zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Xã Hội

» Xã hội học

Chính sách công ở Việt Nam: Thành tựu và một số vấn đề đặt ra

Chia sẻ: ViDili2711 ViDili2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Báo xấu

40
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết tập trung phân tích, đánh giá những thành tựu và tồn tại, thách thức có tính cấp bách đã và đang đặt ra của chính sách công cả trên phương diện khoa học và thực tiễn vận hành của nó ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chính sách công ở Việt Nam: Thành tựu và một số vấn đề đặt ra

Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật CHÍNH SÁCH CÔNG Ở VIỆT NAM: THÀNH TỰU VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA Bùi Nghĩa*, Nguyễn Thị Hoa**, Nguyễn Hữu Hoàng*** TÓM TẮT Bài viết tập trung phân tích, đánh giá những thành tựu và tồn tại, thách thức có tính cấp bách đã và đang đặt ra của chính sách công cả trên phương diện khoa học và thực tiễn vận hành của nó ở Việt Nam. Trên cơ sở đó, bài viết đề xuất một số định hướng để tiếp tục phát triển ngành khoa học chính sách công đầy tiềm năng, phát huy vai trò to lớn của nó trong quá trình quản lý, kiến tạo phát triển quốc gia, địa phương. Từ khóa: Chính sách công, thành tựu, Việt Nam, vấn đề cấp bách. PUBLIC POLICY IN VIETNAM: ACHIEVEMENTS AND SOME ISSUES PUT IN THE DEVELOPMENT ORIENTATION FOR THE NEXT TIME Abstract: This paper focus on anylizing, appreciatiing the basic echievements and threats also some problems in the past and now of the public policy that are both science aspect and the its reality movement in Vietnam. From that, the paper gives some solutions to encourage the empowerful this science and the role of this in the management proccess and creates the development of the nation, local authorities. Key words: Public policy, achievement, Vietnam, urgency problems. 1. LƯỢC SỬ CHÍNH SÁCH CÔNG, chính sách công đã có lịch sử tương đối sáng tỏ. KHOA HỌC CHÍNH SÁCH CÔNG VIỆT Các nhà nghiên cứu và nhiều tài liệu trên NAM thế giới đều thống nhất cho rằng, chính sách Theo dòng chảy lịch sử, sự xuất hiện của công được nhìn nhận với tư cách là ngành khoa chính sách công với tư cách là công cụ, phương học sau thế chiến thứ II (1945). Khi ấy, ngành thức hoạt động phục vụ giới chính trị giải quyết khoa học này mới ở giai đoạn “pre-paradigamic các vấn đề của quốc gia đã xuất hiện cùng với science”1 (“phôi thai”, “bất định”) và phát nền dân chủ Hi Lạp. Ở góc độ khoa học, chính triển mạnh chủ yếu ở Bắc Mỹ và châu Âu với sách công là một ngành khoa học, tuy có tuổi mục tiêu nghiên cứu mối quan hệ giữa nhà đời khá trẻ so với nhiều ngành khoa học khác nước và công dân2. Năm 1951, tác phẩm “The như triết học, chính trị học, xã hội học,… song Policy Orientation, the policy science: Recent * TS. Giảng viên Học viện Chính trị khu vực II, ** ThS. Giảng viên Học viện Chính trị khu vực II, *** TS. Giảng viên trường Đại học Thủ Dầu Một 1 Vũ Cao Đàm (2011), Giáo trình Khoa học chính sách, Nxb. Đại học quốc gia Hà Nội, HN, tr.11. 2 Nguyễn Hữu Hải (2014), Chính sách công - Những vấn đề cơ bản, Nxb. CTQG-ST, HN, tr.7 92
Chính sách công ở Việt Nam... Development in scope and method”1 của Daniel dựng và giữ nước hơn 4000 năm2, chính sách Lerner và Harold D. Lasswell được xuất bản đã công với tên gọi, trình độ nhận thức và phát triển đánh dấu bước trưởng 1thành mới khi khoa học có khác nhau, dù được sử dụng như đối sách, củ Daniel Lerner và Harold D. Lasswell được xuất bản đã đánh dấu bước trưở chính sách chính thức tách khỏi nhiều ngành công cụ, phương thức khách nhau để thực hiện thành mới khi khoa học chính sách chính thức tách khỏi nhiều ngành khoa học khác như chính khoa học kháctrị,như chínhcông, hành chính trị,tâm hành chính lí học, luật học, xã hội họ sự nghiệp công, ở thành trị quốc, ngành khoaphát triển học thực thụxã hội hay trở thành 2 Ở Việt Nam, cùng với tâm lí học, luật học, xã hội học,… trở thànhdòng chảy lịch sử dựng và giữ nước hơn 4000 năm ngành khoa học ứng dụng đều , chính sách cócông lịch sử của mình với tên gọi, trình độ ận thức và phát triển có khác nhau, dù được sử dụng như đối sách, công ngành khoa học thực thụ. qua 02 giai đoạn chính với 04 nấc thang phát triển cụ, phương thức khách nhau để thực hiện sự nghiệp trị ốc, phát triển xã hội hay trở thành Ở Việt Nam, cùng ngành khoa họcvới dòngđềuchảy ứng dụng có lịchlịch sử của cụ thể sử mình qua được 02 giai đoạnmô tả với chính bằng sơ đồ 04 nấc sau. thang phát triển cụ thể được mô tả bằng sơ đồ sau. Xây dựng chế độ mới, cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và thực hiện đồng bộ công cuộc Đổi mới Phong kiến, thuộc địa Bắc thuộc Những năm 70 thế kỷ XX Thượng cổ 207 TCN 939 1858 1945 1975 1986 GIAI ĐOẠN 2: Chính sách công GIAI ĐOẠN 1: Chính sách công tồn tại với tư cách là hoạt vừa tồn tại với tư cách (1). hoạt động thực tiễn, công cụ thực hiện mục tiêu chính trị động thực tiễn, công cụ thực (đến khoảng những năm 70 thế kỷ XX) hiện mục tiêu chính trị vừa (2). ngành khoa học non trẻ (từ sau những năm 70 của thế kỷ XX đến nay) Biểu đồ: Lược Biểu sử chính đồ: Lược sử chínhsách côngở Việt sách công ở Việt NamNam từ thờitừ kỳthời thượngkỳcổthượng đến nay cổ đến nay (Nguồn: Nghiên cứu của tác giả) (Nguồn: Nghiên cứu của tác giả) Nhìn tổng thể, lịch sử chính sách công nước ta có thể khái quát ở hai giai đoạn sau: Nhìn tổng thể, lịch1:sử Giai đoạn Đâychính là thời sách kỳ công ập quốc” từ chấtmà sửphác, sách chưa rànhđạirẽ“thượng gọi là thời “chưacổthể chỉ mặt đặt nước ta có thểkéo khái quát dài từ nhà ở haiđầu nước giaitiênđoạn sau:(2879 - 258tên” Văn Lang TCN),và Âu tường Lạc (257tận- 207bước TCN) đầu của nướcđược ta hình thành, đế ững năm 70 của thế kỷ XX (khi nhà nước phong kiến tập quyền cuối cùng tron ịch sử Giai đoạn 1: Đây là thời kỳ “khai thiên lập phát triển, được ứng dụng trên thực tế phục vụ sụp đổ, cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo thắ ợi, lập quốc” mà sử rasách gọi Việt nhà nước là thời Nam Dânđại chủ“thượng cộng hoàcổ”(năm 1945),côngtiếp việc tục sự trị quốc, nghiệp kháng anchiến, dânkiế và xây ốc, dựng chế độ kéo dài từ nhàxâynước đầu Việt dựng nước tiênNam VănthốLangất). (2879 - mới. Điều này biểu hiện ở chính sách, cách thức Trong giai đoạn này, nhận thức về chính sách công (theo cách gọi ngày nay) của ông cha từ 258 TCN), Âu Lạc (257 - 207 TCN) của nước ta xây dựng tổ chức bộ máy chính quyền thời kỳ sơ chất phác, chưa rành rẽ “chưa thể chỉ ặt đặ và tường tận bước đầu được hình thành, phát đến những năm 70được triển, củaứng thếdụng kỷ XX (khitếnhà trên thực phụcnước vụ công việc khaitrị vàốc,bảo an dânvệvàbờxâycõi củachếnhà dựng độ nướcới. Văn Lang, phong kiến tậpĐiềuquyền này biểucuối hiệ ởcùng trongcáchlịch chính sách, thứcsửxây dựngÂu Lạc;bộqua tổ chức máycácchínhgiai quyềnthoại từsơnhững thời kỳ khai câu chuyện và bảo vệ bờ cõi của nhà nước Văn Lang, Âu Lạc; qua các giai thoại từ ững câu chuyện truyề sụp đổ, cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân do truyền thuyết như vua Hùng thứ 6 dụng chính Đảng Cộng sản 1 Việt Nam lãnh đạo thắng lợi, lập sách chiêu hiền đãi sĩ tìm nhân tài đánh giặc Ân Trong tác phẩm “The Policy Orientation, the policy science: Recent Development in scope and method” ra nhà nước Việt (DanielNam Lerner,Dân H.D. chủ cộng Lasswell, hoà 1951) (năm đã chỉ (truyền ra 03 đặc trưng thuyết của khoa Thánh học chính Gióng), sách bấy giờ là: (i).chính đị sách bảo vệ hướng vấn đề cần giải quyết, (ii). đa ngành; (iii). quy chuẩn giá trị và phương pháp nghiên cứu chủ yế 1945), tiếp tục sự nghiệp của ngành khoa học nàykháng - “phương chiến, kiến pháp xem chủ xét những gì nhà quyền nước thực quốc giaxãtừ sự làm cho hộ xa, chủ động (qua câu 2 Theo Việt Nam sử lượ (Trần Trọng Kim, 2005:17), lịch sử nước ta tính từ thời họ Hồng Bàng gắn với quốc, xây dựngnhà nước nước VănViệtLangNam (2879 thống - 258 TCN)nhất). chuyện đến nay đã hơn 4000 năm. Thục Phán An Dương Vương xây thành Trong giai đoạn này, nhận thức về chính Cổ Loa3),… Đồng thời, “chính 93sách” bấy giờ sách công (theo cách gọi ngày nay) của ông cha còn được biểu hiện là các kế sách, sách lược trị 1 Trong tác phẩm “The Policy Orientation, the policy science: Recent Development in scope and method” (Daniel Lerner, H.D. Lasswell, 1951) đã chỉ ra 03 đặc trưng của khoa học chính sách bấy giờ là: (i). định hướng vấn đề cần giải quyết, (ii). đa ngành; (iii). quy chuẩn giá trị và phương pháp nghiên cứu chủ yếu của ngành khoa học này - “phương pháp xem xét những gì nhà nước thực sự làm cho xã hội”. 2 Theo Việt Nam sử lược (Trần Trọng Kim, 2005:17), lịch sử nước ta tính từ thời họ Hồng Bàng gắn với nhà nước Văn Lang (2879 - 258 TCN) đến nay đã hơn 4000 năm. 3 Sách viết có đoạn: “Hùng Vương thứ 8 có đám giặc gọi là giặc Ân, hùng mạnh lắm, không ai đánh nổi. Vua mới sai sứ đi rao trong nước để tìm người tài giỏi ra đánh giặc giúp nước” (Theo Trần Trọng Kim, 2005:20). 93
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật quốc an dân của lãnh tụ, anh hùng, hào kiệt khởi sách xã hội” xuất hiện trong văn kiện, làm tiêu xướng phong trào khởi nghĩa đánh giặc phương đề cho một phần riêng biệt. Sự kiện này đánh Bắc thời kỳ Bắc thuộc, của các bậc minh quân dấu nấc thang mới trong nhận thức của Đảng ở các triều đại phong kiến Việt Nam như Tiền và Nhà nước về vị trí, vai trò cấp thiết chính Lý, Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hậu Lê, sách công, nghiên cứu chính sách công và cũng Nguyễn,… Đặc biệt, đến đầu thế kỷ XX, đó là là thời điểm đánh dấu thời kỳ “khởi động” cho đường hướng, cách thức xây dựng, giác ngộ, tập sự phát triển sôi động, mạnh mẽ của khoa học hợp và tổ chức lực lượng toàn dân thực hiện cuộc chính sách công ở nước ta cho những giai đoạn cách mạng vô sản do Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp theo2. lãnh đạo để đánh Pháp, đuổi Nhật, xoá bỏ chế 2. THÀNH TỰU TRONG NGHIÊN CỨU VÀ độ phong kiến, giành quyền độc lập, tự chủ, xây VẬN HÀNH CHÍNH SÁCH CÔNG Ở VIỆT dựng chế độ mới. Các chính sách ấy được biểu NAM HƠN 30 NĂM QUA hiện đầy đủ, trọn vẹn trong Cương lĩnh chính 2.1. Thành tựu về mặt khoa học và trị đầu tiên 2/1930, Luận cương tháng 10/1930, học thuật đường lối kháng chiến kiến quốc, Tuyên ngôn Để công nhận một lĩnh vực nghiên cứu độc lập năm 1945, Hiến pháp năm 1946, Hiến trở thành ngành khoa học phải dựa trên 03 trụ pháp năm 19591,... cột then chốt: (1). Đối tượng nghiên cứu, (2). Giai đoạn 2: Đây là thời kỳ phát triển song Hệ thống lý luận khoa học và (3). Phương pháp hành giữa thực tiễn vận động của chính sách nghiên cứu có tính điển hình. Do vậy, khoa học công và mầm móng về nền khoa học chính sách chính sách công cũng được xem xét, đánh giá công đã bắt đầu xuất hiện. Khoa học chính sách trên 3 trụ cột ấy: công của nước ta đi muộn hơn thế giới khoảng a) Về đối tượng nghiên cứu 20 năm, đồng thời, được đánh dấu trở thành Lịch sử khoa học chính sách công trên thế ngành khoa học “phôi thai” khoảng những năm giới và ở Việt Nam không quá dài. Tuy vậy, đối 70 của thế kỷ XX. Khi ấy, các khái niệm như tượng của ngành khoa học này cũng dần được “phúc lợi xí nghiệp”, “an toàn xã hội”, “bảo đảm phác lộ và khẳng định một cách thống nhất, qua xã hội”,… xuất hiện ngày càng nhiều trong công đó dần khẳng định được tính “tự chủ” trong chúng, thông qua một số bài thông tin khoa học nghiên cứu so với các ngành khoa học khác có xã hội, sách dịch,… đã thúc đẩy sự quan tâm của liên quan như chính trị học, xã hội học, triết học giới nghiên cứu. Đặc biệt, tại Đại hội Đảng lần hay quản lý công,… thứ VI (12/1986), lần đầu tiên thuật ngữ “chính Ở bình diện chung, giới nghiên cứu đều tán đồng khi cho rằng, đối tượng nghiên cứu của khoa 1 Trong Chánh cương vắn tắt 1930 của Đảng Cộng học chính sách công là một hệ thống biện pháp sản Việt Nam được xem như Cương lĩnh chính trị được thể chế hoá bởi nhà nước nhằm thực hiện đầu tiên của Đảng do Nguyễn Ái Quốc khởi thảo mục tiêu nào đó trong chiến lược phát triển xã hội3. đã nhắc đến chính sách xuyên suốt - sợi chỉ đỏ của cách mạng Việt Nam “chủ trương làm tư sản dân Tiếp thu quan điểm chung của thế giới, ở quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã Việt Nam, gần nửa thế kỷ nghiên cứu về ngành hội cộng sản”, ghi rõ có 3 chính sách trên phương diện xã hội, 4 chính sách phương diện chính trị và 2 Tham khảo bài giảng: “Chính sách xã hội” (Bùi 6 chính sách trên phương diện kinh tế. Quyết sách, Thế Cường, 2018). chính sách, chiến thuật và thắng lợi của cách mạng 3 Điểm qua quan điểm về chính sách công của các Việt Nam (1930 - đến năm 70 của thế kỷ XX) suy học giả hàng đầu và tiên phong về chính sách cho cùng là hiện thực hoá “sợi chỉ đỏ xuyên suốt” công trên thế giới như: Thomas Dye (1972), James của cách mạng Việt Nam được nêu trong Cương Anderson (1984), William N.Dunm, Peter Aucoin, lĩnh (theo Vũ Như Khôi, 2010:26) B. Guy Peter,… 94
Chính sách công ở Việt Nam... khoa học này, một mặt các học giả thống nhất - Cấu trúc và phương thức, nguyên tắc vận cho rằng đối tượng nghiên cứu ngành khoa học hành của chính sách công. này chính là hệ thống quyết định của Nhà nước - Chu trình chính sách công. ban hành, gồm mục tiêu và giải pháp chính - Môi trường và các yếu tố tác động của sách nhằm giải quyết các vấn đề của đời sống chính sách công. xã hội, hướng đến thúc đẩy xã hội phát triển, - Phân tích chính sách công. thịnh vượng. Mặc khác, nhiều chuyên gia cũng Hay một vài vấn đề chuyên biệt, có liên có căn cứ khi cho rằng đối tượng nghiên cứu quan như thể chế chính sách công, kiến tạo xã khoa học chính sách công ở nước ta rộng hơn hội của chính sách công, chính sách công và so với đối tượng nghiên cứu ở bình diện chung, chính trị, chính sách công và xã hội học, năng bởi lẽ, chúng ta quan niệm rằng, chính sách lực chính sách công hay mạng lưới phân tích công không chỉ là sản phẩm chính trị của nhà chính sách công,… nước mà hơn nữa có thể là “của các chủ thể Nhóm 2: Những phân tích, đánh giá chính chính trị có thẩm quyền”1. Quan điểm này dễ sách công chuyên ngành dàng bắt gặp trong các quyển giáo trình tài liệu Ở Việt Nam, gần 10 năm trở lại đây, việc chuyên khảo về chính sách công có tính “gối ứng dụng tri thức chung của khoa học chính sách đầu giường” ở nhiều cơ sở đào tạo có truyền công vào nghiên cứu chính sách công ở nhiều thống đi đầu trong nghiên cứu, đào tạo khoa chuyên ngành, lĩnh vực cụ thể ngày càng phổ học chính sách công như Học viện Hành chính biến. Điều này không chỉ phản ánh thông qua quốc gia, Học viện Khoa học xã hội (Viện Hàn luận án, luận văn của học viên chuyên ngành, lâm khoa học xã hội Việt Nam), Đại học Khoa hệ thống bài báo khoa học, kỷ yếu hội thảo, xuất học xã hội và Nhân văn, Học viện Chính sách bản sách,… mà còn thể hiện ở việc phân chia các và Phát triển,… Nhận thức chưa thống nhất này lĩnh vực nghiên cứu thực tiễn chính sách công đang dẫn đến sự tranh luận khoa học rất sôi nổi, chuyên ngành như chính sách xã hội (chính sách cần thiết trên các diễn đàn về chính sách công giáo dục - đào tạo, chính sách lao động - việc tại Việt Nam hiện nay. làm, chính sách đối với người có công, chính Từ việc xác định thống nhất đối tượng sách bảo hiễm xã hội,…), chính sách kinh tế, nghiên cứu của khoa học chính sách công, các chính sách văn hoá, chính sách môi trường, nhà nghiên cứu ở nước ta đã tạm phân chia các chính sách khoa học công nghệ, thậm chí là sự lĩnh vực, khu biệt các nội dung nghiên cứu của khởi xướng cho ngành khoa học mới gắn kết ngành khoa học này ở các nhóm sau: giữa xã hội học và khoa học chính sách công Nhóm 1: Những vấn đề lý luận chung về ở Việt Nam - “xã hội học chính sách công”… khoa học chính sách công. Trong nhóm này, các Đây được xem là nỗ lực lớn của giới nghiên cứu nội dung được nghiên cứu ở mức độ sơ lược hay chính sách công ở Việt Nam. chuyên sâu tuỳ theo cách tiếp cận của các nhà b) Hệ thống lý luận khoa học nghiên cứu. Tuy vậy, vẫn có điểm chung là: Ngành khoa học nào cũng cần trang bị cho - Vai trò của chính sách với tư cách là công mình hệ thống lý luận khoa học tiếp cận (khái cụ lãnh đạo, quản lý công đối với phát triển xã hội. niệm, định nghĩa, phạm trù, lý thuyết, mô hình - Nội hàm của chính sách công (hoặc có nghiên cứu,…). Dù có mối quan hệ gần gũi với thể xem xét trong tương quan với chính sách tư). nhiều ngành khoa học khác, song hiện nay, khoa học chính sách công ở thế giới và Việt Nam vẫn 1 Trần Văn Huấn, Nguyễn Hữu Hoàng (2018), Khoa đang từng bước hoàn thiện hệ thống lí thuyết học lãnh đạo: Hỏi và đáp, Nxb. Đại học quốc gia riêng cho mình. Hệ thống lý thuyết phổ quát của TP. Hồ Chí Minh, TP. Hồ Chí Minh, tr. 212. 95
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật ngành khoa học này có thể kể đến như “chính là: Lý thuyết đại diện (representational theory, sách công”, “chu trình chính sách công”, “cấu lý thuyết tái hiện, tượng trưng, điển hình) của trúc chính sách công”, các tri thức về đặc điểm Wilensky và Lebeaux (1965), Lý thuyết giải (bản chất), vai trò, nguyên tắc, phân loại,… thích/ hay phân tích (explanatory or analytical Ở Việt Nam, thời gian gần đây, nhiều nhà theory) của Anne Schneider và Hellen Ingram nghiên cứu đã nỗ lực để kế thừa và phát kiến (1993) và Lý thuyết chuẩn tắc (normative nhằm làm rõ các vấn đề thuộc về hệ thống lí theory, lý thuyết chuẩn mực, quy chuẩn, quy thuyết của chính sách công gắn với thực tiễn của phạm) Taylor - Gooby và Dale (1981). Các mô đời sống chính sách tại Việt Nam. Chẳng hạn, hình về chính sách công có thể nhắc đến như luận bàn về nội hàm từ “công” trong chính sách mô hình công về chính sách xã hội của Richard công từ thực tiễn Việt Nam, vai trò lãnh đạo Titmuss (nhà nghiên cứu quản trị xã hội người của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với chu trình Anh)1 hay Mô hình chức năng về chính sách xã chính sách công, chủ thể chính sách công ở Việt hội, Mô hình chính sách xã hội phát triển, mô Nam hiện nay, so sánh chu trình chính sách và hình giới tinh hoa, mô hình định chế, mô hình quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật duy lí, mô hình tiệm tiến, mô hình lựa chọn hiện hành ở nước ta, tính “xã hội” trong chính công, mô hình lí thuyết trò chơi,…2. sách công, “đạo đức” của chính sách công, Mặc dù vậy, theo tác giả, sự “thiếu” ở đây “tham nhũng” chính sách công ở Việt Nam,… vừa hiểu là thiếu vắng các công trình nghiên Các kết quả nghiên cứu này không những làm cứu cũng như sự ít quan tâm (nếu không nói là phong phú, sâu sắc tri thức phổ quát về khoa ít, hoặc không đề cập, bàn luận hoặc vận dụng học chính sách công nói chung mà còn gián trong thực tiễn vận hành chính sách công) về tiếp khẳng định sự vươn lên khẳng định vị thế, vấn đề này. đóng góp của ngành khoa học chính sách công c) Phương pháp nghiên cứu chính sách ở Việt Nam. Ở mỗi ngành khoa học, phương pháp Tuy vậy, hệ thống lí luận khoa học chính nghiên cứu rất quan trọng, là cách thức để đạt sách công Việt Nam cũng như trên thế giới đang mục tiêu trong nghiên cứu và khám phát đối đứng trước thách thức: (1) thiếu hệ thống lý tượng, lĩnh vực nghiên cứu của mình. Chính thuyết tiếp cận chính sách công, (2). thiếu mô sách công ra đời trong bối cảnh các phương hình nghiên cứu chính về sách công. Ngoài các khái niệm, định nghĩa, phạm trù như đã trình 1 Tham khảo: Lê Ngọc Hùng (2016), Khoa học chính bày ở trên, sự thiếu vắng hai yếu tố vừa kể có sách xã hội và thực tiễn Việt Nam, bài đăng trên thể xem là thách thức rất lớn trong nghiên cứu Tạp chí Cộng sản online, truy cập: về khoa học chính sách công ở Việt Nam. Bởi h t t p : / / w w w. t a p c h i c o n g s a n . o rg . v n / H o m e / lẽ, một ngành khoa học không có hệ thống lí Nghiencuu-Traodoi/2016/38808/Khoa-hoc-chinh- sach-xa-hoi-va-thuc-tien-Viet-Nam.aspx thuyết đặc thù, mô hình nghiên cứu tiêu biểu,… - Lê Ngọc Hùng (2017), Khoa học chính sách xã thì hoặc không thể có căn cứ thuyết phục luận hội: Mô hình tiếp cận lý thuyết và thực tiễn Việt giải các hiện tượng, vấn đề của ngành khoa học Nam, bài đăng trên Tạp chí lý luận chính trị online, mình hoặc không thể trừu tượng hoặc khái quát truy cập: hoá một cách có hệ thống các vấn đề thực tiễn http://lyluanchinhtri.vn/home/index.php/nguyen- cuu-ly-luan/item/1855-khoa-hoc-chinh-sach-xa- phong phú, mênh mông mà ngành khoa học hoi-mo-hinh-tiep-can-ly-thuyet-va-thuc-tien-viet- mình đang hướng đến. Hiện nay, về phương nam.html diện tiếp cận lý thuyết chính sách công (và chính 2 Bùi Thế Cường (2017), Bài giảng: Các mô hình sách xã hội), thế giới có 03 lý thuyết phổ quát chính sách công, ngày 23/7/2017 tại Học viện Khoa học xã hội. 96
Chính sách công ở Việt Nam... pháp nghiên cứu thực nghiệm của nhiều ngành gia tăng độ thuyết phục, thực chứng đối với khoa học khác có bước phát triển mạnh mẽ (tạm đọc giả. Tuy vậy, vừa qua, nhiều luận án tiến sĩ gọi là thời kỳ “hậu nghiệm”) và có nhiều công chính sách công, công trình khoa học về chính cụ hơn giúp chúng ta có thể lượng hoá, hoặc sách cấp tỉnh, bộ, đề tài nhà nước, dự án nghiên thực chứng các thông tin thu thập trong quá cứu lớn đã dần ứng dụng, sử dụng có hiệu quả trình nghiên cứu, giúp gia tăng độ chính xác, phương pháp mới, công cụ hiện đại trong thu tin cậy của kết quả nghiên cứu. Vì vậy, khoa thập, phân tích dữ liệu nghiên cứu. Cuộc cách học chính sách công đã có cơ hội lĩnh hội, mạng công nghiệp lần thứ 4 tạo ra “big data”, kế thừa và đúc kết phương pháp nghiên cứu “big science”,… và trước đòi hỏi mới của thực cho ngành khoa học của chính mình. Hiện tiễn xã hội, phản biện xã hội ngày càng cao, nay, quan điểm của các nhà khoa học đều giới nghiên cứu và nhà chức trách nhất thiết cho rằng, chính sách công sử dụng phương phải đổi mới toàn diện, trong đó có việc cách pháp nghiên cứu khoa học liên ngành thậm tân phương pháp, công cụ nghiên cứu. chí là xuyên ngành (bởi trước hết nó là ngành d) Ngoài ra, hệ thống tư liệu, tài liệu viết, khoa học liên ngành cao), có kế thừa ưu điểm dịch thuật và nỗ lực công bố, giảng dạy của các phương pháp nghiên cứu “khoa học Việc nghiên cứu, cho ra đời nhiều sản phẩm hậu nghiệm” ở các ngành khác như phương khoa học có giá trị về chính sách công của nước pháp thực nghiệm xã hội (điều tra xã hội ta thời gian qua đã giúp cải biến đáng kể nhận học, quan sát, phỏng vấn sâu,…), phương thức xã hội, phục vụ trực tiếp sự nghiệp đổi mới pháp diễn ngôn - phương pháp nghiên cứu của quốc gia. Những thành tựu này có thể hiện ngôn ngữ học, phương pháp kiến tạo, phương đánh giá trên các khía cạnh như: pháp định lượng, phương pháp định tính,…. Một là, công tác đào tạo nguồn lực chính Với thành tựu khoa học công nghệ, nhất là sách công ở Việt Nam ngày càng được quan công nghệ máy tính, thống kê học,… khoa tâm mở rộng, đáp ứng nhu cầu xã hội ngày học chính sách đã dần được trang bị, tiếp cận càng tăng. Qua khảo sát một số cơ sở đào và chiếm lĩnh các công cụ thu thập thông tin tạo, kết quả cho thấy nhiều cơ sở đào tạo hiện đại như công cụ SPSS, công cụ phân tích đã được cấp, mở mã ngành đào tạo đại học, tiên lượng R - Mardown và một số phần mềm cao học, nghiên cứu sinh về chính sách công chuyên dụng khác,… như Học viện Hành chính quốc gia (đại học Ở Việt Nam, khoa học chính sách công quản lý nhà nước, chuyên ngành chính sách ở nước ta nhìn chung chưa vận dụng tích cực, công), Học viện Báo chí và Tuyên truyền phổ biến các phương pháp nghiên cứu và công (đại học chính trị chuyên ngành chính sách cụ thu thập thông tin hiện đại vừa kể trên. công), Đại học quốc gia Hà Nội, Thành phố Thẳng thắng thừa nhận, phần đa các công trình Hồ Chí Minh, Đại học Fulbright Việt Nam nghiên cứu khoa học chuyên ngành chính sách (thạc sĩ chính sách công chuyên ngành phân công chủ yếu sử dụng phương pháp nghiên cứu tích chính sách và chuyên ngành lãnh đạo và định tính với công cụ thu thập thông tin truyền quản lý), Học viện Chính sách và Phát triển, thống như đọc tài liệu, phân tích, so sánh, diễn Đại học Kinh tế (thạc sĩ chính sách công và dịch, quy nạp,… (tác giả không có ý đánh giá, phát triển), Đại học Bách khoa,... Đặc biệt, phê bình hay chỉ trích vịệc sử dụng các phương nhiều cơ sở đào tạo của Đảng đã từng bước pháp này), đồng thời, rất hạn chế hay dè dặt lồng ghép một số môn, chuyên đề, kiến thức sử dụng phương pháp nghiên cứu mới, công và kỹ năng về chính sách công nhằm đào tạo cụ mới để lượng hoá các kết quả nghiên cứu, lý luận chính trị trung, cao cấp cho cán bộ, 97
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật đảng viên, cán bộ chiến lược trong hệ thống 2.2. Thành tựu về việc vận hành chính chính trị....1. Từ đây, đội ngũ các nhà khoa học, sách như công cụ cơ bản trong lãnh đạo, chuyên gia và nhà hoạt động thực tiễn trong lĩnh quản lý quốc gia, địa phương vực chính sách công tiếp tục sự nghiệp nghiên Lịch sử chính sách công của nước ta trải cứu, giảng dạy tại các cơ sở đào tạo; trong các dài theo lịch sử đất nước. Đóng góp của khoa cơ quan tham mưu chính sách, cơ quan quản lý học chính sách công chính ở biểu hiện ở tính nhà nước các cấp,... Hoạt động của họ đã góp hiệu quả, hiệu lực trong quá trình vận hành, dẫn phần đưa tri thức khoa học chính sách công vào dắt sự phát triển của xã hội bằng hệ thống chính thực tiễn lãnh đạo, quản lý và hoạch định chính sách quốc gia, địa phương. Thành tựu của khoa sách công các cấp một cách có hiệu quả, khoa học chính sách công ở giác độ thực tiễn suy cho học hơn. cùng là sự chuyển biến về “chất” của diện mạo Hai là, so với khoảng 10 năm trước, tài liệu đất nước. Bài viết chỉ đánh giá thành tựu này được nghiên cứu, chuyển dịch, công trình nghiên trong hơn 30 năm trở lại đây khi khoa học chính cứu dạng đề tài khoa học các cấp, bài báo khoa sách công không chỉ cho thấy sự trưởng thành học,… về lĩnh vực chính sách công, ứng dụng tri vượt bậc về mặt nhận thức luận, khoa học mà thức chính sách công,… ngày càng phong phú, còn đóng góp đáng kể cho công cuộc đổi mới sâu sắc với nhiều tác giả uy tín, tên tuổi2. toàn diện và hội nhập quốc tế của đất nước. Trước hết, khoa học chính sách công giúp 1 Tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, trong trang bị tri thức trong việc xây dựng hệ thống chương trình Cao cấp Lý luận chính trị có chuyên chính sách quốc gia (cả về số lượng và cải tiến đề Chính sách công (thuộc môn Khoa học lãnh về chất lượng)3. Về số lượng: Sau 30 năm đổi đạo), Chính sách xã hội (thuộc môn Xã hội học trong lãnh đạo, quản lý). Ngoài ra, một số chuyên mới, nước ta đã ba lần sửa đổi và ban hành Hiến đề về bồi dưỡng dự nguồn cán bộ lãnh đạo, quản pháp, ban hành số lượng chính sách, pháp lệnh lý/ cập nhật kiến thức đối tượng 3 cấp tỉnh, chuyên gấp 8 lần so với 41 năm trước đó (từ 2/9/1945 đề bồi dượng dự nguồn cán bộ quy hoạch Ban đến 30/2/1986, nước ta ban hành 63 luật, pháp Chấp hành Trung ương Đảng,… đều đề cập đến lệnh; từ ngày 01/1/1987 đến ngày 30/12/2013, chính sách công trong thực tiễn lãnh đạo, quản lý. 2 Minh chứng cho sự nỗ lực này như sau: Viện Chính nước ta đã ban hành được 483 luật, pháp lệnh). trị học (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) Trong 10 năm gần đây (từ tháng 5/2005 đến dịch thành công Quyển “Lựa chọn công - một cách tháng 6/2015), Quốc hội đã thông qua 238 luật tiếp cận nghiên cứu chính sách công” (2006), sách và pháp lệnh (30 pháp lệnh, 208 luật). Trong đó tham khảo “Chính sách công” của Học viện Chính sách và Phát triển (2014), giáo trình “Khoa học chính gồm 40 chính sách chính trị như về quyền con sách” (2011) của Vũ Cao Đàm (Đại học Khoa học người, quyền công dân,…; 66 chính sách trong xã hội và Nhân văn), giáo trình “Đại cương về chính lĩnh vực kinh tế; 74 chính sách trong lĩnh vực sách công” (2014) của Học viện Hành chính quốc giáo dục - đào tạo, khoa học công nghệ, y tế, thể gia, sách dịch “Lựa chọn công - lược khảo” (2017) thao, du lịch, dân tộc tôn giáo, dân số gia đình...; của dịch giả Phạm Nguyên Trường, tài liệu “Kỹ năng phân tích và hoạch định chính sách” (2011) theo 42 chính sách trong lĩnh vực pháp luật về an yêu cầu của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội do Trường ninh, quốc phòng, trật tự an toàn xã hội,… Đặc ĐHKHXH và NV thực hiện, sách “Chính sách công biệt, nhiệm kỳ khóa XIII, Quốc hội đã thông qua – Những vấn đề cơ bản” (2014) của Nguyễn Hữu Hải, sách “Tổng quan về chính sách công” (2018) 3 Từ năm 2005, Đảng ta đã có Nghị quyết số 48-NQ/ của Đỗ Phú Hải, sách “Chính sách công – lý luận và TW của Bộ Chính trị về “Chiến lược xây dựng thực tiễn” (2019) của Cao Quốc Hoàng và Nguyễn và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến Đỗ Kiên, sách “Phân tích, đánh giá chính sách công năm 2010, định hướng đến năm 2020”. Với 6 định – Lý luận và thực tiễn” (2019) của Cao Quốc Hoàng hướng lớn, Nghị quyết số 48-NQ/TW đã xác định và Nguyễn Thị Lan Phương,… phải xây dựng toàn diện hệ thống pháp luật. 98
Chính sách công ở Việt Nam... Hiến pháp 2013 và hàng loạt bộ luật để thể chế được phát huy và ngày càng mở rộng. Đại đoàn hóa Hiến pháp 2013 đã tạo cơ sở pháp lý hình kết toàn dân tộc được củng cố và tăng cường. thành và thúc đẩy việc hoàn thiện thể chế kinh tế Công tác xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và định pháp quyền và cả hệ thống chính trị được đẩy ra hàng loạt chính sách tiến bộ, nhân văn và thúc mạnh. Sức mạnh về mọi mặt của đất nước được đẩy sự đổi mới, phát triển thịnh vượng đất nước nâng lên. Quan hệ đối ngoại được mở rộng và trong giai đoạn mới. Về chất lượng: hệ thống ngày càng đi vào chiều sâu. Quan hệ với các chính sách quốc gia được ban hành có nội dung nước láng giềng và các nước trong ASEAN khá phong phú, điều chỉnh các lĩnh vực khác được củng cố. Đã thiết lập quan hệ đối tác chiến nhau của đời sống xã hội, đáp ứng những vấn đề lược, đối tác toàn diện với tất cả các nước lớn, bức xúc của đời sống xã hội, phản ánh đòi hỏi quan trọng trên thế giới. Chủ động, tích cực của thực tiễn cuộc sống, phù hợp với thực tiễn tham gia các công việc chung của cộng đồng của đất nước và tiếp thu có chọn lọc các giá trị quốc tế, các diễn đàn, tổ chức khu vực và quốc tiến bộ của nhân loại. Tổng thể, các chính sách tế, nâng cao vị thế của đất nước3. Thành tựu kể đã ban hành đáp ứng các đòi hỏi của cuộc sống, trên có đóng góp rất quan trọng của khoa học nhất là kịp thời bổ sung, hoàn thiện các chính chính sách công, của công cụ chính sách công sách đã ban hành nhưng không phù hợp với sự trong điều hành, quản lý vĩ mô quốc gia, chính vận động và phát triển của thực tiễn (chẳng hạn, quyền địa phương. trong số 55 chính sách đã được Quốc hội khoá Thứ ba, tri thức khoa học về đánh giá, hoàn XII ban hành có gần một nửa là dùng để sửa đổi thiện chính sách công đã trang bị cho các chủ bổ sung các chính sách hiện hành)1. thể chính sách công trong các cơ quan có thẩm Thứ hai, thông qua vận dụng tri thức về quyền phương pháp, công cụ, quy trình, cách thực thi chính sách công, quá trình thực hiện thức đánh giá và hoàn thiện chính sách, bám sát chính sách quốc gia, địa phương đã đem lại biến đổi và sự vận động của xã hội mới. Việc những thành tựu toàn diện, có tính lịch sử trên đánh giá chính sách thông qua gia tăng phản biện các lĩnh vực đời sống xã hội. Sau hơn 30 năm xã hội, trưng cầu ý kiến, qua hình thức dân chủ đổi mới, Việt Nam đã trở thành nước đang phát (trực tiếp, gián tiếp) cùng với việc sử dụng công triển có thu nhập trung bình; đang đẩy mạnh cụ điều tra dư luận xã hội, khảo sát, kết hợp thực công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc hiện dự án nghiên cứu, điều tra quốc tế về các tế. Kinh tế tăng trưởng khá2, nền kinh tế thị vấn đề chính sách bức thiết,… đã cung cấp cho trường định hướng xã hội chủ nghĩa từng bước các nhà hoạch định chính sách hiện trạng chính hình thành, phát triển. Văn hóa - xã hội có bước sách công ở Việt Nam khá chân thực, khách phát triển, công tác xóa đói giảm nghèo đạt quan, có độ tin cậy và đủ luận chứng để thuyết được những thành tựu quan trọng, sớm đạt được phục cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh chính nhiều chỉ tiêu phát triển thiên niên kỷ của Liên sách, ban hành chính sách mới,… phù hợp với hợp quốc, được quốc tế đánh giá cao; diện mạo biến đổi và nhu cầu, tình hình mới của xã hội4. đất nước và đời sống của nhân dân có nhiều thay đổi. Chính trị - xã hội ổn định; quốc phòng, an ninh được tăng cường. Dân chủ xã hội chủ nghĩa 3 Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. CTQG, HN, tr. 66 1 Trần Ngọc Đường (2015), Nhìn lại những thành 4 Chẳng hạn, chính sách thích ứng cuộc cách mạng tựu của Quốc hội Việt Nam trong 10 năm từ 2005 công nghiệp lần thứ 4, chính sách hoàn thiện hệ đến 2015, tr. 15, trích Hội thảo khoa học “Quốc thống pháp luật, chính sách an sinh xã hội, chính hội Việt Nam: 70 năm hình thành và phát triển” tổ sách giảm nghèo đa chiều, chính sách cải cách bộ chức tại Hà Nội, ngày 08/12/2015. máy nhà nước, chính sách đổi mới mô hình tăng 2 Theo Tổng cục Thống kê Việt Nam: Năm 2019, tốc trường kinh tế, chính sách dân số và phát triển, độ GDP Việt Nam đạt: 7.02%. chính sách quản lý đất đai,… 99
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật 3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẤP BÁCH VÀ ĐỊNH chính sách công phải khai thác và sử dụng hệ dữ HƯỚNG ĐỐI VỚI CHÍNH SÁCH CÔNG Ở liệu khổng lồ “big data” (dữ liệu tính bằng hàng VIỆT NAM THỜI GIAN TỚI chục, thậm chí hàng trăm Petabyte, hàng triệu, 3.1. Bối cảnh và những vấn đề đặt ra tỉ thông tin dạng hình ảnh, con số, bảng biểu,…) Chính sách công nhìn ở góc độ khoa học và bằng các nghiên cứu khổng lồ “big science”, thực tiễn đang tồn tại, vận hành trong môi trường tiến hành trên quy mô rộng, … thì các công cụ, chính sách với nhiều biến đổi nhanh chóng, to software thông thường hiện tại đang tỏ ra kém lớn. Trong đó, các biến đổi này vừa tạo ra thời cơ, hiệu quả. cơ hội song cũng đan cài thách thức: Ba là, nhận thức về vị trí, tầm quan trọng Đối với thực tiễn vận động của chính sách của tri thức khoa học chính sách công và sự cần công ở Việt Nam: thiết của công cụ chính sách công của các chủ Một là, quá trình toàn cầu hoá và hội nhập thể có thẩm quyền cũng như xã hội tuy có cải quốc tế giúp gia tăng sẻ chia tri thức và học hỏi thiện nhưng còn quá đơn giản, thậm chí lệch lạc. về khoa học chính sách công, nhất là các vấn Bên cạnh đó, những thách thức, tồn tại và cả căn đề Việt Nam còn “thiếu” và “yếu”. Tuy nhiên, bệnh trầm kha trong chính sách công ở nước ta quá trình này cũng đặt ra những áp lực lớn trong chưa được khắc phục, có lúc còn trầm trọng như viêc cải cách và đổi mới mạnh mẽ, thực chất về hiện tượng “tư bản thân hữu” trong chính sách tính hiệu lực, hiệu quả trong bản thân hệ thống công, “tham nhũng chính sách”, “nhóm lợi ích chính sách công cũng như việc nghiên cứu (lý trong chính sách”, trách nhiệm giải trình trong thuyết, mô hình, công cụ, phương pháp), cho chính sách công và phản biện chính sách còn đến công bố kết quả nghiên cứu khoa học chính yếu,…1 sách công sao cho bắt kịp, “gần”, hoặc “tiệm Đối với góc độ khoa học chính sách công cận” với chuẩn mực, thông lệ của quốc tế. Bên ở Việt Nam: Việc nghiên cứu và nhận thức về cạnh đó, hội nhập và toàn cầu hoá kéo theo vấn chính sách công dưới giác độ khoa học ở nước ta đề nan giải của chính sách công là sự lệ thuộc mới chỉ tương đối đầy đủ trong khoảng 20 - 30 chính sách, độ “mở”, tính “thích nghi cao” của năm trở lại đây. Hiện nay, khoa học chính sách hệ thống chính sách quốc gia trước thế giới đang công nước nhà vẫn đang đứng trước nhiều thách hỗn độn và khó đoán định như ngày nay. thức với nhiều câu hỏi lớn mang tính định hướng Hai là, sự tác động, chi phối mạnh mẽ của và thúc đẩy nghiên cứu được đặt ra, chẳng hạn: cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (cách Câu hỏi 1: Liệu có chính sách kiểu/ loại nào mạng 4.0) đã đặt ra cho nhân loại và Việt Nam ngoài chính sách công (chính sách nhà nước) và nhiều vấn đề chính sách mới, thậm chí chưa có chính sách tư (chính sách của tư nhân) không? tiền lệ trong lịch sử, đặt ra yêu cầu khoa học Câu hỏi 2: Ai là chủ thể thực sự của chính chính sách công phải nghiên cứu. Có thể kể đến sách công ở Việt Nam hiện nay? Ai là chủ thể là vấn đề về lao động - việc làm (khi thay thế thực sự của quá trình hoạch định chính sách bằng trí tuệ nhân tạo (AI), chiến tranh huỷ diệt công ở nước ta? bằng sức mạnh của AI chống lại loài người, đạo Câu hỏi 3: Cơ chế Đảng thể hiện vai trò đức và truyền thống (hôn nhân giữa người và lãnh đạo của mình đối với chu trình chính sách, AI), thách thức chính trị (AI tranh chức trong hệ đời sống chính sách biểu hiện cụ thể ra sao? thống chính quyền), sự phục thuộc của nhân loại Câu hỏi 4: Nội hàm từ “công” trong chính vào công nghệ, an ninh mạng, chiên tranh mạng, sách công hiểu thế nào là đầy đủ và tận cùng? kinh tế số,.... Ở góc độ đối với khoa học chính sách công, cách mạng 4.0 đặt các nghiên cứu 1 Tham khảo: Đỗ Phú Hải (2018), Tổng quan về chính sách công, Nxb. CTQG-ST, HN, tr. 216. 100
Chính sách công ở Việt Nam... Câu hỏi 5: Đạo đức trong chính sách công nhau,... nhằm giúp hình thành tư duy tổng thể, là gì? toàn diện, bao quát trong lãnh đạo, định hướng Câu hỏi 6: Mô hình và hệ lí thuyết của hệ thống chính sách vĩ mô quốc gia, vùng, địa khoa học chính sách công Việt Nam là gì? phương đồng thời tránh tư duy chính sách kiểu Câu hỏi 7: Phương pháp nghiên cứu đặc cục bộ, địa phương, cát cứ. thù, điển hình của khoa học chính sách công - Tư duy phát triển (kiến tạo phát triển) có hiện nay? vai trò đặc biệt quan trọng trong vai trò lãnh đạo Câu hỏi 8: Quy trình ban hành văn bản quy của Đảng đối với chu trình chính sách công. Nó phạm pháp luật và quy trình chính sách ở nước yêu cầu, nhìn trước, dự đoán triển vọng lạc quan vận hành thế nào? của chính sách trong tương lai để vượt qua các 3.2. Định hướng, giải pháp chủ yếu đối rào cản, khó khăn trong chu trình chính sách nếu với chính sách công nước ta thời gian tới vấp phải (tuy nhiên, tránh lạc quan “tếu”); đồng Thứ nhất, cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư thời, xác định động lực, mục tiêu cuối cùng và duy của các chủ thể có quyền chi phối, tác động cao nhất của mọi chính sách chính là sự phát đến chính sách công triển, thịnh vượng quốc gia và kiến tạo sự phát Đất nước ta đang trong kỷ nguyên “số hóa” triển của xã hội. 4.0 với nhiều thời cơ và thách thức mới đan xen. Thứ hai, hoàn thiện phương thức lãnh đạo Trong bối cảnh như hiện nay, Đảng và Nhà nước của Đảng đối với chu trình chính sách công cần nỗ lực đổi mới quan điểm, tư duy tiếp cận Các phương thức này được ví như sợi dây chính sách quốc gia theo hướng cởi mở, linh hoạt, truyền dẫn của sức mạnh của mọi ý chí, đường kiến tạo và lấy lợi ích nhân dân, quốc gia là trục lối, quyết sách chính trị của Đảng nhờ đó mà xoay chính của phát triển bền vững đất nước, là hiện thực hóa trong chính sách công mà đi đến mục tiêu của chính sách. Điều này đòi hỏi đường đời sống thực tiễn của xã hội. Do vậy, nâng lối, chủ trương, quyết sách chính trị khi đổi mới cao vai trò lãnh đạo của Đảng đối với chính thiết nghĩ phải nên dựa trên sự kết hợp hài hòa của sách công nhất thiết không thể bỏ qua việc xây 04 trụ cột trong “tư duy chính sách”: dựng, củng cố phương thức lãnh đạo của Đảng, - Tư duy khoa học đòi hỏi chủ thể dẫn dắt cụ thể là: chính sách công phải coi trọng chân lí, quy luật (i). Hoàn thiện cơ chế thể chế hóa vai trò lãnh trong toàn bộ chu trình chính sách; tiếp cận vấn đề đạo của Đảng đối với chính sách công. Hiện tại, dựa trên hệ thống các phương pháp, lý thuyết, mô dù vai trò lãnh đạo của Đảng đã được hiến định, hình chính sách hợp lí, đúng đắn. song cơ chế thể chế hóa vai trò lãnh đạo của Đảng - Tư duy thực tiễn yêu cầu chủ thể có vai trò đối với Nhà nước, xã hội nói chung và đối với lãnh đạo chính sách cần coi trọng thực tiễn, chú chu trình chính sách công nói riêng vẫn chưa hoàn trọng khám phá, phát hiện vấn đề chính sách từ thiện, còn quá chung chung, “đại khái”. Điều này thực tiễn, dự báo diễn biến đời sống xã hội, đời tất yếu dẫn đến tính tùy tiện, tha hóa quyền lực sống chính sách trong thực tiễn làm tiền đề xây chính trị và vô kỷ luật trong thực thi vai trò lãnh dựng, tiếp tục hoàn thiện, bổ sung chính sách mới đạo chính sách công trong tương lai. Nếu có thể cho đất nước ở từng giai đoạn phát triển. khái quát hóa toàn bộ quá trình hình thành chính - Tư duy biện chứng suy cho cùng trong toàn sách công từ khi các vấn đề chính sách còn nằm bộ quá trình dẫn dắt chính sách công, cần hết sức trong tuyên ngôn chính trị, quan điểm, đường lưu ý, thận trọng để nhận diện về mối quan hệ hướng, quyết sách chính trị cho đến khi chúng hữu cơ, nhân - quả của các chính sách với nhau, được thể chế hóa thông qua hệ thống pháp luật giữa các giai đoạn trong chu trình chính sách với để chuyển tải linh hồn chính sách vào đời sống 101
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật thực tiễn thì có thể chia quá trình ấy gồm 02 gia vận, hệ thống cơ quan mặt trận, báo chí,... để có đoạn lớn. Trong đó, giai đoạn sau (tức thể chế hóa thể đưa quan điểm, chủ trương của Đảng về các đường lối, chỉ đạo, quyết sách chính trị thành hệ chính sách đến gần hơn với công luận nhưng thực thống pháp luật) được quy định khá chặt chẽ về tế hiệu quả chưa như kỳ vọng. Thời gian tới, với trình tự, thủ tục trong Luật Ban hành văn bản quy sự tác động mạnh mẽ của Cách mạng cộng nghiệp phạm pháp luật năm 2015. Tuy nhiên, giai đoạn 4.0, để công tác này tiếp tục đạt hiệu quả, Đảng đầu tiên của quá trình ấy, tức là từ khi các vấn đề cần lưu tâm đến việc tăng cường truyền thông, chính sách vẫn còn được chứa đựng trong tuyên thông tin kịp thời về chủ trương, chính sách, quan ngôn, cương lĩnh, hay quyết sách chính trị thì thực điểm, lập trường của mình về các vấn đề chính tế vẫn chưa được luật hóa một cách chi tiết, tường sách đến với công chúng một cách nhanh chóng, minh để điều chỉnh (cả góc độ “luật Đảng” và thống nhất, thông suốt, thuận tiện, đặc biệt tăng “luật Nhà nước”). cường quản lý trên môi trường mạng xã hội, phát (ii). Nâng cao năng lực phân tích, dự đoán, huy vai trò các thiết chế tự quản, tăng cường đối dự báo các tác động ngược chiều do chính sách thoại, tăng trách nhiệm giải trình,... là nội dung mang lại. Khi bàn đến năng lực phân tích, dự đoán, không thể xem nhẹ. dự báo tác động chính sách chung ta sẽ thường Thứ ba, tăng cường năng lực, nguồn lực cho chú ý đến việc nâng cao phẩm chất của đội ngũ các cơ sở đào tạo, nghiên cứu nhằm nghiên cứu, nhân sự trong các cơ quan của Đảng có liên quan tạo đột phá về khoa học chính sách công, chú đến tư vấn, tham mưu hoạch định đường hướng, trọng vào 08 câu hỏi tác giả đã nêu. Hiện nay, chủ trương phát triển chính sách quốc gia. Điều nước ta có nhiều cơ sở đào tạo về chuyên ngành này đúng nhưng chưa đủ. Trường hợp này, tôi đặc chính sách công ở cấp độ từ đại học cho đến sau biệt lưu tâm đến yếu tố khác, thuộc về công cụ hỗ đại học. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn chưa có trung trợ phân tích, dự đoán, dự báo tác động chính sách tâm nghiên cứu, đào tạo về chính sách công và nhiều hơn - đó là phương pháp nghiên cứu, bộ các chuyên ngành chính sách công quy mô, xứng công cụ đánh giá, phân tích chính sách của xã hội tầm như Trường Chính sách công Lý Quang Diệu học. Điều dễ nhận thấy, vai trò của xã hội học với của Xin-ga-po. Do đó, thời gian tới, các cơ quan tư cách là ngành khoa học cung cấp bộ công cụ có thẩm quyền cần nghiên cứu, đề xuất đề án xây nghiên cứu, điều tra xã hội, thu thập thông tin làm dựng trung tâm quốc gia về đào tạo chính sách chất liệu cho quá trình lãnh đạo chính sách công công. Ở đó, trung tâm này sẽ được đầu tư nguồn chuyên nghiệp, hiện đại, toàn diện, đáng tin cậy ở lực một cách tập trung, hệ thống, bài bản, quy tụ Việt Nam vẫn chưa được đặt xứng tầm, thậm chí nhiều chuyên gia trong và ngoài nước nhằm đào sử dụng có phần bị “méo mó”. tạo đội ngũ nhà khoa học, nhà thực tiễn trong lĩnh (iii). Tiếp tục khơi dậy sự đồng thuận xã hội vực này về nghiên cứu, giảng dạy, từ đó, tư vấn đối với các chính sách quốc gia. Truyền cảm hứng chính sách quốc gia cho các cơ quan nhà nước và khơi dậy cam kết hành động vốn là chức năng một cách chất lượng. cố hữu của hoạt động lãnh đạo, của nhà lãnh đạo. 4. KẾT LUẬN Nếu thực sự muốn duy trì và phát huy vai trò lãnh Chính sách công ở Việt Nam có lịch sử đạo của Đảng, Nhà nước đối với chính sách công, hình thành, vận động và phát triển rất lâu dài, bản thân nghĩ thời gian tới, công tác này cần phải nhưng khoa học về lĩnh vực này chỉ mới phát thực hiện thường xuyên, bài bản, hiệu quả và thực triển mạnh từ những năm 70 của thế kỷ XX. chất hơn nữa. Đảng và các cơ quan nhà nước đã Sau hơn 30 năm đổi mới đất nước, chính sách có hệ thống truyền thông khá đa dạng, đầy đủ trên công (cả trên bình diện khoa học và thực tiễn mọi cấp, mọi ngành như cơ quan tuyên giáo, dân vận động) đã đạt được nhiều thành tựu. Tuy vậy, 102
Chính sách công ở Việt Nam... muốn trở thành ngành khoa học đúng nghĩa, giữ 3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện vai trò quan trọng là công cụ cơ bản của quá Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. trình lãnh đạo, quản lý quốc gia, địa phương, CTQG, HN, tr. 66 chính sách công phải được quan tâm đầu tư bài 4. Nguyễn Hữu Hải (2014), Chính sách công - bản, có định hướng, đồng thời nỗ lực đổi mới Những vấn đề cơ bản, Nxb. Chính trị quốc nhằm khắc phục hạn chế, khiếm khuyết kéo dài gia - Sự thật, Hà Nội. lâu nay. Để làm được điều này, sự nỗ lực cộng 5. Đỗ Phú Hải (2018), Tổng quan về chính sách sinh giữa các chủ thể có thẩm quyền và các nhà công, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà khoa học, chuyên gia tâm huyết, giàu năng lực Nội. là yếu tố quyết định. 6. Trần Văn Huấn, Nguyễn Hữu Hoàng (2018), Khoa học lãnh đạo: Hỏi và đáp, Nxb. Đại TÀI LIỆU THAM KHẢO học quốc gia TP. Hồ Chí Minh, TP. Hồ Chí 1. Vũ Cao Đàm, Giáo trình Khoa học chính Minh. sách, Nxb. Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 7. Trần Trọng Kim (2005), Việt Nam sử lược, 2. Trần Ngọc Đường (2015), Nhìn lại những Nxb. Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, TP. Hồ Chí thành tựu của Quốc hội Việt Nam trong 10 Minh. năm từ 2005 đến 2015, tr. 15, trích Hội thảo 8. Nghị quyết số 48-NQ/TW của Bộ Chính trị khoa học “Quốc hội Việt Nam: 70 năm hình về “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thành và phát triển” tổ chức tại Hà Nội, ngày thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, 08/12/2015. định hướng đến năm 2020”. 103

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.