Chính sách cạnh tranh từ góc độ quốc gia đang phát triển

Chia sẻ: Tùy Tâm | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:55

Thêm vào BST

Báo xấu

82
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Chính sách cạnh tranh từ góc độ quốc gia đang phát triển" gồm có những nội dung chính sau: Cạnh tranh và chính sách cạnh tranh, chính sách cạnh tranh ở các nước đang phát triển, chính sách cạnh tranh ở Việt Nam, khuyến nghị và kết luận. Mời bạn đọc tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chính sách cạnh tranh từ góc độ quốc gia đang phát triển

Bài Nghiên cứu NC-18 Chính sách cạnh tranh từ góc độ quốc gia đang phát triển Bùi Nguyễn Anh Tuấn © 2010 Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội Bài Nghiên cứu NC-18 Chính sách cạnh tranh từ góc độ quốc gia đang phát triển Bùi Nguyễn Anh Tuấn1 Quan điểm được trình bày trong bài nghiên cứu này là của (các) tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của VEPR. 1 Ban Giám sát và quản lý cạnh tranh – Cục Quản lý cạnh tranh, Bộ Công Thương, Việt Nam (email: tuanbna@moit.gov.vn hoặc tuanbna@gmail.com). 1 Mục lục Cạnh tranh và chính sách cạnh tranh .........................................................................................4 Các cách tiếp cận về cạnh tranh.............................................................................................4 Chính sách cạnh tranh............................................................................................................6 Mối tương quan giữa chính sách cạnh tranh, chính sách công nghiệp và chính sách thương mại .......................................................................................................................................10 Chính sách cạnh tranh ở các nước đang phát triển ..................................................................12 Cạnh tranh và phát triển kinh tế...........................................................................................12 Thực trạng chính sách cạnh tranh ở các nước đang phát triển.............................................14 Các kết quả nghiên cứu thực nghiệm về cạnh tranh ở các nước đang phát triển.................16 Các tác động của các hành vi phản cạnh tranh tới các nước đang phát triển.......................19 Chính sách cạnh tranh, chính sách thương mại và chính sách đầu tư ở các nước đang phát triển ......................................................................................................................................19 Quy mô thị trường và chính sách cạnh tranh.......................................................................24 Lý luận về “các đầu tầu của nền kinh tế” và ngành công nghiệp non trẻ đối với các quốc gia đang phát triển................................................................................................................24 Chính sách cạnh tranh ở Việt Nam ..........................................................................................26 Cạnh tranh, cấu trúc thị trường và chính sách cạnh tranh....................................................26 Mối quan hệ giữa chính sách công nghiệp, chính sách thương mại và chính sách cạnh tranh .............................................................................................................................................33 Một số hành vi phản cạnh tranh đã xuất hiện ......................................................................38 Khuyến nghị và kết luận ..........................................................................................................40 Khuyến nghị chính sách.......................................................................................................40 Kết luận................................................................................................................................42 Phụ lục .....................................................................................................................................44 Tài liệu tham khảo ...................................................................................................................49 Danh mục hình Hình 1. Mô hình cấu trúc – hành vi – kết quả............................................................................5 Hình 2. Mối quan hệ giữa Luật Cạnh tranh và Chính sách cạnh tranh......................................8 Hình 3. Phân tách sự thay đổi về chỉ số cải cách ủng hộ cạnh tranh theo nhóm thu nhập (2001-2005)..............................................................................................................................21 Hình 4. Số vụ M&A có liên quan đến các nước đang phát triển (% tổng giá trị giao dịch) ....22 Hình 5. Quyền sở hữu của nhóm 3 doanh nghiệp dẫn đầu trong tất cả các doanh nghiệp ......30 Hình 6. Quyền sở hữu của nhóm 3 doanh nghiệp dẫn dầu trong 20 ngành có mức độ tập trung cao nhất ....................................................................................................................................31 2 Danh mục bảng Bảng 1. Mối quan hệ giữa chính sách cạnh tranh, chính sách công nghiệp và chính sách thương mại ...............................................................................................................................12 Bảng 2. Luật cạnh tranh ở các nước đang phát triển (tính tới 6/2000) ....................................15 Bảng 3. Các nước có luật cạnh tranh phân loại theo nhóm thu nhập.......................................15 Bảng 4. Các mức định lượng đối với vị trí thống lĩnh thị trường ............................................16 Bảng 5. Mức độ tập trung kinh tế ở các nền kinh tế đang phát triển .......................................17 Bảng 6. Tỷ lệ tổng thu dụng lao động của các doanh nghiệp nhỏ ở các nước đang phát triển so sánh với Hoa Kỳ (%) ...............................................................................................................18 Bảng 7. Chỉ số trung bình của cải cách ủng hộ cạnh tranh chia theo nhóm thu nhập (20012005) và độ lệch chuẩn ............................................................................................................20 Bảng 8. Mức độ tập trung kinh tế trong các ngành sản xuất tại Việt Nam giai đoạn 2000 – 2006..........................................................................................................................................28 Bảng 9. Các ngành công nghiệp có mức giảm tập trung kinh tế theo CR4 và HHI lớn nhất giai đoạn 2000 – 2006.....................................................................................................................28 Bảng 10. Kết quả tài chính của một số tổng công ty nhà nước (%) ........................................32 Bảng 11. Tỷ lệ bảo hộ danh nghĩa và hữu hiệu ở Việt Nam, 1997 và 2003 (%) .....................36 3 Cạnh tranh và chính sách cạnh tranh Các cách tiếp cận về cạnh tranh Cạnh tranh mang tính nguyên tử (Atomistic competition) Nếu như các nhà kinh tế học cổ điển như Adam Smith hay David Ricardo nhìn nhận cạnh tranh là một quá trình thì theo trường phái kinh tế học tân cổ điển với các đại diện như Cournot, Edgeworth, Clark, và Knight cạnh tranh được xem như một trạng thái. Thị trường được phân tích ở trạng thái cân bằng từ giả định cạnh tranh hoàn hảo và phụ thuộc vào các lực cầu và cấu trúc giá thành. Cạnh tranh hoàn hảo dẫn tới hiệu quả Pareto và cân bằng tổng thể trong toàn bộ hệ thống nền kinh tế. Các giả định cơ bản của trường phái này là: (a) Hiệu quả kinh tế theo quy mô bị loại trừ khi sản lượng nhỏ hơn một mức nhất định (ví dụ các doanh nghiệp hoạt động có quy mô tối thiểu hóa chi phí nhỏ đến mức không thể tác động đến giá) (b) Không có các tác động ngoại biên đến sản xuất hoặc tiêu dùng. Tuy nhiên, trên thực tế hiếm khi các giả định trên được đảm bảo và do đó, kết luận của trường phái này cần phải được xem xét đánh giá lại. Chẳng hạn, theo kinh tế học trường phái Keynes, quá trình phi cân bằng (disequilibrium process) có thể sẽ không đưa nền kinh tế tới trạng thái cân bằng tổng thể. Từ lập luận này đã hình thành nên lý thuyết về cái tốt thứ nhì (second best theory) theo đó nếu như trong một khu vực của nền kinh tế không có cạnh tranh hoàn hảo thì nếu đưa một khu vực khác tới trạng thái cạnh tranh hoàn hảo cũng chưa hẳn sẽ làm cho nền kinh tế xét ở góc độ tổng thể trở nên tốt đẹp hơn (Lipsey và Lancaster 1956). Cạnh tranh khả thi (Workable competition) Cách tiếp cận cạnh tranh khả thi hàm ý rằng mức độ cạnh tranh trong một ngành nên được xem xét theo khía cạnh kết quả hoạt động hơn là theo cấu trúc thị trường. Theo đó, nền kinh tế chưa từng bao giờ, và không thể có một trạng thái cạnh tranh hoàn hảo. Một số tính chất của hoạt động kinh tế trong thế giới thực, đặc biệt là tính phi chắc chắn, thiếu thông tin và sự linh hoạt trong đầu tư – mà theo lý thuyết cạnh tranh hoàn hảo được giả định là không tồn tại – lại đóng vai trò rất quan trọng. Clark (1940) đã phát triển lý luận về cái tốt thứ nhì với lập luận rằng khi thiếu vắng một hoặc nhiều hơn các điều kiện cho cạnh tranh hoàn hảo thì không nhất thiết phải đạt được các điều kiện khác. Hơn nữa, ít nhất trong hai trường hợp cạnh tranh hoàn hảo không phải là điều lý tưởng: (i) 4