Chăn nuôi thú nhai lại - Bài 7

Chia sẻ: Tra Sua Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

105
lượt xem 25
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài 7 : CHĂN NUÔI BÊ Vai trò của thú nhai lại : Cung cấp thịt, sữa, cung cấp sức kéo, cung cấp phân bón, điều hòa công lao động ở nông thôn, là nguồn tích lũy và dự trữ vốn ở nông thôn, cung cấp nguyên liệu cho các ngành khác

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chăn nuôi thú nhai lại - Bài 7

Download» http://Agriviet.Com Baøi 7 CHAÊN NUOÂI BEÂ I. MUÏC TIEÂU NUOÂI BEÂ Chaên nuoâi beâ laø moät khaâu khoù khaên quan troïng nhaát trong quaù trình chaên nuoâi boø. Baûn thaân beâ luùc sô sinh raát non yeáu, söùc choáng beänh keùm. Beâ deã maéc beänh, nhaát laø beänh tieâu chaûy, vieâm phoåi …..v.v seõ laøm aûnh höôûng laâu daøi vaø traàm troïng ñeán quaù trình sinh tröôûng vaø saûn xuaát cuûa noù (lôùn chaäm ñi vaø coù theå cheát). Maët khaùc, ñöùng veà toaøn boä quaù trình sinh tröôûng vaø phaùt duïc maø noùi thôøi kyø naày cuõng deã bò aûnh höôûng bôûi ñieàu kieän ngoaïi caûnh nhaát. Muïc ñích cuoái cuøng trong vieäc nuoâi ñaøn boø caùi haäu bò laø nhaèm saûn xuaát ñöôïc nhöõng boø coù khaû naêng saûn xuaát toát vaø söû duïng laâu daøi. Böôùc ñaàu tieân trong quaù trình naøy laø vieäc nuoâi beâ. Ñeå vieäc nuoâi beâ thaønh coâng phaûi cung caáp cho beâ ñuû moïi nhu caàu caàn thieát cho söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån. Nhöõng nhu caàu naøy thöôøng thay ñoåi theo thôøi gian vaø hoaøn caûnh nhöng luoân luoân phaûi ñöôïc ñaùp öùng ñaày ñuû. Muïc tieâu cuûa vieäc nuoâi beâ laø nhaèm saûn xuaát beâ cai söõa khoûe maïnh coù khaû naêng lôïi duïng toát nhaát thöùc aên thoâ treân ñoàng coû. Heä thoáng nuoâi beâ toát phaûi coù nhöõng ñaëc tính caàn phaûi ñaït ñöôïc sau ñaây: Giaûm thieåu tyû leä beänh vaø cheát ñeán möùc thaáp nhaát Toái haûo hoùa möùc taêng tröôûng theo ñuùng höôùng saûn xuaát Chi phí thaáp nhaát keå caû chi phí lao ñoäng II. ÑAËC ÑIEÅM SINH LYÙ CUÛA BEÂ Beâ sau khi ñöôïc sinh ra coù söï thay ñoåi raát lôùn veà quaù trình phaùt duïc cuûa noù, luùc naày hoaøn caûnh sinh soáng cuõng thay ñoåi ñoät ngoät. Veà nguoàn dinh döôõng töø choã hoaøn toaøn do maùu meï cung caáp (qua tónh maïch roán) vaøo thaúng cô theå (phaàn lôùn laø voâ truøng) ñaõ chuyeån sang daïnh buù söõa meï vaø phaûi tieâu hoùa qua cô quan tieâu hoùa. Oxy vaø CO2 cuõng töø choã do maïch maùu meï cung caáp vaø thaûy ra ñaõ chuyeån qua daïng töï hoâ haáp baèng phoåi vaø heä thaàn kinh, tröôùc ñoù toaøn boä ñöôïc cô theå meï giöõ gìn che chôû, baây giôø taát caû moïi kích thích beân ngoaøi (nhö nhieät ñoä, aùp xuaát...) ñeàu tröïc tieáp taùc ñoäng ñeán cô theå con vaät. Khi chöa buù söõa ñaàu caùc tuyeán tieâu hoùa, daï daày vaø ruoät hoaït ñoäng keùm, acit clohydric vaø men khoâng coù. Ñeán khi buù söõa ñaàu thì caùc tuyeán tieâu hoùa môùi hoaït ñoäng vaø khaû naêng choáng beänh taêng leân. Söï sinh tröôûng vaø phaùt duïc cuûa beâ ngheù chöa phaûi ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh ngay cuøng moät luùc, maø trong töøng thôøi kyù, coù nhöõng ñoøi hoûi khaùc nhau. Noùi chung söï sinh tröôûng phaùt duïc cuûa beâ ngheù coù theå chia ra laøm 5 thôøi kyø nhö sau: a) Thôøi kyø sô sinh : (töø khi ñeû ñeán 29 ngaøy hoaëc 1 thaùng tuoåi) ñaëc ñieåm cuûa thôøi kyø naày chaát dinh döôõng chuû yeáy laø thöùc aên ñoäng vaät (söõa) maø söõa ñaàu chieám moät vò trí quan troïng vì luùc naày daï daøy beâ ngheù phaùt duïc chöa hoaøn chænh. b) Thôøi kyø thích öùng thöùc aên thöïc vaät (1 - 6 thaùng tuoåi): laø giai ñoaïn quaù ñoä giöõa thöùc aên ñoäng vaät vaø thöïc vaät, trong giai ñoaïn naày caùc cô quan sinh tröôûng raát khaùc nhau, phaùt trieån nhieàu veà xöông oáng vaø chieàu cao. Thöùc aên chính laø söõa meï, neáu thieáu thì söï sinh tröôûng bò chaäm, vì vaäy caàn taäp cho beâ ngheù aên thöùc aên thöïc vaät nhaèm kích thích cô quan tieâu hoùa phaùt trieån laøm taêng löôïng vi khuaån coù ích trong daï coû, taïo cho beâ ngheù veà sau coù nhieàu khaû naêng tieâu hoùa chaát thoâ xanh. ÔÛ nöôùc ta vì löôïng söõa traâu boø meï ít ,neân coù theå taäp cho beâ ngheù aên coû 66
Download» http://Agriviet.Com sôùm. Coù taøi lieäu nghieân cöùu cho thaáy, vaøo tuaàn thöù 6 ñeán thöùc 9 haøm löôïng acit beùo ôû daï coû, toå ong, maâm traøng ñaõ gaàn baèng traâu boø lôùn, ñieàu ñoù chöùng toû beâ ngheù coù khaû naêng tieâu hoùa thöùc aên thöïc vaät sôùm. c) Thôøi kyø lôùn leân (6 - 12 thaùng tuoåi): toaøn boä boä maùy tieâu hoùa trong thôøi kyø naày ñaõ phaùt trieån ñuû ñeå coù khaû naêng tieâu hoùa thöùc aên thöïc vaät. Vaøo thôøi kyø naày caùc nuùm vuù vaø tuyeán sinh duïc , tuyeán söõa cuõng baét ñaàu phaùt trieån. Chính vì vaäy ñeå laøm toát coâng taùc boài duïc coù ñònh höôùng beâ ngheù caàn phaûi coù keá hoaïch cuï theå trong thôøi kyø naày. d) Thôøi kyø phaùt duïc (12 -24 thaùng tuoåi). Ñaëc ñieåm cuûa giai ñoaïn naày laø beâ ngheù lôùn leân raát nhanh veà taàm voùc : Cô quan sinh duïc cuõng phaùt trieån maïnh ñeå chuaån bò cho söï phoái gioáng vaø sinh ñeû. Caùc höôùng saûn xuaát khaùc nhau ñöôïc hình thaønh trong giai ñoaïn naày (caùch nuoâi döôõng toát hay xaáu ñeàu tröïc tieáp aûnh höôûng tôùi khaû naêng saûn xuaát vaø sinh saûn). e) Thôøi kyø traâu boø lôùn (tröôûng thaønh). Töø 2 naêm ñeán 5 naêm trôû ñi luùc naày taàm voùc cuûa traâu boø ñaõ phaùt trieån tôùi luùc toái ña. Nhìn laïi caû 5 thôøi kyø thì thôøi kyø a vaø b laø thôøi kyø phaùt trieån xöông oáng vaø chieàu cao, moät phaàn thôøi kyø b vaø c laø thôøi kyø phaùt trieån xöông ngaén, xöông deïp vaø chieàu daøi. Coøn thôøi kyø d, e laø thôøi kyø phaùt trieån veà chieàu saâu vaø chieàu roäng. III. HEÄ THOÁNG TIEÂU HOÙA VAØ CHAÁT DINH DÖÔÕNG 3.1. Heä thoáng tieâu hoùa Daï ñaøy cuûa traâu boø coù 4 tuùi laø daï coû, daï toå ong, daï laù saùch vaø daï muùi kheá. Ôû traâu boø tröôûng thaønh, daï coû raát lôùn so vôùi caùc daï khaùc vaø coù theå tích vaøo khoaûng 130-250 lít chieám khoaûng 70 - 80% theå tích cuûa toaøn boä daï daøy. Daï coû coù vai troø quan troïng trong vieäc tieâu hoùa thöùc aên nhôø hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät soáng coäng sinh trong daï coû. Khoaûng 60-70% thöùc aên ñöôïc tieâu hoùa ôû daï coû. Nhôø coù vi sinh vaät daï coû, thuù nhai laïi coù khaû naêng söû duïng ñöôïc chaát xô. Ôû beâ con, daï coû raát nhoû vaø chöa phaùt trieån. Heä thoáng tieâu hoùa cuûa beâ trong thôøi kyø aên söõa hoaït ñoäng töông töï nhö cuûa heo hay cuûa ngöôøi, trong ñoù söï tieâu hoùa xaûy ra ôû daï daøy thaät hay daï muùi kheá. . Ngoaøi ra beâ coøn coù heä thoáng raõnh thöïc quaûn nhôø ñoù söõa coù theå vaøo thaúng daï muùi kheá maø khoâng vaøo daï coû (hình 3.1). Trong daï muùi kheá, söõa hay thöùc aên thay theá söõa bò ñoùng voùn laïi döôùi taùc ñoäng cuûa enzym goïi laø rennin. Söï hình thaønh cuïc söõa ñoùng voùn giuùp laøm chaäm quaù trình di chuyeån cuûa casein (chaát ñaïm chính trong söõa) nhôø ñoù söï tieâu hoùa ban ñaàu cuûa casein ñöôïc xaûy ra. Beâ non khoâng coù khaû naêng tieâu hoùa vaø söû duïng ñöôøng (tröø ñöôøng glucose vaø lactose) hay tinh Hình 3.1 Daï daøy keùp cuûa beâ boät cuõng nhö raát khoù tieâu hoùa haàu heát caùc loaïi protein tröø protein trong söõa. Heä thoáng tieâu hoùa cuûa beâ phaùt trieån raát nhanh, ñaëc bieät laø töø 3 tuaàn tuoåi khi beâ ñöôïc taäp cho aên thöùc aên khoâ. Thöùc aên khoâ ñi thaúng vaøo daï coû kích thích söï gia taêng soá löôïng vi sinh vaät daï coû nhôø vaäy luùc cai söõa beâ coù theå tieâu hoùa thöùc aên thoâ moät caùch höõu hieäu nhö traâu boø lôùn. 67
Download» http://Agriviet.Com 3.2. Caùc döôõng chaát caên baûn cho beâ Khi beâ coøn non, thöùc aên phaûi ôû daïng deã tieâu, cung caáp caùc nhu caàu thieát yeáu vaø khoâng gaây taùc haïi. Söõa nguyeân laø thöùc aên luoân ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu naøy. Caùc döôõng chaát caên baûn vaø caùc daïng thích hôïp ñöôïc toùm taét nhö sau: 3.2.1. Cung naêng löôïng a) Chaát beùo: Chaát beùo laø nguoàn cung caáp naêng löôïng cao nhaát, vaø daïng lyù töông nhaát laø chaát beùo trong söõa. Chaát thay theá söõa (milk replacer) chöùa nhöõng loaïi chaát beùo khaùc maëc duø coù ñoä tieâu hoùa thaáp hôn chaát môõ söõa nhöng cuõng cung caáp ñuû naêng löôïng cho beâ neáu ñöôïc cho aên vôùi möùc thích hôïp. b) Ñöôøng söõa (lactose): Beâ coù khaû naêng tieâu hoùa toát ñöôøng lactose nhöng khi coøn nhoû beâ chöa coù khaû naêng tieâu hoùa caùc loaïi ñöôøng khaùc hay tinh boät. Ñieàu ñoù coù nghóa laø neáu cho beâ aên caùc loaïi ñöôøng khaùc hôn ñöôøng lactose thì chuùng seõ ñi thaúng vaøo ruoät non vaø leân men gaây ra tieâu chaûy. Ngay caû ñoái vôùi ñöôøng lactose, neáu cho aên quaù nhieàu cuõng coù theå khoâng tieâu hoùa troïn veïn ñöôïc. Ñieàu ñoù cho thaáy taïi sao beâ thöôøng hay tieâu chaûy trong giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình phaùt trieån boä maùy tieâu hoùa. 3.2.2. Protein Protein caàn thieát ñeå taïo ra hoaëc thay theá moâ cô. Beâ ñang taêng tröôûng caàn ñöôïc cung caáp protein coù phaåm chaát toát vaø deã tieâu. Caùc loaïi protein trong söõa heát söùc lyù töôûng cho beâ vì chuùng ôû daïng thích hôïp vaø ñöôïc beâ tieâu hoùa raát deã daøng. Caùc loaïi protein khaùc, thöôøng hoaëc laø khoù tieâu, hoaëc laø ôû daïng khoâng caân baèng veà phöông dieän dinh döôõng hoaëc laø keát hôïp vôùi nhöõng chaát khoù tieâu khaùc. 3.2.3. Sinh toá vaø khoaùng chaát Ngay caû söõa nguyeân cuõng khoâng cung ñuû nhu caàu sinh toá vaø khoaùng chaát cho beâ neáu ñöôïc cho aên rieâng leõ trong moät thôøi gian quaù daøi. Beâ ñöôïc nuoâi hoaøn toaøn baèng söõa nguyeân cuõng coù khaû naêng phaùt trieån trieäu chöùng thieáu sinh toá vaø khoaùng chaát. Coû töôi laø nguoàn sinh toá vaø khoaùng chaát lyù töôøng, vì theá cung caáp coû töôi vaø thöùc aên tinh ñaäm ñaëc cho beâ khi coøn raát nhoû seõ ngaên ngöøa ñöôïc tình traïng thieáu noùi treân. Thöùc aên thay theá söõa, thöôøng ñöôïc boå sung sinh toá vaø khoaùng chaát, trôû neân moät thöùc aên caân baèng hôn caû söõa nguyeân neáu söõa nguyeân ñöôïc cho aên ñôn ñoäc trong thôøi gian daøi. Rieâng söõa ñaàu laø moät nguoàn cung caáp sinh toá vaø khoaùng raát toát. 3.2.4. Nöôùc uoáng Nguoàn nöôùc saïch laø moät phaàn thieát yeáu cuûa nhu caàu döôõng chaát cho beâ . Nhöõng beâ ñöôïc nuoâi baèng löôïng söõa nguyeân giôùi haïn seõ caàn nhieàu nöôùc hôn. Töông töï nhö vaäy, khi beâ baét ñaàu aên thöùc aên khoâ, nhu caàu nöôùc uoáng cuûa chuùng cuõng gia taêng. 3.3. Toùm taét Heä thoáng nuoâi beâ toát nhaèm muïc ñích cung caáp khaåu phaàn caân baèng döôõng chaát thoâng qua vieäc cho aên söõa ñaàu, söõa nguyeân hay thöùc aên thay theá söõa vaø vieäc töï do nhaám nhaùp coû töôi loaïi teát vaø thöùc aên tinh. 68
Download» http://Agriviet.Com IV. NGUOÀN THÖÙC AÊN 4.1. Söõa ñaàu (Colostrum) Beâ môùi sinh ra khoâng coù söùc ñeà khaùng ñoái vôùi beänh taät vaø chæ coù nguoàn döï tröõ raát thaáp ñoái vôùi moät soá sinh toá vaø khoaùng chaát. Söï thieáu huït naøy bình thöôøng ñöôïc buø ñaáp baèng söõa ñaàu laø söõa ñöôïc tieát ra töø boø meï trong giai ñoaïn ñaàu sau khi sanh. Thaønh phaàn cuûa söõa ñaàu thay ñoåi raát nhanh vaø seõ trôû thaønh söõa thöôøng sau 4-7 ngaøy. Baûng 1 Thaønh phaàn cuûa söõa ñaàu vaø söõa thöôøng: Thaønh phaàn Söõa ñaàu Söõa ñaàu Söõa ñaàu vaét Söõa ñaàu vaét Söõa vaét laàn 1 vaét laàn 2 ngaøy thöù 2 ngaøy thöù 3 thöôøng Vaät chaát khoâ(%) 23,9 17,9 14,0 13,6 12,9 Chaát beùo (%) 6,7 5,4 4,1 4,3 4,0 Chaát ñaïm (%) 14,0 8,4 4,6 4,1 3,1 Lactose (%) 2,7 3,9 4,5 4,7 5,0 Khoaùng (%) 1,1 1,0 0,8 0,8 0,7 Khaùng theå (%) 6,0 4,2 1,0 - - Vit. A (g/100ml) 295,0 190,0 95,0 74,0 34,0 * Linn, 1998 (a) Cung caáp nguoàn naêng löôïng töùc thôøi nhôø noù chöùa moät chaát coù khaû naêng huy ñoäng nguoàn naêng löôïng döï tröõ trong beâ. (b) Söõa ñaàu raát doài daøo khaùng theå seõ cung caáp söï mieãn dòch thuï ñoäng cho beâ choáng laïi beänh taät. Beâ haáp thuï nhöõng khaùng theå naøy xuyeân qua thaønh ruoät vaø nhôø ñoù coù ñöôïc söùc ñeà khaùng ñoái vôùi beänh. Khaû naêng haáp thu khaùng theå giaûm sau khi beâ sanh ra ñöôïc 8 giôø (ñoâi khi sôùm hôn) vaø haàu nhö ngöøng haún sau 24 giôø. Do ñoù, vieäc cho beâ buù söõa ñaàu trong voøng vaøi giôø sau khi sanh heát söùc quan troïng ñoái vôùi söùc khoeû cuûa beâ veà sau (toát nhaát laø neân cho beâ buù söõa ñaàu laàn 1 trong voøng 3 giôø ñaàu vaø laàn 2 trong voøng 12 giôø ñaàu sau khi sinh) (c) Söõa ñaàu taïo cho beâ nguoàn döï tröõ sinh toá vaø khoaùng chaát vì söõa ñaàu coù noàng ñoä nhöõng chaát thieát yeáu naøy nhieàu laàn cao hôn söõa thöôøng (Vit A, D, E trong söõa ñaàu vaét laàn thöù 1 cao gaáp 5 laàn so vôùi söõa thöôøng) Taàm quan troïng roõ raøng cuûa söõa ñaàu ñoái vôùi söï soáng coøn cuûa beâ coù nghóa raèng baèng moïi caùch phaûi cho beâ buù söõa ñaàu vì trong nhieàu tröôøng hôïp, beâ khoâng nhaän ñöôïc söõa ñaàu töø boø meï. Coù nhieàu ñieàu kieän coù theå daãn ñeán tình traïng naøy nhö: • Boø meï saûn xuaát söõa quaù keùm • Boø meï coù khaû naêng nuoâi con keùm, nhaát laø boø ñeû löùa ñaàu • Boø meï bò soát söõa • Thôøi tieát xaáu • Boø meï tieát söõa tröôùc khi sanh Söõa ñaàu töø nhöõng boø caùi môùi sanh khaùc cuõng coù theå ñöôïc duøng trong nhöõng tröôøng hôïp naøy mieãn laø con cuûa chuùng ñaõ buù ñuû löôïng söõa ñaàu caàn thieát. Söõa ñaàu phaûi töø nhöõng boø caùi khaùc trong cuøng moät ñaøn bôûi vì söï mieãn nhieãm ñoái vôùi beänh taät khaùc nhau giöõa caùc traïi phuï thuoäc vaøo nhöõng beänh maø boø caùi ôû moãi traïi coù khaû naêng maéc phaûi. (Caàn nhôù raèng nhöõng boø caùi tô khoâng ñöôïc nuoâi chung vôùi ñaøn coù theå khoâng saûn xuaát ñuû khaùng theå trong söõa ñaàu ñeå cung caáp söï baûo veä cho con cuûa chuùng). Söõa ñaàu töø nhöõng boø caùi ñeû gaàn nhau vaét trong vaøi laàn ñaàu sau 69
Download» http://Agriviet.Com khi sanh coù theå ñöôïc troän chung laïi vaø tröõ ñoâng laïnh ñeå baûo quaûn khaùng theå sau ñoù ñeå tan ra vaø duøng cho nhöõng con beâ maø ta nghi raèng chuùng khoâng ñöôïc buù söõa ñaàu töø meï ruoät. Thoâng thöôøng, moãi con beâ caàn ít nhaát 2 lít söõa ñaàu môùi ñuû ñöôïc baûo veä ñoái vôùi beänh taät. Tuy nhieân, trong tröôøng hôïp khoâng coù söõa ñaàu nguyeân chaát cho beâ sô sinh uoáng, coù theå duøng “söõa ñaàu nhaân taïo” ñöôïc laøm baèng caùch pha 300 ml nöôùc, 600ml söõa nguyeân, 2 ml daàu aên vaø 1 quaû tröùng ñaùnh ñeàu. Söõa ñaàu nhaân taïo naøy duøng ñeå cho beâ aên 3 laàn . ngaøy trong voøng 3 ngaøy ñaàu sau khi sinh. Caàn nhôù raèng söõa ñaàu nhaân taïo khoâng theå cung caáp khaùng theå nhöng ít nhaát cuõng boå sung theâm protein vaø vitamin vaøo trong söõa thöôøng. 4.2. Döï tröõ söõa ñaàu Theo luaät, söõa ñaàu khoâng ñöôïc troän chung vôùi söõa thöôøng ít nhaát trong voøng 7 ngaøy sau khi sanh bôûi vì trong quaù trình cheá bieán, söõa coù laãn söõa ñaàu seõ laøm aûnh höôûng ñeán quaù trình cheá bieán phoù maùt. Tuy nhieân, söõa ñaàu laïi laø moät thöùc aên lyù töôûng cho beâ vì ñoù laø moät nguoàn naêng löôïng raát toát. Hôn nöõa do söõa ñaàu khoâng coù giaù trò thöông maïi, cho neân vieäc duøng söõa ñaàu ñeå nuoâi beâ giuùp laøm giaûm chi phí thöùc aên. Söõa ñaàu coù giaù trò cao nhaát neáu cho aên trong voøng 1-2 ngaøy töø khi vaét. Tuy nhieân, neáu coù nhieàu hôn nhu caàu cho beâ uoáng töôi, söõa ñaàu coù theå ñöôïc döï tröõ ñeå duøng daàn duø giaù trò dinh döôõng coù theå bò giaûm ñoâi chuùt. 4.2.1. Caùch döï tröõ söõa ñaàu Söõa ñaàu tröõ baèng caùch ñoâng laïnh coù theå giöõ ñöôïc trong voøng 18 thaùng. Phöông phaùp deã nhaát vaø ñöôïc aùp duïng nhieàu nhaát laø döï tröõ söõa ñaàu baèng caùch ñeå cho leân men töï nhieân. Söï leân men bôûi vi khuaån lactic seõ taïo ra aciñ laøm haï thaáp pH cuûa söõa ñaàu nhôø vaäy seõ ngaên caûn söï sinh xoâi naûy nôû cuûa nhöõng vi khuaån khaùc vaø chaïân ñöùng quaù trình hö hoûng cuûa söõa ñaàu. Tuy vaäy cuõng caàn tuaân theo moät soá ñieàu sau ñaây trong vieäc döï tröõ söõa ñaàu : • Söõa ñaàu phaûi ñöôïc giöõ saïch seõ ñeå traùnh bò nhieãm taïp khuaån. • Neân döï tröõ trong bao plastic hay thuøng chöùa coù traùng plastic vaø phaûi coù naáp ñaäy • Söõa ñaàu coù laãn maùu khoâng neân döï tröõ maø neân cho aên ngay. • Söõa ñaàu töø nhöõng boø caùi môùi ñöôïc ñieàu trò vieâm vuù khoâng neân döï tröõ (maø coù theå cho aên ngay) vì chaát khaùng sinh seõ ngaên caûn söï leân men. • Moài ngaøy phaûi khuaáy troän ñeàu ñeå phaù vôõ vaùng söõa treân maët. Ngay tröôùc khi cho aên cuõng phaûi khuaáy ñeàu. • Coù theå theâm söõa ñaàu vaøo thuøng döï tröõ hay laáy ra cho aên vaøo baát cöù luùc naøo nhöng ñöøng theâm söõa môùi vaét vaøo thuøng maø phaûi chôø nguoäi, sau khi theâm vaøo cuõng phaûi khuaáy ñeàu. • Phaûi döï tröõ söõa ñaàu ñaõ leân men Ôû nhieät ñoä döôùi 20OC. • Söõa ñaàu döï tröõ theo loái leân men neân söû duïng trong voøng vaøi tuaàn vì giaù trò dinh döôõng seõ giaûm nhanh sau ñoù. Tuy nhieân cuõng coù tröôøng hôïp söõa ñaàu ñöôïc leân men toát ñöôïc söû duïng teát sau 10-12 tuaàn. 4.2.2. Cho aên söõa ñaàu döï tröõ Söõa ñaàu coù giaù trò dinh döôõng cao hôn söõa thöôøng cho neân coù theå duøng moät löôïng söõa ñaàu hôi ít hôn söõa thöôøng hoaëc coù theå pha theâm moät ít nöôùc aám roài cho aên cuøng möùc nhö söõa thöôøng ñeå ñaït ñöôïc cuøng moät möùc taêng tröôûng nhö nuoâi baèng söõa thöôøng. Khi taäp cho beâ aên, neân baét ñaàu baèng söõa ñaàu coù pha theâm nöôùc aám ( pha nöôùc noùng seõ laøm ñoùng voùn söõa ñaàu) sau ñoù chuyeån daàn sang cho uoáng söõa ñaàu leân men vaø cho uoáng nguoäi. 70
Download» http://Agriviet.Com Töông töï, khi saép heát söõa ñaàu döï tröõ, neân daàn daàn pha loaõng vôùi söõa thöôøng hay vôùi chaát thay theá söõa trong voøng moät tuaàn ñeå cho beâ quen daàn. 4.3. Söõa nguyeân (Whole milk) Söõa nguyeân luoân ñöôïc xem laø thöùc aên lyù töôûng cho beâ, tuy nhieân nhôø nhöõng tieán boä kyõ thuaät trong vieäc cheá bieán thöùc aên thay theá söõa maø ngaøy nay coù theå hoaøn toaøn khoâng duøng söõa nguyeân ñeå nuoâi beâ. Vaán ñeà duøng hay khoâng duøng söõa nguyeân laø moät vaán ñeà kinh teá chöù khoâng laø vaán ñeà kyõ thuaät. 4.4. Thöùc aên khoâ (Solid feed) Luùc sô sanh, daï coû cuûa beâ töông ñoái nhoû vaø chöa phaùt trieån do ñoù caàn thöùc aên loûng. Trong quaù trình phaùt trieån daïcoû, nhieàu thay ñoåi hoùa hoïc vaø chöùc naêng sinh lyù xaûy ra ôû daï coû giuùp cho beâ coù khaû naêng söû duïng hoaøn toaøn thöùc aên thoâ ñeå taêng tröôûng vaø phaùt trieån cô theå. Thöùc aên khoâ ñoùng vai troø quan troïng trong quaù trình phaùt trieån daï coû. 4.4.1. Chöùc naêng daï coû (Rumen function) Daï coû cuûa beâ baét ñaàu hoaït ñoäng ngay töø khi beâ aên thöùc aên khoâ. Caùc vi khuaån ñöôïc aên vaøo cuøng vôùi thöùc aên vaø khôûi söï leân men taïo ra caùc acid beùo bay hôi laø acid acetic, acid butyric vaø acid propionic. Nhöõng acid beùo bay hôi naøy ñöôïc haáp thu qua thaønh daï coû sau ñoù cung caáp naêng löôïng cho thuù. Acid butyric kích thích söï phaùt trieån cuûa thaønh daï coû laøm gia taêng khaû naêng haáp thu. Khi beâ caøng aên nhieàu thöùc aên khoâ, caøng nhieàu acid beùo bay hôi ñöôïc sinh ra vaø haáp thu, do ñoù khaû naêng haáp thu cuõng caøng taêng leân. Söï saûn xuaát acid beùo bay hôi vaø tyû leä töông ñoái cuûa acid acetic, propionic vaø butyric lieân heä vôùi loaïi thöùc aên. Thöùc aên khoâ coù theå taïm phaân ra laøm 3 nhoùm chính: (a) Thöùc aên thoâ : thöôøng chöùa nhieàu chaát xô, coàng keành vaø coù ñoä tieâu hoùa keùm, ví duï coû khoâ, coû uû, coû töôi giaø... (b) Thöùc aên tinh : ít chaát xô, nhieàu naêng löôïng, ñoä tieâu hoùa cao,ví duï thöùc aên vieân thöông phaåm, caùc loaïi boät nguû coác... (c) Coû non, nhieàu laù : xô trung bình, nhieàu nöôùc, ñoä tieâu hoùa cao. C oû khoâ (saûn xuaát ít acid beùo bay hôi, chuû yeáu laø acid acetic) ít kích thích söï phaùt trieån daï coû. Thöùc aên tinh (taïo ra nhieàu acid beùo bay hôi, chuû yeáu laø propionic vaøbutyric) kích thích söï phaùt trieån daï coû raát nhanh. COÛ töôi, tuøy theo phaåm chaát, coù taùc duïng kích thích phaùt trieån daï coû ôû möùc trung bình. 4.5.1. Söùc chöùa cuûa daï coû Söùc chöùa cuûa daï coû phaûn aùnh khaû naêng aên ñuû thöùc aên khoâ cuûa beâ ñeå soáng vaø phaùt trieån khoâng phuï thuoäc vaøo nguoàn thöùc aên loûng. Söùc chöùa cuûa daï coû phaùt trieån chaäm hôn chöùc naêng. Cho ñeán khi ñöôïc 3 tuaàn tuoåi, moät con beâ ñöôïc cho aên 4 lít söõa moãi ngaøy vaø ñöôïc cho töï do nhaám nhaùp coû töôi chaát löôïng toát coù daï coû hoaït ñoäng töông töï nhö ôû boø tröôøng thaønh. Tuy nhieân, phaûi ñeán 8-10 tuaàn tuoåi trôû leân thì con beâ naøy môùi coù daï coû phaùt trieån ñaày ñuû ñeå coù theå ñöôïc cai söõa. Söùc chöùa cuûa daï coû coù lieân quan ñeàn noàng ñoä döôõng chaát cuûa thöùc aên khoâ. Neáu cho aên thöùc aên tinh, beâ khoâng caàn coù söùc chöùa daï coû nhö ñoái vôùi beâ ñöôïc cho aên coû töôi, vaø nhö vaäy coù theå cai söõa cho beâ ñeå cho aên thöùc aên tinh vaøo giai ñoaïn 4-6 tuaàn tuoåi . 71
Download» http://Agriviet.Com Söï töông quan giöõa möùc aên thöùc aên khoâ vaø söùc chöùa daï coû tuøy thuoäc vaøo möùc aên söõa. Neáu cho aên söõa ôû möùc cao thì seõ laøm giaûm möùc aên thöùc aên khoâ vaø laøm chaäm phaùt trieån söùc chöùa daï coû. V. CHAÊM SOÙC VAØ NUOÂI DÖÔÕNG BEÂ Traâu boø thöôøng sinh ñeû deã daøng, ít khi phaûi can thieäp. Nhöng tyû leää nuoâi soáng beâ ngheù ôû nöôùc ta coù nôi coøn thaáp. Do ñoù vieäc nuoâi döôõng chaêm soùc beâ laø raát quan troïng. 5.1 Chaêm soùc beâ ngheù sô sinh Khi beâ ngheù môùi sinh ra caàn laáy khaên lau saïch mieäng, muõi, moùc heát nhôùt vaø nöôùc ôû trong mieäng, laøm cho beâ ngheù trong nhöõng giôø ñaàu ñaõ thôû ñeàu vaø phaûi hoaït ñoäng bình thöôøng. Neáu beâ ngheù bò ngheït thôû thì caàn caïy haøm keùo löôõi ra theo nhòp ñieäu ñeàu ñaën, Tieáp ñoù caàn boùc moùng vaø lau khoâ mình beâ ngheù (ñeå meï lieám) cho maùu deã löu thoâng cô theå khoâng bò laïnh ñoät ngoät, roài ñeå noù vaøo oå rôm, neáu trôøi reùt thì neân ñoát xung quanh cho beâ ngheù ñöôïc aám. Roán beâ ngheù neáu töï ñöùt thì phaûi xöû lyù baèng thuoác saùt truøng, neáu chöa ñöùt thì buoäc cuoáng roán caùch buïng 5-7cm roài caét ñi. Nhöõng ngaøy sau caàn theo doõi khoâng cho ruoài boï sinh ñeû vaøo roán, deã sinh beänh. * Taàm quan troïng cuûa söõa ñaàu : Söõa meï ngay sau khi ñeû coù chöùa nhieàu chaát boå döôõng hôn söõa thöôøng vaø goïi laø söõa ñaàu. Haøm löôïng chaát Protid so vôùi söõa thöôøng nhieàu gaáp 5 laàn, chaát khoaùng nhieàu gaáp 2 laàn, ñaëc bieät laø chaát MgSO4 coù taùc duïng taåy cöùt xu raát maïnh, vitamin A trong söõa ñaàu nhieàu gaáp 5 laàn söõa thöôøng nhöng chaát môõ vaø ñöôøng thì ít hôn. Thoâng thöôøng beâ ngheù sau khi ñeû 30 phuùt laø ñöùng daäy ñöôïc vaø cho buù ngay söõa ñaàu. 5.1.1 Phöông phaùp cho aên 5.1.1.1. Duøng xoâ Öu ñieåm: • Neáu duøng 1 xoâ cho 1 beâ thì moãi con nhaän ñöôïc söõa theo ñuùng ñònh löôïng. • Nhöõng beâ nhoû con hay nhuùt nhaùt coù theå ñöôïc ñoái xöû öu tieân. • Traùnh ñöôïc söï tranh giaønh choã khi aên söõa Nhöôïc ñieåm: • Toán nhieàu thôøi gian cho aên vaø röûa xoâ • Toán nhieàu coâng lao ñoäng. 5.1.1.2. Duøng nuùm vuù cao su Öu ñieåm: • Deå taäp cho beâ buù baèng nuùm vuù cao su, coù theå tieát kieäm ñöôïc nhieàu thôøi gian neáu coù nhieàu beâ phaûi taäp. . • Ñaûm baûo duy trì ñöôïc nöôùc cho beâ khi bò tieâu chaûy. Nhöôïc ñieåm: • Toán nhieàu thôøi gian röûa duïng cuï vaø coâng lao ñoäng. 5.1.1.3. Duøng maùng • Coù theå duøng coù hoaëc khoâng coù nuùm vuù cao su • Neáu duøng nuùm vuù thì phaûi coù ít nhaát moät nuùm vuù cho moãi beâ. • Neáu khoâng duøng nuùm vuù, caàn ít nhaát 40cm chieàu daøi maùng cho moãi beâ. • Öu ñieåm: 72
Download» http://Agriviet.Com • Giaûm coâng lao ñoäng • Coù theå cho beâ aên ôû moïi nôi trong traïi thay vì chæ ôû moät nôi coá ñònh Nhöôïc ñieåm: • Löôïng söõa moãi beâ thöïc söï aên coù theå khaùc nhau daãn ñeán söï khaùc bieät veà taàm voùc vaø troïng löôïng luùc cai söõa. • Caàn phaûi taäp cho beâ quen vôùi vieäc aên söõa trong maùng trong thôøi gian ít nhaát 2 ngaøy. Tröôùc tieân phaûi taäp cho beâ uoáng söõa trong xoâ tröôùc khi cho uoáng trong maùng. 5.1.1.4. Nhieät ñoä cuûa söõa Coù theå cho beâ uoáng söõa aám hoaëc laïnh vôùi ñieàu kieän söõa phaûi ñöôïc giöõ ôû nhieät ñoä oån ñònh töø ngaøy naøy sang ngaøy khaùc. 5.1.2. Heä thoáng cho aên (Feeding systems) 5.1.2.1. Cho aên 2 laàn/ngaøy Ñaây laø caùch quen thuoäc ñoái vôùi haàu heát noâng daân, beâ thöôøng ñöôïc cho aên söõa sau moãi laàn vaét söõa, tuy nhieân khoaûng caùch giöõa 2 laàn cho aên khoâng neân quaù 16 giôø vaø khoâng neân ít hôn 8 giôø. Soá löôïng söõa cho aên laø moät söï linh ñoäng lieân quan ñeán vaán ñeà giaù caû, lao ñoäng, nguoàn thöùc aên khoâ vaø möùc taêng troïng mong muoán. Noùi chung, beâ caøng aên nhieàu hôn nhu caàu duy trì thì caøng mau lôùn. Tuy nhieân, neáu cho aên söõa vôùi möùc cao thì hieäu quaû söû duïng thöùc aên keùm cuõng nhö beâ seõ aên ít thöùc aên khoâ. Sau ñaây laø möùc cho aên thöùc aên loûng (söõa hoaëc thöùc aên thay theá söõa, milk replacer) neáu beâ ñöôïc cung caáp thöùc aên tinh hoaëc coû töôi loaïi toát: Gioáng boø Söõa nguyeân(4,5% beùo) TAÊ thay theá söõa Möùc taêng troïng Jersey 3 - 3,5 lít 490 - 570 g 450 - 500 g/ngaøy Holstein 3,5 - 4 lít 570 - 650 g 500 - 600 g/ngaøy Neáu tyû leä beùo trong söõa thay ñoåi thì caàn phaûi ñieàu chænh löôïng söõa cho aên theo möùc nhö sau: Tyû leä beùo (%) Löôïng söõa töông ñöông (lít) 3.0 2 3.5 4.5 4.0 3.9 4.5 3.5 5.0 3.2 5.5 2.9 6.0 2.6 Ñoái vôùi vieäc cho aên 2 laàn ngaøy : Öu ñieåm : • Coù theå cho aên söõa vôùi möùc cao hôn caùch cho aên 1 laàn /ngaøy do ñoù coù theå ñaït ñöôïc möùc taêng troïng cao hôn. • Beâ nhoû con coù theå taêng tröôûng toát hôn neáu ñöôïc cho aên nhieàu laàn trong ngaøy maø moài laàn löôïng söõa ít hôn. • Moãi con beâ ñeàu ñöôïc chuù yù theo doõi rieâng. 73
Download» http://Agriviet.Com • Ñaït ñöôïc möùc taêng tröôøng ñoàng ñeàu cuõng nhö troïng löôïng cai söõa ñoàng ñeàu. Nhöôïc ñieåm: Toán nhieàu coâng lao ñoäng, ñaëc bieät laø vaøo nhöõng thôøi ñieåm trong ngaøy hoaëc vaøo muøa vuï caêng thaúng lao ñoäng. 5.1.2.2. Cho aên 1 laàn /ngaøy Lôïi ñieåm roõ reät nhaát cuûa vieäc cho aên 1 laàn /ngaøy laø ít toán coâng lao ñoäng. Neáu cuøng ñöôïc cho aên löôïng söõa nhö nhau thì khoâng coù söï khaùc bieät naøo veà möùc taêng tröôûng cuûa beâ duø ñöôïc cho aên 1 hoaëc 2 laàn ngaøy. Ñoái vôùi vieäc cho aên 1 laàn ngaøy: • Cho aên cuøng löôïng söõa nhö trong vieäc cho aên 2 laàn /ngaøy. • Haøng ngaøy cho aên vaøo giôø nhaát ñònh. • Cung caáp coû töôi loaïi toát hoaëc thöùc aên tinh cho aên tuøy thích. • Cung caáp ñaày ñuû nöôùc uoáng vì beâ seõ uoáng nhieàu nöôùc hôn caùch cho aên 2 laàn/ng aø y • •Caàn theo doõi quan saùt beâ ít nhaát 2 laàn /ngaøy trong voøng 3 tuaàn ñaàu. • Khoâng neân chuyeån töø caùch cho aên 2 laàn /ngaøy sang 1 laàn /ngaøy trong tuaàn thöù nhì vì ñaây laø thôøi ñieåm raát deã xaûy ra tieâu chaûy. Toát nhaát laø neân aùp duïng caùch cho aên 1 laàn /ngaøy ngay töø luùc taùch beâ khoûi meï. • Beâ ñöôïc cho aên söõa 1 laàn ngaøy seõ aên nhieàu thöùc aên khoâ hôn ôû giai ñoaïn sôùm hôn neân seõ phaùt trieån daï coû sôùm hôn vaø nhö vaäy seõ giaûm bôùt nhöõng truïc traëc luùc cai söõa so vôùi nhöõng caùch khaùc. • Öu ñieåm : • Tieát kieäm coâng lao ñoäng • Coù theå cho aên vaøo luùc thuaän tieän trong ngaøy thay vì phaûi cho aên ngay sau khi vaét söõa. • Beâ ñöôïc chuù yù theo doõi töøng con. • Ñaït ñöôïc möùc taêng tröôûng ñoàng ñeàu vaø troïng löôïng cai söõa ñoàng ñeàu. Nhöôïc ñieåm : • Beâ coù theå bò boû queân vì chæ ñöôïc thaêm 1 laàn ngaøy. • Coù theå xaûy ra truïc traëc neáu cho aên quaù ít ñeå ñaït ñöôïc möùc taêng tröôûng toát. 5.1.2.3. Cho aên söõa töï do (Ad lib milk feeding) Neáu cho aên töï do, beâ Jersey coù theå aên ñeán 7-9 lít söõa ngaøy coøn beâ Haø lan 10-12 lít. Tuy nhieân hieäu quaû chuyeån hoaù thöùc aên seõ giaûm khi löôïng söõa aên taêng leân. Do ñoù möùc taêng tröôûng khoâng nhaát thieát phaûi gaáp ñoâi so vôùi cho aên ôû möùc giôùi haïn 3-4 lít /ngaøy trong tröôøng hôïp cho aên 1 hoaëc 2 laàn /ngaøy maëc duø beâ coù theå ñaït troïng löôïng cai söõa 3 tuaàn sôùm hôn. Beâ aên nhieàu söõa, thay vì thöùc aên khoâ, seõ phaùt trieån daï coû chaäm hôn do ñoù khi cai söõa seõ thöôøng gaëp truïc traëc hôn. Cung caáp thöùc aên tinh trong voøng vaøi tuaàn tröôùc vaø sau khi cai söõa seõ haïn cheá ñöôïc nhöõng truïc traëc naøy maëc duø vaån giöõ nguyeân möùc cho aên söõa. Cai söõa sôùm hôn chæ buø ñaáp moät phaàn cho löôïng söõa tieâu toán nhieàu hôn trong tröôøng hôïp cho aên söõa töï do. Nhieàu thí nghieäm cho thaáy raèng duø cai söõa sôùm hôn nhöng löôïng söõa tieâu thuï trong caùch cho aên töï do vaãn cao hôn nhieàu so vôùi caùch cho aên giôùi haïn. 5.1.2.4. Cho beâ tröïc tieáp buù meï a. Boø meï nuoâi : gheùp theâm 1 hoaëc 2 con beâ cho 1 con boø meï cuøng vôùi con beâ ruoät cuûa noù. Taát caû nhöõng beâ naøy ñöôïc thöôøng xuyeân töï do theo buù meï. Caùch naøy thöôøng ñöôïc duøng trong chaên nuoâi boø thòt hôn trong chaên nuoâi boø söõa haäu bò. 74
Download» http://Agriviet.Com • Öu ñieåm: • Chæ tröø vieäc taäp cho boø meï chaáp nhaän con nuoâi thì khoâng caàn hoaëc caàn raát ít lao ñoäng ñeå nuoâi beâ . Nhöôïc ñieåm : • Toán thôøi gian gheùp beâ vôùi boø meï nuoâi. • Boø meï nuoâi coù theå chaäm hoaëc khoâng leân gioáng laïi. b. Cho beâ buù trong chuoàng eùp: moãi boø caùi coù theå ñaûm traùch nuoâi 4 con beâ baèng caùch cho buù 1 hoaëc 21aàn /ngaøy. Boø caùi phaûi ñöôïc caàm coät trong chuoàng eùp vaø beâ ñöôïc thaû vaøo buù tröïc tieáp. Caàn löu yù : • Giôùi haïn thôøi gian buù trong voøng 15-20 phuùt ñeå traùnh laøm hö vuù boø caùi. • Khoâng neân duøng moãi boø caùi quaù 3-4 tuaàn ñeå traùnh laøm hö vuù. • Phaûi quan saùt caån thaän ñeå phaùt hieän vieâm vuù neáu coù. • Phaûi ñaûm baûo caû 4 nuùm vuù ñeàu ñöôïc buù kieät. • Phaûi ñaûm baûo cho nhöõng beâ nhoû con, yeáu buù tröôùc nhöõng beâ khaùc. • Phaûi quan saùt kyõ beâ ñeå kòp thôøi phaùt hieän tình traïng tieâu chaûy. • Öu ñieåm: • Tieát kieäm nhieàu coâng lao ñoäng. • Boø caùi ñöôïc söû duïng theo loái naøy seõ saûn xuaát nhieàu söõa hôn trong chu kyø. • Chi phí thöùc aên seõ thaáp neáu boø caùi coù söõa khoâng coù giaù trò thöông maõi, ví duï nhö söõa vieâm. • Naêng suaát cuûa nhöõng beâ nuoâi theo loái naøy cuõng töông ñöông nhö nhöõng caùch • khaùc. 5.2. Chaêm soùc vaø nuoâi döôõng beâ ngheù lôùn (6 - 24 thaùng) Thôøi kyø naày beâ ngheù phaùt duïc maïnh veà tinh chuaån bò cho vieäc phoáigioáng vaø sinh saûn. Tuyeán söõa, nuùm vuù phaùt trieån maïnh, cô quan sinh duïc coù caáu taïo gaàn nhö ôû traâu boø lôùn (coù theå goïi chuùng laø traâu boø tô lôû). Thôøi kyø naày thöùc aên thöïc vaät laø chuû yeáu caàn phaûi boài döôõng theâm thöùc aên tinh, nuoâi ñöïc rieâng, caùi rieâng, khoâng ñeå cho chuùng giao phoái böøa baõi vaø phaûi luyeän taäp cho toát ñeå chuùng sôùm thaønh thuïc. Neáu thôøi kyø nuoâi döôõng khoâng toát thì seõ khoâng nhöõng laøm maát taùc duïng nhöõng ñaëc ñieåm toát ñaõ taïo ra trong giai ñoaïn tröôùc maø coøn gaây aûnh höôûng tôùi söï phaùt duïc cuûabeâ ngheù sau naày. 5.3. Moät soá ñieåm caàn löu yù * Cung caáp nöôùc uoáng : Thaønh phaàn cô theå beâ ngheù 73% laø nöôùc, 27% laø vaät chaát khoâ. Nöôùc laø moät yeâu caàu quan troïng cuûa beâ ngheù, thieáu nöôùc thì söõa khoù tieâu, beâ ngheù sinh ra tröôùng buïng. Nöôùc coøn coù taùc duïng quan troïng trong quaù trình soáng cuûa beâ ngheù, neáu thieáu nöôùc thì con vaät coù theå cheát nhanh hôn laø bò ñoùi. Moãi ngaøy caàn cho uoáng töø 0,5 - 1 lít/con, moät ngaøy uoáng 1 -3 laàn, ñeán khi aên ñöôïc coû thì giaûm bôùt. 75
Download» http://Agriviet.Com * Phöông phaùp boå sung chaát khoaùng : Sau khi ñeû ra beâ ngheù taêng khoái löôïng nhanh (coù theå töø 300 - 500g/ngaøy) vaø phatù trieån veà xöông, do ñoù yeâu caàu veà chaát khoaùng raát lôùn. Töø thaùng thöù 1 ñeán thaùng thöù 5 do hieäu xuaát lôïi duïng Ca, P maïnh neân caàn phaûi boå sung chaát khoaùng cuõng nhö cho vaän ñoäng döôùi aùnh saùng maët trôøi ñeå tyû leää haáp thu ñöôïc cao hôn, traùnh ñöôïc beänh coøi xöông. Cho theâm ñaù lieám ñeå beâ töï laáy khi thieáu chaát khoaùng. * Huaán luyeän vaø thieán : Tuøy theo tình hình saûn xuaát cuûa töøng cô sôû, neáu laø nuoâi laáy söõa thì töø 4 - 6 thaùng caàn xoa boùp ñaàu vuù ñeå taêng cöôøng cô naêng tieát söõa cuûa traâu boø caùi : coøn neáu nuoâi ñeå caøy keùo thì töø 1,5 - 2 naêm thì caàn cho noù taäp vieäc caøy keùo ; neáu nuoâi laøm gioáng thì khi noù thaønh thuïc veà theå xaùc phaûi taäp cho noù nhaûy giaù vaø phoái gioáng. Traâu boø voã beùo neân thieán vaøo luùc 1 naêm tuoåi trôû leân. Traâu boø caøy keùo thì thieán vaøo luùc 18 – 24 thaùng. * Veä sinh phoøng beänh : _ Chuoàng traïi : Tuyø theo ñieàu kieän nguyeân lieäu cuûa ñòa phöông chuoàng laøm phaûi thoaùng veà muøa heø, aám aùp veà muøa ñoâng, neàn chuoàng saïch seõ, khoâng laày loäi ñeå coù theå giöû veä sinh haøng ngaøy vaø tieâu ñoäc haøng tuaàn. _ Chaên thaû : Trong nhöõng ngaøy ñaàu khi chaân coøn meàm, baép thòt, gaân coøn yeáu beâ ngheù khoâng theo meï ñi aên xa ñöôïc ñoù laø chöa keå thôøi tieát baát thöôøng möa gío ... töø 1 - 10 ngaøy ñaàu neân giöû traâu boø meï ôû nhaø, chaên thaû xung quanh chuoàng vaø caét coû veà cho aên. Neáu trôøi möa gioù thì nhoát caû meï laån con ôû trong chuoàng vaø caét coû cho aên, neáu coù ñieàu kieän thì toái ñeán ñeå beâ ngheù ôû rieâng, khoâng nhoát chung vôùi meï. 76