaëc vôùi caùc nhoùm boø lai khaùc, möùc ñoä maùu lai coù khaùc nhau neân troïng löôïng vaø maøu saéc cuõng raát bieán ñoäng, maøu töông ñoái gioáng boø Sind. 12
Download» http://Agriviet.Com Khoái löôïng con ñöïc tröôûng thaønh 350 - 450kg, con caùi 270-300Kg. Löôïng söõa khoaûng 1000kg/chu kyø, tæ leä thòt xeû 50%. 2) Boø lai Ongole : Soá löôïng boø naày coøn raát ít do khoâng ñöôïc öa chuoäng, coù saéc loâng maøu traéng pha vaøng, löôïng con ñöïc tröôûng thaønh 380 - 430kg, con caùi 250kg, löôïng söõa keùm hôn boø lai Sind. 3) Boø lai Holstein Friesian. Laø nhoùm boø lai giöõa boø ñöïc Haø Lan vaø boø caùi lai Sind hoaëc lai Ongole ôû caùc möùc ñoä lai khaùc nhau, lai ñôøi thöù nhaát coù 50% maùu boø Haø lan, ngöôøi chaên nuoâi thöôøng goïi laø boø söõa F1, coù saéc loâng maøu naâu ñen, saûn löôïng söõa töø 2000-3000Kg/chu kyø; lai giöõa boø ñöïc Haø Lan vaø con caùi F1 goïi laø boø F2, .coù saûn löôïng söûa cao hôn boø F1, coù saéc loâng lang taéng ñen. 4) Caùc nhoùm boø lai khaùc. Ngoaøi ra coøn caùc nhoùm lai khaùc vôùi soá löôïng ít hôn nhö boø lai naâu Thuïy Só, boø lai Jersey, boø lai Sahiwal, boø lai Herefore, boø lai Charolais cuõng coù maët taïi moät soá Tænh cuûa Vieät Nam. Khoái löôïng vaø naêng suaát cuûa boø lai naày tuøy thuoäc vaøo phaåm gioáng cuûa con meï vaø phöông thöùc nuoâi döôõng. II.MOÄT SOÁ PHÖÔNG PHAÙP CHOÏN GIOÁNG. 1- Choïn boø caøy keùo : Boø caøy keùo toát coù thaân hình hôi daøi (tröôøng mình) tröôùc cao hôn sau, vaïm vôõ, 4 chaân ñeàu nhau vaø cao. Ñaàu to, mieäng roäng, maët gaân guoác. Ngöïc vaø vai nôû nang, buïng troøn phaùt trieån caân ñoái. Tính neát hieàn laønh khi luyeän taäp vaø chaên daét, nhanh nheïn khi laøm vieäc. Thöôøng choïn nhoùm lai Sind hoaëc lai Ongele. 2- Choïn boø nuoâi thòt Boø nuoâi thòt cô theå phaûi nôû nang "vai u thòt baép", nhìn chung coù daïng hình chöõ nhaät, ngöïc saâu roäng, moâng ñuøi nôû nang, chaân thaáp. Yeâu caàu ñoái vôùi boø thòt laø phaûi coù khaû naêng taêng troïng cao trong thôøi gian voã beùo, ñaït khoái löôïng xuaát chuoàng cao vaø tæ leä thòt cao. 3- Choïn gioáng boø sinh saûn : a) Choïn boø caùi : 13
Download» http://Agriviet.Com Boø caùi sinh saûn toát, nhìn chung laø nhöõng con coù söùc khoeû toát, caùc boä phaän thaân mình caân ñoái, ñaëc bieät laø phaàn moâng, khung chaäu to vaø vuù ñeàu phaùt trieån toát. Boán chaân vöõng chaéc khoâng voøng kieàn. b) Choïn boø ñöïc gioáng. Ñöïc gioáng toát phaûi coù ngoaïi hình caân ñoái, taàm voùc vaø khoái löôïng lôùn. Nhìn chung phaûi khoûe maïnh, vaïm vôû, tính chaát nhanh nheïn haêng haùi. Ñaàu coå to raén chaéc, ngöïc nôû, vai roäng, buïng thon, moâng daøi, 4 chaân vöõng chaéc, dòch hoaøn töông ñoái ñeàu khoâng quaù sa xuoáng. 4- Choïn boø nuoâi söõa. a) Choïn theo nguoàn goác : Kieåm tra mguoàn goác laø caùch xem xeùt thaønh tích cuûa ñôøi tröôùc (cha, meï, oâng, baø...) ñeå ñaùnh giaù baûn thaân con boø söõa. Ñaây laø moät caên cöù khoâng theå thieáu ñöôïc trong choïn boø söõa. Thoâng thöôøng kieåm tra nguoàn goác töø ba ñeán naêm ñôøi. b) Giaùm ñònh ngoaïi hình theå chaát : Boø söõa coù loaïi hình thanh, ñaàu coå caân ñoái, ngöïc nôû, buïng phaùt trieån, troøn; ñaëc bieät vuù to caùc nuùm ñeàu tænh maïch vuù noåi roõ, chaân vöõng chaéc. Nhìn chung boø söõa coù daïng hình tam giaùc, phía ñaàu nhoû phía sau to.Thöôøng giaùm ñònh boø söõa vaøo caùc löùa tuoåi: sô sinh, 6 thaùng, 12 thaùng, 24 thaùng, löùa ñeû 1, löùa ñeû 3. c) Kieåm tra theå troïng : Caùc gioáng boø söõa khaùc nhau vaø caùc löùa tuoåi khaùc nhau thì theå troïng cuõng khaùc nhau. Kieåm tra ñònh kyø vaø so saùnh vôùi baûng tieâu chuaån kieåm tra theå troïng cuûa töøng gioáng. d) Choïn theo naêng suaát söõa : Naêng suaát cuûa boø thay ñoåi theo chu kyø cho söõa (löùa ñeû) cao nhaát laø ôû chu kyø 3. Trong moãi chu kyø saûn löôïng söõa cuûa caùc thaùng cuõng khaùc nhau, cao nhaát laø thaùng thöù 2, thöù 3 sau ñoù giaûm daàn, döïa theo tieâu chuaån xeáp caáp veà naêng suaát söõa ñeå ñaùnh giaù. III. GIAÙM ÑÒNH TUOÅI VAØ KHOÁI LÖÔÏNG BOØ. 1- Caùch giaùm ñònh tuoåi qua raêng. Coù nhieàu phöông caùch giaùm ñònh tuoåi boø, giaùm ñònh tuoåi qua raêng laø töông ñoái chính xaùc. Raêng boø loù 2 loaïi : Raêng söõa vaø raêng vænh vieån. Boø töø 2 ñeán 5 tuoåi caên cöù vaøo vieäc thay raêng ñeå ñoaùn tuoåi, sau ñoù caên cöù vaøo ñoä moøn cuûa raêng ñeå tính tuoåi boø treân 6 tuoåi (hình ). Boø 2 naêm tuoåi thay 2 raêng (thay caëp raêng giöõa ) Boø 3 naêm tuoåi thay 4 raêng (thay tieáp caëp aùp giöõa ) 14
Download» http://Agriviet.Com Boø 4 naêm tuoåi thay 6 raêng (thay tieáp caëp aùp goùc ) Boø 5 naêm tuoåi thay 8 raêng (thay luoân caëp raêng goùc ). 2- Caùch xaùc ñònh khoái löôïng boø. Coù theå duøng coâng thöùc ñôn giaûn sau ñeå tính theå troïng cuûa boø töø 2 tuoåi trôû leân. Khoái löôïng (kg) = VN2 x DTC x 90 ± 5% Trong ñoù : VN : laø chieàu ño voøng ngöïc, ño baèng thöôùc daây, tính baèng m. DTC : laø chieàu daøi thaân cheùo, ño baèng thöôùc daây töø ñieåm tröôùc cuûa xöông baû vai ñeán ñieåm cuoái xöông ngoài (hình ). Ñoái vôùi boø maäp maïp thì coäng theâm 5% treân soá Kg tính ñöôïc. Ñoái vôùi boø gaày oám thì tröø bôùt 5% treân soá Kg tính ñöôïc. 15