ChatGPT sẽ là tác nhân chính thúc đẩy đổi mới giáo dục đại học trong thời đại 4.0

Chia sẻ: Phó Cửu Vân | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "ChatGPT sẽ là tác nhân chính thúc đẩy đổi mới giáo dục đại học trong thời đại 4.0" tóm tắt nhận định của các học giả nước ngoài và đề xuất một số giải pháp cần triển khai để khai thác những giá trị tích cực và hạn chế những tác động tiêu cực của ChatGPT. Tác giả cũng cố gắng giải thích tại sao ChatGPT sẽ là tác nhân chính thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong Giáo dục Đại học trong thời đại 4.0. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ChatGPT sẽ là tác nhân chính thúc đẩy đổi mới giáo dục đại học trong thời đại 4.0

CHATGPT SẼ LÀ TÁC NHÂN CHÍNH THÚC ĐẨY ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ĐẠI HỌC TRONG THỜI ĐẠI 4.0 Lê Đức Ngọc1 Trung tâm Nghiên cứu-Chuyển giao Khoa học-Công nghệ giáo dục đại học thuộc Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam Abstract After introducing three articles on ChatGPT by foreign scholars, the author has summarized their statements and proposed some solutions that need to be implemented to exploit the positive values and limit the negative impacts of ChatGPT. The author also attemptd to explains why ChatGPT will be the main agent for promoting innovation in Higher Education in the 4.0 era. Keywords: ChatGPT, positive and negative values, key actors, innovation in higher education 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Để đưa ra nhận định thể hiện ở tiêu đề bài tham luận này, tôi đã tham khảo hơn hai chục tài liệu công bố gần đây nhất về ChatGPT. Tuy nhiên, tôi chỉ xin giới thiệu 3 tài liệu, thể hiện ba góc nhìn khác nhau về ChatGPT để chúng ta cùng tham khảo sau đây: Ngày 13 tháng 2 năm 2023 Kate Rogerson đã viết một bài đăng trên comm100 có nội dung như sau: ChatGPT là gì? ChatGPT là một chatbot được tạo bởi OpenAI, xây dựng dựa trên mô hình ngôn ngữ lớn. Giống như các bot AI khác, ChatGPT hoạt động bằng cách học sâu để trả lời một đề xuất trò chuyện bằng văn bản. Điều khác biệt nhất giữa ChatGPT và với các chatbot khác là quy mô. Trong khi hầu hết các chatbot AI được đào tạo dựa trên một bộ dữ liệu giới hạn, cụ thể. Chẳng hạn như cơ sở tri thức của một trường đại học. Còn ChatGPT được đào tạo trên bộ dữ liệu khổng lồ hàng trăm gigabyte dữ liệu văn bản từ Internet. ChatGPT có thể phản hồi đề xuất trò chuyện theo cách mà người dùng cảm thấy rất giống con người. Đáng chú ý nhất là ChatGPT có thể tạo nội dung mới bằng cách sử dụng ngữ cảnh của các tác phẩm mà nó đã được đào tạo. Giáo dục đại học (GDĐH) đã chứng kiến tác động đáng kể từ ChatGPT khi các trường học phải chật vật để nhận ra những sinh viên (SV) sử dụng AI nhằm gian lận. Chỉ với một đề xuất ngắn, ChatGPT có thể tạo toàn bộ bài luận đại học, viết mã, giải các bài toán phức tạp và thậm chí viết thơ. Với tất cả những khả năng này, thật dễ dàng để thấy ChatGPT và AI có thể quan trọng như thế nào ở các lĩnh vực khác nhau trong tương lai. Giống như với bất kỳ sản phẩm công nghệ mới nào, ChatGPT cũng đi kèm với những rủi ro đáng kể mà chỉ mới bắt đầu được hiểu rõ. Tiếp đây chúng ta sẽ xem xét một số lợi ích hàng đầu của ChatGPT dành cho trình độ sau THPT và một số rủi ro liên quan. 1 ngocld2000@gmail.com 392
Lợi ích 1. Hỗ trợ ngay lập tức ChatGPT cung cấp cho SV sự hỗ trợ ngay lập tức khi họ cần. SV có thể đặt câu hỏi và nhận câu trả lời nhanh chóng mà không cần phải đợi phản hồi từ con người. Vì ChatGPT hoạt động 24/7 trên Internet, điều này cũng có nghĩa là SV có thể truy cập thông tin và hỗ trợ bất cứ lúc nào. 2. Phản hồi được cá nhân hóa Do khả năng của ChatGPT trong việc tạo phản hồi bằng các loại văn bản phức tạp khá giống con người, ChatGPT có thể cung cấp các phản hồi được cá nhân hóa cao dựa trên nhu cầu của từng SV. So với các loại công cụ AI khác, ChatGPT không chỉ có thể cung cấp câu trả lời mà SV đang tìm kiếm mà còn có thể trình bày câu trả lời đó theo cách hữu ích nhất cho SV. 3. Tiết kiệm chi phí và hiệu quả Việc cung cấp ChatGPT cho GDĐH có thể giúp các tổ chức phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn bằng cách cho phép nhân viên hỗ trợ tập trung vào công việc phức tạp hơn, trong khi ChatGPT xử lý các yêu cầu và nhiệm vụ thông thường. Như vậy, với hầu hết các nhiệm vụ được giảm tải do bot, các trường học cũng có thể tiết kiệm được chi phí bằng cách giảm nhu cầu về nhân viên hỗ trợ công việc thông thường. 4. Tính linh hoạt và khả năng tiếp cận Độ rộng lớn của dữ liệu mà ChatGPT đã được đào tạo có nghĩa là ChatGPT có thể dễ dàng trả lời các loại câu hỏi mới và các nhu cầu khác nhau của SV. Điều này cung cấp cho các tổ chức GDĐH một giải pháp linh hoạt và có thể mở rộng cho chatbot của họ. 5. Cải thiện sự tham gia của SV Bằng cách cung cấp cho SV trải nghiệm học tập năng động và tương tác hơn, ChatGPT có thể được sử dụng để giúp cải thiện sự tham gia của SV. Vì thông tin được cung cấp thông qua xử lý nhiều loại ngôn ngữ tự nhiên, SV có thể cảm thấy thoải mái hơn khi sử dụng ChatGPT để tự chủ cho các hoạt động của mình. Những rủi ro 1. Khó phát hiện thông tin sai lệch ChatGPT đã được đào tạo trên các tập dữ liệu lớn và được xây dựng để tạo văn bản dựa trên các mẫu. Điều này có nghĩa là nó tạo ra các phản hồi văn bản được thiết kế để làm hài lòng người yêu cầu, mặc dù những phản hồi đó không phải lúc nào cũng đúng. Trong môi trường GDĐH, thông tin kém chất lượng có thể có tác động tiêu cực đến việc học tập và ra quyết định của SV. Sẽ làm cho vấn đề trở nên phức tạp hơn, khi ChatGPT trình bày lỗi hoặc không chính xác, không rõ ai chịu trách nhiệm về lỗi đó. 2. Định kiến và phân biệt đối xử Các hệ thống AI, bao gồm ChatGPT, chỉ khách quan như dữ liệu mà chúng được đào tạo. Nếu dữ liệu được sử dụng để đào tạo có sai lệch, thì cũng có thể thể hiện sự sai lệch trong các phản hồi của nó. Khi đào tạo AI như ChatGPT trên một tập dữ liệu lớn, không thể đảm bảo rằng tất cả dữ liệu đều có chất lượng cao và điều này được phản ánh trong thông tin sai lệch dẫn đến AI duy trì những sai lệch trong các phản hồi của nó. 393
Khi việc áp dụng ChatGPT tiếp tục phát triển giữa các cá nhân và tổ chức, ChatGPT có thể khuếch đại những định kiến hiện có trong xã hội, dẫn đến việc lan truyền thông tin sai lệch hoặc có hại. Điều quan trọng là phải luôn thận trọng khi tiếp cận các thuật toán mà ChatGPT sử dụng để đảm bảo rằng chúng xác đáng và không phân biệt đối xử với một số nhóm người nhất định. Các tổ chức GDĐH nên thực hiện các bước để giảm thiểu những lo ngại về sự định kiến này, chẳng hạn như sử dụng dữ liệu đào tạo đa dạng và mang tính đại diện, đồng thời thường xuyên đánh giá kết quả đầu ra của mô hình AI để phát hiện những định kiến sai lệch. 3. Mối quan tâm về đạo đức và quyền riêng tư Khi các công nghệ mới như ChatGPT được giới thiệu ra công chúng, chúng thường đi kèm với những lo ngại về đạo đức và quyền riêng tư cho đến khi mọi thứ trở nên rõ ràng về cách thức và lý do dữ liệu được sử dụng. Trong trường hợp của ChatGPT có những lo ngại không chỉ về cách sử dụng dữ liệu mà còn về cách dữ liệu được thu thập và lưu trữ. Để bảo vệ SV cũng như giảng viên, các yêu cầu pháp lý trong GDĐH có nghĩa là các tổ chức cần đảm bảo tuân thủ các quy định về quyền riêng tư dữ liệu có liên quan. Ngày 2 tháng 3 năm 2023 Zhang Nan và Wei chu đã viết trên China Daily có nội dung chính như sau: Vì ChatGPT có thể viết email, mã máy tính, thậm chí cả bài báo học thuật và bài thơ, đồng thời đã vượt qua một số bài kiểm tra trong vòng vài giây, bao gồm bài kiểm tra của Đoàn luật sư Hoa Kỳ, bài kiểm tra chuyên gia tính toán và y tế, nó được nhiều người coi là một sự đổi mới có khả năng đột phá cho các lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là lĩnh vực GDĐH. Vậy ChatGPT là lợi hay hại? Phản ứng toàn cầu đối với ChatGPT rất khác nhau. Một số trường đại học đã cấm nó. Chẳng hạn, Giáo dục Thành phố New York đã cấm chatbot khỏi các thiết bị và mạng của trường công lập, với một số người cảnh báo rằng nó có thể khiến nhiều học sinh gian lận hơn, đặc biệt là trong các kỳ thi, trong khi những người khác coi đó là một điều may mắn hơn là một lời nguyền. ChatGPT và cuộc cách mạng AI đi kèm có thể sẽ có tác động sâu rộng đến GDĐH, đồng thời các cuộc thảo luận và tranh luận vẫn đang tiếp tục về những tác động mà chúng sẽ gây ra cũng như những cơ hội và thách thức mà chúng sẽ tạo ra. 1- Lo lắng đầu tiên là ChatGPT có thể thay đổi cơ cấu đào tạo cơ bản của GDĐH. Ví dụ, SV Trung Quốc thường mất 16 năm để lấy bằng cử nhân và hơn 20 năm để lấy bằng tiến sĩ trong hầu hết mọi lĩnh vực, dù là học thuật hay chuyên môn. Khoảng thời gian 16 đến 20 năm họ dành để đạt được những tấm bằng như vậy giúp họ tích lũy được một kho tàng kiến thức. Nhưng hệ thống này có nguy cơ bị thay thế bằng AI, làm phát sinh những vấn đề khôn lường. 2- Mối quan tâm thứ hai là ChatGPT có thể thay đổi cách chúng ta giảng dạy trong các trường phổ thông và đại học. Chẳng hạn, một SV phụ thuộc vào sách giáo trình truyền thống để tích lũy kiến thức ở một chuyên ngành nào đó sẽ gặp bất lợi lớn trước một chatbot AI sở hữu kiến thức liên ngành và chuyên sâu. 394
Bên cạnh đó, cách giảng dạy theo mô hình thầy - trò trong các lớp học đại học hay mô hình thảo luận trong một số khóa học sau đại học có thể ít thông tin và hấp dẫn hơn so với hình thức tích lũy kiến thức dựa trên chatbot cho thế hệ trẻ. 3- Lo lắng thứ ba là AI có thể thay đổi cả phương pháp nghiên cứu truyền thống và phi truyền thống. Khả năng tích lũy kiến thức nhanh chóng của AI sẽ giúp nó thực hiện tốt hơn các nhiệm vụ thông thường được thực hiện bởi các học giả và SV sau đại học, chẳng hạn như xem xét một tác phẩm văn học, viết mã và lập trình cũng như viết khoa học quy chuẩn. Các học giả trên khắp thế giới đang thảo luận về việc liệu AI có nên tham gia hoặc đóng góp vào một bài báo khoa học hay không và ở mức độ nào. Những cuộc thảo luận như vậy sẽ giúp các chuyên gia con người mở đường cho GDĐH trong tương lai. Giống như vai trò của hầu hết các tiến bộ công nghệ và đổi mới đột phá trong lịch sử, AI nên và sẽ trở thành một công cụ mạnh mẽ để phát triển GDĐH trên toàn thế giới. Do đó, nên hiểu và sử dụng AI càng sớm càng tốt và các tổ chức GDĐH nên chuẩn bị để đưa AI vào chương trình của họ. Họ có thể bắt đầu bằng cách cung cấp các khóa học liên quan như thuật toán AI và đào tạo, bởi vì khi hiểu cách thức hoạt động của AI, họ có thể tránh mù quáng làm theo các câu trả lời mà ChatGPT đưa ra và đặt câu hỏi với nó, vì vậy họ có thể nâng cao kiến thức của SV, đó là mục đích thực sự của GDĐH ngày nay. Ngoài ra, những SV có kiến thức tốt về AI sẽ có khả năng cạnh tranh cao hơn khi kiếm được một công việc tốt, vì ngày càng có nhiều công việc được thực hiện bởi bot - một số cộng tác với con người. Các công nghệ giáo dục do AI cung cấp có thể được áp dụng để cá nhân hóa trải nghiệm học tập của từng SV dựa trên điểm mạnh và điểm yếu của họ. Ngoài ra, AI có thể giải phóng các giáo sư và giảng viên khỏi những công việc nhàm chán như chuẩn bị giáo trình để họ có thể tập trung vào việc giảng dạy và tương tác với SV, giúp việc học trở nên thú vị hơn. Hơn nữa, hiểu rõ hơn và ứng dụng AI sẽ làm cho hệ thống giáo dục trở nên minh bạch hơn rất nhiều, từ đó giúp chống đạo văn và bảo vệ tính liêm chính trong học thuật. Còn đối với các giáo sư, họ nên tăng cường tương tác với SV và khắc sâu vào người học tư duy phản biện. GDĐH giúp SV phát triển tư duy độc lập trong quá trình theo đuổi tri thức và AI có thể hỗ trợ mở rộng phạm vi và tầm với tri thức của SV. Đặc biệt, các giáo sư nên khuyến khích những người trẻ tuổi tránh sự mơ hồ, quản lý tốt hơn các mối quan hệ giữa các cá nhân và hình thành phán đoán của riêng họ về các vấn đề, thông qua hướng dẫn có hệ thống và tương tác thường xuyên. Cũng cần thiết lập một khung pháp lý toàn diện để điều chỉnh việc áp dụng các công nghệ AI càng sớm càng tốt. Những rủi ro do sự gia tăng của các ứng dụng AI, bao gồm đạo văn, xuyên tạc và vi phạm quyền riêng tư, có thể không biến mất nhưng chắc chắn sẽ giảm nếu các quy định phù hợp được thực thi. 395
Ngày 7 tháng 12 năm 2022 Katie Metziler và Chatgpt viết trên trang web Socialsciencespace về cuộc trao đổi với Chagpt có chủ đề “Cách Chatgpt có thể thay đổi GDĐH” có nội dung chính như sau: Hỏi: ChatGPT là gì? ChatGPT trả lời: ChatGPT là một mô hình ngôn ngữ lớn được OpenAI đào tạo để tạo văn bản theo phong cách đàm thoại. Nó dựa trên mô hình GPT-3, một hệ thống xử lý ngôn ngữ tiên tiến nhất đã được đào tạo trên một lượng lớn dữ liệu văn bản từ internet. ChatGPT được thiết kế đặc biệt để tạo phản hồi tự nhiên cho đầu vào của người dùng, làm cho nó phù hợp để sử dụng trong chatbot và các ứng dụng đàm thoại khác. Hỏi: ChatGPT có thể được sử dụng như thế nào trong GDĐH? - ChatGPT trả lời: Hãy sẵn sàng, vì tương lai của GDĐH là đây! Với sự xuất hiện của ChatGPT, một mô hình ngôn ngữ lớn do OpenAI đào tạo, cách chúng ta tiếp cận việc học và dạy sắp được chuyển đổi hoàn toàn. ChatGPT là một công cụ mạnh mẽ có thể tạo văn bản theo phong cách hội thoại dựa trên một đầu vào nhất định. Điều này có nghĩa là nó có thể cung cấp cho SV và các nhà giáo dục những câu trả lời theo thời gian thực, được cá nhân hóa cho các câu hỏi và nhu cầu của họ. Dưới đây là một vài ví dụ về cách ChatGPT có thể chuyển đổi GDĐH: • Người học có thể viết một bài nghiên cứu hoặc bài luận với sự trợ giúp của ChatGPT. Chỉ cần cung cấp cho nó luận điểm của mình và một số yêu cầu chính, ChatGPT sẽ tạo các câu và ý tưởng dựa từ thông tin đầu vào của người học. Điều này có thể giúp vượt qua trở ngại ban đầu của người học và tạo ra các diễn giải độc đáo và sắc thái hơn. • Người học có thể nhanh chóng xem lại một số lượng lớn các bài báo học thuật bằng cách sử dụng ChatGPT để tạo bản tóm tắt hoặc tổng quan. Điều này có thể giúp tiết kiệm thời gian và công sức, cho phép người học tập trung vào những thông tin quan trọng và phù hợp nhất. • Người học có thể sử dụng ChatGPT để chuẩn bị câu hỏi thực hành cho các bài kiểm tra hoặc câu đố, cho phép tự kiểm tra kiến thức của mình và chuẩn bị cho các bài đánh giá sắp tới. • Người học có thể nhận phản hồi được cá nhân hóa về các bài tập đã viết của mình bằng cách sử dụng ChatGPT để cung cấp các đề xuất cải tiến dựa trên nội dung đã đề xuất. Điều này có thể giúp người học xác định các lĩnh vực cần phát triển và cải thiện kỹ năng viết của mình. Dưới đây là một số ví dụ bổ sung về cách các nhà giáo, nhà nghiên cứu sử dụng ChatGPT trong chuyển đổi GDĐH: • Người sử dụng có thể sử dụng ChatGPT để tạo câu trả lời cho các câu hỏi thường gặp trong một chủ đề cụ thể, giúp giáo sư hoặc trợ giảng dễ dàng trả lời các câu hỏi có tính đa dạng của SV hơn. 396
• Người sử dụng có thể sử dụng ChatGPT để tạo báo cáo hoặc tóm tắt dữ liệu hoặc để hỗ trợ phân tích dữ liệu. Điều này có thể giúp các nhà nghiên cứu xác định nhanh chóng và chính xác các xu hướng và cấu trúc trong dữ liệu của họ. • Người sử dụng có thể sử dụng ChatGPT để tạo giáo án hoặc tài liệu giảng dạy, cho phép các nhà giáo dục tiết kiệm thời gian và công sức chuẩn bị cho lớp học. Để không tô vẽ một bức tranh quá màu hồng, tác giả bài này cũng đã yêu cầu ChatGPT viết cho một bài về sự nguy hiểm của việc sử dụng ChatGTP trong GDĐH. ChatGPT trả lời như sau: Khi công nghệ AI tiếp tục phát triển, chúng ta sẽ thấy ngày càng nhiều ứng dụng học máy trong các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, tài chính và giáo dục. Một trong những công nghệ như vậy là ChatGPT, một mô hình ngôn ngữ lớn được OpenAI đào tạo để tạo văn bản theo phong cách đàm thoại. Mặc dù ChatGPT có khả năng mang lại nhiều lợi ích trong GDĐH, chẳng hạn như cung cấp phản hồi được cá nhân hóa và tạo câu hỏi thực hành, nhưng nó cũng tiềm ẩn những rủi ro và nguy hiểm đáng kể cần được xem xét: - Một mối quan tâm chính là khả năng ChatGPT tái tạo các định kiến và khuôn mẫu tồn tại trong dữ liệu mà nó được đào tạo. Vì ChatGPT được đào tạo dựa trên một lượng lớn dữ liệu văn bản từ internet tại thời điểm nó học, nên nó có khả năng chứa đựng những thông tin mang những định kiến phổ biến trong xã hội tại thời điểm đó. Điều này có thể dẫn đến việc ChatGPT tạo ra các phản hồi không phù hợp hoặc có hại cho một số nhóm người nhất định. Ví dụ: nếu một học sinh hỏi ChatGPT một câu hỏi về một nhóm người cụ thể, thì ChatGPT có thể tạo ra câu trả lời dựa trên khuôn mẫu hoặc định kiến, thay vì dựa trên thông tin chính xác hoặc khách quan mới nhất. - Một mối lo ngại khác là ChatGPT có khả năng làm giảm sự tương tác của con người và phản hồi được cá nhân hóa trong quá trình học tập. Bằng cách dựa vào mô hình học máy để tạo ra câu trả lời cho các câu hỏi và nhu cầu; SV và nhà giáo dục có thể ít tương tác trực tiếp với nhau hơn, điều này có thể dẫn đến hạn chế cơ hội đối thoại và trao đổi ý kiến có giá trị hơn. - Ngoài ra, việc sử dụng ChatGPT có thể tạo ra phương pháp học tập kiểu “một nội dung phù hợp với tất cả”, trong đó tất cả SV được cung cấp thông tin và phản hồi giống nhau dựa trên đầu ra của chatbot. Điều này có thể hạn chế khả năng SV phát triển quan điểm và ý kiến độc đáo của riêng mình, đồng thời hạn chế khả năng hưởng lợi từ các hướng dẫn hoặc hướng dẫn được cá nhân hóa từ các nhà giáo dục con người. - Hơn nữa, có rủi ro là ChatGPT có thể không phải lúc nào cũng tạo ra thông tin chính xác hoặc đáng tin cậy. Bởi vì nó được đào tạo trên một lượng lớn dữ liệu văn bản từ internet, không có gì đảm bảo rằng thông tin mà nó cung cấp sẽ chính xác hoặc đầy đủ. Điều này có thể dẫn đến việc SV nhận được thông tin không chính xác hoặc gây hiểu nhầm, do đó có thể gây ra những hậu quả tiêu cực cho việc học của người học. Ví dụ: nếu một SV hỏi ChatGPT một câu hỏi về một chủ đề cụ thể, ChatGPT có thể tạo ra câu trả lời dựa trên thông tin không đầy đủ hoặc không chính xác mà nó đã học, điều này có thể khiến SV tin vào điều gì đó không thật đúng. Tóm lại, mặc dù ChatGPT có khả năng mang lại nhiều lợi ích trong GDĐH, nhưng nó cũng tiềm ẩn những rủi ro và nguy hiểm đáng kể cần được xem xét cẩn thận. Khi công nghệ AI tiếp tục phát triển, điều quan trọng là các nhà giáo dục và hoạch định chính sách 397
phải cân nhắc cẩn thận những lợi ích và hạn chế tiềm ẩn của việc sử dụng ChatGPT trong lớp học, đồng thời thực hiện các hoạt động để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo rằng SV nhận được phản hồi chính xác, không thiên vị và được cá nhân hóa. Hỏi: Vấn đề sử dụng ChatGPT để gian lận thì sao? ChatGPT trả lời: Để tránh ChatGPT bị lợi dụng để gian lận, các nhà giáo dục và tổ chức có thể thực hiện một số cách khác nhau. Ví dụ họ có thể: • Giáo dục SV và các nhà giáo dục về việc sử dụng công nghệ AI bao gồm cả ChatGPT có đạo đức trong môi trường học thuật. • Phát triển các nguyên tắc và chính sách cho việc sử dụng ChatGPT trong công việc học tập và đảm bảo rằng SV cũng như các nhà giáo dục biết và tuân theo các nguyên tắc này. • Giám sát việc sử dụng ChatGPT trong môi trường học thuật và thực hiện hành động thích hợp nếu nó được sử dụng cho mục đích gian lận hoặc phi đạo đức khác. • Sử dụng ChatGPT theo cách hỗ trợ học tập và thành quả học tập, thay vì thay thế cho các hình thức đánh giá truyền thống. Ví dụ: ChatGPT có thể được sử dụng để cung cấp phản hồi và hỗ trợ được cá nhân hóa cho SV, thay vì là một công cụ để tạo toàn bộ bài báo hoặc bài kiểm tra. • Kết hợp tư duy phản biện và lập luận có đạo đức vào chương trình giảng dạy để giúp SV phát triển các kỹ năng và thói quen cần thiết để sử dụng ChatGPT và công nghệ AI khác một cách có trách nhiệm. Hỏi: Còn vấn đề bản quyền? ChatGPT trả lời: Là một người máy ngôn ngữ, tôi không có khả năng cấp phép sử dụng các câu trả lời của mình. Việc xuất bản lại tác phẩm của người khác mà không có sự cho phép và ghi công phù hợp thường được coi là đạo văn. Nếu bạn muốn sử dụng phản hồi của tôi (ChatGPT) trong bài đăng trên blog của mình, tốt nhất bạn nên diễn giải chúng và cung cấp ghi công thích hợp để chỉ ra rằng thông tin đến từ tôi, một chatbot ngôn ngữ do OpenAI đào tạo. Đạo văn là một hành vi phạm tội nghiêm trọng và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, vì vậy điều quan trọng là phải ghi rõ nguồn gốc của bất kỳ thông tin nào bạn sử dụng trong công việc của mình. Đổi mới GDĐH do tác động của Chatgpt ChatGPT chỉ là một loại công cụ như các loại công cụ khác mà công nghệ số mang lại cho con người. Nhưng ChatGPT có tính đối thoại hệ thống hơn, hoàn thiện hơn. Cũng như các công cụ khác, luôn có 2 mặt-tích cực và tiêu cực đối với giáo dục. Về các tác động tích cực: 1- ChatGPT góp phần tạo năng lực: thu thập, chiếm lĩnh hay kiến tạo tri thức cho người học một cách chủ động, thuận tiện, nhanh chóng, hệ thống và hiệu quả. 2- ChatGPT cũng góp phần tham khảo để ra quyết định hay giải quyết vấn đề hiệu quả. 398
3- ChatGPT góp phần chủ động trong cá nhân hóa nhận thức và tư duy của người học đối với các tri thức của nhân loại có nhiều mặt tốt hơn các công cụ đã có. Có thể tóm lại là ChatGPT sẽ là công cụ để tự học, để thẩm định, để sáng tạo ra tri thức mới một cách cá nhân hóa, nhanh chóng và hiệu quả. Về các tác động tiêu cực: 1- ChatGPT có thể làm giảm sự động não để nhận thức và tư duy của những người học không tự chủ, không có động cơ hay mục tiêu trong học tập hợp lý. 2- ChatGPT có thể làm giảm sự trung thực, tăng bất bình đẳng trong GDĐH thể hiện ở đối phó, gian lận trong học tập làm cho việc công nhận kết quả học tập thiếu chính xác và thiếu khách quan dẫn đến thiếu công bằng trong giáo dục. 3- ChatGPT có thể làm giảm hiệu quả các hoạt động sư phạm không còn phù hợp khi người học dùng ChatGPT. Ví dụ, nếu dạy và học tập chỉ tập trung vào năng lực nhận thức (bản chất là năng lực tiếp thu tri thức) ở mức thấp-nhớ, hiểu, áp dụng máy móc…mà không tập trung vào năng lực nhận thức mức cao - phân tích, đánh giá, sáng tạo và năng lực tư duy (bản chất là vận dụng tri thức) ở mức cao - tư duy hệ thống, tư duy phản biện và tư duy sáng tạo thì hiệu quả hoạt động dạy và hoạt động học sẽ mang lại nguồn nhân lực không đáp ứng thời 4.0. Với các tác động tích cực và tiêu cực trên, các hoạt động đào tạo xây dựng chương trình, dạy và học, kiểm tra đánh giá và Bảo đảm chất lượng phải thay đổi để giảm tác động tiêu cực, khai thác các tác động tích cực của ChatGPT cung cấp cho giáo dục nói chung, GDĐH nói riêng. Một số giải pháp cần triển khai trong GDĐH: 1- Bộ GD&ĐT, Hiệp hội AVU&C cần tổ chức nghiên cứu và đề xuất chính sách quản lý sử dụng ChatGPT trong GDĐH một cách có văn hóa, có hiệu quả. 2- Cần có chuyên đề bồi dưỡng cho cán bộ quản lý, giảng viên và người học sử dụng ChatGPT một cách khoa học, hiệu quả và đúng qui định. 3- Cần tổ chức các chuyên đề đổi mới các hoạt động đào tạo đại học trong phát triển chương trình, phương pháp dạy và học, phương pháp kiểm tra đánh giá và hoạt động bảo đảm chất lượng để thích ứng với ChatGPT cho các giảng viên và cán bộ quản lý theo các định hướng sau: - Xây dựng chương trình đào tạo/dạy học đại học theo hướng tích hợp tri thức cho từng ngành nghề cụ thể, mỗi tri thức cần được nhìn từ các góc độ khoa học tự nhiên, xã hội, nhân văn khác nhau để có năng lực tư duy hệ thống, tư duy phản biện và tư duy sáng tạo hiệu quả hơn. ChatGPT với vai trò là công cụ hỏi đáp có giá trị để người hướng dẫn (giảng viên) và SV thực hiện hiệu quả các chương trình dạy học tích hợp tri thức cho từng nghề cụ thể. - Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng dạy cách học qua dạy nhận thức và dạy tư duy bậc cao đối với từng tri thức. Cụ thể có thể phân tích, đánh giá và sáng tạo, đồng thời vận dụng được tri thức đó vào thực tiễn. 399
- Đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng đánh giá năng lực nhận thức và tư duy đối với từng tri thức, từng học phần. Nhờ đó kiểm tra đánh giá mới chính xác và khách quan năng lực nhận thức và năng lực tư duy các tri thức đã học theo chuẩn đầu ra của từng học phần qua viết hay vấn đáp trực diện hay trực tuyến. - Đổi mới Bảo đảm chất lượng theo Quản lý chất lượng tổng thể qua đánh giá giá trị gia tăng hoặc cải tiến liên tục trong hoạt động đào tạo đối với mỗi khóa học của một ngành đào tạo và trong một giai đoạn phát triển của một nhà trường. Cụ thể đánh giá năng lực nhận thức và năng lực tư duy của người học đã gia tăng hay đã được cải tiến trong từng khối tri thức và toàn bộ khóa học và đánh giá giá trị gia tăng hay đã được cải tiến về chất lượng hoạt động đào tạo nguồn lực nhân lực, vật lực và tài lực của nhà trường trong một giai đoạn phát triển. Tóm lại, lý do có thể nhận định “ChatGPT sẽ là tác nhân chính thúc đẩy đổi mới GDĐH thời 4.0” có thể tóm tắt qua 2 lý do chính dưới đây vì: 1- ChatGPT là nguồn thông tin mở, có tính hỏi đáp ở dạng văn bản, đang liên tục được bổ sung và hoàn thiện, được tiếp cận dễ dàng không cách trở về thời gian và địa điểm cho mọi người. 2- ChatGPT là công cụ hỗ trợ trong đào tạo và để tự học và tự đánh giá tri thức cho mọi trình độ, phù hợp với một nền giáo dục mở trong một xã hội học tập đang được triển khai ở nước ta. Do đó ChatGPT sẽ làm thay đổi gần như tất các các điều kiện và các hoạt động của GDĐH không theo các khuôn mẫu cũ nữa thì mới tạo nên nguồn nhân lực đáp ứng tốt nhất cho thời đại 4.0 và GDĐH của chúng ta có chất lượng theo kịp nền đại học tiên tiến trên thế giới./. 400