Chương 8: Tác dụng địa chất của hồ và đầm lầy

Chia sẻ: Nguyen Cong Tin | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

282
lượt xem 76
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hồ là những bồn kín chứa nước, không thông trực tiếp ra biển, tổng diện tích các hồ khoảng 1,8% bề mặt Trái Đất, bằng 6,1% diện tích miền đất liền. Quy mô của các hồ rất khác nhau: hồ nhỏ chỉ có diện tích vài hecta hoặc mấy chục hecta như hồ Hoàn kiếm, hồ Tây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chương 8: Tác dụng địa chất của hồ và đầm lầy

CHƯƠNG 8 ́ ̣ ̣ TAC DUNG ĐIA CHÂT ́ CUA HỒ & ĐÂM LÂY ̉ ̀ ̀
I. Hồ và đăc điêm cua hồ ̣ ̉ ̉  Hồ là những bôn kin chứa nước, không thông trực ̀ ́ tiêp ra biên, tông diên tich cac hồ khoang 1,8% bề ́ ̉ ̉ ̣ ́ ́ ̉ ̣ ́ ́ ̀ măt Trai Đât, băng 6,1% diên tich miên đât liên. ̣ ́ ̀ ́ ̀  Quy mô cua cac hồ rât khac nhau: ̉ ́ ́ ́ - Hồ nhỏ chỉ có diên tich vai hecta hoăc mây chuc ̣ ́ ̀ ̣ ́ ̣ hecta nh hồ Hoan Kiêm, hồ Tây. ̀ ́ - Hồ có diên tich hang van km2: hồ Caspi (lbiên nôi ̣ ́ ̀ ̣ ̉ ̣ luc năm ở ranh giới giữa cac nước Nga, Azerbaiian, ̣ ̀ ́ ̀ Armenie, Ran, Turmenistan và Kazakhstan) có diên ̣ tich tới 430.000 km2 = 1,3 lân diên tich đât liên cua ́ ̀ ̣ ́ ́ ̀ ̉ Viêt Nam. ̣ - Độ sâu cua hồ cung rât khac nhau, hồ Hoan Kiêm, ̉ ̃ ́ ́ ̀ ́ hồ Tây chỉ sâu vai met, trong khi đó hồ Baikal ở ̀ ́ Viên Đông nước Nga sâu đên 1740m, hồ Tanganica ̃ ́ ở phia đông Châu Phi sâu đên 1470m. ́ ́
̀ Nguôn gôc hô: ́ ̀  Nôi sinh: hồ kiên tao và hồ nui lửa. Hồ kiên tao là ̣ ́ ̣ ́ ̣ hồ được thanh tao do vỏ Trai Đât bị sut xuông ̀ ̣ ́ ́ ̣ ́ theo cac đứt gay như hồ Baikal (Viên Đông Ngan ́ ̃ ̃ hồ Sevan (Armenia), hồ Geneve (Thuỵ Si), hồ ̃ Tanganica (Đông Phi). Hồ nui lửa có thể năm ở miêng nui lửa cổ hoăc ́ ̀ ̣ ́ ̣ miêng cac ông nổ như môt số hồ ở Kamshatca, ở ̣ ́ ́ ̣ đao Kuril, ở Băng đao, Overgne (Phap), hồ ̉ ̉ ́ Tơnưng ở Plâycu. Hồ do dung nham nui lửa phun ra chăn lâp thung ́ ̣ ́ ̃ lung sông.
 ̣ Ngoai sinh: - Hồ do băng hà được thanh tao do tac dung bao mon ̀ ̣ ́ ̣ ̀ ̀ và tich tụ cua băng ha. ́ ̉ ̀ - Hồ do gió là hồ được thanh tao ở những vung khô ̀ ̣ ̀ han, gió thôi manh khoet mon mat đât thanh môt ̣ ̉ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ̀ ̣ vung trung rôi thanh hồ như ở Mông Cổ và miên ̀ ̃ ̀ ̀ ̀ Bắc Trung Quôc. ́ - Hồ nguôn gôc sông được thanh tao ở những vung ̀ ́ ̀ ̣ ̀ trung lưu và hạ lưu cua sông, nhiêu khuc uôn bị ̉ ̀ ́ ́ tach khoi dong sông trở thanh những hồ mong ́ ̉ ̀ ̀ ́ ngựa. - Hồ nguôn gôc karst ̀ ́ - Hồ duyên hai hinh thanh do vât liêu trâm tich bôi lâp ̉ ̀ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ́ ngăn cach chung với biên. ́ ́ ̉ - Hồ nhân tao như hồ Hoa Binh, hồ Trị An v.v.. . ̣ ̀ ̀
Nước hồ  Do nước mưa, nước từ cac con sông suôi chay ́ ́ ̉ vao và cung có khi do nước biên tach ra như hồ ̀ ̃ ̉ ́ Caspi.  Theo chế độ thuy văn (nguôn cung câp nước và ̉ ̀ ́ thoat nước) có thể phân ra hai loai hô: ́ ̣ ̀ - Hồ không dong chay (hồ nước tu) là loai hồ có ̀ ̉ ̀ ̣ nước do sông suôi hoăc do mưa cung câp, không ́ ̣ ́ có dong chay ra mà sự mât nước chỉ do bôc hơi ̀ ̉ ́ ́ ví dụ như hồ Caspi, hồ Aral. - Hồ có dong chay là hồ có dong sông suôi để ̀ ̉ ̀ ́ nước thoat ra ngoai như biên Hồ hoăc hồ Ba Bê, ́ ̀ ̉ ̣ ̉ hồ Baikal.
 Nước hô: chứa HNO3-, CO3++, SO4--, Cl-, Ca++ ̀ Mg++, Na++, K+ con có hợp chât cua nitơ, ̀ ́ ̉ phosphor và môt số it săt là những thanh phân do ̣ ́ ́ ̀ ̀ hoat đông cua sinh vât tao nên. Trong nước hồ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ con có cac loai khí hoà tan như O2, N2, CO2. ̀ ́ ̣  Theo độ măn: ̣ - Hồ vung đai nguyên thường chứa cac ion Si và ̀ ̀ ́ HCO3, - Hồ miên rừng ôn đới chứa cac ion HCO3, hồ ̀ ́ miên rừng ôn đới chứa cac ion HCO3 và Ca, ̀ ́ - Hồ miên thao nguyên chứa SO4, Na, đôi khi ̀ ̉ HCO3, - Hồ miên sa mac và ban sa mac chứa cac ion Cl ̀ ̣ ́ ̣ ́ và Na.
Hoat đông đia chât cua hồ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ Chủ yêu là tac dung phá bờ và tac dung trâm tich. ́ ́ ̣ ́ ̣ ̀ ́  Gió tao cho hồ có song vỗ bờ, cung có tac dung mai ̣ ́ ̃ ́ ̣ ̀ mon bờ và nhiêu khi tac dung nay rât đang kê. ̀ ̀ ́ ̣ ̀ ́ ́ ̉ Trâm tich cua hồ gôm nhiêu loai khac nhau tuỳ theo ̀ ́ ̉ ̀ ̀ ̣ ́ khí hâu, đăc điêm đia hinh câu truc đia chât và kich ̣ ̣ ̉ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ́ ́ thước cua hô. ̉ ̀  Trâm tich hồ cung gôm 3 nhom là trâm tich luc ̀ ́ ̃ ̀ ́ ̀ ́ ̣ nguyên, trâm tich hoa hoc và trâm tich hữu cơ. ̀ ́ ́ ̣ ̀ ́ -Trâm tich vun bở rời được gan kêt lai cung tao ̀ ́ ̣ ̀ ́ ̣ ̃ ̣ thanh cac loai đá cuôi kêt dăm kêt, cat kêt, set kêt ̀ ́ ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ ́ ́ v.v.. - Trong môt số hồ có rât nhiêu sinh vât sông có vỏ ̣ ́ ̀ ̣ ́ băng chât vôi, khi chêt cac vỏ nay tao thanh cac ̀ ́ ́ ́ ̀ ̣ ̀ ́ ̀ trâm tich vôi. ́
́  Cac hồ nhỏ thường chứa trâm tich hữu cơ, chủ ̀ ́ yêu dưới dang bun thôi (sapropel) do sinh vât ́ ̣ ̀ ́ ̣ đơn bao sông trôi nôi tao nên. Luc con ướt bun ̀ ́ ̉ ̣ ́ ̀ ̀ thôi là môt khôi dang keo mau luc xam, phớt nâu, ́ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ́ luc khô thanh khôi deo sau cứng lai. ́ ̀ ́ ̉ ̣  Cac hồ ở vung thao nguyên thường chứa nhiêu ́ ̀ ̉ ̀ bun thôi. Bun thôi cổ đã trai qua quá trinh biên đôi ̀ ́ ̀ ́ ̉ ̀ ́ ̉ phức tap rôi tao nên môt loai than goi là than bun ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ́ thôi (sapropelit).
 Hồ ở miên khí hâu âm ướt có ham lượng hydroxyt ̀ ̣ ̉ ̀ săt và mangan cao, nhiêu nơi quăng săt đong lai ́ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ở cac đới gân bờ tới độ sâu từ 3-5m đôi khi đên ́ ̀ ́ 10m, quăng săt nay do nước ngâm có chứa săt ̣ ́ ̀ ̀ ́ mang tới hô. Cac hợp chât săt tao thanh hinh hat ̀ ́ ́ ́ ̣ ̀ ̀ ̣ đâu với những lớp đông tâm (vi khuân đong môt ̣ ̀ ̉ ́ ̣ vai trò quan trong) ̣  Hồ cua cac miên khí hâu khô nong thường chứa ̉ ́ ̀ ̣ ́ nhiêu muôi do nước hoa tan rửa lua chung từ cac ̀ ́ ̀ ̃ ́ ́ đá đưa tới; tuy theo từng loai muôi, cac hồ có thể ̀ ̣ ́ ́ được phân thanh hồ carbonat, hồ sulfat, hồ ̀ chlorur.
II. Đâm lây và sự hinh thanh than bùn ̀ ̀ ̀ ̀ ̀  Đâm lây là những khu vực cua măt Trai Đât có ̀ ̉ ̣ ́ ́ gương nước ngâm ở sat măt đât, lúc nao cung ̀ ́ ̣ ́ ̀ ̃ âm ướt, nhiêu cây côi moc (vung hồ nông biên ̉ ̀ ́ ̣ ̀ ́ thanh hoăc là những miên đât liên bị ngập nước ̀ ̣ ̀ ́ ̀ thường xuyên).  Gân bờ thường có nhiêu cây lau sây, coi, lac, sâu ̀ ̀ ̣ ́ ́ hơn có cac loai cây moc ngâm dưới nước. ́ ̣ ̣ ̀  Sau khi chêt xac cây côi nay rơi xuông đay và do ́ ́ ́ ̀ ́ ́ thiêu oxy chỉ bị phá huy môt phân, cac cây khac ́ ̉ ̣ ̀ ́ ́ lai moc chông lên trên, trong số đó có rât nhiêu ̣ ̣ ̀ ́ ̀ rêu moc lan rông, bam cả vao gôc cây lớn. Quá ̣ ̣ ́ ̀ ́ trinh cứ tiêp diên, lăp đi lăp lai, về sau xac thực ̀ ́ ̃ ̣ ̣ ̣ ́ vât nay trai qua quá trinh biên đôi phức tap để ̣ ̀ ̉ ̀ ́ ̉ ̣ thanh than buǹ ̀
 Quá trinh thanh tao đâm lây băt đâu trên bề măt ̀ ̀ ̣ ̀ ̀ ́ ̀ ̣ luc đia trên cac loai đia hinh khac nhau ở bât cứ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ ́ ́ nơi nao có điêu kiên thổ nhưỡng thừa âm ướt do ̀ ̀ ̣ ̉ mực nước ngâm dâng cao hoăc do nước trên ̀ ̣ măt không có lôi thoat đong lai. ̣ ́ ́ ̣ ̣  Đâm lây cung có thể được thanh tao trên măt bai ̀ ̀ ̃ ̀ ̣ ̣ ̃ bôi cua sông ở chỗ tiêp xuc với thêm vì ở đó ̀ ̉ ́ ́ ̀ thường có nhiêu nước ngâm rỉ ra. ̀ ̀  Đâm lây là môt bộ phân không thể tach rời cac ̀ ̀ ̣ ̣ ́ ́ châu tam giac. ́
 Trong cac đâm lây, ngoai than bun con có trâm tich ́ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ́ săt nâu (limonit) và siderit thanh khôi xôp hoăc ́ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ́ ̣ thanh kêt hach, phosphorit săt, viivianit. ́  Trên thế giới, diên tich đâm lây tới 175 triêu ha, trữ ̣ ́ ̀ ̀ ̣ lượng than bun rât lớn. ̀ ́  Than bun được dung lam nguyên liêu phân bon ̀ ̀ ̀ ̣ ́ ̣ ̀ hoăc lam nguyên liêu hoa hoc. ̣ ́ ̣  Ở Viêt Nam có nhiêu mỏ than bun như cac mỏ than ̣ ̀ ̀ ́ bun ở đâm lây ven biên cổ Phú Cường, Tân Hoa, ̀ ̀ ̀ ̉ ̀ Binh Sơn, U Minh. ̀  Than bun long sông cổ như mỏ Lang Le, mỏ Tân ̀ ̀ ́ Lâp, mỏ Đông Binh v.v.. ̣ ̀  Cac mỏ than đâm lây mới, ven biên như mỏ Cân ́ ̀ ̀ ̉ ̀ Giờ, mỏ Ba Hon v.v.. ̀