Chế độ tài sản giữa vợ và chồng

50<br /> <br /> CHẾ ĐỘ TÀI SẢN GIỮA VỢ VÀ CHỒNG<br /> <br /> <br /> TEUN STRUYCKEN<br /> Chủ tịch Hội nghị La Hay về Tư pháp quốc tế<br /> <br /> <br /> PHẦN DẪN ĐỀ<br /> <br /> Chế độ tài sản giữa vợ và chồng trong tư pháp quốc tế là một vấn đề hết sức phức<br /> tạp. Cho đến nay, quan điểm của các tác giả luật học về vấn đề này vẫn chưa thống<br /> nhất. Công ước ngày 14 tháng 3 năm 1978 của Hội nghị La Hay (sau đây gọi tắt là<br /> Công ước 78) là biểu hiện của một sự thỏa hiệp sau những cuộc tranh luận hết sức sôi<br /> nổi về chủ đề này. Trong tham luận này, Công ước 78 sẽ được sử dụng như một nguồn<br /> tham khảo.<br /> <br /> I. QUY PHẠM XUNG DỘT VỀ CHẾ DỘ TAI SẢN GIỮA VỢ VA CHỒNG<br /> <br /> Trong phần này sẽ đề cập đến 2 vấn đề : Vấn đề định danh quan hệ tài sản giữa vợ và<br /> chồng(A) và vấn đề xác định luật áp dụng (B).<br /> <br /> A. KHÁI NIỆM "CHẾ ĐỘ TÀI SẢN GIỮA VỢ VÀ CHỒNG" VÀ VẤN ĐỀ ĐỊNH DANH QUAN<br /> HỆ TÀI SẢN GIỮA VỢ VÀ CHỒNG<br /> <br /> Chế độ tài sản giữa vợ và chồng là những mối quan hệ đặc biệt về tài sản phát sinh từ<br /> quan hệ hôn nhân: Hành vi kết hôn có hậu quả là khiến cho tài sản riêng của vợ và<br /> chồng trở thành tài sản chung (tùy theo từng trường hợp cụ thể), khiến cho mỗi người<br /> phải có trách nhiệm về những khoản nợ của người kia hoặc ít ra tài sản riêng của mỗi<br /> người trở thành vật bảo lãnh cho các khoản nợ của người kia. Thông thường, những<br /> khoản nợ của người vợ hoặc người chồng chỉ phát lộ ra khi người đó rơi vào tình trạng<br /> phá sản hoặc mất khả năng trả nợ.<br /> <br /> Kết hôn: trong thời gian gần đây, một số nước chấp nhận những hình thức chung sống<br /> gần giống kết hôn dựa trên cơ sở "thỏa thuận tổ chức cuộc sống chung". Đây là một<br /> hình thức cho phép hai người khác giới hoặc cùng giới đăng ký sống chung với nhau.<br /> Một số nước phương Tây còn tiến xa hơn trong việc mở rộng áp dụng “hôn nhân” cho<br /> các hình thức chung sống này. Thoe đó, họ đưa vào khái niệm “hôn nhân” cả các<br /> trường hợp kết hôn giữa những người đồng giới. Chúng ta sẽ không phân tích hệ quả<br /> pháp lý của hiện tượng này bởi nó không nằm trong chủ đề của bài viết.<br /> <br /> Pháp luật của các nước đều ít nhiều chứa các quy định tối thiểu về quan hệ tài sản<br /> giữa vợ và chồng. Tập hợp các quy định tối thiểu này tạothành chế định "chế độ tài<br /> sản cơ bản giữa vợ và chồng". Trong Tư pháp quốc tế, có một xu hướng rất rõ nét coi<br /> chế định này là một chế định riêng, bao gồm các nghĩa vụ tài sản cơ bản của người<br /> này đối với người kia. Tức là mỗi người phải có nghĩa vụ đáp ứng các nhu cầu của<br /> người kia và phải có trách nhiệm đối với những khoản nợ của gia đình do người kia<br /> cam kết.<br /> <br /> Cần phải phân biệt quan hệ tài sản giữa vợ và chồng với quan hệ cấp dưỡng giữa vợ<br /> và chồng. Ranh giới phân biệt hai lĩnh vực này đôi khi không rõ ràng, nhất là trong<br /> trường hợp xảy ra ly hôn. Khi đó, thẩm phán có thẩm quyền xác định, và nếu thấy cần<br /> thiết sẽ giao tài sản của người này cho người kia hoặc giao tài sản chung của hai vợ<br /> chồng cho một người với lý do để thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng (theo pháp luật của<br /> Anh). Nếu trên thực tế hai vợ chồng đã sống ly thân và đưa đơn ra tòa xin ly hôn thì<br /> nghĩa vụ cấp dưỡng không thuộc phạm vi quan hệ tài sản giữa vợ và chồng.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản dịch của Nhà Pháp luật Việt - Pháp<br />  51<br /> <br /> Thừa kế: Cũng cần phân biệt quan hệ tài sản giữa vợ và chồng với quan hệ thừa kế<br /> giữa vợ và chồng. Trong nhiều trường hợp, việc xác định một quy định liên quan đến<br /> quyền của người vợ hoặc người chồng còn sống đối với tài sản của người kia thuộc<br /> nhóm quan hệ tài sản giữa vợ và chồng hay nhóm quan hệ thừa kế không phải lúc nào<br /> cũng hiển nhiên, dễ dàng.<br /> <br /> Trợ cấp hưu trí: Các cơ quan nhà nước và không ít doanh nghiệp đã tạo cho nhân viên<br /> của mình một chế độ về trợ cấp hưu trí. Chế độ này không chỉ liên quan đến bản thân<br /> người lao động làm việc cho cơ quan hay doanh nghiệp đó. Trong trường hợp người lao<br /> động chết đi, nó còn có liên quan đến vợ (hoặc chồng) và con chưa đến tuổi thành<br /> niên của người lao động đó. Mặc dù trợ cấp hưu trí có giá trị kinh tế đáng kể, tuy<br /> nhiên Tư pháp quốc tế xếp quan hệ này vào một chế định riêng, chứ không thuộc<br /> nhóm quan hệ tài sản giữa vợ và chồng.<br /> <br /> Tóm lại, trên đây tôi đã xem xét đến vấn đề định danh quan hệ tài sản giữa vợ và<br /> chồng. Sau đây chúng ta sẽ nghiên cứu vấn đề xác định luật áp dụng.<br /> <br /> B. XÁC ĐỊNH LUẬT ÁP DỤNG<br /> <br /> 1. Yếu tố hệ thuộc để xác định luật áp dụng<br /> <br /> Không thể phủ nhận rằng chế định tài sản giữa vợ và chồng liên quan chặt chẽ tới chế<br /> định kết hôn. Quan hệ hôn nhân không chỉ là quan hệ riêng giữa vợ và chồng mà nó<br /> còn liên quan đến người thứ ba.<br /> <br /> Điều này được công nhận ngay cả ở những nước mà về nguyên tắc, việc kết hôn<br /> không ảnh hưởng gì đến tài sản của hai người (luật của Anh, luật của các nước hồi<br /> giáo).<br /> <br /> Chúng ta không thể bỏ qua việc xác định luật áp dụng đối với chế độ tài sản giữa vợ<br /> và chồng. Cả người vợ, người chồng và người thứ ba đều quan tâm đến việc quan hệ<br /> pháp lý của họ do luật nào điều chỉnh. Do đó, nên xây dựng những quy định cụ thể và<br /> rõ ràng và tránh tình trạng phụ thuộc vào các giải pháp tình thế mỗi khi nảy sinh vấn<br /> đề.<br /> <br /> Trước đây, ở nhiều nước, vấn đề này tương đối phức tạp vì người phụ nữ đã kết hôn bị<br /> coi là người không có năng lực pháp luật. Nhìn chung, phong trào giải phóng phụ nữ<br /> đã mang lại kết quả tốt đẹp vì quan niệm coi người phụ nữ đã kết hôn không có năng<br /> lực pháp luật đã bị bãi bỏ. Ngày nay, chúng ta đã có ý thức về các quyền cơ bản của<br /> con người trong đó có quyền bình đẳng giới.<br /> <br /> Về luật áp dụng: Cần phải xác định khuôn khổ pháp lý phù hợp áp dụng đối với quan<br /> hệ giữa vợ và chồng. Cụ thể, cần phải lựa chọn giữa luật của nước mà hai người cùng<br /> mang quốc tịch hay luật của nước nơi thường trú chung của hai vợ chồng.<br /> <br /> Nếu hai vợ chồng không cùng quốc tịch thì cần phải tìm ra một giải pháp thay thế, đó<br /> là luật của nước nơi thường trú chung của hai vợ chồng.<br /> <br /> Do các nước tham gia đàm phán không chấp nhận giải pháp về một quy phạm xung<br /> đột duy nhất nên Công ước 78 là kết quả của một sự thỏa hiệp. Tính chất phức tạp<br /> của vấn đề đã giải thích tại sao các bên tham gia không đạt được thành công.<br /> <br /> Trước khi Công ước 78 có hiệu lực, trong tư pháp quốc tế của Cộng hòa Pháp, ý chí<br /> của vợ và chồng đối với việc lựa chọn luật áp dụng đóng vai trò khá quan trọng. Ý chí<br /> này thường được suy đoán. Trên cơ sở suy đoán, vợ và chồng đều mong muốn lựa<br /> chọn áp dụng luật của nước nơi cư trú chung đầu tiên của hai vợ chồng.<br /> <br /> <br /> Bản dịch của Nhà Pháp luật Việt - Pháp<br /> 52<br /> <br /> Chính điều này đã giúp chúng ta làm rõ một quan niệm tương đối mới, đó là quyền tự<br /> do ý chí của hai vợ chồng. Công ước 78 cho phép hai vợ chồng tự do lựa chọn luật<br /> điều chỉnh chế độ tài sản giữa hai người, tuy nhiên quyền tự do lựa chọn này vẫn bị<br /> hạn chế trong một phạm vi nhất định (Điều 3, Công ước 78).<br /> <br /> Do việc suy đoán không đủ căn cứ để khẳng định việc lựa chọn luật áp dụng của hai<br /> vợ chồng nên cần phải thể hiện sự lựa chọn trong một cách rõ ràng. Ít nhất, giữa hai<br /> vợ chồng phải thể hiện sự lựa chọn bằng văn bản viết và ký tên (Điều 12).<br /> <br /> Trong nhịp sống hiện đại ngày nay, giới trẻ rất thích đi đây đó, chính vì vậy một quy<br /> phạm xung đột mềm dẻo sẽ phù hợp với tình hình thực tế hơn.<br /> <br /> Cũng như trong lĩnh vực thừa kế, giả thiết lý tưởng là chọn được một hệ thống pháp<br /> luật duy nhất điều chỉnh tất cả các quan hệ tài sản giữa vợ và chồng. Tuy nhiên, một<br /> số nước rất khó chấp nhận việc quan hệ sở hữu, ngay cả khi đó là quan hệ sở hữu<br /> giữa hai vợ chồng, được điều chỉnh bởi một hệ thống pháp luật khác với hệ thống<br /> pháp luật của nước nơi có tài sản. Điều này giải thích tại sao Công ước 78 cho phép vợ<br /> và chồng lựa chọn luật áp dụng đối với tài sản của hai người là luật nơi có tài sản, có<br /> thể là 1 hoặc nhiều hệ thống pháp luật (khoản 3 điều 3 Công ước 78). Quy định này<br /> cho phép tránh gặp phải một số phiền phức.<br /> <br /> 2. Thay đổi chế độ tài sản giữa vợ và chồng và đặc biệt là thay đổi luật áp dụng đối<br /> với chế độ tài sản giữa vợ và chồng.<br /> <br /> Trước đây, quy định nội luật của phần lớn các nước công nhận nguyên tắc chế độ tài<br /> sản giữa vợ và chồng không thể thay đổi. Tuy nhiên, khoảng 10 năm trở lại đây,<br /> nguyên tắc này đã dần dần bị bãi bỏ. Điều này đã được phản ánh trong luật tư pháp<br /> quốc tế. Người ta không còn phản đối một cách mạnh mẽ việc thay thế luật điều chỉnh<br /> chế độ tài sản giữa vợ và chồng áp dụng từ khi tiến hành nghi thức kết hôn bằng luật<br /> của một nước khác. Có hai trường hợp thay đổi luật áp dụng đối với chế độ tài sản<br /> giữa vợ và chồng là: thay đổi theo ý chí của vợ và chồng thể hiện qua văn bản và thay<br /> đổi đương nhiên.<br /> <br /> Việc thay đổi luật áp dụng đối với chế độ tài sản giữa vợ và chồng là một ý tưởng hay<br /> do vậy chúng ta nên xem xét đến tầm quan trọng của nó. Công ước 78 là một cơ hội<br /> để chúng ta suy ngẫm về điều này.<br /> <br /> a. Tầm quan trọng của việc thay đổi luật áp dụng<br /> <br /> Trước hết, đó là trường hợp thay đổi luật áp dụng sau khi hai vợ chồng có văn bản thể<br /> hiện ý chí của mình: hai vợ chồng lựa chọn luật trong nước của một nước khác thay<br /> thế cho luật trong nước đã được áp dụng trước đó.<br /> <br /> Điều này có nghĩa là gì? Cần phải giải thích cụ thể tầm quan trọng của việc "lựa chọn".<br /> Theo quan điểm của một số người, chỉ cần "lựa chọn" luật của một nước khác (lựa<br /> chọn đơn thuần) thì sẽ phải áp dụng chế độ tài sản giữa vợ và chồng quy định trong<br /> hệ thống luật đó. Việc lựa chọn luật áp dụng đối với chế độ tài sản giữa vợ và chồng<br /> theo quy phạm của luật tư pháp quốc tế không thể không được thể hiện trong nội luật<br /> của hệ thống pháp luật được lựa chọn.<br /> <br /> Tôi không hoàn toàn đồng ý với quan điểm này. Theo tôi, cần phải nhớ rằng giữa hai<br /> vợ chồng đã có quan hệ pháp luật về tài sản trước khi hai vợ chồng lựa chọn một hệ<br /> thống pháp luật khác để áp dụng đối với quan hệ này trong thời kỳ hôn nhân. Quan hệ<br /> pháp luật này không thể bị thay thế bằng một quan hệ pháp luật khác. Hệ quả pháp lý<br /> thông thường nhất của việc lựa chọn một hệ thống pháp luật khác có lẽ chỉ là mối<br /> quan hệ pháp luật ban đầu tiếp tục tồn tại. Thông thường, hai vợ chồng không gặp<br /> <br /> <br /> Bản dịch của Nhà Pháp luật Việt - Pháp<br />  53<br /> <br /> phải vấn đề khó khăn gì bởi vì các quy định có hiệu lực bắt buộc của luật được lựa<br /> chọn khá tự do, cho phép hai vợ chồng có thể thỏa thuận trong hợp đồng hôn nhân<br /> những điều khoản phù hợp với mình. Do đó, người ta thường cho rằng quan hệ pháp<br /> luật đã xác lập không phải áp dụng các quy phạm có hiệu lực bắt buộc của pháp luật<br /> đã lựa chọn.<br /> <br /> Trường hợp này cũng tương tự như trường hợp các bên trong hợp đồng thương mại<br /> thỏa thuận về việc để quan hệ hợp đồng chịu sự điều chỉnh của hệ thống pháp luật<br /> khác với hệ thống pháp luật đã áp dụng trước đó. Tức là vẫn cùng một loại quan hệ<br /> hợp đồng đó nhưng lại chịu sự điều chỉnh của một hệ thống pháp luật khác. Ở đây<br /> không phải một hợp đồng khác thay thế cho hợp đồng trước đó.<br /> <br /> Nếu chúng ta chấp nhận rằng quan hệ pháp luật giữa vợ và chồng không thay đổi dù<br /> luật áp dụng đối với quan hệ đó thay đổi thì điều đó dẫn đến hệ quả pháp lý là nếu hai<br /> vợ chồng muốn thay đổi quan hệ pháp luật của mình và lựa chọn chế độ tài sản giữa<br /> vợ và chồng là một chế độ tài sản khác trong khuôn khổ hệ thống pháp luật mới được<br /> lựa chọn thì họ phải tiến hành thêm một thủ tục phụ nữa.<br /> <br /> Ví dụ: một cặp vợ chồng người Anh khi kết hôn đã lựa chọn chế độ tài sản giữa vợ và<br /> chồng là chế độ tài sản riêng theo pháp luật Anh. Sau đó, họ muốn chọn luật áp dụng<br /> là luật Hà Lan để thay đổi chế độ tài sản riêng thành chế độ tài sản chung toàn bộ.<br /> Cặp vợ chồng này phải tiến hành hai thủ tục sau: trước hết, họ phải chọn luật áp dụng<br /> đối với chế độ tài sản giữa vợ và chồng là luật Hà Lan. Thứ hai, họ phải làm những thủ<br /> tục mà pháp luật Hà Lan yêu cầu để thay đổi chế độ tài sản giữa vợ và chồng: tức là<br /> chuyển từ chế độ tài sản riêng thành chế độ tài sản chung toàn bộ. Ưu điểm của giải<br /> pháp này là hai vợ chồng phải tính đến hệ quả pháp lý của quyết định thay đổi luật áp<br /> dụng của mình nếu không họ buộc phải tiến hành thanh lý chế độ tài sản trước đó.<br /> Sau đây, chúng ta sẽ xem xét từng phương thức thay đổi luật áp dụng.<br /> <br /> b. Theo Công ước 78, trong thời kỳ hôn nhân, hai vợ chồng có thể lựa chọn pháp luật<br /> của nước khác để áp dụng cho chế độ tài sản của mình (xem điều 6).<br /> <br /> Chúng ta đều đồng ý cho rằng chính điều luật này cũng cho phép hai vợ chồng đồng<br /> thời được lựa chọn chế độ tài sản phù hợp với mình được quy định trong nội luật của<br /> hệ thống pháp luật đã chọn. Tuy nhiên, họ phải thể hiện rõ điều này.<br /> <br /> Chúng ta cũng cần phải xem xét hệ quả pháp lý của việc "lựa chọn đơn thuần"<br /> <br /> c. Trường hợp thứ hai về thay đổi luật áp dụng là trường hợp thay đổi đương nhiên.<br /> Có thể nói rằng cuộc sống của vợ và chồng thay đổi một cách căn bản sau khi tiến<br /> hành nghi thức kết hôn. Do đó, hai vợ chồng có thể có lý do hợp lý để lựa chọn luật<br /> của một nước khác áp dụng cho chế độ tài sản của hai người thay cho luật của nước<br /> đang được áp dụng. Sau khi thay đổi luật áp dụng, cuộc sống của hai người chịu sự<br /> điều chỉnh của một khuôn khổ pháp luật hoàn toàn khác.<br /> d. Liệu việc bắt buộc hai vợ chồng đương nhiên thay đổi luật áp dụng đối với chế độ<br /> tài sản của mình có phù hợp không? Những nhà đàm phán Công ước 78 cho rằng, dù<br /> thế nào, cũng không thể thực hiện điều này trong trường hợp luật áp dụng đối với chế<br /> độ tài sản giữa vợ và chồng là do hai người lựa chọn và trường hợp hai vợ chồng đã<br /> lập hợp đồng hôn nhân. Tuy nhiên, nếu không phải hai trường hợp trên đây thì việc<br /> thay đổi luật áp dụng là phù hợp, đặc biệt trong những trường hợp sau đây:<br /> <br /> o khi hai vợ chồng cùng thường trú tại quốc gia mà cả hai người mang quốc tịch<br /> hoặc khi hai vợ chồng nhập quốc tịch của nước mà họ có nơi cư trú thường xuyên,<br /> khi đó nước có nơi thường trú của hai vợ chồng và nước mà hai vợ chồng mang<br /> quốc tịch là một.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản dịch của Nhà Pháp luật Việt - Pháp<br /> 54<br /> <br /> o khi hai vợ chồng cùng thường trú ở một nước trong thời gian 10 năm thì luật<br /> của nước đó sẽ được áp dụng thay thế cho luật được áp dụng trước đó.<br /> <br /> Điểm hạn chế đầu tiên của việc thay đổi đương nhiên luật áp dụng xảy ra nếu hai vợ<br /> chồng không muốn thay đổi luật áp dụng đối với chế độ tài sản của mình, nhất là<br /> trong trường hợp thứ 2. Nhược điểm này càng lớn hơn nếu chúng ta cho rằng việc<br /> thay đổi luật áp dụng nhất thiết dẫn đến việc thay đổi chế độ tài sản của hai vợ chồng<br /> để nó phù hợp với luật mới.<br /> <br /> Ví dụ: trong thời kỳ hôn nhân, một cặp vợ chồng người Anh cư trú ở Hà Lan. Chế độ<br /> tài sản giữa vợ và chồng là chế độ tài sản riêng hai người không hề có gì chung. Sau<br /> 10 năm cư trú tại Hà Lan, chế độ tài sản riêng theo pháp luật Anh của hai vợ chồng bị<br /> thay thế bằng chế độ tài sản chung toàn bộ theo pháp luật Hà Lan. Điều này khiến<br /> cho họ hoàn toàn bị bất ngờ và không thoải mái.<br /> <br /> Ngược lại, nếu chúng ta cho rằng, trong trường hợp cụ thể, một quan hệ pháp luật<br /> được xác lập sau khi nghi thức kết hôn được tiến hành thì chúng ta có thể cho rằng<br /> quan hệ pháp luật này sẽ tồn tại mãi mãi và chỉ chịu sự điều chỉnh của hệ thống pháp<br /> luật của nước mới được lựa chọn. Nếu theo cách quan niệm này thì nhược điểm nói<br /> trên không còn nặng nề nữa. Nếu hai vợ chồng thực sự muốn chuyển chế độ tài sản<br /> thành chế độ tài sản chung toàn bộ thì họ phải tiến hành thêm một thủ tục phụ nữa<br /> như trường hợp quy định trong pháp luật Hà Lan. Trong trường hợp này, hai vợ chồng<br /> đã tính đến hậu quả pháp lý của việc thay đổi chế độ tài sản đối với tài sản và các<br /> khoản nợ của mình.<br /> <br /> II. CÁC VẤN ĐỀ CỤ THỂ<br /> <br /> Yếu tố hệ thuộc trong trường hợp hai vợ chồng không cùng quốc tịch và không thường<br /> trú trong cùng một nước ngay sau khi kết hôn<br /> <br /> Sau khi kết hôn 15 tháng, người phụ nữ Trung Quốc mới đến sống cùng người chồng<br /> là người Hà Lan: khoảng thời gian này tương đối dài cho nên không thể áp dụng hệ<br /> thuộc nơi thường trú đầu tiên của hai vợ chồng. Theo khoản 3 điều 4 Công ước 78,<br /> yếu tố hệ thuộc là nơi có quan hệ mật thiết gắn bó nhất.<br /> <br /> Hệ quả pháp lý của chế độ tài sản giữa vợ và chồng với người thứ 3, đặc biệt là với<br /> những người có quyền<br /> <br /> Điều 9 Công ước 78 đã khẳng định nguyên tắc về hệ quả pháp lý của chế độ tài sản<br /> giữa vợ và chồng đối với người thứ 3 tuy nhiên điều luật này cũng quy định thuận lợi<br /> cho người thứ ba ngay tình. Một nước ký kết Công ước mà vợ hoặc chồng hoặc người<br /> thứ ba thường trú ở nước thì nước đó cho phép người thứ ba sử dụng các điều kiện về<br /> công bố công khai để yêu cầu hệ quả pháp lý của chế độ tài sản giữa vợ và chồng với<br /> mình. Quốc gia ký kết phải đưa ra những quy định cụ thể về vấn đề này.<br /> <br /> Các văn bản về việc định đoạt tài sản<br /> <br /> Liệu chế độ tài sản giữa vợ và chồng có phải là một căn cứ để xác định năng lực pháp<br /> lý của người vợ hoặc chồng trong việc lập một văn bản về việc định đoạt một số tài<br /> sản như một căn nhà chung hay các tài sản của họ không?<br /> <br /> Những hợp đồng quan trọng<br /> <br /> Những người giao kết hợp đồng chuyên nghiệp không bao giờ cố gắng một cách vô ích<br /> để xác định luật áp dụng đối với chế độ tài sản giữa vợ hoặc chồng hoặc xác định chế<br /> độ tài sản giữa vợ và chồng quy định trong nội luật: họ chỉ yêu cầu có chữ ký của hai<br /> vợ chồng.<br /> <br /> <br /> Bản dịch của Nhà Pháp luật Việt - Pháp<br />  55<br /> <br /> Ví dụ: trong trường hợp ký hợp đồng vay mượn để mua một căn nhà chung có tài sản<br /> thế chấp là chính căn nhà đó.<br /> <br /> Trên thực tế, việc xác định luật áp dụng đối với chế độ tài sản giữa vợ và chồng<br /> thường chỉ xảy ra khi ly hôn. Trong trường hợp đó, cần phải xác định xem có tài sản<br /> chung nào không để tiến hành phân chia tài sản.<br /> <br /> Nếu tài sản là bất động sản nằm ở nước ngoài là tài sản chung thì việc xác định thẩm<br /> quyền của tòa án cũng không được rõ ràng.<br /> <br /> Việc xác định tài sản là của hồi môn của người vợ khi kết hôn theo pháp luật của các<br /> nước hồi giáo: trong trường hợp ly hôn vấn đề này cũng thường gây tranh chấp.<br /> <br /> Khi người vợ hoặc người chồng chết<br /> <br /> Trong trường hợp người vợ hoặc người chồng chết, cần phải giải quyết tình trạng phức<br /> tạp nảy sinh. Theo trật tự lô gíc, trước hết cần phải thanh lý chế độ tài sản giữa vợ và<br /> chồng sau đó mới có thể xác định được những tài sản nào là tài sản để thừa kế.<br /> <br /> Hậu quả của việc áp dụng hai hệ thống luật khác nhau đối với chế độ tài sản giữa vợ<br /> và chồng và đối với vấn đề thừa kế<br /> <br /> Cần thấy rằng việc áp dụng hai hệ thống pháp luật khác nhau có thể không mang lại<br /> kết quả như mong muốn. Đây là một vấn đề cổ điển trong tư pháp quốc tế. Trong<br /> trường hợp này, nhà lập pháp của hệ thống pháp luật này có thể điều chỉnh pháp luật<br /> về thừa kế để đảm bảo quyền lợi cho người vợ hoặc chồng còn sống còn nhà lập pháp<br /> của hệ thống pháp luật kia lại quy định những điều khoản về việc đảm bảo quyền lợi<br /> cho người còn sống trong khuôn khổ pháp luật về chế độ tài sản giữa vợ và chồng.<br /> Nếu áp dụng hai hệ thống pháp luật khác nhau, pháp luật về thừa kế của nước A và<br /> pháp luật về chế độ tài sản giữa vợ và chồng của nước B, có thể dẫn đến trường hợp<br /> hoặc các điều kiện đảm bảo có lợi cho người vợ hoặc người chồng còn sống bị chồng<br /> chéo nhau hoặc ngược lại: trong cả hai hệ thống pháp luật đều không quy định các<br /> điều kiện đảm bảo có lợi cho người vợ hoặc người chồng còn sống. Trong trường hợp<br /> đó, chúng ta cần phải tiến hành điều chỉnh cho phù hợp. Để giải quyết vấn đề này,<br /> nên sử dụng các nguyên tắc của xung đột luật.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản dịch của Nhà Pháp luật Việt - Pháp<br />