Chính sách năng lượng tái tạo của Cộng hòa Liên bang Đức và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 4(29) - Thaùng 6/2015<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chính sách năng lượng tái tạo của Cộng hòa Liên bang Đức<br /> và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam<br /> Renewable energy policies of Germany and lessons learned to Vietnam<br /> <br /> ThS. Nguyễn Hùng Cường, ThS. Nguyễn Tiến Dũng<br /> Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải<br /> <br /> M.A. Nguyen Hung Cuong, M.A. Nguyen Tien Dung<br /> University of Transport Technology<br /> <br /> <br /> <br /> Tóm tắt<br /> Đức là quốc gia đi đầu trên thế giới trong năng lượng gió, mặt trời, sinh khối, các ngành nhiên liệu sinh<br /> học và năng lượng nhiệt tái tạo. Với một hệ thống chính sách ổn định, hợp lý và toàn diện đã tạo điều<br /> kiện thuận lợi để phát triển các nguồn năng lượng tái tạo. Bài viết này nghiên cứu các chính sách mà<br /> Đức đang áp dụng: trợ giá điện từ nguồn tái tạo, khuyến khích thị trường cho nhiệt lượng tái tạo, và<br /> miễn thuế cho các nhiên liệu sinh học… cùng với sự kết hợp các chính sách linh hoạt dẫn đến một thị<br /> trường rất năng động cho các nguồn năng lượng tái tạo phát triển. Những bài học kinh nghiệm rút ra từ<br /> quá trình xây dụng và áp dụng các chính sách hỗ trợ phát năng lượng tái tạo sẽ có ý nghĩa đối với Việt<br /> Nam trong quá trình phát triển năng lượng tái tạo.<br /> Từ khóa: năng lượng tái tạo, chính sách, điện, nhiệt, Đức<br /> Abstract<br /> Germany is a leading country in the world in wind energy, solar, biomass, biofuels industry and<br /> renewable energy heat. With a stable policy system, logical and comprehensive conditions that are<br /> favorable for the development of renewable energy sources. This paper studies the policies that are<br /> applied by Germany: Feed-in tariffs, market incentives for renewable heat, and tax exemption for<br /> biofuels... with a combination of policies of flexibility that leads to a very dynamic market for<br /> renewable energy sources development. The lessons from the process and policies applied to support the<br /> development of renewable energy will be meaningful mean for Vietnam in the development of<br /> renewable energy.<br /> Keywords: renewable energy policies, electricity, heat, Germany<br /> <br /> <br /> 1. Đặt vấn đề nhà cung cấp quan trọng cho tất cả các loại<br /> Hiện nay, tỉ lệ sử dụng dầu vẫn chi nhiên liệu này. Sản xuất điện chủ yếu dựa<br /> phối các nguồn cung cấp năng lượng chính vào than đá và năng lượng hạt nhân, cùng<br /> của nước Đức và các loại nhiên liệu rắn với sự gia tăng ngày càng lớn tỷ trọng của<br /> (than) chiếm ưu thế trong sản xuất năng khí thiên nhiên và các nguồn năng lượng<br /> lượng trong nước. Nhập khẩu năng lượng tái tạo. Năm 2002, Đức đã thông qua một<br /> chủ yếu của Đức là dầu và một mức độ ít đạo luật nhằm giảm dần phụ thuộc vào<br /> hơn đáng kể khí và nhiên liệu rắn. Nga là năng lượng hạt nhân. Theo luật này, mỗi lò<br /> <br /> 84<br /> phản ứng được giao một khối lượng điện tái tạo như gió và sinh khối từ 3,5% tổng<br /> cố định được sản xuất cho đến khi đóng sản lượng điện sản xuất năm 2010 lên<br /> cửa. Do biến đổi khí hậu và tình trạng khan 4,5% năm 2020 và 6% năm 2030 (Quyết<br /> hiếm nhiên liệu hóa thạch, một quá trình định số 1208/QĐ-TTg ngày 21/07/2011<br /> chuyển đổi để làm sạch-xanh năng lượng hay Tổng sơ đồ VII). Về nhiên liệu sinh<br /> trở nên hết sức quan trọng. Đến năm 2020, học, Chính phủ đã đề ra mục tiêu đạt sản<br /> nước Đức muốn giảm khí nhà kính (GHG) lượng hàng năm 1,8 triệu tấn xăng ethanol<br /> ít nhất 80% so với năm 1990 (Henning & và dầu thực vật hay 5% nhu cầu xăng dầu<br /> Palzer, 2013). Đức hiện đang trong quá vào năm 2025 (Quyết định 177/2007/QD-<br /> trình thực hiện chuyển đổi năng lượng có TTg). Nhằm thực hiện các mục tiêu này,<br /> tên Energiewende. Mục tiêu chính của Chính phủ đã đưa ra nhiều ưu đãi đối với<br /> Chính phủ Đức đề ra là bỏ dần điện hạt các nhà đầu tư. Các nhà máy năng lượng<br /> nhân vào năm 2022 (Dehmer, 2013) và tái tạo sẽ nhận được ưu đãi đầu tư, ưu đãi<br /> tăng tỷ trọng các nguồn năng lượng tái tạo về biểu giá điện và ưu đãi thuế. Các nhà<br /> (RES) trong cung cấp điện cho tối thiểu đầu tư có thể hưởng các ưu đãi khác như<br /> 35% vào năm 2020 và tối thiểu 80% vào miễn thuế nhập khẩu và miễn thuế sử dụng<br /> năm 2050 (Pegels & Lütkenhorst , 2014). đất trong một khoảng thời gian nào đó.<br /> Đức là quốc gia đi đầu trong EU về Thông tư liên tịch số 58/2008/TTLT-BTC-<br /> năng lượng gió, pin mặt trời, các ngành BTN&MT ngày 04/07//2008 của Bộ Tài<br /> nhiên liệu sinh học và năng lượng nhiệt mặt chính và Bộ Tài nguyên và Môi trường đã<br /> trời. Một khuôn khổ chính sách ổn định và quy định rõ mục tiêu, điều kiện được trợ<br /> có thể dự đoán đã tạo điều kiện thuận lợi để cấp và phương pháp tính toán mức trợ cấp<br /> tăng lượng thâm nhập của các nguồn năng cho một đơn vị sản xuất, số tiền trợ cấp<br /> lượng tái tạo. Các chính sách trợ giá điện từ hàng năm, điều khoản trợ cấp và quy trình<br /> nguồn tái tạo, khuyến khích thị trường cho nộp hồ sơ yêu cầu trợ cấp cho các Dự án<br /> nhiệt lượng tái tạo, và miễn thuế cho các Năng lượng tái tạo.<br /> nhiên liệu sinh học đã chứng minh một sự Tuy nhiên các chính sách ưu đãi hiện<br /> kết hợp các chính sách thành công dẫn đến hành chưa đầy đủ và đồng bộ để hình thành<br /> một thị trường rất năng động cho các nguồn nên các điều kiện phù hợp cho việc lập kế<br /> năng lượng tái tạo phát triển. hoạch và triển khai các Dự án Năng lượng<br /> Tại Việt Nam, Chính phủ đã ban hành tái tạo cũng như bán các sản phẩm của<br /> nhiều chính sách khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam hiện nay.<br /> năng lượng tái tạo, đề ra mục tiêu sử dụng Các ưu đãi này chủ yếu mang lại lợi cho<br /> năng lượng tái tạo và hướng đến một thị những Dự án thuỷ điện nhỏ chứ chưa mang<br /> trường điện cạnh tranh với nguồn đầu tư và lại nhiều lợi ích kích thích sự phát triển cho<br /> mô hình kinh doanh đa dạng. Quyết định các dạng năng lượng tái tạo khác. Chính vì<br /> số 1855/QD-TTg ngày 27/12/2007 của Thủ vậy, việc học hỏi các bài học kinh nghiệm<br /> tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược chính sách phát triển năng lượng tái tạo của<br /> phát triển Năng lượng tái tạo quốc gia của Đức là rất cần thiết để chúng ta đề ra các<br /> Việt Nam đến năm 2020 tầm nhìn 2050, chính sách phù hợp nhằm phát huy hết tiềm<br /> Chính phủ đã đề ra mục tiêu tăng thị phần năng năng lượng tái tạo của đất nước và<br /> của năng lượng tái tạo trong tổng năng hoàn thành kế hoạch đã đề ra.<br /> lượng thương mại sơ cấp từ 3% năm 2010 2. Các nguồn năng lượng tái tạo<br /> lên 5% năm 2020 và 11% năm 2050 của Đức<br /> (Quyết định 1855/2007/QD-TTg) và tăng Sự phát triển nguồn năng lượng tái tạo<br /> thị phần điện sản xuất từ nguồn năng lượng đang tăng lên ở Đức. Trong năm 2013 RES<br /> <br /> 85<br /> chiếm 25,4% tổng nguồn cung cấp điện cho PV vào năm 2050 15% tương ứng là<br /> (Bundesministerium für Wirtschaft und 764 TWh cung ứng cho người dùng điện<br /> Energie, 2014). Đối với các nhà máy phát cuối cùng (Scholz, Beckmann, Pieper,<br /> điện sẽ được tập trung vào năng lượng gió, Muster, & Weber, 2014).<br /> quang điện (PV) và sinh khối khi nguồn Sinh khối. Gần một phần ba của tất cả<br /> thủy điện đã đạt đến giới hạn của mình ở điện tái tạo được tạo ra từ sinh khối, điều<br /> Đức địa nhiệt vẫn còn ở dạng tiềm năng này khiến cho loại năng lượng này trở<br /> chưa phát triển. thành một những nguồn năng lượng quan<br /> trọng nhất tại Đức (Sauter, Witt, Billig, &<br /> Thrän, 2013). Theo luật nhiệt lượng tái tạo<br /> mục tiêu sản xuất nhiệt lượng từ nguồn tái<br /> tạo đạt 14% vào năm 2020 (Deutsche<br /> Energie-Agentur, 2010). Do đó sinh khối<br /> sẽ đóng một vai trò quan trọng, vì sinh<br /> khối thường được sử dụng trong điện nhiệt<br /> kết hợp (CHP). Chính phủ Đức đang phấn<br /> đấu đến năm 2050 khoảng 7% của tất cả<br /> các nhu cầu điện sẽ được cung cấp bằng<br /> sinh khối và sản xuất từ sinh khối. Mặt<br /> khác, sinh khối có lợi thế đó là có thể lưu<br /> trữ và cơ sở hạ tầng đã có sẵn để sử dụng.<br /> Năng lượng gió đã gần như tăng gấp Thủy điện. Sản xuất điện bằng từ thủy<br /> 5 lần kể từ đầu những năm 2000 (Smith & năng có lẽ là lĩnh vực năng lượng tái tạo<br /> Stegen Seel, 2013). Trong năm 2012, tổng phát triển nhất ở Đức. Sự tập trung công<br /> công suất năng lượng gió trên bờ và ngoài nghệ trong lĩnh vực này làm cho các nhà<br /> khơi là 31,156MW. Chính phủ Đức muốn máy cũ hiệu quả hơn và thân thiện hơn với<br /> đạt được công suất điện gió trong đất liền môi trường. Tại thời điểm này, Đức có 146<br /> là 30,000MW vào năm 2030 và công suất nhà máy thủy điện và thủy điện tích năng.<br /> ra ngoài khơi là 10.000MW vào năm 2020. Sản lượng hàng năm của thủy điện sẽ vẫn<br /> Vào năm 2050, mục tiêu công suất năng duy trì khoảng 20 tỷ kWh với một phần tư<br /> lượng gió được Đức đặt ra là 85,000 MW trong số đó được sản xuất từ các nhà máy<br /> và sẽ chiếm một nửa nhu cầu điện của quy mô nhỏ hơn 5MW.<br /> nước Đức (Smith & Stegen Seel, 2013). Sản xuất năng lượng địa nhiệt. Theo<br /> Quang điện (PV) là nguồn năng lượng dự báo, có thể lên đến khoảng 20% năng<br /> tái tạo được hỗ trợ nhất ở Đức (Kirsten, lượng của Đức sẽ đến từ nguồn địa nhiệt<br /> 2014). Kể từ năm 2008, giá panel năng thông qua năm nghiên cứu đã đề cập trước<br /> lượng mặt trời đã được giảm xuống nhanh đây. Bộ Môi trường Liên bang lắp đặt<br /> chóng và bởi các cuộc khủng hoảng tài khoảng 50 tổ hợp nhiệt, 7 nhà máy điện<br /> chính, lãi vay ngân hàng là gần bằng không mới vào năm 2020. Các nhà máy này được<br /> nên đầu tư vào các tấm năng lượng mặt trời cho là có công suất 280MW. Điểm mạnh<br /> đã trở thành một phổ biến ở Đức (Dehmer, của công nghệ này, không bị phụ thuộc vào<br /> 2013). Thông qua phát triển này là sự gia thời tiết. nên có sẵn 24 giờ 7 ngày một<br /> tăng sản lượng hàng năm của PV và gấp tuần, chính vì vấy nó có sự tin cây hơn khi<br /> đôi so với dự kiến trong năm 2009, 2010 xảy ra sự thiếu hụt sản xuất năng lượng từ<br /> và 2011 (Dehmer, 2013). Khả năng tăng ánh nắng mặt trời và gió do ảnh hưởng của<br /> 7,000 MW mỗi năm. Điều này sẽ cung cấp thời tiết.<br /> <br /> 86<br />  3. Chính sách năng lượng tái tạo của Đức Các mức trợ giá đã được đưa ra tại<br /> 3.1 Mục tiêu của năng lượng tái tạo Đức vào năm 1990. Chính sách Electricity<br /> Chỉ thị năng lượng tái tạo của EU Feed Act (StrEG) có hiệu lực vào ngày 01<br /> (Renewable Energy Directive 2009/28/EC) tháng 1 năm 1991. Vào tháng Tư năm<br /> đặt mục tiêu bắt buộc là 20% mức tiêu thụ 2000, nó đã được thay thế bằng luật về các<br /> năng lượng cuối cùng từ các nguồn năng nguồn năng lượng tái tạo, đã được sửa đổi<br /> lượng tái tạo vào năm 2020. Chỉ thị này lần đầu trong tháng Bảy năm 2004 và một<br /> cũng yếu cầu phải có ít nhất 10% nhiên liệu lần nữa vào năm 2008. Đạo luật Năng<br /> sử dụng trong vận tải có nguồn gốc từ các lượng tái tạo (EEG) được dựa trên các<br /> nguồn năng lượng tái tạo vào năm 2020. nguyên tắc cốt lõi sau đây:<br /> Cam kết quốc gia  Ưu tiên nối lưới cho năng lượng tái<br /> Chính phủ Đức dự định tăng thị phần tạo vào lưới điện quốc gia.<br /> của năng lượng tái tạo trong ngành điện từ  Ưu tiên Truyền tải và phân phối.<br /> mức hiện nay là khoảng 13% đến 25-30%  Bắt buộc của các nhà khai thác<br /> vào năm 2020. mạng lưới điện mua điện sản xuất<br /> Chính phủ cũng cam kết sẽ tăng thị từ năng lượng tái tạo trước.<br /> phần năng lượng tái tạo trong việc tiêu thụ  Giá cố định (mức trợ giá) cho mỗi<br /> năng lượng cuối cùng trong lĩnh vực nhiệt KWh được sản xuất từ năng lượng<br /> từ 7,5% hiện nay lên 14% trong năm 2020. tái tạo trong vòng 20 năm.<br /> Đề án "Biokraftstoffquotengesetz" thiết lập  Các mức trợ giá được phân biệt bởi<br /> một mục tiêu cho nhiên liệu sinh học đạt nguồn và quy mô của nhà máy phát<br /> thị phần 8% trong nhiên liệu giao thông điện.<br /> cuối năm 2015.  Mức giảm trợ cấp hàng năm (1,0%<br /> 3.2. Các công cụ chính sách năng lượng tới 10%) được đưa ra cho những<br /> tái tạo. loại công nghệ đã phát triển.<br /> 3.2.1. Hỗ trợ cho điện từ nguồn  Bù các chi phí bổ sung chênh lệch<br /> năng lượng tái tạo. giữa các nhà khai thác mạng lưới<br /> Trợ giá điện từ nguồn năng lượng điện và cung cấp điện<br /> tái tạo (Feed-in tariffs)<br /> <br /> Nguồn năng Thời<br /> Công nghệ Mức hỗ trợ (Euro cent/kWh) Ghi chú<br /> lượng hạn<br /> Thủy điện Nhỏ 7,65 – 12,67 (5MWh)<br /> Gió Trên bờ 9,02 cho 5 năm đầu tiên 20 năm Các tuabin gió sẽ<br /> 5,02 cho các năm tiếp theo nhận được tối<br /> thiểu là 5,5 Euro<br /> cent trong suốt<br /> quãng đời của<br /> nó.<br /> Gió Ngoài khơi 13 cho 12 năm đầu tiên. 20 năm<br /> 3,5 cho các năm tiếp theo<br /> <br /> <br /> 87<br /> Nguồn năng Thời<br /> Công nghệ Mức hỗ trợ (Euro cent/kWh) Ghi chú<br /> lượng hạn<br /> Sinh khối Rắn 7,79-11,67 20 năm<br /> Sinh khối Khí hóa (khí 6,16-9 cho khí từ bãi rác. 20 năm Phụ thuộc vào<br /> sinh học) 6,16-7,11 cho khí từ sử lý nước công nghệ và<br /> thải công suất lắp đặt<br /> 4,16-7,16 cho khí thu từ mỏ.<br /> Mặt trời Quang điện 26,16-36,1 20 năm<br /> mặt trời (PV)<br /> Địa nhiệt 10,5-16 20 năm<br /> <br /> Trong tháng 8 năm 2007, chính phủ lên đến 100% mức đầu tư, tối đa 50. 000<br /> Đức đã xây dựng một Chương trình Năng Euro, Các dự án lên đến 10 năm thì 1-2<br /> lượng và Khí hậu tích hợp và, ngày 05 năm không phải trả mức lãi suất danh<br /> Tháng 12 năm 2007, Chính phủ đã thông nghĩa 4,15-4,45% tùy theo thời gian hoặc<br /> qua một gói các biện pháp pháp lý để thực còn lên đến 20 năm thì 3 năm được miễn<br /> hiện chương trình này. Trong năm 2008, lãi vay, ngoại trừ các nhà đầu tư dưới sự<br /> Chính phủ Đức cam kết để thực hiện một giám sát trực tiếp của chính quyền địa<br /> gói giá trị 3,3 tỷ cho các biện pháp bảo vệ phương.<br /> khí hậu - tăng 200% so với năm 2005. • Chương trình “ERP-Umwelt-und<br /> Chính phủ còn mở rộng sử dụng năng Energiesparprogramm” cho các nhà đầu tư<br /> lượng gió ngoài khơi. Chính phủ cam kết thương mại: Mức cho vay 50% cho doanh<br /> sẽ đảm bảo khí sinh học được đưa vào lưới nghiệp vừa và nhỏ, các công ty lớn lên đến<br /> điện ở mức độ lớn hơn. Chính phủ dự định 35% của mức đầu tư tối đa 500.000 Euro.<br /> để cải thiện các điều kiện pháp lý cho việc Đối với các dự án thời hạn 10 năm được ưu<br /> mở rộng hệ thống lưới điện. đãi 2 năm không phải trả lãi suất danh<br /> Hoàn thuế cho PV nghĩa 4-7% (tùy thuộc vào địa điểm, thời<br /> Chi phí đầu tư cho hệ thống kinh gian và rủi ro tín dụng đánh giá), nếu trên<br /> doanh (gồm cả lập kế hoạch và lắp đặt) có 15 năm thì được 5 năm miễn lãi suất.<br /> thể được tính khấu hao trong thời gian 20 • Chương trình “KFW Umweltprogramm”<br /> năm và các chi phí khác có thể được coi là cho các nhà đầu tư thương mại: Mức cho<br /> chi phí hoạt động. vay 75% của mức đầu tư tối đa 10 triệu<br />  Hệ thống thương mại được hoàn Euro. Mỗi dự án, phần giá trị lắp đặt trả<br /> thuế giá trị gia tăng (VAT ở Đức là 19%). thuần 96%, dự án trên 20 năm được miễn<br />  Trong trường hợp ngoại lệ đối với lãi xuất danh nghĩa 4-7,72% (tùy thuộc vào<br /> một số hệ thống kinh doanh mà hoạt động địa điểm, thời gian và rủi ro tín dụng đánh<br /> gần với hoạt động sản xuất hoặc nhà máy giá) có thể lên đến 3 năm.<br /> sản xuất thì 12,5-27,5% của tổng lượng 3.2.2. Hỗ trợ cho nhiệt lượng từ nguồn<br /> đầu tư có thể yêu cầu được hoàn thuế. năng lượng tái tạo.<br /> Điều khoản tín dụng có lợi cho PV Đạo luật Nhiệt lượng từ Năng lượng<br /> • Chương trình “Solarstrom Erzeugen” tái tạo được phát hành vào tháng 12 năm<br /> cho các nhà đầu tư tư nhân: Mức cho vay 2007 có hiệu lực vào tháng 1 năm 2009.<br /> <br /> 88<br /> Bao gồm: 2008 lên 45 cent Euro mỗi lít bắt đầu từ<br /> Ưu đãi thị trường: Riêng trong năm năm 2012. Nhiên liệu sinh học thế hệ thứ<br /> 2006, gần 140.000 nhà máy được hỗ trợ 2/ xăng E85 được miễn thuế đến năm<br /> thông qua các chương trình khuyến khích 2015.<br /> thị trường của chính phủ Đức, do đó kích Chính phủ Liên bang Đức đã thông<br /> hoạt đầu tư khoảng 1,5 tỷ Euro. qua một (dự thảo) nhiên liệu sinh học bền<br /> Chính phủ Đức cam kết các khoản 350 vững. Theo sắc lệnh này, các nhà sản xuất<br /> triệu Euro trong năm 2008, và 500 triệu nhiên liệu sinh học trong tương lai sẽ được<br /> Euro 2009-2012 luôn có sẵn, phục vụ mục hưởng hỗ trợ tài chính và hành chính nếu<br /> đích hỗ trợ năng lượng tái tạo trong các tòa tiêu chí bền vững được các nhà sản xuất<br /> nhà hiện có. này tôn trọng.<br /> Năng lượng tái tạo bắt buộc: Chủ sở Bắt buộc hạn ngạch. Bắt buộc hạn<br /> hữu các tòa nhà sẽ có nghĩa vụ đảm bảo ngạch đối với nhiên liệu sinh học<br /> một phần nhu cầu nhiệt của họ bằng năng (biodiesel và ethanol sinh học) khối lượng<br /> lượng tái tạo trong các tòa nhà mới. Tất cả từ 6,75% trong năm 2010 lên 8% vào năm<br /> các dạng năng lượng tái tạo, hoặc sự kết 2015.<br /> hợp của chúng, có thể được sử dụng. Luật hạn ngạch Nhiên liệu sinh học<br /> Những người không muốn sử dụng các quy định các mục tiêu bắt buộc đối với<br /> nguồn năng lượng tái tạo có thể có các biện nhiên liệu sinh học ở Đức và cũng là giảm<br /> pháp giảm thiểu biến đổi khí hậu khác: thuế nhiên liệu sinh học thuần túy.<br /> tăng sự cách nhiệt của các tòa nhà của họ, Nguồn nhiên liệu Tỷ lệ hạn ngạch<br /> lấy nhiệt từ hệ thống cấp nước nóng hoặc Diesel sinh học 4,4% trong 2007<br /> sử dụng nhiệt từ kết hợp sản xuất nhiệt và Ethanol sinh học 2% trong 2008; 3,6%<br /> điện (CHP). Bức xạ mặt trời, sinh khối, trong 2010<br /> năng lượng địa nhiệt được đặc biệt đề cập Tổng 6,7% trong 2010; 8%<br /> bởi đạo luật này. Nhiệt từ nguồn rác thải, trong 2015<br /> mặc dù không được công nhận như một Chất lượng và tiêu chuẩn hóa nhiên<br /> nguồn năng lượng tái tạo, vẫn được đưa liệu sinh học. Quy định Chất lượng nhiên<br /> vào tính toán như là một biện pháp thay liệu cho phép trộn lên đến 7% của<br /> thế. Các phần năng lượng tái tạo phải phụ Biodiesel với Diesel từ nguồn hóa thạch.<br /> thuộc theo các nguồn năng lượng sử dụng, Quy định này đã có hiệu lực vào ngày 31<br /> cụ thể là: tháng 1 năm 2009.<br />  Có ít nhất 15% đối với bức xạ năng 4. Kết luận và bài học kinh nghiệm<br /> lượng mặt trời cho Việt Nam<br />  Ít nhất 30% cho biogas Hiện nay, Đức một trong những quốc<br />  Ít nhất 50% cho tất cả những nguồn gia đi đầu trên thế giới về công nghệ và sản<br /> năng lượng tái tạo khác. xuất năng lượng gió, pin mặt trời, các<br /> 3.2.3. Hỗ trợ nhiên liệu sinh học. ngành nhiên liệu sinh học và năng lượng<br /> Miễn giảm thuế. Lợi ích cho dầu nhiệt mặt trời. Để đạt được thành công này,<br /> diesel sinh học đến từ miễn trừ thuế một Đức có một khuôn khổ chính sách ổn định<br /> phần. Thuế sẽ tăng dần từ 9 cent Euro cho và cam kết mạnh mẽ từ chính phủ đã tạo<br /> mỗi lít trong năm 2007 lên đến 45 cent điều kiện thuận lợi để tăng phát triển các<br /> Euro cho mỗi lít đầu vào năm 2012. Dầu nguồn năng lượng tái tạo trong nước. Việc<br /> thô thực vật thô cũng được hưởng lợi từ áp dụng linh hoạt các chính sách trợ giá<br /> việc miễn giảm thuế một phần. Mức thuế điện từ nguồn tái tạo, khuyến khích thị<br /> sẽ tăng từ 10 cent Euro cho mỗi lít trong trường cho nhiệt lượng tái tạo và miễn thuế<br /> <br /> 89<br /> cho các nhiên liệu sinh học đã đưa ra một nhà sản xuất hiện có và người tiêu thụ điện<br /> sự kết hợp các chính sách thành công dẫn gây mất an ninh năng lượng.<br /> đến một thị trường rất năng động cho các Xây dựng và hoàn thiện chuỗi công<br /> nguồn năng lượng tái tạo phát triển. Qua nghệ đối với năng lượng tái tạo. Chuỗi<br /> nghiên cứu kinh nghiệm về chính sách phát công nghệ năng lượng tái tạo này cần phải<br /> triển Năng lượng tái tạo của Cộng hòa Liên phù hợp với từng loại năng lượng tái tạo,<br /> bang Đức, thì có thể rút ra một số bài học phù hợp với giai đoạn hoàn thiện của công<br /> kinh nghiệm cho Việt Nam như sau: nghệ, và có tác dụng làm định hướng cho<br /> Điều kiện tiên quyết để Năng lượng các công cụ chính sách cho từng thời kỳ tác<br /> tái tạo phát triển thành công là có sự ủng động đúng mục tiêu, mục đích và hiệu quả.<br /> hộ chính trị mạnh mẽ của nhà nước và cam Để làm được như vậy chúng ta cần tới sự<br /> kết hỗ trợ lâu dài (với Đức là 20 năm). hỗ trợ chuyên môn sâu của các chuyên gia<br /> Tiếp đến, khả năng phối hợp liên ngành công nghệ trong lĩnh vực này cả trong<br /> cũng là một yếu tố quan trọng bởi phát nước và từ các quốc gia phát triển có nhiều<br /> triển Năng lượng tái tạo bao giờ cũng liên kinh nghiệm thực tiễn triển khai năng<br /> quan đến nhiều ngành, lĩnh vực và các địa lượng tái tạo. Bên cạnh đó, thông qua quá<br /> phương khác nhau. Nếu không có sự liên trình chuyển giao công nghệ, Việt Nam<br /> kết thống nhất phối hợp thì sẽ không thể xây dựng cho mình các đội ngũ nhân lực<br /> thúc đẩy phát triển thành công các dự án trong nước có đủ khả năng tiếp nhận và<br /> Năng lượng tái tạo. Do đó, Việt Nam phải triển khai chuẩn bị cho sự phát triển năng<br /> có chiến lược, kế hoạch phát triển năng lượng tái tảo lâu dai và bền vững.<br /> lượng tái tạo theo từng giai đoạn, từng lĩnh Mức trợ giá năng lượng tái tạo của<br /> vực ưu tiên đầu tư và các kế hoạch từ trung Việt Nam với các dự án sản xuất điện cần<br /> hạn tới dài hạn của quốc gia. Kế hoạch này phải được xem xét điều chỉnh. Hiện nay,<br /> nhằm tập trung đảm bảo cung cấp đầy đủ mức giá hỗ trợ điện gió trên bờ là 7,8 US<br /> sự hỗ trợ các nguồn lực trực tiếp hay gián cents/kWh (đã bao gồm thuế VAT) và điện<br /> tiếp, tài chính hay phi tài chính cho từng gió ngoài khơi là 9,8 US cent/kWh thấp<br /> lĩnh vực năng lượng tái tạo đang ưu tiên hơn nhiều so mức trợ giá của Đức hiện<br /> phát triển thành công, mang lại lợi ích như nay. Mặc dù, Đức là quốc gia phát triển,<br /> mục tiêu kế hoạch đề ra. Các kế hoạch dài các công nghệ năng lượng tái tạo đã hoàn<br /> hạn này cũng là căn cứ để xây dựng hoàn thiện và dẫn đầu thế giới nên hoàn toàn chủ<br /> thiện khung chính sách và luật pháp hỗ trợ động về công nghệ, tài chính, nhân lực...,<br /> sự phát triển của năng lượng tái tạo và các nhà đầu tư khi nhập nguyên liệu, thiết<br /> hướng tới phát triển bền vững nền kinh tế. bị, máy móc để sản xuất điện gió cũng<br /> Xây dựng khung chính sách, quy định được miễn thuế cùng các hỗ trợ khác…<br /> và pháp luật đồng bộ, kịp thời, nhất quán Thế nhưng, như thế vẫn chưa đủ để thu hút<br /> và có hiệu lực thi hành cho tất cả các hoạt các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào lĩnh<br /> động liên quan tới năng lượng tái tạo và tạo vực điện gió do còn phải chịu thêm các chi<br /> môi trường thuận lợi cho đầu tư. Việt nam phí vận hành cao, chi phí sửa chữa bảo<br /> hiện nay chưa hoàn thiện về chính sách nên dưỡng, chi phí nhân lực và đào tạo chuyển<br /> khi triển khai cần thí điểm từng bước các giao công nghệ, rủi ro tài chính và biến<br /> công cụ chính sách đối với năng lượng tái động tỷ giá. Chính vì vậy việc áp dụng<br /> tạo. Sau đó rút kinh nghiệm chỉnh sửa hoàn mức độ trợ giá như hiện nay là không thỏa<br /> thiện để quá trình thâm nhập của năng đáng và không thu hút được các nhà đầu tư<br /> lượng tái tạo được thực hiện dần dần trong vào lĩnh vực năng lượng tái tạo.<br /> ngành năng lượng tránh gây sốc cho các Nghiên cứu áp dụng chính sách Năng<br /> <br /> 90<br /> lượng tái tạo bắt buộc (RO) đối với các nhà TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> sản xuất điện từ nguồn không tái tạo hiện<br /> nay. Với chính sách này sẽ buộc các doanh 1. EREC. (2010). Renewable energy policy<br /> nghiệp sản xuất điện hiện nay phải đầu tư review germany.<br /> vào lĩnh vực năng lượng tái tạo với tỷ lệ có 2. Federal Ministry of Economics and<br /> Technology. (2012). Germany’s new energy<br /> thể tăng dần theo từng thời kỳ phát của kế policy: Heading towards 2050 with secure,<br /> hoạch phát triển năng lượng tái tạo. Đối affordable and environmentally sound energy.<br /> với các nhà sản xuất điện không có đủ 3. Julia Katherina Sierck. (2014). A brief review<br /> lượng điện từ nguồn tái tạo theo yêu cầu sẽ of Renewable Energies in Germany.<br /> phải mua từ các nhà sản xuất điện tái tạo 4. Dehmer, D. (2013). The German<br /> khác hoặc chấp nhận bị phạt theo lượng Energiewende: The First Year.<br /> thiếu hụt. Chính sách này sẽ tạo ra một 5. Henning, H.-M., & Palzer, A. (2013).<br /> Energiesystem Deutschland 2050. Freiburg:<br /> lượng lớn nguồn lực đầu tư cho Việt Nam Fraunhofer-Institut für Solare Energiesysteme<br /> khi đi vào áp dụng, giúp bảo vệ môi trường ISE.<br /> và giảm lượng phát thải khí gây hiệu ứng 6. Kirsten, S. (2014). Renewable Energy Sources<br /> nhà kính. Act and Trading of Emission Certificates: A<br /> Ưu tiên nối lưới cho năng lượng tái national and a supranational tool direct<br /> tạo vào lưới điện quốc gia. Chính phủ cần energy turnover to renewable electricity-<br /> yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam supply in Germany. Energy Policy , pp. 302-<br /> 312.<br /> (EVN) phải mua toàn bộ điện từ các nhà 7. Mabee, W. E., Mannion, J., & Carpenter,<br /> máy điện tử ngồn tái tạo. Tuy nhiên, do vị T. (2012). Comparing the feed-in tariff<br /> trí thực hiện dự năng lượng tái tạo, đặc biệt incentives for renewable electricity in Ontario<br /> là các dự án điện gió và điện mặt trời and Germany. Energy Policy, S. 480-489.<br /> thường cách xa các vùng tiêu thụ điện nên 8. Pegels, A., & Lütkenhorst, W. (2014). Is<br /> chính phủ cần có chính sách hỗ trợ xây Germany`s energy transition a case of<br /> dựng đường dây truyền tải tới tận dự án successful green industrial policy?<br /> Contrasting wind and solar PV. Energy<br /> giúp cho các nhà máy điện nối lưới thuận Policy .<br /> lợi, tránh việc không thể nối lưới hoặc 9. Sauter, P., Witt, J., Billig, E., & Thrän, D.<br /> không truyền tải hết công xuất gây ảnh (2013). Impact of the Renewable Energy<br /> hưởng tới hiệu quả đầu tư dự án. Sources Act in Germany on electricity<br /> Xây dựng quy chuẩn chất lượng nhiên produced with solid biofuels - Lessons<br /> liệu cho phép nhiên liêu sinh học (ethanol learned by monitoring the market<br /> va diesel sinh học) vào nhiên liệu hiện nay. development. BBIOMASS & BIOENERGY,<br /> S. 162-171.<br /> Việc cho phép pha trộn với tỷ lệ hợp lý mà 10. Smith Stegen, K., & Seel, M. (2013). The<br /> không ảnh hưởng tới động cơ sẽ tạo ra một winds of change: How wind firms assess<br /> thị trường tiêu thụ lớn và khuyến khích Germany`s energy transition. Energy Policy,<br /> nhiên liệu sinh học phát triển. pp. 1481-1489.<br /> <br /> <br /> Ngày nhận bài: 01/4/2015 Biên tập xong: 20/6/2015 Duyệt đăng: 25/6/2015<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 91<br />