Chuẩn hóa phương pháp sáng lọc định tính kiểm soát tồn dư kháng sinh trong thực phẩm có nguồn gốc động vật theo qui định số 2002/657/EC

Chia sẻ: Sunshine_3 Sunshine_3 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

77
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trước đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng và độ an toàn của các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật của con người, ngoài việc tăng cường quản lý các công đoạn sản xuất thì việc phân tích kiểm tra, kiểm soát các chất tồn dư có ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng là rất cần thiết. Trên thực tế, mặc dù cùng sử dụng một phương pháp, một qui trình nhưng kết quả phân tích của các phòng thí nghiệm, thậm chí trong cùng phòng thí nghiệm lại khác nhau (Jardy, 1997; Vial, 1998). Mục...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chuẩn hóa phương pháp sáng lọc định tính kiểm soát tồn dư kháng sinh trong thực phẩm có nguồn gốc động vật theo qui định số 2002/657/EC

CHUÈN HO¸ PH¦¥NG PH¸P SµNG LäC §Þnh TÝNH KIÓM SO¸T TåN D¦ KH¸NG SINH TRONG THùC PHÈM Cã NGUåN GèC §éNG VËT THEO QUI §ÞNH Sè 2002/657/EC analytical validation of screening methods for the control of antibiotic residues in food from animal origin according to the decision 2002/657/EC Ph¹m Kim §¨ng1, Marie-Louise Scippo2; Guy Degand2; Caroline Douny2; Guy Maghuin-Rogister2 SUMMARY To answer the increasing social request in results of analysis in certain fields such as the environment, the agro-alimentary, the pharmaceutics and the medico-lega domain, it is necessary to be able to guarantee the liability and the traceability of the provided results. The accuracy and the agreement of the results of analyses coming from intra and inter-laboratories comparisons are depending not only of the quality of the laboratory and the qualification of staff, but also of the validation of the methods used. According to the scope of the method of analyses, various parameters have to be validated. To meet the performances criteria of analytic methods (in the field of residues and contaminants in food) described in the European Legislation, the CRL (Community Reference Laboratory) of FougÌres (France) wrote guidelines and recommendations to validate screening methods. The objective of this review is to provide to the reader definitions, validation principles and the parameters of performance of analytical methods in general, and recommendations in the case of the validation of a screening method for the control of antibiotic residues in food of animal origin according to the European Commission Decision 2002/657/EC. Key words: analytical validation, screening method, antibiotic residue. chung l t×m h m l−îng thùc cña chÊt cÇn 1. §ÆT VÊN §Ò ph©n tÝch, nh−ng khã kh¨n lín nhÊt l ng−êi Tr−íc ®ßi hái ng y c ng cao vÒ chÊt ph©n tÝch th−êng kh«ng biÕt gi¸ trÞ ®óng cña l−îng v ®é an to n cña c¸c s¶n phÈm cã h m l−îng thùc. Do ®ã kÕt qu¶ ph©n tÝch nãi nguån gèc tõ ®éng vËt cña con ng−êi, ngo i chung v ph©n tÝch tån d− nãi riªng cã chÝnh viÖc t¨ng c−êng qu¶n lý c¸c c«ng ®o¹n s¶n x¸c hay kh«ng phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè nh−: xuÊt th× viÖc ph©n tÝch kiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c ®iÒu kiÖn trang thiÕt bÞ phßng thÝ nghiÖm, con chÊt tån d− cã ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ céng ng−êi, v ®Æc biÖt l ph−¬ng ph¸p cã ®−îc ®ång l rÊt cÇn thiÕt. Trªn thùc tÕ, mÆc dï chuÈn ho¸ hay kh«ng. §Ó ®¶m b¶o mét c¸ch cïng sö dông mét ph−¬ng ph¸p, mét qui tr×nh ch¾c ch¾n v tin cËy c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c nh−ng kÕt qu¶ ph©n tÝch cña c¸c phßng thÝ chÊt tån d− nãi chung v kh¸ng sinh nãi riªng nghiÖm, thËm chÝ trong cïng phßng thÝ trong c¸c s¶n phÈm ®éng vËt, Céng ®ång chung nghiÖm l¹i kh¸c nhau (Jardy, 1997; Vial, Ch©u ¢u ® ra quyÕt ®Þnh sè 2002/657/EC 1998). Môc ®Ých cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch nãi theo ®ã ®Æt ra c¸c tiªu chuÈn cña c¸c ph−¬ng 1 Khoa Ch¨n nu«i- Thuû s¶n, Tr−êng §H N«ng nghiÖp I. 2 Phßng thÝ nghiÖm ph©n tÝch thùc phÈm cã nguån gèc ®éng vËt, Bé m«n khoa häc thùc phÈm, Khoa Thó y, §¹i häc LiÌge, V−¬ng quèc BØ
ph¸p ph©n tÝch tån d− trong thùc phÈm (EEC, dông ®−îc, khi CV>20% (kÕt qu¶ qu¸ ph©n 2002). Mét ph−¬ng ph¸p muèn ®−a v o ph©n t¸n kh«ng nªn sö dông). tÝch ph¶i ®−îc chuÈn ho¸ v ®¹t yªu cÇu tèi - §é ngê: biÓu diÔn sù kh¸c biÖt cña gi¸ thiÓu do quyÕt ®Þnh n y ®Ò ra. Trong khu«n khæ b i viÕt n y, chóng t«i muèn giíi thiÖu trÞ ®o trùc tiÕp ( x ) và gi¸ trÞ thùc (µ) gåm: mét sè kh¸i niÖm, nguyªn t¾c chuÈn ho¸ liªn quan ®Õn ph−¬ng ph¸p s ng läc (“Screening §é ngê tuyÖt ®èi = x − µ . Gi¸ trÞ lín Method”) v c¸c khuyÕn c¸o khi chuÈn ho¸ nhÊt cña ®é ngê th−êng b»ng 1/4 hay 1/2 ®é ph−¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh. chia bÐ nhÊt trªn dông cô ®o, nÕu kh«ng x¸c ®Þnh th× ®é ngê b»ng 1 ®¬n vÞ ®èi víi ch÷ sè 2. C¥ Së Lý THUYÕT V C¸C KH¸I NIÖM cuèi cïng, ch¼ng h¹n: LI£N QUAN 12,20 ± 0,06 g (cã x¸c ®Þnh ®é ngê tuyÖt ChuÈn ho¸ (Validation) l sù kh¼ng ®Þnh ®èi) b»ng viÖc kiÓm tra v cung cÊp nh÷ng b»ng 12,2 ± 0,1 g (kh«ng x¸c ®Þnh ®é ngê tuyÖt chøng mét c¸ch thuyÕt phôc vÒ c¸c yªu cÇu ®èi) ®Æc biÖt tho¶ m n mét sù mong ®îi (ISO/IEC 17025, 2005). Hay nãi c¸ch kh¸c ph¶i chøng §é ngê t−¬ng ®èi l tû sè gi÷a ®é ngê minh sù tin cËy kÕt qu¶ ph©n tÝch theo mét tuyÖt ®èi v gi¸ trÞ ®o ®−îc, th−êng biÓu thÞ yªu cÇu n o ®ã tuú thuéc lÜnh vùc, chÊt cÇn b»ng % hoÆc ‰. ph©n tÝch. §Ó thuyÕt phôc cÇn ph¶i dùa v o - Sai sè: biÓu thÞ sù kh¸c biÖt gi÷a gi¸ trÞ c¸c ®¹i l−îng thèng kª v c¸c lo¹i sai sè trong thùc (µ) và ( x ) ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tÝnh ho¸ ph©n tÝch. to¸n tõ kÕt qu¶ mét chuçi kÕt qu¶ ph©n tÝch. 2.1. C¸c ®¹i l−îng thèng kª liªn quan dïng Bao gåm: trong chuÈn ho¸ ph−¬ng ph¸p Sai sè hÖ thèng l sai sè do nguyªn nh©n cã thÓ biÕt ®−îc nh− dông cô, ho¸ chÊt kh«ng - Gi¸ trÞ thùc (µ): trong thùc tÕ gi¸ trÞ thùc chuÈn, chÊt l−îng kü thuËt viªn, hoÆc do th−êng kh«ng biÕt nªn th−êng dïng gi¸ trÞ ph−¬ng ph¸p cã khiÕm khuyÕt... ¶nh h−ëng trung b×nh cña n ph©n tÝch cïng mét mÉu. lªn ®é ®óng cña ph©n tÝch, th−êng ¶nh h−ëng  n  cïng chiÒu. Cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc nªn cã thÓ  ∑x  1 i n gi¶m hoÆc lo¹i trõ hay hiÖu chØnh khi x¸c ®Þnh x =  i =1  = n  n ∑x i=1 i ®−îc nguyªn nh©n. Sai sè ngÉu nhiªn l sai sè kh«ng theo qui Thùc tÕ gi¸ trÞ thùc µ = x là rÊtt hiÕm. luËt, kh«ng x¸c ®Þnh, ¶nh h−ëng ®Õn ®é lÆp l¹i Khi chuÈn ho¸ ph−¬ng ph¸p cè g¾ng tèi −u ®Ó cña ph©n tÝch. ChØ cã thÓ gi¶m sai sè ngÉu gi¸ trÞ µ c ng gÇn x c ng tèt. nhiªn b»ng c¸ch t¨ng sè lÇn ph©n tÝch lÆp l¹i - Sè ph©n t¸n: biÓu diÔn ®é lÖch cña kÕt trong ho¸ ph©n tÝch khi n = 20-30 th× sai sè qu¶ ph©n tÝch. Trong ho¸ ph©n tÝch th−êng ngÉu nhiªn cã thÓ chÊp nhËn ®−îc. dïng gi¸ trÞ ph−¬ng sai mÉu (s2) hay ®é lÖch - §é ®ãng, ®é lÆp l¹i, ®é chÝnh x¸c cña chuÈn mÉu (s) và hÖ sè biÕn thiªn (CV%). ph−¬ng ph¸p 1 n §é lÆp l¹i: biÓu diÔn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c S2 = ∑(x − x )2 n − 1 i =1 i gi¸ trÞ x¸c ®Þnh xi qua nhiÒu lÇn ph©n tÝch s §é ®ãng: biÓu diÔn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c khi n → ∞ th× x → µ CV% = 100 x gi¸ trÞ thùc µ và gi¸ trÞ x¸c ®Þnh ®−îc ( x ) Trong ho¸ ph©n tÝch gi¸ trÞ CV
Minh ho¹ d−íi ®©y coi gèc to¹ ®é là gi¸ c¸c lÇn ph©n tÝch ®éc lËp cïng mét ph−¬ng trÞ thùc, c¸c ®iÓm xung quanh là c¸c kÕt qu¶ ph¸p. Kh«ng ®óng, §óng, Kh«ng ®óng §óng, lÆp l¹i kh«ng tèt lÆp l¹i kh«ng tèt lÆp l¹i tèt lÆp l¹i tèt 2.2. C¸c kh¸i niÖm chung ®«i (cã/kh«ng, +/-, 1/0) hoÆc ph©n lo¹i theo møc ®é tr¶ lêi cña ph©n tÝch (-, ±, +; ©m tÝnh, - ChuÈn ho¸ (Validation) l sù kh¼ng nghi ngê, d−¬ng tÝnh). Ch¼ng h¹n th«ng qua ®Þnh b»ng viÖc kiÓm tra v cung cÊp nh÷ng sù xuÊt hiÖn vÕt, sù ®æi m u trong èng hay que b»ng chøng mét c¸ch thuyÕt phôc vÒ c¸c yªu thö... cÇu ®Æc biÖt tho¶ m n mét sù mong ®îi C¸c d¹ng ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®Þnh (ISO/IEC 17025, 2005). tÝnh: s¾c ký ph¼ng, ph¸t hiÖn sù ph¸t triÓn vi - Sù tr¶ lêi cña ph©n tÝch (Analytical khuÈn (Delvotest, Premi Test, Plate Test), response) l hiÖn t−îng ®−îc quan s¸t sau khi ho¸ miÔn dÞch (SNAP test, β-star test) kÕt thóc qui tr×nh ph©n tÝch cã mèi liªn quan víi c¸c chÊt cÇn ph©n tÝch cã trong s¶n phÈm - Ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng (Quantitative ®−îc kiÓm tra. method) l ph−¬ng ph¸p ®Ó x¸c ®Þnh phÇn nhá khèi l−îng cña mét chÊt (mass fraction) v v× - Ph−¬ng ph¸p s ng läc (Screening thÕ cã thÓ biÓu thÞ d−íi d¹ng gi¸ trÞ sè cña mét method) l c¸c ph−¬ng ph¸p ®−îc sö dông ®Ó ®¬n vÞ t−¬ng øng. ph¸t hiÖn sù hiÖn diÖn cña mét hoÆc mét nhãm chÊt ë mét nång ®é quan t©m hay ®Ó ph©n biÖt Tr¶ lêi cña ph©n tÝch ®Þnh l−îng hoÆc gi÷a c¸c mÉu ®¹t v mÉu kh«ng ®¹t yªu cÇu vÖ b¸n ®Þnh l−îng (Quantitative or semi- sinh. C¸c ph−¬ng ph¸p n y th−êng cã kh¶ quantitative analytical response) l hiÖn t−îng n¨ng ph©n tÝch mét l−îng mÉu lín v ®−îc sö ®−îc ®o b»ng tham sè liªn tôc. Ch¼ng h¹n: sù dông ®Ó s ng läc mét l−îng lín mÉu cã tiÒm øc chÕ ph¸t triÓn cña vi khuÈn trong ph−¬ng Èn kÕt kh«ng ®¹t tiªu chuÈn. C¸c ph−¬ng ph¸p ph¸p khuyÕch t¸n th¹ch (®−êng kÝnh vßng v« n y th−êng ®−îc thiÕt kÕ ®Ó tr¸nh tèi ®a kÕt khuÈn), mËt ®é quang, ®é hÊp phô, sù qu¶ ©m tÝnh gi¶. ®Õm/gi©y, céng h−ëng tõ.... - Sù x¸c ®Þnh mÉu tr¾ng (Sample blank C¸c d¹ng ph−¬ng ph¸p: Plate Test, ELISA, RIA, Biosensor, Receptor Test determination) l qui tr×nh ph©n tÝch ho n thiÖn ®Ó ¸p dông cho viÖc thö mét phÇn mÉu (Charm II test). Sù tr¶ lêi cña ph−¬ng ph¸p ®−îc lÊy tõ mÉu kh«ng cã chÊt tån d−. ®Þnh l−îng hoÆc b¸n ®Þnh l−îng cã thÓ trë th nh ph−¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh khi sö dông gi¸ - Ph−¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh (Qualitative trÞ ng−ìng giíi h¹n (cut-off) ®Ó ph©n lo¹i c¸c method) l ph−¬ng ph¸p ®Ó nhËn d¹ng mét kÕt qu¶ d−¬ng tÝnh hoÆc ©m tÝnh chÊt dùa v o tÝnh chÊt lý, ho¸ hoÆc sinh häc - Møc h m l−îng quan t©m (Level of cña chóng. interest) l nång ®é cña chÊt cÇn ph©n tÝch Sù tr¶ lêi cña ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®Þnh trong mét mÉu m qua gi¸ trÞ ®ã x¸c ®Þnh tÝnh (Qualitative analytical response) l hiÖn mÉu cã ®¹t yªu cÇu theo qui ®inh cña luËt t−îng quan s¸t ®−îc ph©n lo¹i theo kiÓu cÆp hay kh«ng.
2.3. Kh¸i niÖm vÒ c¸c tham sè ®¸nh gi¸ ®−îc thÓ hiÖn d−íi d¹ng kh«ng chÝnh x¸c v hiÖu suÊt ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh ®é lÖch chuÈn cña kÕt qu¶. TÝnh chÝnh x¸c kÐm khi ®é lÖch chuÈn lín - Kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn (CC©) (Detection (ISO/IEC 17025, 2005). capability) l l−îng chÊt cÇn ph©n tÝch trong mÉu nhá nhÊt m ph−¬ng ph¸p cã thÓ ph¸t - Kh¶ n¨ng lÆp l¹i (Repeatability) l sù hiÖn, nhËn d¹ng v /hoÆc ®Þnh l−îng ®−îc víi chÝnh x¸c trong c¸c ®iÒu kiÖn lÆp l¹i. mét x¸c suÊt sai sè β. Trong tr−êng hîp c¸c §iÒu kiÖn lÆp l¹i l nh÷ng ®iÒu kiÖn m chÊt cÊm sö dông ho n to n (kh«ng cã møc kÕt qu¶ thu ®−îc ho n to n ®éc lËp tõ cïng giíi h¹n tèi ®a cho phÐp) th× kh¶ n¨ng ph¸t mét ph−¬ng ph¸p, cïng mét qui tr×nh ph©n hiÖn l nång ®é chÊt cÇn ph©n tÝch bÐ nhÊt m tÝch ho n to n gièng nhau trong cïng mét t¹i ®ã mét ph−¬ng ph¸p cã thÓ ph¸t hiÖn mÉu phßng thÝ nghiÖm bëi cïng mét kü thuËt viªn bÞ nhiÔm thËt sù víi ®é tin cËy thèng kª l 1 - v sö dông cïng trang thiÕt bÞ. β. Trong truêng hîp c¸c chÊt cã møc giíi h¹n - Kh¶ n¨ng t¸i sinh (Reproducibility) l tèi ®a th× kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn l nång ®é chÊt tÝnh chÝnh x¸c trong c¸c ®iÒu kiÖn t¸i sinh. cÇn ph©n tÝch m ph−¬ng ph¸p cã thÓ ph¸t hiÖn l gi¸ trÞ nång ®é giíi h¹n cho phÐp §iÒu kiÖn t¸i sinh l nh÷ng ®iÒu kiÖn m (LMR = Limit maximum residue) cña chÊt ®ã ë ®ã kÕt qu¶ thu ®−îc khi ph©n tÝch b»ng cïng víi ®é tin cËy thèng kª l 1 - β (EEC, 2002). mét ph−¬ng ph¸p, cïng mét qui tr×nh ho n to n gièng hÖt nhau nh−ng trong c¸c phßng thÝ - §é ®Æc hiÖu (Specificity) l kh¶ n¨ng nghiÖm víi c¸c kü thuËt viªn v sö dông c¸c ph©n biÖt cña ph−¬ng ph¸p gi÷a chÊt cÇn ph©n trang thiÕt bÞ kh¸c nhau. tÝch ®−îc ®o v c¸c chÊt kh¸c. §Æc ®iÓm n y Kh¶ n¨ng t¸i sinh trong mét phßng thÝ l mét ®Æc tr−ng chñ yÕu cña kü thuËt ph©n tÝch nh−ng ®é ®Æc hiÖu n y cã thÓ thay ®æi tuú nghiÖm (Within-laboratory reproducibility) l theo nhãm chÊt hay s¶n phÈm cÇn ph©n tÝch. sù chÝnh x¸c thu ®−îc trong cïng mét phßng thÝ nghiÖm d−íi nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh - TÝnh nh¹y c¶m (Ruggedness) cña mét tr−íc (ph−¬ng ph¸p, nguyªn vËt liÖu, kü thuËt ph©n tÝch thay ®æi tuú theo ®iÒu kiÖn thùc viªn, m«i tr−êng) trong mét kho¶ng thêi gian nghiÖm cã thÓ ®−îc do t¸c ®éng cña nguyªn d i c¸ch biÖt kh¸c nhau. liÖu mÉu, ho¸ chÊt, ng−êi ph©n tÝch, m«i tr−êng, ®iÒu kiÖn l−u gi÷ hoÆc ®iÒu kiÖn chuÈn bÞ mÉu, ph−¬ng ph¸p xö lý mÉu hoÆc khi cã 3. C¸C NGUY£N T¾C CHUÈN HO¸ mét sù thay ®æi nhá n o ®ã. TÊt c¶ c¸c ®iÒu 3.1. C¸c môc ®Ých cña ph−¬ng ph¸p s ng läc kiÖn thùc nghiÖm trong thùc tÕ l cã giao ®éng (nh− tÝnh bÒn v÷ng cña ho¸ chÊt, th nh phÇn Tr−íc khi chuÈn ho¸ ph−¬ng ph¸p s ng cÊu t¹o cña mÉu, pH, nhiÖt ®é) bÊt cø biÕn ®æi läc, cÇn x¸c ®Þnh râ ph¹m vi ¸p dông cña n o t¸c ®éng ®Õn kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Òu ph¶i ph−¬ng ph¸p. Ph¸t hiÖn 1 chÊt hay mét nhãm ®−îc chØ ra. chÊt, ph¹m vi nång ®é v danh s¸ch c¸c s¶n - Kh¶ n¨ng ¸p dông (Applicability) cã thÓ phÈm ph¶i ph¸t hiÖn. l mét phÇn cña nghiªn cøu tÝnh nh¹y c¶m cña Qui tr×nh chuÈn ho¸ cña mét ph−¬ng ph¸p ph−¬ng ph¸p, v× trong tr−êng hîp n y nh÷ng ®−îc b¾t ®Çu b»ng mét b−íc chuÈn ho¸ ban thay ®æi nhá liªn quan ®Õn s¶n phÈm cÇn ph©n ®Çu, sau ®ã thùc hiÖn liªn tôc c¸c pha ®Ó c¶i tÝch. ChuÈn ho¸ ban ®Çu th−êng ®−îc thùc thiÖn sù ¶nh h−ëng cña ph−¬ng ph¸p tíi c¸c hiÖn cho mét cÆp s¶n phÈm v mét hoÆc c¸c b−íc chuÈn ho¸ míi ®Ó më réng ph¹m vi cña chÊt cÇn ph©n tÝch. Sau ®ã kh¶o s¸t kh¶ n¨ng ph−¬ng ph¸p. Qui tr×nh n y ®−îc phèi hîp ¸p dông cña cïng mét ph−¬ng ph¸p ®Ó ph¸t mét c¸ch liªn tôc trong ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o hiÖn cïng mét hoÆc nhiÒu chÊt ph©n tÝch trªn chÊt l−îng v hÖ thèng kÓm so¸t chÊt l−îng ®Ó trong c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau. n©ng cao hiÓu biÕt vÒ hiÖu suÊt cña ph−¬ng - §é chÝnh x¸c (Precision) l tÝnh chÆt ph¸p còng nh− nh÷ng t¸c ®éng qua l¹i víi sù chÏ, sù thèng nhÊt gi÷a c¸c kÕt qu¶ thu ®−îc qu¶n lý phßng thÝ nghiÖm ®Ó biÓu thÞ sù tin tõ c¸c ph©n tÝch ®éc lËp d−íi ®iÒu kiÖn qui cËy trong c¸c c«ng ®o¹n ph©n tÝch theo ISO ®Þnh tr−íc. PhÐp ®o tÝnh chÝnh x¸c th−êng 17025 (ISO/IEC 17025, 2005).
Theo nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p s ng mÉu tr¾ng ® ®−îc thªm chÊt chuÈn ®óng b»ng läc, ph¹m vi cña ph−¬ng ph¸p cÇn ®−îc x¸c gi¸ trÞ giíi h¹n quyÕt ®Þnh (MRPL- giíi h¹n ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c. Ch¼ng h¹n: hiÖu suÊt tèi thiÓu cña ph−¬ng ph¸p ®èi víi • S ng läc ph¸t hiÖn nitrofuran trong m« c¸c chÊt cÊm ho n to n, MRL- Giíi h¹n tån d− tèi ®a ®èi víi c¸c chÊt cho phÐp sö dông c¸c lo i ®éng vËt theo gi¸ trÞ MRPL (kh¶ n¨ng nh−ng cã giíi h¹n). Trong tr−êng hîp n y, t¹i ph¸t hiÖn tèi thiÓu cña ph−¬ng ph¸p) b»ng møc nång ®é ®ã kÕt qu¶ ph©n tÝch thu ®−îc sè ph−¬ng ph¸p ELISA mÉu “false compliant - ®¹t yªu cÇu sai” tèi ®a • S¸ng läc ph¸t hiÖn mét sè β-lactam l 5% hay
tissue”). Dïng phÇn m« ® ®−îc b¨m nhá cho Trong tr−êng hîp n y, ®é chÝnh x¸c cña chÊt kh¸ng khuÈn chuÈn v o, råi ®«ng l¹nh. ph−¬ng ph¸p ®−îc x¸c ®Þnh b»ng sù thèng Sau ®ã lÊy mét Ýt mÉu thÞt ®Æt lªn ®Üa giÊy trªn nhÊt gi÷a b¶n chÊt thùc cña mÉu (d−¬ng tÝnh th¹ch cña ®Üa petri. Nh−ng tr−íc khi sö dông hay ©m tÝnh thËt) v kÕt qu¶ d−¬ng hay ©m khuyÕn c¸o n y cÇn ph¶i thö v so s¸nh víi tÝnh thu ®−îc khi ph©n tÝch b»ng ph−¬ng ph¸p kÕt qu¶ thu ®−îc khi thö víi mÉu m« nguyªn cÇn chuÈn ho¸. vÑn bÞ nhiÔm tù nhiªn. V¶ l¹i, c¸ch n y cã vÎ §èi víi ph−¬ng ph¸p vi sinh vËt ph¶i nh− kh«ng ¸p dông ®−îc víi mÉu thËn v× thËn ph¸t hiÖn ®−îc c¸c kh¸ng sinh t¹i møc nång khi ®«ng l¹nh sÏ cã nguy c¬ cho nhiÒu kÕt qu¶ ®é b»ng giíi h¹n nång ®é tèi ®a cho phÐp d−¬ng tÝnh gi¶. (MRL) hay mét d−¬ng tÝnh thËt ®−îc x¸c Bëi vËy, vÊn ®Ò rÊt quan träng ®èi víi c¸c ®Þnh khi mÉu chøa mét l−îng kh¸ng sinh Ýt ph−¬ng ph¸p n y l gi¶m sè ph©n tö ®−îc nhÊt b»ng MRL. chuÈn ho¸. §èi víi phÐp thö ph¹m vi réng, §é x¸c thùc (accuracy) = khuyÕn c¸o khi x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn PA + NA nªn thùc hiÖn chuÈn ho¸ b»ng c¸c hîp chÊt ®¹i × 100% Trong ®ã N = N+ + N− diÖn cña nhãm Ýt nhÊt nÕu cã thÓ. N NA 3.2.2. TÝnh chän läc/TÝnh ®Æc hiÖu §é ®Æc hiÖu (specificity) = × 100% (Specificity/Selectivity) N− KhuyÕn c¸o nghiªn cøu Ýt nhÊt trªn 20 PA §é nh¹y (sensitivity) = × 100% mÉu tr¾ng kh¸c nhau, 20 mÉu d−íi møc nång N+ ®é ng−ìng giíi h¹n (cut off) v 20 mÉu d−¬ng T−¬ng tù, viÖc ph©n tÝch c¸c sè liÖu tõ c¸c tÝnh (hoÆc 20 mÉu gÇn gi¸ trÞ tån d− tèi ®a). Sù nghiªn cøu kÕt hîp còng cã thÓ ®−îc ¸p dông ph©n tÝch cã thÓ ®−îc thùc hiÖn trong cïng (Poster D. McClure, 1990). Môc tiªu l ®Ó ng y hoÆc kh¸c ng y bëi cïng mét kü thuËt ®¸nh gi¸ ®é m¹nh cña mét ph−¬ng ph¸p d−íi viªn hoÆc c¸c kü thuËt viªn kh¸c nhau ®Ó ®−a c¸c ho n c¶nh kh¸c nhau. C«ng viÖc ph©n tÝch v o m« h×nh thiÕt kÕ bè trÝ mét nghiªn cøu. n y còng cã thÓ ®−îc thùc hiÖn trong thêi gian Kh¶ n¨ng ¸p dông cña ph−¬ng ph¸p cã chuÈn ho¸ t¹i mét phßng thÝ nghÖm. Bèn dÊu thÓ ®−îc kiÓm tra trong c«ng ®o¹n ph©n tÝch hiÖu ph¶n ¸nh ®é m¹nh cña ph−¬ng ph¸p ph¶i 20 mÉu tr¾ng v 20 mÉu d−¬ng tÝnh cña c¸c ®−îc x¸c ®Þnh: ®é nh¹y, ®é ®Æc hiÖu, sè d−¬ng lo i kh¸c nhau (lîn, bß, cõu). tÝnh gi¶ v ©m tÝnh gi¶. B¶ng v c¸c c«ng thøc d−íi ®©y cho phÐp 3.2.3. Kh¶ n¨ng ¸p dông (Applicability) x¸c ®Þnh ®é chÝnh x¸c cña ph−¬ng ph¸p s ng läc ®Þnh tÝnh. ChuÈn ho¸ ban ®Çu ph¶i ®−îc thùc hiÖn víi s¶n phÈm ®−îc chó träng nhiÒu nhÊt KÕt qu¶ D−¬ng tÝnh thËt ¢m tÝnh thËt trong ch−¬ng tr×nh kiÓm tra tån d− Quèc Gia. ph©n tÝch True Positive (N+) True Negative (N+) C¸c s¶n phÈm kh¸c muèn ¸p dông ®−îc ph¶i D−¬ng tÝnh theo D−¬ng tÝnh gi¶ ph©n tÝch Ýt nhÊt 10 mÉu tr¾ng kh¸c nhau D−¬ng tÝnh tho¶ thuËn False Positive (FP) (Positive) Positive agreement ®−îc bæ sung mét l−îng chÊt chuÈn cho mçi (PA) s¶n phÈm míi. ¢m tÝnh gi¶ ¢m tÝnh theo tho¶ Cã hay kh«ng ¶nh h−ëng cña c¸c s¶n ¢m tÝnh False Negative thuËn (Negative) (FN) Negative Ngreement phÈm ®Õn kÕt qu¶ ph©n tÝch còng ph¶i ®−îc (NA) nghiªn cøu. NÕu cã nh÷ng thay ®æi nhá ph¶i ®−a v o ph−¬ng ph¸p v ph¶i ®−îc th«ng b¸o
trong qui tr×nh ph©n tÝch. KhuyÕn c¸o l Ýt mÉu tr¾ng v 10 mÉu bæ sung chÊt chuÈn hoÆc nhÊt ph¶i x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn cña mÉu nhiÔm tù nhiªn cïng mét møc nång ®é. ph−¬ng ph¸p cho s¶n phÈm míi n y. - TÝnh nh¹y c¶m cña ph−¬ng ph¸p cã thÓ Theo quyÕt ®Þnh 2002/657/EC khuyÕn ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua viÖc ph©n tÝch 10 c¸o ph©n tÝch Ýt nhÊt 20 mÉu tr¾ng ®−îc bæ mÉu tr¾ng v 10 mÉu bæ sung chÊt chuÈn hoÆc sung chÊt chuÈn ®Ó chuÈn ho¸ ban ®Çu. KÕt mÉu nhiÔm tù nhiªn chøa cïng mét møc nång qu¶ c¸c ph©n tÝch n y mang l¹i ®é m¹nh thèng ®é cña mét ph©n tö ®¹i diÖn b»ng c¸ch chñ kª l 0,66 ®Ó cã 1 kÕt qu¶ ©m tÝnh t¹i gi¸ trÞ ®éng thay ®æi mét chót qu¸ tr×nh ph©n tÝch kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn víi kho¶ng tin cËy l ± nh− c«ng ®o¹n chuÈn bÞ mÉu ch¼ng h¹n. 10% ®èi víi s¶n phÈm chuÈn ho¸ ®Çu tiªn víi mét x¸c suÊt kho¶ng 95%. NÕu kh¶ n¨ng ph¸t Tài liÖu tham kh¶o hiÖn cña ph−¬ng ph¸p ®èi víi s¶n phÈm míi EEC, 2002, Commission Decision of 12 cao h¬n th× x¸c suÊt bÐ h¬n 95%. August 2002 implementing Council NÕu cã mét kÕt qu¶ ©m tÝnh th× ph¶i tiÕp Directive 96/23/EC concerning the tôc tiÕn h nh ph©n tÝch 10 mÉu v khi tÊt c¶ 10 performance of analytical methods and ph©n tÝch ®ã cïng cho kÕt qu¶ d−¬ng tÝnh th× the interpretation of results. Official cã thÓ coi nh− ph−¬ng ph¸p cã thÓ ¸p dông víi Journal of the European Communities, s¶n phÈm míi n y. L 221, P. 8-36. Trong tr−êng hîp thu ®−îc 1 kÕt qu¶ ©m ISO/CEI 17025: 2005 Mai 2005 General tÝnh míi, kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn cña ph−¬ng ph¸p requirements for the competence of ®èi víi s¶n phÈm míi l cao h¬n. Kh¶ n¨ng testing and calibration laboratories ph¸t hiÖn cña ph−¬ng ph¸p ®èi víi mét s¶n Foster D. McClure (1990) Design and analysis phÈm míi sÏ ®−îc chän v ®−îc chuÈn ho¸ l¹i of qualitative collaborative studies: tõ ®Çu. Minimum collaborative program. J.Assoc. off. Anal. Chem. Vol. 73 No. 6. IV. TæNG HîP C¸C KHUYÕN C¸O CHUÈN Gaudin V., Maris P., Fuselier R., Ribouchon HO¸ PH¦¥NG PH¸P S NG LäC §ÞNH TÝNH JL., Cadieu N., Rault A. §Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu tèi thiÓu theo qui (2004). Validation of a microbiological ®Þnh cña quyÕt ®Þnh 2002/657/EC khi chuÈn method: the STAR protocol, a five-plate ho¸ mét ph−¬ng ph¸p cÇn thùc hiÖn tèi thiÓu test, for the screening of antibiotic c¸c ph©n tÝch sau: residues in milk, Food Add. & Contaminants, 21, 5, 422-433. - Mçi mét s¶n phÈm ph¶i ph©n tÝch Ýt nhÊt 20 mÉu tr¾ng, 20 mÉu bæ sung chÊt chuÈn hoÆc Jardy, A.; Vial, J.; MÐnier I. Analysis 1997, mÉu nhiÔm tù nhiªn t¹i cïng mét møc nång ®é 25, 106-111. trong cïng mét ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm. Vial, J.; MÐnier, I; Jardy, A.; Anger, P.; Brun, - §Ó x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng ¸p dông cho c¸c A.; Burbaud, L. (1998). J. Chromatogr. s¶n phÈm kh¸c nhau, cÇn ph©n tÝch tèi thiÓu 10 B, 708, 131-143.
T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 1: 92 §¹i häc N«ng nghiÖp I