Chiếc lexus và cây Ôliu

Chia sẻ: Lê Đức Ngọc | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:78

Thêm vào BST

Báo xấu

277
lượt xem 37
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thomas Loren Friedman sinh ngày 20/7/1953, tại St.Louis Park, Minesota , một vùng ngoại ô của Minneapolis. Thuở nhỏ ông học tại trường trung học St.Louis Park, sau đó học ở trường Đại Học Minnesota...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chiếc lexus và cây Ôliu

Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 1 Luận văn Đề tài: Chiếc xa Lexus và cây Ôliu Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 2 MỤC LỤC Lời mở đầu....................................................................................................................4 GIỚI THIỆU TÁC GIẢ - TÁC PHẨM.........................................................................5 1. Tác giả - Thomas Loren Friedman........................................................................ 5 2. Tác phẩm “Chiếc Lexus và cây Ô liu”................................................................. 5 PHẦN I:HIỂU HỆ THỐNG.......................................................................................... 7 Chương 1................................................................................................................... 7 HỆ THỐNG MỚI......................................................................................................7 Chương 2................................................................................................................. 10 TRAO ĐỔI THÔNG TIN........................................................................................10 Chương 3................................................................................................................. 12 CHIẾC XE LEXUS VÀ CÂY ÔLIU.......................................................................12 Chương 4................................................................................................................. 15 RỒI NHỮNG BỨC TƯỜNG ................................................................................15 THEO NHAU SỤP ĐỔ........................................................................................... 15 Chương 5................................................................................................................. 19 SUY GIẢM HỆ MIỄN NHIỄM MICROCHIP....................................................... 19 Chương 6................................................................................................................. 24 CHIẾC ÁO NỊT VÀNG...........................................................................................24 Chương 7................................................................................................................. 27 BẦY THÚ ĐIỆN TỬ...............................................................................................27 Phần II: ....................................................................................................................... 28 KẾT NỐI VÀO HỆ THỐNG...................................................................................... 28 Chương 8................................................................................................................. 28 HỆ ĐIỀU HÀNH DOSCAPITAL 6.0..................................................................... 28 Chương 9................................................................................................................. 30 CÁCH MẠNG TOÀN CẦU.................................................................................... 30 Chương 10............................................................................................................... 34 TẠO LẬP, THÍCH NGHI, VÀ NHỮNG CÁCH TƯ DUY MỚI KHÁC VỀ QUYỀN LỰC.......................................................................................................... 34 Chương 11............................................................................................................... 35 MUA ĐÀI LOAN, GIỮ LẠI Ý, BÁN PHÁP..........................................................35 Chương 12............................................................................................................... 42 LÝ THUYẾT VỀ VÒNG CUNG VÀNG NGĂN NGỪA XUNG ĐỘT................42 Chương 13............................................................................................................... 45 NGƯỜI HỦY DIỆT................................................................................................45 Chương 14............................................................................................................... 49 ĐƯỢC ĂN CẢ, NGÃ VỀ KHÔNG....................................................................... 49 Phần III: ......................................................................................................................52 CHỐNG ĐỐI TOÀN CẦU HÓA................................................................................52 Chương 15............................................................................................................... 53 CHỐNG ĐỐI...........................................................................................................53 Chương 16............................................................................................................... 56 TẬP HỢP LỰC LƯỢNG.......................................................................................56 Phần IV:.......................................................................................................................61 Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 3 HOA KỲ VÀ TOÀN CẦU HÓA.................................................................................61 Chương 17............................................................................................................... 61 SỰ PHẤN KHÍCH HỢP LÝ...................................................................................61 Chương 18............................................................................................................... 66 CÁCH MẠNG MỸ...................................................................................................66 Chương 19............................................................................................................... 68 NẾU MUỐN GẶP NGƯỜI, HÃY BẤM SỐ 1......................................................68 Chương 20............................................................................................................... 73 CON ĐƯỜNG PHÍA TRƯỚC.............................................................................. 73 TOÀN CẦU HÓA TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆT NAM................................................ 76 Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 4 Lời mở đầu Trong thế giới không ngừng vận động phát triển theo công nghệ s ố và t ốc độ tên lửa như hiện nay thì gia nhập toàn cầu hóa là xu hướng tất yếu của hầu hết các quốc gia. “Toàn cầu hoá không chỉ đơn giản là một trào lưu thời thượng mà đúng ra là một hệ thống quốc tế. Hệ thống này bây giờ đã thay th ế h ệ th ống Chiến tranh Lạnh và cũng như hệ thống Chiến tranh Lạnh, toàn cầu hóa có quy tắc và lôgic riêng hiện đang trực tiếp hay gián tiếp ảnh hưởng đến chính tr ị, môi trường, địa chính trị và kinh tế của hầu như mọi nước trên thế giới.” (Thomas L.Friedman) Toàn cầu hóa giúp gắn kết các quốc gia với nhau bằng trao đ ổi hàng hóa, kiến thức, công nghệ và văn hóa. Nhưng bên cạnh đó vẫn đã và đang có những cuộc tranh luận mạnh mẽ về lợi ích thật sự của tòan cầu hóa. Trong đó, nhóm phản đối thì cho rằng tòan cầu hóa là bóc lột sức lao đ ộng c ủa công nhân, làm đồng hóa các nét văn hóa riêng của mỗi nước…Còn bên ủng hộ thì chỉ đơn giản đưa ra dẫn chứng cụ thể về tốc độ phát triển vượt bậc của các qu ốc gia sau khi gia nhập tòan cầu hóa, như ở Trung Quốc, Ấn Độ…Cụ thể như ở Việt Nam: từ sau khi Nhà nước quyết định đổi mới vào đại hội 6 năm 1986, GDP năm 2010 cao gấp gần 5,2 lần so với năm 1985, bình quân thời kì 1986-2010 tăng 6,8%/năm. Vậy, sự thật thì ai đúng ai sai? Xoay quanh vấn đề này đã có rất nhiều ý kiến và nhiều tác phẩm của những tác giả nổi tiếng ra đời. Trong đó không thể không kể đến đóng góp to lớn của tác giả Thomas L.Friedman – cuốn sách “Chi ếc Lexus và cây ô liu” – “Một khám phá táo bạo và đầy sáng t ạo v ề tr ật t ự m ới c ủa toàn cầu hóa kinh tế”, “cuốn sách không thể thiếu của thiên niên k ỷ m ới”. V ậy đ ể hiểu hơn về tác giả Thomas L.Friedman và quan điểm của ông về tòan c ầu hóa như thế nào, chúng ta hãy cùng tìm hiểu! Nhóm tác giả Phòng Marketing - Lớp K09405B Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 5 GIỚI THIỆU TÁC GIẢ - TÁC PHẨM 1. Tác giả - Thomas Loren Friedman 1.1. Cuộc đời Thomas Loren Friedman sinh ngày 20/7/1953, tại St.Louis Park, Minesota , một vùng ngoại ô của Minneapolis. Thuở nhỏ ông học tại trường trung học St.Louis Park, sau đó học ở trường Đại Học Minnesota được 2 năm thì ông chuyển sang trường Đại Học Brandeis. Năm 1975, ông nhận được Bằng cử nhân về lĩnh vực nghiên cứu Địa Trung Hải của trường Brandeis. Ông học tiếp ở trường St.Antony tại Đại học Oxford bằng học bổng Marshall và nhận được bằng Thạc sĩ về lĩnh vực nghiên cứu Trung Đông. Giáo sư Albert Hourani là m ột trong nh ững người ảnh hưởng nhiều nhất đến ông. 1.2. Sự nghiệp Sau khi nhận bằng thạc sĩ, Friedman đã làm vi ệc cho báo United Press International. Ông được cử đến Beirut một năm sau đó và ông đã ở đấy cho đ ến năm 1981. Sau đó ông làm phóng viên cho báo The New York Times và một lần nữa, ông được cử đến Beirut vào lúc bắt đầu của “Cuộc chiến Lebanon 1982”. Ông nhận nhiệm vụ đến Jerusalem từ năm 1984 đến 1988. Sau cuộc tranh cử của Bill Clinton năm 1992, ông trở thành người đưa tin về Nhà Trắng cho báo Times. Năm 1994 ông bắt đầu viết nhiều hơn về chính sách đ ối ngo ại và kinh t ế, và chuyển tới báo The New York Time và phụ trách chuyên mục đối ngoại. Cuốn sách đầu tay của ông “Từ Beirut đến Jerusalem” đoạt giải National Book Award của Mỹ năm 1988. Friedman cũng đo ạt hai gi ải th ưởng Pulitzer trong thời gian làm Trưởng phân xã tờ The New York Times tại Beirut và Jerusalem. Đó là vào năm 1983 cho tái hiện cuộc chiến tranh ở Lebanon, đ ặc bi ệt là vụ thảm sát Sabra và Shatila; và năm 1988 cho tái hiện cuộc chiến tranh gi ữa Palestine và Isarel. Năm 2002 ông cũng đoạt giải Pulitzer cho bình luận sáng su ốt c ủa ông v ề ảnh hưởng của mối đe dọa khủng bố với toàn cầu. Friedman đã nhận được Overseas Press Club giải thưởng cho cống hiến trọn đời, và được sắc phong của Vương Quốc Anh bởi Nữ Hoàng Elizabeth II. “Mỗi lời nói của Friedman trị giá 50,000 đô”. 2. Tác phẩm “Chiếc Lexus và cây Ô liu” 2.1. Hoàn cảnh ra đời Là một cây bút bình luận quan hệ quốc tế của tờ New York Times, Thomas L.Friedman có điều kiện đi khắp thế giới, tiếp xúc với đủ loại người, ch ứng ki ến nhiều biến cố lịch sử. Từ những kinh nghiệm ấy, Friedman đã vi ết cuốn “Chiếc Lexus và cây Ô liu”, in lần đầu vào năm 1999 và ngay l ập t ức tr ở thành m ột trong những cuốn sách bán chạy nhất, được bàn tán nhiều nhất về toàn cầu hóa. Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 6 2.2. Nội dung Trong cuốn “Chiếc Lexus Và Cây Ô Liu”, Thomas L.Friedman - người t ừng đoạt giải Pulitzer, bình luận viên quan hệ quốc tế của The New York Times - đ ưa ra một cái nhìn xuyên suốt về hệ thống quốc tế mới đang làm biến đổi tình hình thế giới ngày nay. Toàn cầu hóa đã thay thế Chiến tranh Lạnh, mang lại s ự h ội nhập về tư bản, công nghệ và thông tin xuyên qua biên gi ới quốc gia – h ội t ụ nông dân Brazil, giới doanh nhân Indonesia, dân làng Trung Qu ốc và k ỹ thu ật viên ở Thung lũng Silicon vào một ngôi làng toàn cầu chung. Bạn không th ể hi ểu b ản tin buổi sáng, biết nơi nào để đầu tư hay tiên liệu về tương lai n ếu bạn không hiểu thấu đáo hệ thống mới này – đang ảnh hưởng sâu sắc đến h ầu nh ư m ọi qu ốc gia trên thế giới ngày nay. Friedman giải thích cho bạn nền kinh tế điện tử toàn cầu này là gì và cần làm gì để con người có thể tồn tại trong đó. Qua những câu chuyện sinh động từ những chuyến đi khắp nơi, Friedman miêu tả cuộc xung đột giữa Chiếc Lexus Và Cây Ô Liu – tượng trưng cho quan hệ căng thẳng giữa hệ thống toàn cầu hóa hiện đại và những sức m ạnh văn hóa, đ ịa lý, truyền thống và cộng đồng từ ngàn xưa. Tác giả mô tả c ặn k ẽ sự ch ống đ ối mãnh liệt do toàn cầu hóa gây ra cho những con người b ị thua thi ệt. Tác gi ả cũng nói rõ những gì chúng ta cần làm để giữ cân bằng gi ữa chiếc xe Lexus và cây Ô Liu. Friedman đã mở rộng và cập nhật những lập luận và phân tích d ễ gây tranh cãi, khiến cuốn sách trở nên thiết yếu đối với những ai quan tâm đ ến dòng chảy thế giới ngày nay. “Một cuốn sách đầy ấn tượng, gần như quán xuyến toàn bộ đặc điểm c ủa một trật tự thế giới mới” (Francis Fukuyama, The New Statesman) “Chiếc Lexus Và Cây Ô Liu có lẽ là cuốn sách không th ể thi ếu c ủa thiên niên kỷ mới … Cực kỳ thông minh!” (The Dallas Morning News) “Cuốn Chiếc Lexus Và Cây Ô Liu đưa ra giải đáp hay nhất (và lý thú nh ất) cho câu hỏi ‘Toàn cầu hoá là gì?’. Frieldman bi ết cách gi ải thích những đi ều cao siêu trong kỹ thuật và tài chính bằng những hình ảnh sinh đ ộng cùng l ối so sánh r ất thuyết phục… Frieldman không chấp nhận những gi ải đáp hiển nhiên. Ông cũng không phóng đại những nhận định của mình khi không có đ ủ ch ứng c ứ – đi ều này đã tăng cường hơn nữa tính học thuật cho m ột cuốn sách v ốn dĩ đã r ất hay và d ễ đọc.” (The New York Times) Phần đầu sách giải thích cách nhìn vào hệ thống toàn c ầu hóa ngày nay và cách hệ thống hoạt động. Phần hai giải thích cách các quốc gia, cộng đồng, cá nhân và môi trường tương tác với hệ thống. Phần ba giải thích sự chống đối toàn c ầu hóa. Và phần bốn giải thích vai trò độc đáo của Mỹ, cũng như nhu c ầu cần phải đóng vai trò này để ổn định hệ thống mới. Và bây giờ chúng ta sẽ cùng bắt đầu hành trình đi tìm l ời gi ải đáp cho câu hỏi: “Toàn cầu hóa là gì?” cùng tác giả của cuốn sách - Thomas L.Friedman. Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 7 PHẦN I:HIỂU HỆ THỐNG Sau thế chiến thứ hai, hệ thống thuộc địa hoàn toàn sụp đổ và thế giới được chia làm hai phe thù địch: phe Xã hội chủ nghĩa và phe Tư bản chủ nghĩa. Khi đó hai phe đóng chặt cửa với nhau về kinh tế một cách nghiêm ngặt, mọi hoạt động hai phe đều bị cách biệt bởi bức tường Berlin. Nhưng hệ thống Chiến tranh Lạnh cùng với bức tường Berlin rồi cũng sụp đổ để nhường chỗ cho một hệ thống mới hơn, năng động và hiện đại hơn - Hệ thống Toàn cầu hóa. Chương 1 HỆ THỐNG MỚI 1. Quá trình tan rã hệ thống Chiến tranh Lạnh và sự ra đời của hệ thống mới Bạn biết đó, cuộc sống nào có ai tiên đoán được điều gì sẽ xảy ra trong tương lai. Những gì đang đón đợi bạn thường không ph ải nh ững gì mà b ạn đ ịnh trước. Thế giới cũng vậy, có những điều mà ta không thể ngờ đến. Như khi M ỹ trổi lên sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, bỗng nhiên c ả thế gi ới tr ở thành sân ch ơi của Hoa kì, nơi nào cũng quan trọng vì mọi nơi đều có sự tranh giành v ới Liên Xô. Thế là hệ thống Chiến tranh Lạnh được hình thành, sản sinh ra b ức t ường l ửa Berlin. Với sự tranh giành ảnh hưởng giữa tư bản phương Tây và cộng sản phương Đông, giữa Washington, Moskva và Bắc Kinh. Ngỡ như câu chuyện Thế giới chỉ dừng lại ở đó. Thế nhưng, cuối năm 1991, người ta một lần nữa chứng kiến thêm một sự kiện mang tính lịch sử - Liên Xô đang trong cơn hấp hối. Và thế rồi, chiếc lá c ờ búa li ềm c ủa Liên Xô treo trên cung điện Kremlin ngày nào bỗng chốc đã không còn thấy nữa. Sự bi ến m ất ấy đã mang đi cả hệ thống Chiến tranh Lạnh. Bức tường Berlin đã sụp đ ổ và Liên Xô là chuyện lịch sử. Một nước Nga hoàn toàn m ới ra đời, d ưới sự tan rã c ủa h ệ th ống xã hội chủ nghĩa Liên Xô cũ. Vậy cái gì đã thay vào chổ trống ấy? Vâng, đó chính là một hệ th ống qu ốc tế mới - có lôgic, có quy luật, có áp lực và có động lực riêng – nó đáng đ ược g ọi bằng cái tên riêng: “Toàn cầu hóa”. Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 8 Toàn cầu hóa không chỉ là một thứ mốt kinh tế, không ph ải là m ột khuynh hướng nhất thời. Nó là một hệ thống quốc tế – một hệ thống chủ đạo, thay th ế Chiến tranh Lạnh sau khi bức tường Berlin sụp đổ. 2. Tìm hiểu về Chiến tranh Lạnh Rõ ràng, không ai phủ nhận về hệ thống Chiến tranh Lạnh - cũng t ừng là một hệ thống quốc tế. Trước hết, khi nói về Chiến tranh Lạnh là nói đến sự chia c ắt. Thế gi ới b ị chia cắt ngang dọc thành nhiều cánh đồng vụn vặt manh mún. Quả th ực h ệ th ống Chiến tranh Lạnh được tượng trưng bằng một từ: bức tường - bức tường Berlin. Chiến tranh Lạnh có cấu trúc quyền lực riêng, đó là cán cân lực lượng gi ữa Hoa Kỳ và Liên Bang cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô Viết. Chiến tranh Lạnh có những luật lệ riêng: trong quan hệ đối ngo ại, không một siêu cường nào muốn xâm nhập vào vùng ảnh hưởng c ủa một siêu c ường khác; trong kinh tế, những nước kém phát triển chú tâm vào việc phát tri ển nh ững ngành công nghiệp quốc gia của riêng họ, các nước đang phát tri ển chú tâm tăng trưởng trên cơ sở xuất khẩu, các nước xã hội chủ nghĩa tập trung th ắt l ưng bu ộc bụng và phương Tây thì chăm chăm vào việc buôn bán có đi ều tiết. Nói cho đúng hơn, Chiến tranh lạnh là theo kiểu: “Đèn nhà ai nấy sáng”. Chiến tranh Lạnh có hệ tư tưởng riêng của nó, đó là cuộc chạm trán gi ữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản, giai đoạn hòa hoãn, không liên kết hay c ải tổ. Chiến tranh Lạnh có khuynh hướng về dân số riêng: di cư từ Đông sang Tây bị bức màn sắt ngăn trở, nhưng di cư từ miền Nam lên phía Bắc thì đều đặn hơn. Chiến tranh Lạnh có cái nhìn toàn cầu riêng: thế giới được chia thành phe xã hội chủ nghĩa, phe tư bản chủ nghĩa và phe trung lập; n ước nào cũng thu ộc v ề một trong những phe này. Chiến tranh Lạnh sinh ra những công nghệ định hình riêng: chủ đạo là vũ khí hạt nhân và cuộc cách mạng công nghệ lần thứ hai; nh ưng đ ối v ới dân chúng ở các nước đang phát triển thì búa liềm vẫn là những công c ụ gần gũi, bởi h ọ không chạy đua vũ trang. Chiến tranh Lạnh có thước đo riêng: số lượng tên lửa hạt nhân của m ỗi bên. Do đó nó cũng tạo ra mối lo riêng, đó là sự hủy diệt hạt nhân. Tổng hợp những yếu tố trên đây ta thấy Chi ến tranh Lạnh ảnh h ưởng t ới chính sách đối nội, mậu dịch và quan hệ đối ngoại của hầu hết m ọi n ước trên thế giới. Chiến tranh Lạnh không tạo lập tất cả nhưng lại định hình rất nhiều thứ. 3. Toàn cầu hóa và sự khác biệt của nó so với Chiến tranh Lạnh Chúng ta đang tiến từ một hệ thống xây dựng trên sự chia cắt, nhiều bức tường ngăn cách, đến một hệ thống được xây nên bằng sự h ội nh ập và m ạng Internet. Trong thời Chiến tranh Lạnh ít ra có 2 người, Liên Xô và Hoa Kỳ, đ ứng chịu trách nhiệm. Và trong hệ thống toàn cầu hóa, chúng ta bám vào Internet, m ột biểu tượng cho thấy chúng ta ngày càng chặt chẽ hơn và không có ai đ ứng ch ỉ đ ạo cả. Khác với Chiến tranh Lạnh, toàn cầu hóa không phải là m ột c ục di ện đông cứng, mà là một quá trình phát triển năng động. Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 9 3.1. Toàn cầu hóa: là một sự hội nhập không thể đảo ngược giữa những thị trường quốc gia và công nghệ, tới mức chưa từng có - theo ph ương cách t ạo điều kiện cho các cá nhân, tập đoàn công ty và nhà n ước vươn quan hệ đến nhi ều nơi trên thế giới xa hơn, sâu hơn với chi phí thấp hơn bao gi ờ hết. Và cũng theo phương cách giúp thế giới tiếp cận các cá nhân, tập đoàn công ty và nhà n ước xa hơn, sâu hơn với chi phí thấp hơn bao giờ hết. Quá trình toàn c ầu hóa cũng khi ến nãy sinh chống đối dữ dội từ những ai bị thiệt hại hay bị hệ thống mới bỏ rơi. Động lực cho toàn cầu hóa là chủ nghĩa tư bản d ựa trên kinh t ế th ị tr ường và nó lan vào hầu hết mọi quốc gia trên thế giới. Do đó, toàn c ầu hóa hình thành cho riêng nó một hệ thống luật lệ kinh tế - luật lệ xoay quanh vi ệc m ở cửa, th ả nổi và tư nhân hóa nền kinh tế, để nó có tính c ạnh tranh cao h ơn và thu hút đ ược nhiều hơn đầu tư nước ngoài. 3.2. Sự khác biệt giữa Toàn cầu hóa và Chiến tranh lạnh Không như Chiến tranh Lạnh, hệ thống Toàn cầu hóa mang một sắc thái văn hóa riêng, bao trùm và có xu hướng đồng hóa các qu ốc gia và cá nhân t ới m ột mức độ nhất định. Toàn cầu hóa có công nghệ định hình riêng: vi tính hóa, thu nhỏ kich cỡ các loại thiết bị, số hóa, viễn thông vệ tinh, cáp quang và Internet, giúp cho việc vun đắp viễn cảnh hội nhập. Thước đo của thời Chiến tranh Lạnh là trọng lượng các loại tên lửa.; còn của Toàn cầu hóa là đơn vị tốc độ - tốc độ trong buôn bán, đi lại, liên l ạc và sáng tạo. Do đó mà, nói đến Chiến tranh Lạnh là nói đến phương trình năng lượng và khối lượng của Anh-xtanh: E=mc2; còn Toàn cầu hóa thì xoay quanh định luật Moore rằng: công suất tính toán của các con chíp silicon sẽ tăng g ấp đôi trong vòng 18 đến 24 tháng, trong khi giá giảm còn một nửa. Trong thời Chiến tranh Lạnh, câu hỏi thường là "quý vị đứng về phe nào?", "tên lửa của bạn lớn đến đâu?"; còn trong Toàn cầu hóa người ta hay hỏi, "bạn kết nối với người khác ở mức độ nào?". Văn kiện chủ đạo của Chiến tranh Lạnh là "Hiệp Ước"; còn trong Toàn cầu hóa, văn kiện tối hậu là "Giao Kèo”. Nếu ví Chiến tranh Lạnh là một môn thể thao thì nó sẽ là một vật Sumo. Ngược lại, nếu Toàn cầu hóa là một môn thể thao thì đó sẽ là môn chạy nước rút 100 mét, liên tiếp, không ngừng nghỉ. Dù bạn thắng trong ngày hôm nay thì b ạn s ẽ phải đua tiếp vào ngày mai. Và nếu trong một phần trăm giây thì cũng t ồi t ệ nh ư bạn bị chậm mất cả một giờ vậy. Chiến tranh Lạnh là một thế giới của "bạn" và "thù"; còn Toàn cầu hóa thì ngược lại, bạn cũng như thù, đều biến thành "những đối thủ cạnh tranh.". Nếu nỗi lo âu trong thời Chiến tranh Lạnh là khả năng bị kẻ thù hủy diệt, kẻ thù với danh tính rõ ràng, và trong một thế gi ới b ị phân chia rành m ạch, thì n ỗi ám ảnh của thời Toàn cầu hóa chính là sợ sự thay đổi của một thứ kẻ thù mà bạn không nhìn thấy, cảm nhận hay sờ thấy được - một tâm lý lo lắng rằng công việc, cộng đồng hay môi trường làm việc của bạn có thể bị những thế lực kinh t ế và công nghệ không ổn định khiến cho thay đổi. Bởi thế mà hệ thống phòng ngự trong Chiến tranh Lạnh là radar - dùng để phát hiện những đe dọa từ bên kia bức tường; còn hệ thống phòng thủ đặc trưng của toàn cầu hóa là chiếc máy X quang - dùng để tìm những hiểm họa ngay từ bên trong. Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 10 Toàn cầu hóa cũng sản sinh một khuynh hướng dân số riêng - sự dịch chuyển nhanh chóng của dân chúng từ những vùng nông thôn v ới đ ời s ống nông nghiệp ra thành thị. Trong Chiến tranh Lạnh các quốc gia đối đầu, đối trọng và liên kết với nhau. Và Chiến tranh Lạnh được cân bằng bởi hai siêu c ường: Hoa Kỳ và Liên Xô. Còn Toàn cầu hóa thì được xây dựng quanh ba cán cân quyền lực chồng chéo và quan hệ tương hỗ lẫn nhau, đó là: - Thứ nhất: giữa các quốc gia với nhau. Trong toàn cầu hóa, Hoa Kỳ là siêu cường duy nhất, các nước khác đều ít nhiều phụ thuộc vào Hoa Kỳ. Tuy nhiên, đối trọng quyền lực giữa Hoa Kỳ và các nước khác v ẫn đóng vai trò duy trì ổn định cho toàn hệ thống. - Thứ hai: giữa các quốc gia và các thị trường toàn cầu. Các th ị trường toàn cầu được xây dựng bởi hàng tri ệu nhà đầu tư – “Bầy thú đi ện tử” - di chuyển vốn qua nhiều nơi trên thế giới bằng cách nh ấp chu ột máy tính, và "Những Siêu Thị" - các trung tâm tài chính toàn c ầu nh ư ph ố Wall, Hongkong, London và Frankfurt. Chúng tác động trực tiếp đ ến các qu ốc gia, thậm chí gây sụp đổ chính phủ. - Thứ ba: giữa các cá nhân và các nhà n ước. Do toàn c ầu hóa đã phá đi nhiều bức tường ngăn cách dân chúng, và nối cả thế giới vào một ngôi làng toàn cầu chung nên các cá nhân có thể công diễn trực tiếp trên sân khấu thế giới mà không cần đến sự giúp đỡ môi giới của nhà nước. Vâng, để hiểu được hệ thống Toàn cầu hóa thì chúng ta phải mất rất nhiều thời gian, để hiểu hệ thống không thôi cũng cần phải đào tạo lại. Bởi cũng giống như Chiến tranh lạnh, Toàn cầu hóa đến với chúng ta trước khi chúng ta có khả năng nhận biết và hiểu được nó; nhưng lại khác với Chiến tranh L ạnh - n ơi m ọi thứ được định hình xung quanh các siêu cường, Toàn cầu hóa được xây dựng v ới sự tham gia của các Siêu Thị và các cá nhân có quyền lực lớn. Hệ thống Toàn cầu hóa còn quá nhiều điều mới mẻ. Nó phức tạp hơn những gì mà chúng ta nghĩ. Đ ể có thể hiểu rõ và có cái nhìn bao quát thì quả thực chẳng d ể dàng chút nào. Do đó, chúng ta không những phải cần biết nắm bắt thông tin trên toàn cầu mà cần bi ết trao đổi, phân loại và tiếp thu một cách tích cực về các thông tin ấy, c ần có s ự liên kết giữa các thông tin với nhau và với các thông tin từ nhiều lĩnh vực khác n ữa trong cuộc sống. Chương 2 TRAO ĐỔI THÔNG TIN Thế giới là một mớ hỗn loạn của quá nhiều thông tin. Những khối thông tin dày đặc, khổng lồ và không ngừng xuất hiện mỗi lúc một nhiều h ơn, nhất là trong thời đại của Toàn cầu hóa. Do đó đòi hỏi mỗi cá nhân, mỗi tổ ch ức c ần phải n ắm bắt thông tin một cách nhanh chóng, kịp thời, đầy đủ và chính xác n ếu mu ốn t ồn tại trong thế giới mới ấy. Bởi vậy một nhu cầu mới đặt ra đó là, có r ất nhi ều t ổ Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 11 chức hiện đang rất cần có người loại bỏ cho họ những sự hỗn lo ạn. Và những người đó không ai khác chính là các nhà báo và chuyên gia gi ỏi, h ọ bi ết đ ược thông tin giá trị và chuyển đến nơi nào cần thiết. Tuy nhiên có những lúc, một số chuyên gia và nhà báo có th ể s ẽ b ịa ra thông tin để tạm thời lập lại trật tự hay gạt bỏ đi sự hỗn loạn. Thế nhưng trong cu ộc sống toàn cầu hóa nếu lúc nào cũng bịa đặt như vậy thì nhất định họ sẽ không th ể tồn tại lâu dài và không thể hiểu được trật tự từ những vụ hỗn loạn. Vậy họ phải làm gì? Phải làm thế nào để giải thích cho được hệ thống toàn cầu hóa phức tạp này? Cũng như chúng ta, làm sao mới có thể hi ểu hết được sự phức tạp của cái hệ thống đó? Với tác giả, câu trả lời ngắn gọn là phải đồng thời làm hai vi ệc - quan sát thế giới qua nhiều lăng kính và đồng thời, truyền tải sự phức tạp ấy đến độc gi ả, thông qua những câu chuyện đơn giản, chứ không dùng những lý thuyết khô khan, hào nhoáng. Tác giả dùng hai phương pháp: “Trao đổi thông tin” đ ể hi ểu th ế gi ới, và “kể chuyện” để giải thích thế giới. Điển hình là trong cuốn sách mà chúng ta đang phân tích – “Chiếc Lexus và cây Ô liu”. Vậy thì rốt cuộc, trao đổi thông tin là gì? Trao đổi thông tin là hiện tượng cùng một lúc bán và mua cùng m ột loại chứng khoán, cùng một mặt hàng hoặc cùng một đơn vị ti ền tệ từ các thị trường khác nhau để thu lời từ những chênh lệch về giá cả, do thông tin bất đối xứng. Người trao đổi thành công là người biết mỡ lợn được bán giá 1 đô-la m ột cân ở Chicago, và 1,5 đô-la một cân ở New York, vậy anh ta sẽ mua m ỡ l ợn t ừ Chicago và bán ở New York. Người ta có thể trao đổi trên thương trường và người ta cũng có thể trao đổi như vậy trong văn học(1). Nhưng dù anh là người buôn mỡ lợn hay buôn kiến thức, chìa khóa thành công là ở chỗ anh ta có m ột m ạng lưới các tay trong th ạo tin, r ồi chắt lọc thông tin theo hướng làm ra lãi. (1) Chuyện xưa về Jose Ortega y Gasset, một nhà văn nổi tiếng người Tây Ban Nha, kể rằng ông ta “mua thông tin với giá rẻ ở London và bán chúng với giá cao hơn ở Tây Ban Nha”. Nhà văn này đã từng lê la ở các phòng khách lớn ở London, thu thập các câu chuyện, các kiến giải r ồi dịch chúng sang tiếng Tây Ban Nha cho những độc giả Tây Ban Nha ở quê nhà. Ngày nay, hơn bao giờ hết, ranh giới truyền thống giữa chính trị, văn hóa, công nghệ, tài chính, an ninh quốc gia và hệ sinh thái đang dần mờ nh ạt đi b ởi m ột thực tế là thế giới không còn bị chia cắt thành những m ảng riêng r ẽ n ữa. Do đó bạn thường không thể giải thích về một mặt mà không đề c ập tới nh ững m ặt khác, và cũng không thể giải thích được toàn cục n ếu không nhìn đ ược t ất c ả các mặt. Cho nên, mỗi người đều cần phải trao đổi thông tin t ừ nhi ều ngu ồn có cái nhìn khác nhau, chắp nối chúng lại để dệt nên một bức tranh toàn c ảnh th ế gi ới; phải mổ xẻ tách bạch, nghiên cứu từng phần, rồi nghiên cứu mối quan hệ khăng khít mà vốn đã và đang gắn bó các phần đó với nhau. N ếu ch ỉ nhìn t ừ m ột h ướng, người ta sẽ không thể vẽ được một bức tranh toàn cảnh. Đó là cốt lõi c ủa "trao đổi thông tin." Trong một thế giới có những liên hệ chặt chẽ tương hỗ, thì khả năng phân tích những mối quan hệ, điền vào những chỗ trống, chính là giá trị gia tăng hay giá trị thặng dư mà nhà báo tạo ra. Nếu không nhìn thấy những mối liên hệ thì bạn sẽ không nhìn thấy thế giới. Cũng vậy, để hiểu được hệ thống Toàn cầu hóa không thể chỉ dùng những học thuyết lớn để giải thích, mà phải quan sát nó d ưới nhi ều Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 12 góc độ, nhiều lăng kính khác nhau, như: Chính trị và văn hóa, An ninh qu ốc gia và cán cân lực lượng, Thị trường tài chính, Công nghệ, Môi trường,…Bởi nó là m ột hệ thống quá phức tạp, không có hệ thống chính trị nào ngày nay ph ức t ạp h ơn Toàn cầu hóa, và để hiểu nó, cả nhà báo lẫn nhà chi ến l ược đ ều phải ph ức t ạp không kém. Nhưng điều đáng tiếc là chẳng mấy ai làm được điều đó, đa phần ch ỉ nghiên cứu về một góc nhỏ của vấn đề, còn việc bàn thảo v ề b ức tranh t ổng th ể của tòan cầu hóa vẫn chỉ là chủ đề của những buổi tiệc cocktail phù phiếm. Nhưng có vẻ thật nghịch lý, thật điên rồ là: Chính những gì chúng ta coi là chuy ện t ầm phào trong bữa tiệc cocktail ấy nay đã trở thành yếu điểm của tòan c ục! Vì vậy, chính tác giả Thomas L.Fiedman cũng đã tổ chức một bữa ti ệc cocktail c ủa riêng mình với khai vị là món “Chiếc Lexus và cây ô liu”. Nào, ta hãy cùng thưởng thức! Càng quan sát hoạt động của hệ thống toàn cầu hóa, ta càng thấy h ệ th ống này sản sinh những nguồn lực phát triển mạnh mẽ, chúng có khả năng đồng hóa có tốc độ chóng mặt như chiếc Lexus. Nếu không bị kiểm soát chặt chẽ, những nguồn lực này, nó có thể nhổ bật các giá trị văn hóa, nhổ bật gốc Ôliu mà ta không hề hay biết. Tiêu đề cuốn sách gợi từ hai hình tượng: nhà máy sản xuất ô tô Lexus của Nhật đại diện cho thế giới hiện đại và cây Ô liu là biểu tượng c ủa sự đ ộc đáo, là cội rễ của chúng ta. Chiếc Lexus và cây Ô liu tượng tr ưng khá hay cho th ời Hậu Chiến tranh Lạnh: một nửa thế giới ra khỏi cuộc chiến, cố gắng sản xu ất và cải tiến cho chiếc xe Lexus sang trọng, dành hết sức cho hiện đại hóa, tinh giản và tư nhân hóa nền kinh tế của họ để tiến bộ trong thời toàn cầu hóa. Còn n ửa kia của thế giới – nhiều khi là phân nửa của một đất nước, hay là phân nửa của m ột cá nhân – vẫn tiếp tục tranh giành xem ai là người chủ của một cây Ô liu nào đó. Bởi thế mà trong thời buổi xu hướng Toàn cầu hóa ngày càng lan r ộng thì ở các quốc gia bắt đầu nảy sinh cuộc chạm trán giữa chiếc Lexus và cây Ôliu. C ụ th ể là thế nào thì tiếp theo sau đây sẽ nói về điều đó. Chương 3 CHIẾC XE LEXUS VÀ CÂY ÔLIU Chiếc Lexus – cây ô liu Qua hình ảnh những người Nhật dùng robot tự động, hi ện đại để sản xu ất chiếc xe hơi Lexus sang trọng, hình ảnh những con tàu siêu tốc hình viên đạn ch ạy với tốc độ 180 dặm một giờ, và một mẫu tin trên đầu trang 3 tờ International Herald Tribune đề cập đến việc Người phát ngôn Bộ Ngo ại giao Margaret D. Tutwiler đưa ra một lời giải thích gây tranh cãi về một nghị quyết Liên Hiệp Qu ốc năm 1948 liên quan tới việc hồi hương người Palestine vào Israel, tác gi ả Thomas L.Friedman đã nghĩ ra một tượng trưng khá hay cho thời Hậu Chi ến tranh Lạnh - Chiếc Lexus và cây ô liu. Ô liu là loại cây quan trọng. Chúng đại diện cho những gì là gốc rễ của chúng ta, che chở chúng ta và đưa chúng ta vào thế giới này, chúng là tài sản c ủa một gia đình, một cộng đồng, một bộ tộc, m ột đất n ước, m ột tôn giáo hay m ột n ơi Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 13 được gọi là quê hương. Cành cây Ô liu cho ta mái ấm gia đình, ni ềm vui cá nhân, sự gần gũi trong quan hệ giữa con người, sự sâu sắc của quan hệ lứa đôi, cũng như tính tự tin và khả năng vươn tới để đối phó với các quan hệ bên ngoài. Chúng ta tranh đấu triền miên để giành giật những cây Ô liu vì chúng t ạo cho ta c ảm giác hãnh diện và hòa hợp – cảm giác thiết yếu cho con người t ồn t ại, cũng t ựa nh ư cơm ăn áo mặc. Vậy còn chiếc xe hơi Lexus, chúng nói lên điều gì? Chiếc xe hơi Lexus đại diện cho động lực không kém phần quyết định của nhân loại – động lực tồn tại, cải tiến, làm giàu và hiện đại hóa – hiện hữu rành rành trong hệ thống toàn cầu hóa ngày nay. Chiếc xe cũng đại diện cho những thị trường công nghệ vi tính, ph ục v ụ cho việc nâng cao điều kiện sống ngày nay. Nhưng chính xác điều mà chúng ta đang quan sát trong hệ th ống tòan c ầu hóa hiện nay là gì, và chúng ta quan sát chúng để làm gì? Vâng, chúng ta đang quan sát và tìm xem bản sắc cá nhân, sự mưu cầu vật chất tốt h ơn và b ản s ắc c ộng đồng đang phát triển ra sao trong thời đại tòan cầu hóa ngày nay. Đó chính là t ấn kịch giữa xe hơi Lexus và cây ô liu. Tấn kịch giữa xe Lexus và cây ô liu  Cuộc vật lộn giữa chiếc Lexus và cây ô liu trong h ệ th ống toàn c ầu hóa được thể hiện trong cuộc trưng cầu dân ý tại Na Uy năm 1994 v ề v ấn đ ề đ ất nước này có nên gia nhập Liên hiệp châu Âu hay không. Sự ki ện này h ẳn là một bước đi quyết định đối với dân Na Uy vì dù sao Na Uy cũng n ằm trong châu Âu. Đó là một nước phát triển, giàu có và có buôn bán nội vùng châu Âu khá lớn. Gia nhập Liên hiệp châu Âu là điều đương nhiên về kinh tế đối với Na Uy trong tình hình toàn cầu hóa. Nhưng cuộc trưng cầu dân ý đó đã th ất b ại vì có nhiều người dân Na Uy cảm thấy gia nhập EU tức là xóa b ỏ quá nhi ều b ản sắc và lối sống Na Uy, mà nhờ dầu thô trên bi ển B ắc Na Uy, h ọ có đ ủ kh ả năng duy trì mà không cần vào EU.  Một cuộc kháng cự của cây ô liu đến từ Pháp, vào năm 1999, qua lời kể của phóng viên Anne Swardson, báo Washington Post. Câu chuyện kể v ề Philippe Folliot, trưởng làng St. Pierre-de-Trivisy, Tây Nam nước Pháp, có dân số 610 người. Folliot và hội đồng dân biểu của thị trấn này áp m ức thu ế 100% lên m ọi chai Coca-Cola bán tại thị trấn để trả đũa việc Hoa Kỳ áp đặt m ức thuế đối v ới loại phô ma Roquefort chỉ sản xuất ở vùng tây nam n ước Pháp gần St. Pierre- de-Trivisy.  Một câu chuyện khác trong đó cây Ô liu bóc lột chiếc xe Lexus được ghi trong tạp chí The Economist ngày 14/8/1999, nhan đề “Những kẻ côn đồ trên mạng”. Bài báo viết về việc những tên côn đồ đã dùng internet để trao đổi thông tin t ổ chức các cuộc ẩu đả bạo lực, hay nói cách khác là internet đã bị biến thành kênh thông tin công khai cho những tên côn đồ này liên lạc với nhau.  Cây Ô liu vu cáo chiếc xe Lexus rồi đến lượt chiếc xe Lexus vu cáo trở lại… đó là câu chuyện về việc thử nghiệm hạt nhân ở Ấn Độ hồi cuối những năm 1990. Mùa xuân năm 1998, đảng dân tộc chủ nghĩa Bharatiya Janata [BJP] vừa đắc cử đã quyết định cưỡng lại ý muốn c ủa toàn th ế gi ới và n ối l ại công cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân của Ấn Độ. Nhưng điều đáng nói ở đây là t ất cả những người giàu, người nghèo, công chức cũng như những thành phần phi chính phủ, dân nghèo ở nông thôn cũng như dân ăn diện thành ph ố đ ều đ ồng tình, ủng hộ và tin tưởng vào sự chính đáng c ủa những cuộc th ử nghi ệm Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 14 này….. Nhưng kết quả mà Ấn Độ nhận được là: các tổ chức xếp hạng kinh t ế (như Moody’s, Standard & Poor’s) đã hạ thấp thứ hạng và mức kinh t ế c ủa nước này. Điều này có nghĩa là bất cứ công ty nào c ủa Ấn Đ ộ mu ốn m ượn ti ền từ các thị trường tài chính nay sẽ phải trả mức lãi suất cao h ơn. Và b ởi vì Ấn Độ có mức vốn tiết kiệm thấp, nên việc vay mượn từ bên ngoài là rất thi ết yếu…. Đành rằng cây Ô liu chiếm thượng phong ở Ấn Độ trong một thời gian, nhưng đã khiến cho nước này trả một giá đáng kể. “Trong thời toàn c ầu hóa, bạn không thể vượt ra khỏi toàn cầu hóa. Trước hay sau thì chiếc Lexus sẽ đuổi kịp bạn”….Vậy nên, một năm rưỡi sau đó, Đảng BJP đã tuyên b ố s ẽ chuyển sang ưu tiên kinh tế.  Trường hợp chiếc xe Lexus không đếm xỉa đến cây Ô liu trong th ời toàn cầu hóa được thể hiện mặt sau của một bộ phận máy tính, có in: “Bộ phận này được sản xuất ở Malaysia, Singapore, Philippines, Trung Qu ốc, Mexico, Đức, Hoa Kỳ, Thái Lan, Canada và Nhật Bản. Nhiều nước cùng sản xuất cùng một linh kiện nên chúng tôi không xác định chính xác ngu ồn g ốc c ủa s ản phẩm”.  Tuy nhiên, cũng có một sự hòa đồng giữa chiếc xe Lexus và cây Ô liu trong câu chuyện do Glenn Prickett - một Phó chủ tịch c ủa nhóm môi tr ường B ảo t ồn Quốc tế - kể. Đó là khi ông ta đến thăm làng người da đỏ bộ tộc Kayapo mang tên Aukre, nằm ở một vùng sâu trong rừng mưa nhi ệt đới Amazon c ủa Brazil, nơi người ta chỉ đến được bằng máy bay loại nhỏ. Người Kayapo ở đây vẫn mặc những trang phục truyền thống và để trần, bôi mặt mũi, đồng thời họ cũng chính là người đội những chiếc mũ bóng chầy có thêu logo khác nhau, liên minh với các nhà khoa học, môi sinh và những doanh nhân có ý thức về xã hội để bảo vệ nhiều phần của vùng Amazon – thay vì dùng vũ lực như trong nhi ều th ế k ỉ truớc. Sự hòa đồng còn thể hiện rõ trong ngôi nhà trung tâm, ngôi nhà đ ược xây dựng từ thời tiền sử, mà bên trong lại có TV nối v ới m ột ăng ten ch ảo đ ể các già làng xem bóng đá và giá vàng.  Thêm một ví dụ cho thấy sự cân bằng giữa hai thế lực xe Lexus và cây Ô liu : Trên chuyến bay hãng hàng không Gulf Air từ Bahrain sang London, một kênh truyền hình trong khoang hạng thương gia có hệ thống đ ịnh v ị, ch ỉ chính xác cho hành khách cự ly và vị trí của chiếc máy bay di chuyển so với thánh đ ịa Mecca để hành khách quay đầu chính xác về hướng Mecca quỳ cầu nguyện.  Và sau cùng là dẫn chứng mà tác giả thích nhất về “Cuộc gây hấn giữa xe Lexus và cây Ô liu trong kỷ nguyên toàn cầu hóa” , nói về người con của Abu Jihad: Khi mà Abu Jihad là “Người cha của cuộc tranh đ ấu”, người ch ỉ huy trưởng các hoạt động quân sự của Palestine ở Li Băng và vùng B ờ Tây sông Jordan, thì chính con trai của ông ta lại đưa cho tác gi ả m ột t ờ danh thi ếp trên đó ghi: : “Jihad al-Wazir, Giám đốc điều hành, Trung tâm Th ương m ại Th ế giới, Gaza, Palestine”. Thách thức trong thời toàn cầu hóa đến với đất n ước và con người là làm sao dung hòa được giữa việc bảo tồn bản sắc, quê hương và c ộng đồng… đ ồng thời nỗ lực hết mức để tồn tại cho được trong hệ thống th ế gi ới m ới. B ất c ứ xã hội nào muốn thịnh vượng về kinh tế đều phải c ố gắng chế t ạo cho đ ược xe Lexus và lái chúng ra thế giới. Nhưng người ta cũng đ ừng bao gi ờ ảo t ưởng r ằng chỉ tham gia tích cực vào kinh tế thế giới không thôi mà có th ể t ạo đ ược xã h ội lành mạnh. Nếu hội nhập đạt được trong điều kiện phải hy sinh bản sắc của m ột đất nước, nếu các cá nhân cảm thấy họ bị mất gốc trong c ơn lốc toàn c ầu, thì h ọ Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 15 sẽ phản kháng. Họ sẽ vươn dậy và ngăn cản quy trình này. Do đó s ự s ống còn c ủa toàn cầu hóa phụ thuộc một phần vào nỗ lực c ủa chúng ta xây d ựng s ự cân b ằng giữa phát triển và cội nguồn. Một đất nước không có những rặng cây Ô liu kh ỏe khoắn sẽ không bao giờ có được cảm giác nguồn gốc được duy trì hay an tâm đ ể có thể đón nhận và hội nhập với thế gi ới. Nhưng m ột đ ất n ước mà ch ỉ có nh ững rặng Ô liu không thôi, chỉ lo giữ cội rễ, mà không có xe Lexus, thì sẽ không bao gi ờ tiến xa được. Giữ cân bằng giữa hai yếu tố nói trên là một cuộc vật lộn triền miên. Chương 4 RỒI NHỮNG BỨC TƯỜNG THEO NHAU SỤP ĐỔ Trong khi chiếc lexus và cây oliu xung đột, tranh giành hay hòa thu ận v ới nhau trên khắp thế giới thì một sự kiện lớn đã xảy ra, đánh dấu bước ngoặt lớn của toàn cầu hóa: Bức tường Berlin sụp đổ trên nước Đức. Bức tường Berlin không chỉ sụp đổ ở thành phố Berlin. Nó sụp cả ở phương Đông lẫn phương Tây, phía Bắc cũng như phía Nam, sụp xuống đầu nhiều đất nước, nhiều công ty, và dường như chúng sụp cùng một lúc. Chúng ta đã ch ỉ chú ý vào việc bức tường sụp ở phương Đông vì sự ki ện này lúc đó mang đ ầy k ịch tính và dễ thấy: qua bản tin tối trên TV, một bức tường xi măng rạn v ỡ r ồi s ụp xuống. Nhưng trên thực tế các bức tường Berlin khác trên khắp thế gi ới cũng đang theo nhau đổ sập, mặc dù người ta thường không thấy được tận mắt, chính đi ều đó khắc họa nên kỷ nguyên toàn cầu hóa và hội nhập. Vậy câu h ỏi quan tr ọng là: Điều gì đã lay đổ những bức tường đó? Nói đơn giản và dễ hiểu nhất thì bức tường Berlin ở đây tượng trưng cho điều gì? Đó chính là những hàng rào thuế quan, kiểm soát tài chính, sự chậm chạp về thông tin, ngăn cách về địa lý… Nói chung là những hệ thống ngăn cản chúng ta hội nhập. Lay chuyển những bức tường đó là ba sự thay đổi lớn – thay đ ổi trong cung cách chúng ta liên lạc với nhau, trong lề lối đầu tư và trong cách th ức tìm hi ểu v ề thế giới. Nếu coi thế giới là một cánh đồng rộng lớn thì bạn sẽ không th ể đi t ừ n ơi này sang nơi khác mà không bị chậm lại hay bị thương khi mà gặp các hàng rào c ản lại. Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 16 Toàn cầu hóa đã xóa bỏ những hàng rào đó và giúp bạn băng qua cánh đ ồng một cách nhanh chóng, an toàn hơn. Toàn cầu hóa giúp chúng ta h ưởng đ ược s ự công bằng về: công nghệ, thông tin, tài chính. Cụ thể như sau:  Dân chủ hóa công nghệ: Thứ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Larry Summers thích kể câu chuyện rằng vào năm 1988 ông ta hoạt động cho chiến dịch tranh cử tổng thống của ứng c ử viên Michael Dukakis. Một hôm, ông ta được c ử sang Chicago đ ể nói chuyện thay cho Dukakis. Ở đó ông ta được nhân viên của Dukakis cấp m ột chi ếc xe hơi, trong đó, bạn bình tĩnh nhé… có chi ếc đi ện thoại. “Tôi nghĩ, vào năm 1988 mà trong xe có chiếc điện thoại di động thì thật tuyệt”, Summers k ể l ại. “Tôi dùng điện thoại đó gọi để khoe với vợ rằng trong xe c ủa tôi có chi ếc đi ện thoại di động”. Chín năm sau, 1997, Summers, lúc đó đi công cán cho B ộ Tài chính thăm đất nước Bờ Biển Vàng, vùng Tây Phi. Trong chuyến thăm chính thức này, một nhiệm vụ của ông ta là khánh thành m ột dự án y t ế do Mỹ tài tr ợ ở một ngôi làng trên thượng nguồn của Thủ đô Abidjian. Theo dự án, ngôi làng này, khi đó chuẩn bị khánh thành một hệ thống các loại gi ếng n ước di đ ộng. Người ta chỉ vào làng bằng cách đi ca nô. Summers, m ột v ị khách to béo đ ến t ừ Hoa Kỳ được phong chức già làng danh dự của người Phi, và đ ược m ặc trang phục truyền thống Phi châu. Điều làm Summers nhớ nhất đó là trên đ ường r ời làng ra đi, bước xuống chiếc ca nô thì m ột viên ch ức c ủa B ờ Bi ển Ngà trao cho ông ta một chiếc điện thoại di động và nói, “Washington muốn h ỏi ông m ột điều gì đó”. Chín năm, từ chỗ thốt lên thán phục khi thấy điện tho ại di đ ộng trong xe hơi, nay Summers lại thấy điện thoại di động trên chiếc thuyền đ ộc mộc ở vùng Tây Phi hẻo lánh. Với sự phiêu lưu của Summers về chiếc điện thoại di động, ta có thể thấy bước đột phá bất ngờ vê công nghệ. “Quá trình dân chủ hóa trong công nghệ”, khi ến cho ngày càng có thêm số người dùng máy vi tính tại nhà, modem, điện thoại di động, hệ th ống vi ễn thông cáp và kết nối internet, để có thể vươn dài liên lạc của h ọ, sang nhi ều nước khác. Nhờ đó họ được tìm hiểu thông tin kỹ càng hơn với chi phí r ẻ h ơn bao giờ hết. Do quá trình dân chủ hóa công nghệ, chúng ta nay có dịch vụ ngân hàng, văn phòng, tòa báo, nơi giao dịch chứng khoán, nhà xưởng và d ịch v ụ đ ầu t ư, trường học, tất cả có thể cùng ngự trị trong mỗi căn nhà nơi chúng ta sinh sống. Dân chủ hóa công nghệ là sản phẩm của một loạt phát kiến được tập hợp lại trong những năm 1980, bao gồm vi tính hóa, vi ễn thông, thu nh ỏ, k ỹ thuật nén và số hóa. Chẳng hạn, tiến bộ trong công nghệ vi xử lý giúp cho máy vi tính tăng công suất gấp đôi sau mỗi chu kỳ 18 tháng, trong su ốt th ời gian 30 năm qua. Tiến bộ trong công nghệ nén làm cho số lượng thông tin l ưu trên các đĩa máy tính tăng 60% mỗi năm, tính từ 1991. Trong khi đó chi phí đ ể l ưu m ột megabite dữ liệu đã giảm từ 5 đô-la xuống còn 5 xu, làm công su ất máy tính tăng lên và giá của chúng giảm xuống – giúp cho có thêm nhi ều người đ ược sử dụng máy vi tính. Những cải tiến trong công nghệ vi ễn thông đã gi ảm d ần được chi phí điện thoại hay truyền dữ liệu, đồng thời tăng tốc độ truy cập, m ở rộng vùng phủ sóng và tăng sức tải và bộ nhớ các dữ liệu mỗi lần giao dịch qua điện thoại, cáp hoặc sóng radio. Không những bạn có thể gọi đến bất c ứ nơi nào, bạn còn có thể gọi từ bất cứ nơi đâu, từ máy tính xách tay, từ trên đỉnh núi, Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 17 từ máy bay khi đang di chuyển hay từ nóc nhà của thế giới, đỉnh Everest. Những khả năng đó xuất hiện sau khi công nghệ đã thu nhỏ được kích cỡ máy vi tính, máy điện thoại và máy nhắn tin. Những thiết bị thông tin có th ể đ ược di chuyển tới những vùng xa xôi hẻo lánh và cung c ấp cho những người dân có mức thu nhập thấp. Khi nói về quá trình vi tính hóa, kỹ nghệ thu nhỏ thiết bị, viễn thông và số hóa đã tạo ra quá trình dân chủ hóa công nghệ, việc chúng giúp cho hàng trăm triệu người trên thế giới liên hệ với nhau để trao đổi thông tin, ki ến thức, tiền bạc, ảnh gia đình, giao dịch tài chính, âm nhạc và các ch ương trình truy ền hình bằng những cung cách trước đây chưa từng có. Cựu Chủ tịch Hãng Truyền hình NBC Lawrence Grossman tóm tắt gọn gàng quá trình dân chủ hóa công nghệ như thế này: “In ấn bi ến chúng ta thành độc giả. Photocopy biến chúng ta thành những nhà xuất bản. Truyền hình biến chúng ta thành khán giả. Và công nghệ số hóa cho phép chúng ta tr ở thành các hãng truyền thông”. Ngày nay, nhờ có dân chủ hóa công nghệ, nhiều quốc gia khác nhau đã có cơ hội tự quy tụ công nghệ mới, nguyên liệu và vốn, để phát tri ển tr ở thành các nhà sản xuất hay nhận hợp đồng gia công những sản ph ẩm hay d ịch v ụ v ới độ phức tạp cao – thêm một yếu tố gắn bó các quốc gia trên thế giới với nhau. Dân chủ hóa công nghệ đồng thời có nghĩa là tiềm năng làm giàu sẽ được san sẻ theo vị trí địa lý. Chúng giúp cho nhiều sắc dân ở nhi ều vùng sâu vùng xa những cơ hội để họ tiếp cận và áp dụng kiến thức.  Dân chủ hóa tài chính Dân chủ hóa tài chính thực ra bắt đầu từ cuối thập niên 1960 v ới sự ra đời của thị trường “thương phiếu.” Đó là những trái phiếu mà các tập đoàn công ty phát hành ra công chúng để thu hút vốn. Sự ra đời c ủa th ị tr ường trái phiếu làm nảy sinh một số yếu tố đa nguyên trong thế giới tài chính và xóa b ỏ sự độc quyền của các nhà băng. Chẳng hạn nước-con nợ như Mexico gặp khó khăn tài chính, như thời năm 1982, do họ vay tiền nước ngoài để tăng tiêu dùng trong n ước cho dân chúng thì nhà băng sẽ chịu nhiều bất trắc. Tổng thống Mexico có th ể đã bay sang New York, quy tụ hơn 20 ngân hàng lớn đã cho đất n ước c ủa ông vay ti ền và tuyên bố như sau: “Thưa các quý vị, chúng tôi đã bị khánh t ận. Và quý v ị có biết câu ngạn ngữ này không: nếu một người vay của bạn 1.000 đô-la thì đó là vấn đề của anh ta. Nhưng nếu một người vay bạn 10 tri ệu đô-la, thì đó là v ấn nạn của bạn. Vâng, chúng tôi chính là vấn n ạn c ủa quý v ị. Chúng tôi không th ể thanh toán cho quý vị được. Vậy xin quý vị làm ơn đàm phán l ại, thay đ ổi h ạn định thanh toán và tiếp tục cấp thêm tín dụng cho chúng tôi”. Và ch ủ các ngân hàng không còn cách gì hơn là gật đầu chấp nhận, bàn lại m ột vài ph ương th ức gia hạn tín dụng (thông thường với mức lãi suất cao h ơn). Li ệu các ch ủ nhà băng có lựa chọn nào khác không? Mexico chính là chuyện c ủa h ọ, và các ch ủ nhà băng không đời nào lại quay lại giải thích cho các c ổ đông c ủa h ọ là tài s ản thế chấp cho khoản vay 10 triệu đô-la của Mexico là số không. Tốt nhất là h ọ hẳn cứ tiếp tục cáng đáng gánh nặng Mexico. Và 20 ngân hàng cùng ra tay chung sức để quản trị khoản vay này và tiếp tục ngồi lại v ới nhau để bàn phương cách giải quyết. Và một cách đơn giản là các ngân hàng có th ể sẽ bán Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 18 các khoản nợ của Mexico cho mọi người dưới dạng trái phiếu, mà b ạn, tôi và bà cô của bạn có thể mua và kiếm chút lãi. Và tất c ả các quốc gia trên th ế gi ới đều có thể làm như Mexico. Tuy nhiên, nếu quốc gia nào đó có nền kinh tế phát triển tôt thì trái phiếu của họ sẽ được nhiều người lựa chọn và có cơ hôi để phát triển thêm và ngược lại, nếu nền kinh tế của quốc gia trì tr ệ, kém phát triển thì trái phiếu của họ sẽ giảm xuống và ít người lựa ch ọn. Đi ều đó gây sức ép lên các quốc gia, buộc họ phải có các chính sách phù h ợp đ ể kích thích nền kinh tế phát triển đồng thời cũng là cơ hội cho họ tăng nguồn vốn c ủa quốc gia. Rõ ràng, luật lệ đã nới rộng ra, các công ty cũng có th ể vay v ốn ngân hàng mà không cần thế chấp cũng như dựa vào xếp hạng “đáng đ ầu t ư” hay phải có tay trong… Dân chủ hóa tài chính đã tạo điều kiện cho các công ty nhỏ, các công ty khánh tận, làm ăn kém hiệu quả có cơ hội vươn lên. Cũng tạo đi ều ki ện cho các quốc gia vươn lên.  Dân chủ hóa thông tin Nhờ có các đĩa vệ tinh, Internet và truyền hình, chúng ta ngày này có thể nhìn và lắng nghe, xuyên qua hầu như tất cả các tấm màn chắn. S ự đ ột phá này bắt đầu bằng sự toàn cầu hóa truyền hình. Thêm vào đó, thông tin được dân chủ hóa do công nghệ “nén thông tin” phát triển, chẳng hạn việc xuất hiện các loại đĩa video kỹ thuật số: Đĩa DVD là loại CD, đường kính 5 inch, có sức chứa cả một phim truyện, có âm thanh “vòm”, có phụ đề bằng nhiều ngôn ngữ và bạn có th ể dùng đ ể xem trong máy tính xách tay hay máy DVD thu nhỏ. Các loại máy ảnh, máy quay phim và máy đèn chiếu kỹ thuật số, loại không cần dùng phim nhựa, khi ến ai ai cũng có thể trở thành nhà làm phim. Và không những làm đ ược phim, bạn còn có thể truyền bá phim của bạn đi khắp thế giới thông qua Internet, với chi phí thấp. Quan trọng tương đương với công nghệ truyền hình cáp và viễn thông qua vệ tinh chính là Internet. Internet là trụ cột c ủa quá trình dân chủ hóa thông tin: không có ai sở hữu Internet; Internet đ ược phi t ập trung hóa hoàn toàn; không ai có thể xóa bỏ Internet; và Internet có th ể đ ến v ới từng nhà và từng con người trên hành tinh. Những tiến bộ của Internet chính là sản phẩm của sự phối hợp giữa các cá nhân – nhiều người trong số họ có khi chả bao giờ gặp nhau, nhưng họ hợp tác trong công vi ệc trên mạng, đóng góp sáng kiến với nhau, nhiều khi miễn phí. Internet quan trọng không khác gì cuộc sống của chính chúng ta ngày nay, dẫu cho không m ấy ai hi ểu được ngọn ngành của Internet. Đó là một câu chuyện ly kỳ. Mỗi khi bạn tạo dựng một bức tường dày hơn, cao hơn để lẩn tr ốn, bạn sẽ thấy có những công nghệ len lách hoặc vượt trên b ức t ường đó mang thông tin đến với bạn. Mỗi khi bạn vẽ một ranh gi ới trên cát đ ể t ự bao bọc, công nghệ sẽ tìm cách xóa nhòa ranh giới đó. Nhờ có cuộc cách mạng thông tin và việc giảm chi phí đi ện thoại, fax, Internet, radio và các phương tiện thông tin khác, không còn b ức t ường vững chãi nào trên thế giới nữa. Một khi chúng ta biết thêm về đời sống của người khác thì một động lực chính trị mới đã xuất hiện. “Ngày nay không một đất nước nào có thể khóa kín bản thân, không tiếp xúc với truyền thông toàn cầu hoặc những nguồn tin từ bên ngoài; Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 19 những khuynh hướng xuất hiện ở một nơi có thể được nhân đại trà ở nhiều nơi khác xa xôi”, đấy là nhận xét c ủa Francis Fukuyama, tác gi ả cu ốn sách Kết cục của lịch sử và con người cuối cùng. Vậy, các quá trình của toàn cầu hóa xảy ra đã xóa b ỏ các rào c ản gi ữa con người, các quốc gia với nhau. Xóa bỏ kho ảng cách về địa lý. T ừ đó đ ưa n ền kinh tế của các nước đi lên. Toàn cầu hoá đã làm hệ thống liên l ạc tr ở nên d ễ dàng, nhanh chóng, tiện lợi. Cũng tạo ra không ít các nhà đ ầu t ư l ớn trong m ọi lĩnh v ực của cuộc sống, con người thông minh, nhanh nhẹn, năng đ ộng h ơn. Đ ồng th ời giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng cuộc sống của con người. Rõ ràng, những thay đổi trong cung cách người ta liên lạc, đầu tư và nhìn nhận thế giới, khiến toàn cầu hóa làm lợi cho những con ng ười và xã hội phát triển ở các nước giàu. Còn đối với những con người và xã hội khác trên hành tinh thì sao? Tại sao cứ khăng khăng nói toàn cầu hóa trong khi đa s ố nhân lo ại v ẫn sống trong các làng bản, họ không có điện thoại, và chả bao giờ sờ được vào máy tính, nữa là gửi email? Đúng là toàn cầu hóa chưa thực sự xuất hiện trên phạm vi toàn cầu , nhưng hầu như ai cũng cảm nhận được nó, gián tiếp hay trực tiếp - đó là nh ững áp l ực, những gò bó và những cơ hội để áp dụng dân chủ hóa công nghệ, tài chính và thông tin (đã được nói ở chương trước) – trọng tâm của toàn cầu hóa. Không chỉ vậy, chính trị giờ đây cũng mang tính toàn cầu, nước nào cũng vậy – trực tiếp hoặc gián tiếp đều bị toàn cầu hóa ảnh hưởng đến. Vì thế, không phải ngẫu nhiên mà Đông Đức, Liên Xô, tư bản Á châu, các ngành công nghiệp quốc doanh của Brazil, cộng sản Trung Quốc, hãng General Motors và máy tính IBM hoặc đã sụp đổ hoặc bị buộc phải cải tổ gần như cùng một thời gian. Chúng bị một thứ virus tấn công, loại virus khiến cho tường Berlin cùng nhiều loại tường Chiến tranh Lạnh khác sụp đổ. Chúng đã mắc thứ bệnh gọi là hội chứng Suy giảm hệ miễn nhiễm Microchip (Microchip Immune Deficiency Syndrome – MIDS) - một chứng bệnh mang tính chính trị trong thời toàn cầu hóa. Chương tiếp theo sẽ trình bày cho bạn hiểu: thế nào là sự suy giảm hệ miễn nhiễm microchip? Chương 5 SUY GIẢM HỆ MIỄN NHIỄM MICROCHIP Mỗi một đất nước đều có một nơi phát triển chậm , ngay cả ở Mỹ, nếu đi từ (Thủ đô) Washington xuống Virginia bạn vẫn thấy những làng m ạc vùng núi. Nhưng bạn không thể coi chúng chưa nằm trong toàn cầu hóa. Ở Trung Qu ốc cũng vậy, nếu có một nơi nào chưa hẳn đã hòa nhập vào toàn cầu hóa thì đó là bản Gujialingzi - một làng xa xôi, nhỏ xíu ở đông bắc Trung Quốc và Bắc Triều Tiên. Như chương trước đã nói: một tính chất đặc trưng c ủa toàn c ầu hóa là người dân bình thường có thể có được một lượng khổng lồ các thông tin. TV v ệ tinh, đĩa CD và DVD với dung lượng tương đương hàng trăm cu ốn sách trong m ỗi đĩa, internet cung cấp cho máy tính gia đình đủ lo ại thông tin v ới t ốc đ ộ ngày càng cao. Điện thoại và fax ngày càng rẻ hơn và sẵn sàng khắp mọi nơi. Ai cũng có th ể Phòng marketing - Lớp K9405B
Chiếc xe Lexus và cây Ôliu 20 biết mọi người khác sống như thế nào. Mọi người đều biết tỉ giá thị trường, cũng như các sản phẩm và giá cả. Mỗi người có thể tự mình mua cổ phiếu và trái phiếu. Quyền lực này đang tăng lên và khó có thể ngăn chặn hay khống chế. Trong khi một số người cho là hiện tượng này chỉ đúng với các n ước giàu, Friedman kể lại chuyến đi thăm làng Gujialingzi. Lúc đó đang có m ột cu ộc bầu c ử được Đảng chấp thuận. Một cử tri đòi hỏi cáp quang để m ọi người đều có m ột máy điện thoại., ông ta cũng muốn một chính quyền tinh gi ản, ông mu ốn c ải thi ện xưởng mộc đóng khung cửa của địa phương để có thể xuất khẩu. Vậy mà l ại toàn cầu hóa chưa hẳn lan khắp toàn cầu ư? Ngay c ả m ột bản làng xa xôi h ẻo lánh ở Trung Quốc mà cũng biết “đòi cáp quang” thì sao có thể coi chúng ch ưa n ằm trong toàn cầu hóa được! 1. Hội chứng Suy giảm hệ miễn nhiễm Microchip là gì? Như đã nói trên, Đông Đức, Liên bang Xô viết, hệ thống tài chính châu Á, nền công nghiệp quốc doanh của Braxin, Đảng Cộng sản Trung quốc, công ty General Motors và công ty IBM, tất cả hoặc bị sụp đổ ho ặc phải c ải ti ến hoàn toàn là do chúng đã mắc một chứng bệnh mang tính chính tr ị trong th ời toàn c ầu hóa - hội chứng Suy giảm hệ miễn nhiễm Microchip. Trong từ điển y h ọc, h ội ch ứng này được định nghĩa như sau: MIDS: một chứng bệnh có thể nhiễm vào bất cứ hệ thống phù nề, ph ì nộn và xơ cứng của thời Hậu Chiến tranh Lạnh. MIDS thường nhiễm vào các nhà nước và công ty không được tiêm chủng miễn dịch trước các làn sóng do công nghệ vi mạch (microchip) t ạo nên cũng nh ư những làn sóng dân chủ trong thông tin, tài chính và công ngh ệ đ ã tạo nên một thị trường nhanh hơn, cởi mở hơn và phức tạp hơn, có những hệ giá trị mới. MIDS xuất hiện khi một đất nước hay một công ty tỏ ra ngày càng thi ếu khả năng tăng năng suất, lương, điều kiện sống, tri thức và tính c ạnh tranh; chúng trì trệ trong việc áp dụng những thách thức đến từ thế giới hiện đại. Những đất nước và công ty nhiễm MIDS th ường vẫn duy trì cung cách làm ăn thời Chiến tranh Lạnh – trong đó chỉ có một nhóm đứng đầu gi ữ chặt mọi thông tin và vạch t ất c ả các quyết định, còn những người ở tầng giữa và dưới đáy chỉ đơn thuần thực hiện các quyết định đó, sử dụng các mảng thông tin hạn hẹp hơn. Liều thuốc duy nhất mà ta biết để chữa chứng suy gi ảm hệ mi ễn nhi ễm Microchip có thể được gọi là “quá trình dân chủ hóa thứ tư”. Đây là sự dân chủ hóa trong hoạch định chính sách và đáp ứng thông tin và phi tập trung hóa quy ền lực, tất cả giúp cho có thêm dân chúng trong một n ước hay nhân viên trong m ột công ty chia sẻ kiến thức để thực nghiệm và c ải cách nhanh chóng h ơn. Đi ều này khiến họ theo kịp những đ òi hỏi ngày càng tăng của người tiêu dùng trên thị trường. Họ thường đòi hỏi hàng hóa và dịch vụ rẻ và hợp sở thích của họ hơn. MIDS có thể dẫn tới sự diệt vong đối với các đất nước và công ty, n ếu không được chữa trị thích hợp. 2. Các giai đoạn chuyển hóa của MIDSf Ở mức độ nào đó, hội chứng MIDS không có gì m ới. Bạn hãy nhìn nh ận chúng như một cuộc chuyển hóa có các giai đoạn: - Giai đoạn đầu: thời kỳ sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất, kéo dài cho tới những năm 70. Đó là thời kỳ “Thế gi ới chậm ch ạp và l ười bi ếng”, Phòng marketing - Lớp K9405B