Chuẩn hóa thang đo trầm cảm PHQ-9 ở đối tượng học sinh trung học phổ thông tại Thành phố Hà Nội năm 2024

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày chuẩn hóa thang đo trầm cảm PHQ-9 ở đối tượng học sinh trung học phổ thông tại 2 trường trung phổ thông ở thành phố Hà Nội. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 640 học sinh tại 2 trường trung học phổ thông tại Hà Nội năm 2024.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chuẩn hóa thang đo trầm cảm PHQ-9 ở đối tượng học sinh trung học phổ thông tại Thành phố Hà Nội năm 2024

HỘI NGHỊ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỞ RỘNG NĂM 2024 - TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA VINH 9. Chou, HT and Edge, N (2012), “They are African American and European American happier and having better lives than I am”: college students", Journal of Anxiety the impact of using Facebook on perceptions Disorders, 15(6), pp. 555-569 of others' lives”, Cyberpsychology, Behavior 11. Shamsuddin, Khadijah, et al. (2013), & Social Networking, 15, pp. 117-121. “Correlates of depression, anxiety and stress 10. MCarter, Michele, et al. (2001), "Parental among Malaysian university students”, Asian bonding and anxiety: Differences between Journal of Psychiatry, 6(4), pp. 318-323. CHUẨN HÓA THANG ĐO TRẦM CẢM PHQ-9 Ở ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI NĂM 2024 Nguyễn Thành Hưng1 , Lê Minh Thi2 , Ngô Anh Vinh3 TÓM TẮT 48 SUMMARY Mục tiêu: Chuẩn hóa thang đo trầm cảm STANDARDIZE THE PHQ-9 DEPRESSION PHQ-9 ở đối tượng học sinh trung học phổ thông SCALE AMONG HIGH SCHOOL tại 2 trường trung phổ thông ở thành phố Hà Nội. STUDENTS AT TWO HIGH SCHOOLS IN Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả HANOI CITY cắt ngang trên 640 học sinh tại 2 trường trung Objective: Standardize the PHQ-9 học phổ thông tại Hà Nội năm 2024. Kết quả: depression scale among high school students at Xây dựng và chuẩn hóa được thang đo bộ câu hỏi two high schools in Hanoi city. Materials and PHQ-9 ở đối tượng học sinh trung học phổ thông Methods: Cross-sectional descriptive study on có độ tin cậy cao, với hệ số Cronbach’s Alpha là 640 students at 2 high schools in Hanoi in 2024. 0,868, p1, giá trị hệ số tải Results: The PHQ-9 questionnaire scale has been các biến đều lớn hơn 0,5 và chênh lệch giữa các built and standardized in Hanoi. High school nhân tố đều lớn hơn 0,3. Kết luận: Nghiên cứu students have high reliability, with Cronbach's đã xây dựng và chuẩn hóa được thang đo bộ công Alpha coefficient of 0.868, p1, the loading factor values of all học phổ thông. variables are greater than 0.5 and the difference Từ khóa: Thang đo, chuẩn hóa, PHQ-9, between factors is greater than 0,3. Conclusions: trung học phổ thông. The study has built and standardized the PHQ-9 survey toolkit scale to achieve unidimensionality and meet discriminant validity. 1 Trung tâm Y tế quận Cầu Giấy Keywords: Scale, standardize, PHQ-9, high 2 Trường Đại học Y tế Công cộng school. 3 Bệnh viện Nhi Trung ương Chịu trách nhiệm chính: Ngô Anh Vinh I. ĐẶT VẤN ĐỀ SĐT: 0912297770 Trầm cảm là một trong những vấn đề về Email: drngovinh@gmail.com rối loạn tâm thần thường gặp ở vị thành Ngày nhận bài: 31/8/2024 niên đặc biệt là giai đoạn cuối (16-18 tuổi), là độ tuổi trung học phổ thông (THPT). Ngày phản biện khoa học: 20/9/2024 Trầm cảm có thể để lại nhiều hậu quả ảnh Ngày duyệt bài: 02/10/2024 316
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 hưởng đến học tập, chất lượng cuộc sống 2.2. Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng và gia tăng tỷ lệ tự sát. phương pháp nghiên cứu định lượng. Tại Việt Nam, theo điều tra Quốc gia về 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Thiết kế vị thành niên và thanh niên (SAVY) năm nghiên cứu cắt ngang. 2009 có khoảng 73,1% vị thành niên và 2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu: Theo Erin thanh niên thường có cảm giác buồn chán và Ruel (2018), cỡ mẫu dự kiến có thể gấp 5 lần 4,1% từng nghĩ đến tự tử [1]. Qua khảo sát số biến quan sát hoặc tối thiểu phải từ 100- tại một số trường THPT ở các thành phố lớn 150 [5]. Thực tế, trong nghiên cứu của chúng của Việt Nam bằng thang đo phổ biến tôi thu thập được thông tin trên 640 học sinh DASS-21 đều cho thấy tại TP Hồ Chí Minh THPT đồng ý tham gia và chỉ có 8 học sinh và Hà Nội đều chiếm tỷ lệ khá cao [2], [3]. không đồng ý tham gia. Các nghiên cứu cho thấy hầu hết học sinh 2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu đều không tìm kiếm sự giúp đỡ khi có vấn đề - Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu tiến về sức khoẻ tâm thần (SKTT). hành trong thời gian từ tháng 4 năm 2024 Việc sàng lọc, chẩn đoán nhằm phát hiện đến hết tháng 8 năm 2024. và điều trị sớm trầm cảm ở vị thành niên nói - Địa điểm: 02 trường THPT tại thành chung và lứa tuổi vị thành niên hiện là học phố Hà Nội. sinh THPT nói riêng tại Việt Nam đòi hỏi 2.4. Các bước tiến hành nghiên cứu phải có một công cụ đánh giá trầm cảm đáng 2.4.1. Phương pháp thu thập số liệu tin cậy. Thang đánh giá trầm cảm PHQ-9 Thông tin được thu thập bằng phương (Patient Health Questionnaire-9) là một trong pháp phát phiếu tự điền bao gồm các câu hỏi những thang đo được sử dụng phổ biến trên về thông tin đặc điểm của học sinh và bộ câu thế giới để đánh giá trầm cảm. Thang đo hỏi về thang đo đánh giá trầm cảm PHQ-9. đánh giá các triệu chứng rối loạn trầm cảm Thang đo PHQ-9 có số lượng câu hỏi ngắn, trên cơ sở những hướng dẫn của DSM-V [4]. gồm 9 câu hỏi với phạm vi điểm từ 0 đến 27 Tuy nhiên hiện tại ở Việt Nam chưa chuẩn điểm giúp sàng lọc nhanh các vấn đề về trầm hóa bộ công cụ xác định trầm cảm PHQ-9 cảm. Các câu hỏi đánh giá tần suất thường trên đối tượng học sinh THPT. Vì thế, nghiên gặp các triệu chứng liên quan đến trầm cảm cứu được tiến hành với mục tiêu góp một trong hai tuần qua. Các mức độ được phân phần trong sàng lọc, chẩn đoán sớm trầm thành 4 nhóm: không có dấu hiệu trầm cảm cảm ở đối tượng học sinh THPT. (0-4 điểm), nguy cơ trầm cảm (5-9 điểm), trầm cảm nhẹ (10-14 điểm), trầm cảm vừa II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU (15-19 điểm) và trầm cảm nặng (20-27 điểm). 2.1. Đối tượng nghiên cứu 2.4.2. Các bước thu thập số liệu Học sinh đang theo học tại 2 trường - Bước 1: Liên hệ Ban giám hiệu nhà THPT tại thành phố Hà Nội. trường để xin xác nhận sự đồng ý khảo sát. - Tiêu chuẩn lựa chọn: Học sinh đang - Bước 2: Liên hệ giáo viên chủ nhiệm theo học tại 3 khối 10, 11, 12 thuộc 2 trường lớp học, giới thiệu mục tiêu nghiên cứu THPT tại thành phố Hà Nội. - Bước 3: Xác nhận sự đồng ý tham gia - Tiêu chuẩn loại trừ: Phụ huynh và nghiên cứu của phụ huynh/người chăm sóc học sinh từ chối tham gia nghiên cứu. học sinh ở các lớp được chọn. + Học sinh không có khả năng trả lời - Bước 4: Tiến hành thu thập số liệu với phỏng vấn (vắng mặt, nghỉ ốm) trong thời nhà trường và chọn ngẫu nhiên các lớp tham gian thu thập số liệu. gia nghiên cứu. 317
HỘI NGHỊ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỞ RỘNG NĂM 2024 - TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA VINH - Bước 5: Điều tra viên tiến hành kiểm 0,3 để tạo giá trị phân biệt giữa các nhân tố. tra thông tin trong phiếu đã đầy đủ và chính Hệ số Cronbach’s Alpha từ 0,6 trở lên có thể xác và cho học sinh bổ sung tại chỗ nếu còn chấp nhận được, các biến quan sát có tương thiếu và không chính xác. quan biến-tổng nhỏ hơn 0,3 sẽ bị loại. 2.4.3. Chuẩn hóa thang đo bộ câu hỏi 2.4. Xử lý và phân tích số liệu: Nghiên khảo sát cứu sử dụng phần mềm Epidata 3.1 để nhập Nhập, xử lý thông tin và thực hiện phân dữ liệu. Sử dụng phần mềm SPSS 20 để mô tích khám phá Exploratory Factor Analysis tả và phân tích. (EFA), hệ số Cronbach’s Alpha phân tích 2.5. Đạo đức trong nghiên cứu: Nghiên nhằm đánh giá độ tin cậy và tính giá trị của cứu được thông qua theo quyết định số thang đo. 160/2024/YTCC-HD3 của Hội đồng đạo đức Phân tích nhân tố khám phá EFA: Hệ số trong nghiên cứu y sinh học Trường Đại học Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) ≥ 0,5 và mức ý Y tế Công cộng ngày 08 tháng 5 năm 2024. nghĩa của kiểm định Bartlett ≤ 0,05; Hệ số Nghiên cứu thực hiện với sự đồng ý của tải nhân tố (Factor loading) ≥ 0,5, nếu biến Ban giám hiệu nhà trường cùng với phụ quan sát nào có hệ số tải nhân tố < 0,5 sẽ bị huynh và học sinh. Nghiên cứu không ảnh loại. Thang đo được chấp nhận khi tổng hưởng đến sức khoẻ của học sinh và các phương sai trích ≥ 50%. Hệ số Eigenvalue thông tin cá nhân được đảm bảo bảo mật. trên từng yếu tố > 1. Khác biệt hệ số tải nhân tố của một biến quan sát giữa các nhân tố ≥ III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 3.1. Đặc điểm chung Bảng 3.1. Đặc điểm chung (N=640) Đặc điểm n % Nam 316 49,4 Giới tính Nữ 324 50,6 Tự nhiên 343 53,6 Chuyên Xã hội 297 46,4 Khối lớp 10 207 32,3 Khối lớp Khối lớp 11 218 34,1 Khối lớp 12 215 33,6 Bảng 3.1 cho thấy trong 640 học sinh hội. Tỷ lệ học sinh ở các khối lớp cũng được được hỏi, tỷ lệ giới tính là khá tương đồng phân bố khá tương đồng ở khối lớp 10, 11, với 316 học sinh nam tương đương 49,4% và 12 lần lượt là 32,3%, 34,1% và 33,6 %. 324 học sinh nữ tương đương 50,6%. Tỷ lệ 3.2. Thẩm định độ tin cậy thang đo học sinh ở 2 ban chuyên cũng là khá tương Tình nhất quán của thang đo được đánh đồng: 343 học sinh tương đương 53,6% các giá bằng hệ số Cronbach‘s Alpha. Các mục em theo học ban tự nhiên và 297 học sinh của thang đo PHQ-9 được trình bày trong tương đương 46,4% đang theo học ban xã bảng 3.2. 318
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 Bảng 3.2. Giá trị Cronbach ‘s alpha của thang đo PHQ-9 (N=640) Hệ số Điểm Hệ số Cronbach Hệ số Độ lệch tương Câu hỏi trung ‘s Alpha nếu loại Cronbach chuẩn quan biến bình bỏ câu hỏi ‘s Alpha tổng Ít hứng thú hoặc là không có niềm vui 1,07 ± 0,931 0,615 0,852 Cảm thấy chán nản kiệt sức, chán nản, hay 0,96 ± 0,858 0,735 0,842 tuyệt vọng Khó ngủ, ngủ không lâu hoặc ngủ quá nhiều 1,19 ± 1,068 0,590 0,855 Cảm thấy mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng 1,22 ± 0,97 0,695 0,844 Chán ăn hoặc ăn quá nhiều 0,94 ± 1,024 0,616 0,852 Cảm thấy bản thân tồi tệ, cho rằng mình là người thất bại hoặc thất vọng về bản thân và 0,87 ± 0,964 0,612 0,852 0,868 gia đình Khó tập trung vào một việc gì đó, ví dụ như 0,96 ± 1,047 0,518 0,862 đọc báo hay xem tivi Di chuyển hoặc nói năng quá chậm chạp khiến người khác chú ý hoặc ngược lại - quá 0,43 ± 0,772 0,535 0,859 lo lắng, bồn chồn nên đi lại quá nhiều Nghĩ rằng mình chết đi sẽ tốt hơn, hoặc làm 0,45 ± 0,822 0,520 0,860 đau hay tổn thương cơ thể Kết quả cho thấy tương quan biến tổng của 9/9 biến quan sát đều lớn hơn 0,3; đồng thời hệ số Cronbach‘s Alpha khi loại biến đều cao hơn giá trị Cronbach‘s Alpha hiện hành. Trong các biểu hiện trầm cảm, biểu hiện ‘’Cảm thấy mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng’’ có điểm trung bình cao nhất 1,22 ± 0,97 điểm và biểu hiện Di chuyển hoặc nói năng quá chậm chạp khiến người khác chú ý hoặc ngược lại - quá lo lắng, bồn chồn nên đi lại quá nhiều’’ có điểm trung bình thấp nhất 0,43 ± 0,772 điểm. Hệ số Cronbach‘s Alpha của bộ công cụ là 0,868. 3.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA Bảng 3.3. Phân tích nhân tố EFA biến phụ thuộc Câu Hệ số tải Ít hứng thú hoặc là không có niềm vui 0,817 Cảm thấy chán nản kiệt sức, chán nản, hay tuyệt vọng 0,782 Khó ngủ, ngủ không lâu hoặc ngủ quá nhiều 0,713 Cảm thấy mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng 0,711 Chán ăn hoặc ăn quá nhiều 0,709 Cảm thấy bản thân tồi tệ, cho rằng mình là người thất bại hoặc thất vọng về bản thân và 0,691 gia đình Khó tập trung vào một việc gì đó, ví dụ như đọc báo hay xem tivi 0,632 Di chuyển hoặc nói năng quá chậm chạp khiến người khác chú ý hoặc ngược lại - quá 0,621 lo lắng, bồn chồn nên đi lại quá nhiều Nghĩ rằng mình chết đi sẽ tốt hơn, hoặc làm đau hay tổn thương cơ thể 0,617 Theo kết quả kiểm định trong bảng kiểm định KMO và Bartlett’s (Bartlett’s test of sphericity) tại phía trên cho thấy Hệ số KMO = 0,907 (nằm trong khoảng 0,5-1), trong kiểm định Bartlett có hệ số Sig.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỞ RỘNG NĂM 2024 - TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA VINH Trị số Eigenvalue là tiêu chí dùng để xác phiên bản tiếng Trung của thang đo PHQ-9 khi định số lượng nhân tố trong phân tích EFA. đánh giá các triệu chứng trầm cảm nặng trên Những nhân tố nào có chỉ số Eigenvalue lớn 1045 đối tượng trong cộng đồng đã cho kết quả hơn hoặc bằng 1 thì mới được giữ lại trong hệ số Cronbach ‘s Alpha là 0,86 [9]. Một mô hình phân tích. Kết quả phân tích cho thấy nghiên cứu về độ tin cậy và tính hợp lệ của có 1 nhân tố được trích tại Eigenvalue = 4,732 phiên bản tiếng Thái của PHQ-9 đã cho kết thỏa mãn điều kiện lớn hơn 1, phân tích trích quả hệ số Cronbach ‘s Alpha là 0,79, thấp hơn nhân tố này bao gồm 9 biến quan sát được giữ so với những kết quả của những nghiên cứu lại phân tích trong mô hình nghiên cứu. Giá trên. Ngoài ra, hệ số tương quan biến tổng ở 9 trị tổng phương sai trích tại mức này là biến chỉ dao động trong khoảng từ 0,35 đến 52,58% (>50%). Kết quả phân tích trong bảng 0,61 thấp hơn so với khoảng giá trị trong nhân tố cho thấy 9 biến quan sát có hệ số tải nghiên cứu của chúng tôi [9]. Như vậy có thể (Factor loading) trong khoảng từ 0,617 đến thấy, hệ số Cronbach ‘s Alpha trong nghiên 0,817 (> 0,5). cứu của chúng tôi tương đồng với đa số các nghiên cứu khác trên thế giới kể trên với cùng IV. BÀN LUẬN đối tượng là học sinh trung học phổ thông. Hiện nay, thang đánh giá trầm cảm PHQ- Phân tích nhân tố khám phá EFA là một 9 là công cụ được sử dụng phổ biến nhất trong bước rất quan trọng khi thực hiện phân tích dữ cộng đồng. Thang đo PHQ-9 có số lượng câu liệu định lượng. Hệ số KMO là một chỉ số hỏi ngắn chỉ bao gồm 9 câu giúp cho khả dùng để xem xét sự thích hợp của phân tích năng sàng lọc nhanh các vấn đề trầm cảm. nhân tố. Kiểm định Bartlett dùng để xem xét Quá trình thẩm định thang đo PHQ-9 đã đưa các biến quan sát trong nhân tố có tương quan ra các dữ liệu có ý nghĩa thống kê về độ tin với nhau hay không. Theo kết quả kiểm định cậy và tính chính xác cao. trong bảng kiểm định KMO và Bartlett’s Trong nghiên cứu của chúng tôi, theo bảng (Bartlett’s test of sphericity) tại phía trên cho 3.2 giá trị Conbach ‘s Alpha của thang đo khi thấy Hệ số KMO = 0.907 thỏa mãn điều kiện kiểm định trên 640 đối tượng là học sinh lớn hơn 0,5 và nhỏ hơn 1. Ngoài ra, trong THPT là 0,868 và tất cả các biến đưa vào dao nghiên cứu của chúng tôi, kiểm định Bartlett động trong khoảng giá trị từ 0,52 đến 0,73 (lớn có hệ số Sig.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 cũng chỉ ra tổng phương sai trích của biến phụ 2. Thai TT, Vu NLLT, Bui HHT (2020). thuộc là 52,58% (≥ 50%) đạt yêu cầu cho thấy Mental health literacy and help-seeking mô hình EFA là phù hợp. Theo Hair và cộng preferences in high school students in Ho sự (2010), giá trị tiêu chuẩn của hệ số tải nên Chi Minh City. Vietnam School Mental được xem xét cùng kích thước mẫu. Với từng Health; 12 (2):378-87. khoảng kích thước mẫu khác nhau, mức trọng 3. Trần Văn Công, Nguyễn Thị Hoài số nhân tố để biến quan sát có ý nghĩa thống Phương, Trần Thành Nam (2019). Thực kê là hoàn toàn khác nhau [10]. Trong nghiên trạng khó khăn tâm lý của học sinh và nhu cầu cứu của chúng tôi, khi định lượng trên 640 sử dụng ứng dụng tư vấn tâm lý trong trường mẫu, hệ số tải của các biến được thể hiện ở học. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt bảng 3.3 dao động từ 0,617 – 0,817 > 0,5. Kết Nam; 61(10), 1-5. quả này cho thấy biến quan sát có ý nghĩa 4. Dziedzic B, Sarwa P, Kobos E, et al (2021). thống kê rất tốt [10]. Kết quả này tương tự với Loneliness and Depression among Polish kết quả chuẩn hóa thang đo PHQ-9 cho đối High-School Students. International journal of tượng vị thành niên ở Na Uy của tác giả environmental research and public Jasmina Burdzovic Andreas và cộng sự khi health.;18(4): 1706. cho kết quả hệ số tải dao động từ 0,51 – 0,77 5. Erin Ruel, William Edward Wagner III, [7]. Như vậy thang đo PHQ-9 trên đối tượng Brian Joseph Gillespie (2018). The Practice học sinh trung học phổ thông đạt tính chính of Survey Research: Theory and Applications. xác và tin cậy. How to pretest and pilot a survey Nghiên cứu sử dụng thiết kế cắt ngang, đã questionnaire. SAGE publication. 101-119. thực hiện phân tích tìm hiểu thang đo PHQ-9 6. Eduardo Fonseca-Pedrero, Adriana Díez- về độ tin cậy và tính giá trị thang đo. Tuy Gómez, et al (2023). Youth screening nhiên, nghiên cứu thực hiện tại hai trường depression: Validation of the Patient Health THPT trên địa bàn thành phố Hà Nội, đây là Questionnaire-9 (PHQ-9) in a representative trung tâm văn hóa - kinh tế - xã hội của Việt sample of adolescents. Psychiatry Research, Nam nên chưa đại diện được cho học sinh 328, 115486. THPT trên toàn quốc. Ngoài ra, nghiên cứu 7. Burdzovic Andreas J, Brunborg GS (2017). được thực hiện tại các trường công lập và dân Depressive Symptomatology among lập, do đó chưa thể ngoại suy cho học sinh các Norwegian Adolescent Boys and Girls: The trường giáo dục thường xuyên. Patient Health Questionnaire-9 (PHQ-9) Psychometric Properties and Correlates. Front V. KẾT LUẬN Psychol ;8:887. Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, thang 8. Wenzheng Wang, el at (2014). Reliability đo PHQ-9 có thể sử dụng như một công cụ and validity of the Chinese version of the thuận tiện và đáng tin cậy để sàng lọc chẩn Patient Health Questionnaire (PHQ-9) in the đoán trầm cảm ở đối tượng học sinh phổ general population. General Hospital thông trung học. Psychiatry. 36 (5), 539-544. 9. Lotrakul, M., Sumrithe, S. & Saipanish, R TÀI LIỆU THAM KHẢO (2008). Reliability and validity of the Thai 1. Bộ Nội vụ, Quỹ dân số Liên hợp quốc tại Việt version of the PHQ-9. BMC Psychiatry. 8:46. Nam. Báo cáo quốc gia về thành niên Việt 10. Hair J.F. Multivariate data analysis. Prentice Nam. 2015; tr49. Hall, Upper Saddle River, NJ. 2010, p116-118. 321