Chương 3.1: Các vấn đề của ngành – Kinh doanh nông nghiệp và an toàn thực phẩm

CHƯƠNG 3.1: CÁC VẤN ĐỀ CỦA NGÀNH – KINH DOANH NÔNG NGHIỆP<br /> VÀ AN TOÀN THỰC PHẨM<br /> <br /> 3.1 KINH DOANH NÔNG NGHIỆP VÀ AN TOÀN THỰC PHẨM<br /> 3.1.1 Tổng quan<br /> Do tác động của khí hậu nhiệt đới và các điều kiện tự nhiên, nền kinh tế Việt Nam chủ yếu dựa vào<br /> nông nghiệp và thủy sản. Các sản phẩm xuất khẩu chủ lực bao gồm: lúa gạo, cà phê, cao su, chè,<br /> tiêu, đậu nành, hạt điều, mía đường, lạc (đậu phộng), các loại trái cây như chuối, thanh long, xoài,<br /> gia cầm, thủy hải sản. Tuy nhiên, những sản phẩm này chủ yếu xuất khẩu dưới dạng nguyên liệu thô,<br /> 1<br /> không phải hàng thành phẩm, và thường không đăng ký thương hiệu nông sản.<br /> Ngành nông nghiệp có tác động lớn đến nền kinh tế, mặc dù xuất khẩu một số mặt hàng nông sản<br /> 2<br /> 3<br /> gặp khó khăn do khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Nông nghiệp đóng góp lớn cho nền kinh tế, năm<br /> 4<br /> 2012 tỷ trọng đóng góp là 21,5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) , 20,8% kim ngạch xuất khẩu và<br /> 5<br /> khoảng 47,5% dân số làm việc trong ngành nông nghiệp. Tỷ trọng đóng góp của nông nghiệp trong<br /> 6<br /> 7<br /> GDP của Việt Nam giảm từ 46,3% năm 1988 xuống còn 22% năm 2012. Tỷ lệ dân số làm việc trong<br /> 8<br /> 9<br /> ngành nông nghiệp giảm từ 67% năm 1997 xuống còn 47,5% năm 2011.<br /> Tuy nhiên, ngành này đang phải đối mặt với một số thách thức. Nông nghiệp đang và sẽ bị ảnh<br /> 10<br /> hưởng bởi tình hình khí tượng và mực nước biển dâng do biến đổi khí hậu. Rủi ro đang hiện hữu,<br /> đồng thời, nguồn tài nguyên thiên nhiên đang cạn kiệt nhanh chóng, nguồn nước bị sử dụng quá<br /> mức, và lượng phát thải khí nhà kính quá cao. Sản lượng có thể không đáp ứng được nhu cầu thực<br /> phẩm (trong nước) cũng như không đạt được mục tiêu tăng kim ngạch xuất khẩu do Chính phủ đề ra.<br /> Hiện nay, thường xảy ra tình trạng hàng xuất khẩu bị từ chối do sử dụng loại thuốc trừ sâu không<br /> được phép, dư lượng thuốc trừ sâu vượt quá mức cho phép, chất gây ô nhiễm quá giới hạn được<br /> 11<br /> phép và do yếu kém trong công tác giám sát sử dụng thuốc kháng sinh. Cạnh tranh từ các nước<br /> khác trong khu vực châu Á cũng là một thách thức.<br /> Một vấn đề khác nữa là sự phụ thuộc nặng nề vào quy mô canh tác nhỏ lẻ và thiếu kiến thức về tiêu<br /> chuẩn thực hành nông nghiệp tốt. Điều này khiến năng suất lao động thấp và cản trở sự phát triển và<br /> tăng trưởng của ngành. Chúng tôi cho rằng cần tăng cường các biện pháp giám sát chặt chẽ và hiệu<br /> quả để đảm bảo việc sử dụng đúng quy định các hóa chất trong nông nghiệp. Hơn nữa, cần sáng tạo<br /> để đổi mới ngành nông nghiệp và cải thiện toàn bộ chuỗi giá trị. Ngành khoa học cây trồng có thể<br /> thúc đẩy sự sang tạo trong một số lĩnh vực. Tuy nhiên, sự sáng tạo bị hạn chế bởi những yếu kém<br /> trong công tác bảo hộ Quyền Sở hữu Trí tuệ, làm tổn hại trực tiếp và gián tiếp tới cả nông dân và<br /> 12<br /> người tiêu dùng.<br /> Mặc dù đóng góp vào GDP giảm trong những năm qua, kinh doanh nông nghiệp và thủy sản vẫn là<br /> một ngành rất quan trọng. Điều này được thể hiện qua kết luận của Tổ chức Lương thực và Nông<br /> nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) rằng nhu cầu tiêu thụ rau quả trên thế giới ngày càng tăng trong những<br /> 13<br /> năm tới.<br /> Chúng tôi cho rằng, các nhận định của FAO trong báo cáo “Nông nghiệp Thế giới: hướng tới<br /> 2015/2030, Dự báo của FAO” là rất quan trọng và vẫn còn giá trị, dù dự báo được đưa ra vào năm<br /> 1<br /> <br /> Xem: www.economics.com.vn/2012/08/trademarks-for-agricultural-products.html<br /> Xem: english.vietnamnet.vn/fms/business/77544/business-in-brief-27-6.html<br /> 3<br /> Bao gồm cả thủy sản và lâm sản.<br /> 4<br /> Xem: www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html.<br /> 5<br /> Xem: www.gso.gov.vn/default_en.aspx?tabid=501&thangtk=12/2012<br /> 6<br /> Xem: www.indexmundi.com/facts/vietnam/agriculture<br /> 7<br /> Xem: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html.<br /> 8<br /> Xem: www.indexmundi.com/en/facts/2000/vietnam/labor_force_by_occupation.html<br /> 9<br /> Xem ghi chú 7.<br /> 10<br /> Xem: blogs.worldbank.org/climatechange/lessons-hanoi-imperative-implementing-climate-smart-agriculture<br /> 11<br /> Xem : www.fao.org/docrep/007/y5488e/y5488e09.htm và http://pops.org.vn/UserPages/News/detail/tabid/138/newsid/833/language/enUS/Default.aspx<br /> 12<br /> Xem: http://oryza.com/content/thailand-vietnam-rice-farmers-use-harmful-chemicals-claims-croplife-official<br /> 13<br /> Xem: www.fao.org/fileadmin/user_upload/esag/docs/y4252e.pdf, trang 14. Năm 2004, FAO cho biết cầu (3,6%) sẽ tăng hơn cung (2.8%)<br /> (www.un-csam.org/publication/F-fruits.PDF).<br /> 2<br /> <br /> SÁCH TRẮNG 2014: CÁC VẤN ĐỀ THƯƠNG MẠI/ĐẦU TƯ VÀ KIẾN NGHỊ 1<br /> <br /> CHƯƠNG 3.1: CÁC VẤN ĐỀ CỦA NGÀNH – KINH DOANH NÔNG NGHIỆP<br /> VÀ AN TOÀN THỰC PHẨM<br /> 14<br /> <br /> 2003. FAO viết rằng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là công cụ chính được các tập đoàn đa<br /> quốc gia (MNC) dùng để mở rộng tầm ảnh hưởng của mình trên toàn cầu.Theo cách đó, MNC có thể<br /> tác động đến khối lượng và cơ cấu sản xuất, công nghệ, thị trường lao động và các chuẩn mực. MNC<br /> còn có thể đóng vai trò lưu thông vốn, chuyển giao kỹ năng, công nghệ, tiếp cận kênh tiếp thị nội địa<br /> và xuất khẩu, tạo ra sự gắn kết với kinh tế nông thôn, ví dụ như thông qua hình thức sản xuất nông<br /> sản theo hợp đồng. Điều này được củng cổ thêm bởi những thảo luận trong phiên họp toàn thể của<br /> Nhóm Tài trợ Quốc tế của Ngân hàng Thế giới, về những khó khăn và thách thức như vốn đầu tư cho<br /> nông nghiệp, phát triển nông nghiệp bền vững, tăng cường năng lực cạnh tranh và sự tham gia của<br /> 15<br /> khối tư nhân vào phát triển nông nghiệp.<br /> Chúng tôi chia sẻ và đồng tình với những nhận định trên vì chúng tôi cho rằng cần tạo ra một thị<br /> trường bình đẳng cho các doanh nghiệp nhỏ, lớn, trong nước và quốc tế không phân biệt thực thể<br /> pháp lý, quy mô hay quốc tịch, trên cơ sở lợi ích chung; và cần tạo ra và mang đến càng nhiều càng<br /> tốt: sự bình đẳng trong tiếp cận nguồn tín dụng trong hoặc ngoài Việt Nam, sự bình đẳng trong tiếp<br /> cận nguồn nguyên liệu thô trong hoặc ngoài Việt Nam, sự đối xử bình đẳng trong quá trình xin cấp<br /> giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh tại Việt Nam, và sự đối xử bình đẳng về các quy định khác liên<br /> quan đến ngành nông nghiệp. Điều này sẽ giúp thu hút thêm FDI và thực sự cần thiết đối với nông<br /> 16<br /> nghiệp, vì cho đến giờ mới chỉ có 1,5% tổng số FDI đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp.<br /> An toàn thực phẩm trong chuỗi cung ứng là vấn đề trọng yếu đối với ngành nông nghiệp, đặc biệt khi<br /> 17 18<br /> xét đến tác động tiềm tàng tới nền kinh tế và sức khỏe của cộng đồng. . Chúng tôi hoan nghênh<br /> thiện chí giải quyết các vấn đề trên của Chính phủ trong chiến lược quốc gia về dinh dưỡng năm<br /> 19<br /> 2011. Dù vậy, vẫn còn rất nhiều việc cần làm, đặc biệt là xem xét lại các văn bản pháp lý khác nhau<br /> 20<br /> về an toàn thực phẩm và các quy định thực thi. Chất lượng thực phẩm và các vi phạm an toàn vệ<br /> 21<br /> sinh thực phẩm vẫn còn là một vấn đề lớn.<br /> Do vậy, theo các doanh nghiệp thành viên EuroCham, cần thành lập một Cơ quan An toàn Thực<br /> phẩm chuyên trách giải quyết các vấn đề trên. Bên cạnh đó, chúng tôi cho rằng cần khuyến khích áp<br /> dụng các quy tắc thực hành sản xuất tốt và các biện pháp giám sát hiệu quả để đảm bảo quy trình<br /> sản xuất có thể đáp ứng các quy chuẩn liên quan. Hơn nữa, cần có sự đổi mới, thông qua ngành<br /> khoa học thực vật, để khôi phục lại ngành nông nghiệp và tạo điều kiện cải tiến toàn bộ chuỗi giá trị.<br /> Tuy nhiên, trong điều kiện hiện tại, sự đổi mới đang bị cản trở bởi sự yếu kém trong công tác bảo hộ<br /> 22<br /> Quyền Sở hữu Trí tuệ. Trên cơ sở phân tích trường hợp tích cực trên, chúng tôi cho rằng, các nguy<br /> cơ và thách thức nêu trên là khởi điểm thuận lợi để phát triển một ngành nông nghiệp vững mạnh<br /> hơn, bền vững hơn, cạnh tranh hơn, có công nghệ cao hơn mà không gây ảnh hưởng xấu đến người<br /> dân, đất nước và môi trường. Chúng tôi cho rằng các hiệp định thương mại hiện đang trong tiến trình<br /> đám phán là cơ hội tốt giúp thực hiện các kiến nghị được nêu ra sau đây. Điều này sẽ giúp tăng tỷ<br /> trọng đóng góp của nông nghiệp trong GDP của Việt Nam và có tác động tích cực đến an toàn và an<br /> ninh thực phẩm. Chúng tôi cho rằng, ý kiến này cũng phù hợp với mục đích của Chính phủ về phát<br /> triển ngành nông nghiệp, như được đưa ra trong Quyết định số 124/QĐ-TTG của Thủ tướng Chính<br /> 23<br /> phủ.<br /> Các ý kiến dưới đây thể hiện quan điểm của hai tiểu ban ngành nghề của EuroCham: Tiểu ban Thực<br /> phẩm, Nông nghiệp và Nuôi trồng Thủy sản (FAASC) và Tiểu ban CropLife Việt Nam. Do có chung<br /> 14<br /> <br /> Xem: www.fao.org/fileadmin/user_upload/esag/docs/y4252e.pdf, FAO, trang 273.<br /> Xem: www.isgmard.org.vn/News.asp?Status=1&InfoID=756.<br /> 16<br /> Xem: http://vietnamnews.vn/economy/240730/agricultural-sector-fdi-still-lagging.html<br /> 17<br /> Thực trạng an toàn thực phẩm tại Việt Nam, FOODSEG Symposium www.foodseg.net/symposium/vietnam.pdf, tháng 6 năm 2012<br /> 18<br /> Xem: www.foodseg.net/symposium/vietnam.pdf.<br /> 19<br /> Xem: extranet.who.int/nutrition/gina/en/node/11519.<br /> 20<br /> Xem:www.fao.org/asiapacific/vietnam/home/news-room/detail/en/?news_uid=150215,và<br /> typo3.fao.org/fileadmin/user_upload/faovn/docs/DPO%20FoodSafety%20CLEARED.doc,<br /> english.vietnamnet.vn/fms/society/80894/ministryunveils-several-violations-in-food-safety-and-hygiene.html.<br /> 21<br /> Food safety still major problem, Vietnam News, http://vietnamnews.vn/society/243231/food-safety-still-major-problem.html, ngày 9 tháng 8 năm<br /> 2013.<br /> 22<br /> CropLife cáo buộc nông dân trồng lúa ở Thái Lan và Việt Nam sử dụng chất hóa học độc hại, http://oryza.com/content/thailand-vietnam-ricefarmers-use-harmful-chemicals-claims-croplife-official, ngày 18 tháng 4 năm 2013<br /> 23<br /> Thông qua quyết định này, Thủ tướng phê duyệt tổng thể phát triển sản xuất ngành nông nghiệp đến năm 2020 và tầm nhìn đến 2030. Xem:<br /> www.isgmard.org.vn/Information%20Service/Legal%20docs/Agriculture/124-QD-TTg[EN].doc.<br /> 15<br /> <br /> SÁCH TRẮNG 2014: CÁC VẤN ĐỀ THƯƠNG MẠI/ĐẦU TƯ VÀ KIẾN NGHỊ 2<br /> <br /> CHƯƠNG 3.1: CÁC VẤN ĐỀ CỦA NGÀNH – KINH DOANH NÔNG NGHIỆP<br /> VÀ AN TOÀN THỰC PHẨM<br /> các chủ đề quan tâm, hai Tiểu ban đã hợp tác cùng đưa ra quan điểm thống nhất về ngành nông<br /> nghiệp.<br /> <br /> 3.1.2 Cơ quan An toàn Thực phẩm<br /> Bộ ngành liên quan: Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Khoa<br /> học và Công nghệ<br /> Mô tả vấn đề:<br /> Như đã đề cập ở trên, thực phẩm không an toàn hiện đang là vấn đề nghiêm trọng ở Việt Nam. Vấn<br /> đề này gây nhức nhối cho người dân do tác động đến sức khỏe, đặc biệt là khi không dễ để có được<br /> thông tin về an toàn thực phẩm. Theo báo cáo gần đây của Nielsen, 94% người tiêu dùng được khảo<br /> 24<br /> sát cho rằng thực phẩm tốt cho sức khỏe trước tiên phải an toàn và hợp vệ sinh.<br /> Mặc dù Cục An toàn Thực phẩm là cơ quan trực thuộc Bộ Y tế, các vấn đề về an toàn thực phẩm lại<br /> được giải quyết bởi nhiều cơ quan khác nhau thuộc nhiều bộ khác nhau. Bên cạnh đó, các vấn đề<br /> còn được xử lý khác nhau ở cấp địa phương. Điều này dẫn tới việc các thanh tra từ ba cơ quan khác<br /> nhau có thể đến kiểm tra vấn đề về an toàn thực phẩm vào ba thời điểm khác nhau và các kết quả<br /> kiểm tra mỗi lần cũng khác nhau, do họ diễn giải các quy tắc và quy định theo cách khác nhau. Cơ<br /> cấu tổ chức hiện tại gây khó khăn cho việc xử lý hiệu quả và nhanh chóng trong trường hợp xảy ra<br /> vấn đề an toàn thực phẩm đe dọa sức khỏe người dân. Quan điểm của chúng tôi được xác nhận bởi<br /> nhận định của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) rằng công tác kiểm soát an toàn thực phẩm bị kém hiệu<br /> quả bởi sự tồn tại của nhiều văn bản luật riêng lẻ, thẩm quyền chồng chéo, và sự yếu kém trong hoạt<br /> 25<br /> động kiểm tra, giám sát và thi hành luật.<br /> Thiếu cơ chế hữu hiệu kiểm soát an toàn thực phẩm cũng hạn chế khả năng xuất khẩu sản phẩm<br /> của nhà sản xuất trong nước do các nước nhập khẩu thường áp dụng các tiêu chuẩn cao hơn trong<br /> 26<br /> lĩnh vực này. Chúng tôi ghi nhận các sáng kiến hiện hành, tuy nhiên, dường như vẫn chưa đủ hoặc<br /> 27<br /> chưa hiệu quả. Có lẽ còn quá sớm để kết luận, tuy nhiên, cho đến giờ, chúng tôi chưa thấy có bất<br /> 28<br /> kỳ tác động tích cực nào từ dự án do FAO và Chính phủ, được trình bày vào tháng 7 năm 2012.<br /> Chúng tôi cho rằng cần sửa đổi Luật An toàn Thực phẩm theo hướng thành lập một Cơ quan An toàn<br /> thực phẩm trực thuộc một bộ duy nhất, và chỉ có một bộ chuyên trách về vấn đề vệ sinh an toàn thực<br /> phẩm. Bộ này có thể là Bộ Y tế hoặc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Dù là bộ nào thì điều<br /> quan trọng là cơ cấu tổ chức cấp trung ương và địa phương như hiện tại cần được liên kết vào cơ<br /> quan mới. Hơn nữa, cần có sự phối kết hợp hài hòa ở các cấp cơ sở. Cơ quan An toàn Thực phẩm<br /> phải là một cơ quan quyền lực có khả năng phản ứng nhanh, tư vấn cho Thủ tướng Chính phủ và<br /> Quốc hội, cung cấp thông tin khi cần. Trong phần kiến nghị là đề xuất của chúng tôi về trách nhiệm<br /> và thẩm quyền dự kiến của Cơ quan An toàn Thực phẩm. Chúng tôi rất mong có cơ hội thảo luận chi<br /> tiết về vấn đề này với Chính phủ.<br /> Các lợi ích/quan ngại tiềm tàng đối với Việt Nam: Một cơ quan An toàn Thực phẩm quyền lực trực<br /> thuộc một bộ chuyên trách sẽ giúp các doanh nghiệp tiếp cận các thị trường mới nhờ các sản phẩm<br /> đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Vì vậy, nguy cơ sản phẩm bị từ chối hoặc trả lại do không<br /> đạt tiêu chuẩn quy định sẽ giảm. Các vấn đề về an toàn thực phẩm được giải quyết hiệu quả sẽ làm<br /> 29<br /> giảm chi phí y tế, do ít người bị bệnh hơn (trước mắt và lâu dài). Cục An toàn Thực phẩm công bố<br /> trong 5 năm gần đây tính đến 2012, toàn quốc ghi nhận 927 vụ ngộ độc thực phẩm, số người liên<br /> 30<br /> quan là 30.733 người, trong đó có 229 người tử vong. Do đó, làm tốt công tác quản lý vệ sinh an<br /> 24<br /> <br /> Diễn đàn Sức khỏe và Dinh dưỡng, Nielsen, http://www.nielsen.com/intl/vn/news-insights/press/english/2013/health-and-nutrition-forum.html<br /> Xem: www.wpro.who.int/foodsafety/documents/docs/English_Guidelines_Food_control.pdf, trang 1.<br /> Xem www.fao.org/docrep/007/y5488e/y5488e09.htm<br /> 27<br /> Xem: english.vietnamnet.vn/fms/society/80894/ministry-unveils-several-violations-in-food-safety-and-hygiene.html và<br /> english.vietnamnet.vn/fms/society/78736/food-safety-probe-uncovers-violations.html.<br /> 28<br /> Xem: báo cáo dự án UNJP/VIE/042/UNJ về Xây dựng năng lực cho hệ thống thanh tra thực phẩm tại Việt Nam.<br /> 29<br /> Xem: http://www.asianews.it/news-en/Vietnamese-markets-flooded-with-cancer-causing-food-from-China-25678.html.<br /> 30<br /> Nearly 50 die from food poisoning each year in Vietnam, Thanh Nien News, http://www.thanhniennews.com/index/pages/20120813-46-diefrom-food-poisoning-each-year.aspx, ngày 13 tháng 8 năm 2012<br /> 25<br /> 26<br /> <br /> SÁCH TRẮNG 2014: CÁC VẤN ĐỀ THƯƠNG MẠI/ĐẦU TƯ VÀ KIẾN NGHỊ 3<br /> <br /> CHƯƠNG 3.1: CÁC VẤN ĐỀ CỦA NGÀNH – KINH DOANH NÔNG NGHIỆP<br /> VÀ AN TOÀN THỰC PHẨM<br /> toàn thực phẩm sẽ giảm bớt gánh nặng lên dịch vụ y tế cộng đồng. Sau cùng, chúng tôi cho rằng cơ<br /> quan An toàn Thực phẩm sẽ xử lý các vi phạm về vệ sinh an toàn thực phẩm nghiêm khắc và minh<br /> bạch hơn.<br /> Kiến nghị:<br />  Sửa đổi luật và thành lập Cơ quan An toàn Thực phẩm trực thuộc một bộ duy nhất vào năm<br /> 2015.<br />  Áp dụng khung cơ cấu tổ chức hiện tại để tận dụng kiến thức và kinh nghiệm sẵn có.<br />  Hợp tác với các nước láng giềng trong công tác xử lý vi phạm về an toàn thực phẩm.<br />  Cơ quan An toàn Thực phẩm có thẩm quyền xử lý các vấn đề sau:<br /> a. Các quy định nhập khẩu, xuất khẩu và chuyển tải thực phẩm liên quan tới giám định, chứng<br /> nhận và kiểm dịch;<br /> b. Kiểm nghiệm thực phẩm và cấp giấy chứng nhận;<br /> c. Quy định về ghi nhãn thực phẩm và quảng cáo;<br /> d. Báo cáo về cảnh báo nguy cơ thực phẩm mất an toàn trong chuỗi cung ứng bao gồm thuốc trừ<br /> sâu, phân bón, giống, v.v<br /> e. Cấp phép và đăng ký thương nhân và doanh nghiệp kinh doanh thực phẩm, doanh nghiệp chế<br /> biến thực phẩm và kho bảo quản thực phẩm;<br /> f. Giáo dục và đào tạo về an toàn thực phẩm và nâng cao nhận thức về vệ sinh an toàn thực<br /> phẩm;<br /> g. Hỗ trợ xây dựng quy tắc thực hành về an toàn thực phẩm<br /> h. Tổ chức giám định và hỗ trợ công tác điều tra tội phạm về thức ăn chăn nuôi và vệ sinh an<br /> toàn thực phẩm.<br /> <br /> 3.1.3 Quy phạm thực hành sản xuất tốt và Sử dụng an toàn và hiệu quả<br /> Bộ ngành liên quan: Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Khoa<br /> học và Công nghệ<br /> Mô tả vấn đề: Mọi người đều biết rằng xử lý sau thu hoạch, bảo quản và phân phối không thích hợp<br /> 31<br /> sẽ ảnh hưởng tới khả năng thành công của các nước sản xuất và tác động đến an toàn thực phẩm.<br /> Một số quy phạm thực hành sản xuất tốt và quy định cấp giấy chứng nhận nhằm giải quyết vấn đề<br /> trên đã được thực hiện trên thế giới và ở Việt Nam. Các nhà nuôi trồng thủy hải sản đã rất thành<br /> công và đang xuất khẩu sản phẩm. Tuy nhiên, nhìn chung, cơ hội được chứng nhận đáp ứng tiêu<br /> chuẩn để xuất khẩu thường rất khó khăn, và có lẽ là không thể do quy mô nhỏ bé và chi phí cao.<br /> Cũng có những sáng kiến nhằm xây dựng các quy phạm thực hành sản xuất tốt tập trung vào chuỗi<br /> 32<br /> giá trị cả từ phía Chính phủ và các nhà bán lẻ/bán buôn. Chúng tôi cho rằng tiếp cận theo chuỗi giá<br /> trị là phương pháp tốt nhất, vì nó giúp nhà bán lẻ/bán buôn cùng tham gia vào quá trình sản sản xuất<br /> và phản hồi lại những gì khách hàng của họ mong muốn. Nhà bán lẻ/bán buôn có thể muốn áp dụng<br /> phương pháp tiếp cận này nếu thấy được lợi ích của nó. Điều này phần nào có thể đạt được nhờ vào<br /> việc thành lập Cơ quan An toàn Thực phẩm trực thuộc một bộ chuyên trách, với nhiệm vụ hài hòa<br /> hóa và điều phối các quy định pháp lý. Cơ quan này sẽ giúp giảm bớt thủ tục hành chính và nâng cao<br /> công tác quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm, tạo điều kiện thuận lợi cho các bên liên quan<br /> tham gia.<br /> Biểu đồ 6: Phương pháp tiếp cận Chuỗi giá trị<br /> Nông dân<br /> <br /> Nhà sản<br /> xuất<br /> <br /> Nhà chế<br /> biến<br /> <br /> Nhà bán lẻ<br /> <br /> Khách<br /> hàng<br /> <br /> Nguồn: Sustainable Food Lab<br /> <br /> 31<br /> 32<br /> <br /> Xem: Chiến lược Xuất khẩu Rau Quả, Dự án VIE/61/94, tháng 5 năm 2009, trang 17 và www.fao.org/ag/agn/CDfruits_en/launch.html.<br /> Xem: www.fao.org/ag/agn/CDfruits_en/launch.html và vietnamnews.vn/society/244563/seminar-promotes-safer-agri-food-chain.html.<br /> <br /> SÁCH TRẮNG 2014: CÁC VẤN ĐỀ THƯƠNG MẠI/ĐẦU TƯ VÀ KIẾN NGHỊ 4<br /> <br /> CHƯƠNG 3.1: CÁC VẤN ĐỀ CỦA NGÀNH – KINH DOANH NÔNG NGHIỆP<br /> VÀ AN TOÀN THỰC PHẨM<br /> Cách tiếp cận này có thể thực hiện từng bước, ví dụ, bắt đầu bằng việc tập huấn nông dân mà không<br /> nhất thiết phải đạt chứng nhận; nhưng rồi họ sẽ làm việc theo cách được tập huấn. Chính phủ có thể<br /> hỗ trợ các địa phương và khuyến khích nông dân tham gia. Cũng có thể khuyến khích nông dân<br /> thành lập tổ nhóm. Theo một báo cáo dự án của Ngân hàng Phát triển châu Á, các tổ nhóm tương tự<br /> như vậy đã rất thành công khi trở thành nhà cung cấp thường xuyên cho các siêu thị và dễ dàng<br /> nhận được sự hỗ trợ của Chính phủ về tập huấn kỹ thuật và xây dựng chất lượng hơn các hộ nông<br /> 33<br /> dân riêng lẻ.<br /> Đồng thời, chúng tôi cho rằng việc sử dụng an toàn và hiệu quả (Stewardship) giữ vai trò chủ đạo<br /> trong việc đẩy mạnh ứng dụng thực hành nông nghiệp tốt, và đảm bảo việc sử dụng có trách nhiệm<br /> thuốc bảo vệ thực vật, quản lý chất thải và bảo đảm quy trình cất giữ. Ảnh hưởng tích cực của các<br /> hoạt động trên có thể thấy qua sự tiến bộ của ngành thủy sản. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy<br /> sản Việt Nam cho biết các nhà nhập khẩu từ EU, Hoa Kỳ, và Nhật Bản hài lòng với việc chất lượng<br /> thủy sản xuất khẩu được nâng cao, nhờ hơn 50% nhà máy chế biến thủy sản đã đạt tiêu chuẩn chất<br /> 34<br /> lượng của các tổ chức như Global Gap và Hội đồng Quản lý Nuôi trồng thủy sản (ASC).<br /> Các doanh nghiệp thành viên EuroCham đang phối hợp với Chính phủ nhằm thúc đẩy việc sử dụng<br /> hiệu quả và có trách nhiệm các loại thuốc bảo vệ thực vật. Hướng tới mục tiêu trên, CropLife Việt<br /> Nam đã phối hợp với các Chi cục Bảo vệ Thực vật, trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông<br /> thôn, tổ chức các sự kiện như "Ngày sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn và hiệu quả"<br /> (Stewardship Day). Sáng kiến này nhằm nâng cao nhận thức và kiến thức của nông dân về việc sử<br /> dụng thuốc bảo vệ thực vật, và đã nhận được sự quan tâm lớn (trong năm 2012, đã thu hút 2.000<br /> người trên 9 tỉnh thành tham gia). Chúng tôi rất mong có cơ hội hợp tác với Chính phủ nhằm đạt<br /> được các mục tiêu chung, vì lợi ích kinh của doanh nghiệp và xã hội nói chung.<br /> Các lợi ích/quan ngại tiềm tàng đối với Việt Nam: Sự phối hợp trực tiếp giữa nhà bán lẻ/bán buôn<br /> và nhà sản xuất có nghĩa rằng nhà sản xuất sẽ bán hàng với giá tốt hơn do bỏ qua được bên trung<br /> gian. Điều đó cũng có nghĩa các nút thắt trong chuỗi giá trị sẽ ít hơn, chất lượng sản phẩm sẽ tốt hơn<br /> do giảm bớt các bước xử lý, và mức độ an toàn thực phẩm cũng được tăng lên. Ngành nông nghiệp<br /> sẽ trở nên cạnh tranh hơn và người tiêu dùng sẽ là người hưởng lợi nhiều nhất trong việc phát triển<br /> phương pháp tiếp cận chuỗi giá trị.<br /> Hơn nữa, việc áp dụng các quy phạm thực hành sản xuất tốt và sử dụng an toàn và hiệu quả sẽ giúp<br /> nông dân làm quen với các tiêu chuẩn và hướng dẫn sản xuất để cải tiến quy trình sản xuất, góp<br /> phần nâng cao năng suất lao động cũng như tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Xét về tổng thể, điều này<br /> sẽ làm giảm các tác động tiêu cực tới môi trường do hạn chế sử dụng các chất hóa học quá mức<br /> hoặc không hợp lý.<br /> Kiến nghị:<br />  Khuyến khích và ủng hộ phương pháp tiếp cận chuỗi giá trị.<br />  Khen thưởng cho các đối tác trong tiếp cận chuỗi giá trị<br />  Thành lập diễn đàn, tạo điều kiện cho các đối tác công và tư trao đổi thông tin, hỗ trợ kỹ thuật,<br /> cung cấp các thông tin về nguồn tài trợ.<br />  Hỗ trợ và đào tạo nông dân về tiêu chuẩn Thực hành Nông nghiệp tốt (GAP) bao gồm 5 Ngyên<br /> tác Vàng và Sử dụng có Trách nhiệm.<br />  Áp dụng các biện pháp đảm bảo tiêu hủy chai lọ rỗng để bảo vệ môi trường.<br />  Áp dụng Bộ Quy tắc Ứng xử Quốc tế đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc quản lý thuốc trừ sâu.<br /> <br /> 33<br /> 34<br /> <br /> Xem: http://mpra.ub.uni-muenchen.de/42591/1/MPRA_paper_42591.pdf, trang 11.<br /> Vietnam’s seafood quality appreciated: VASEP, Vietnam Breaking News, http://vietnambreakingnews.com/2013/05/vietnams-seafood-qualityappreciated-vasep/#.UkvA6BDPWkY, tháng 5 năm 2013<br /> <br /> SÁCH TRẮNG 2014: CÁC VẤN ĐỀ THƯƠNG MẠI/ĐẦU TƯ VÀ KIẾN NGHỊ 5<br /> <br />