Chương IX: NGành chân khớp

Chia sẻ: Nguyễn Đăng Khoa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đây là loài động vật lớn nhất với hơn 1,5 triệu loài, chúng có hình dạng rất đa dạng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chương IX: NGành chân khớp

Chæång IX NGAÌNH CHÁN KHÅÏP (ARTHROPODA) Âáy laì ngaình âäüng váût låïn nháút våïi hån 1.5 triãûu loaìi, chuïng coï hçnh thaïi ráút âa daûng våïi nhæîng âàûc âiãøm cå baín sau: - Cå thãø âäúi xæïng hai bãn, phán âäút dë hçnh nhæng tæìng nhoïm âäút laûi coï xu hæåïng näúi liãön nhau âãø taûo thaình pháön cå thãø roí rãût nhæ âáöu, ngæûc, buûng ... - Toaìn bäü cå thãø âæåüc bao boüc bàòng mäüt låïp cutincu, mäùi âäút coï maìng näúi mãöm laìm cho chuïng coï thãø cæí âäüng âæåüc chè træì caïc âäút liãön nhau nhæ âáöu, ngæûc ... coï khi låïp chitin naìy tháúm muäúi vä cå (CO32-, PO43-) hay caïc cháút khaïc laìm cho voí cå thãø tråí nãn cæïng. Chitin laì mäüt polysaccharite coï chæa nitå (polyacetylglucosamine) co tênh thun giaín bãön chàõc. Maìu sàõc cuía voí bãn ngoaìi coï thãø laì do maìu sàõc hoïa hoüc cuía caïc sàõc täú trong tãú baìo biãøu mä hay do sàõc maìu lyï hoüc cuía låïp chitin (do hiãûn tæåüng giao thoa aïnh saïng) hay caí hai. Do coï låïp chitin cæïng bao boüc nãn chuïng phaíi läüt xaïc âãø låïn lãn. - Coï caïc pháön phuû våïi cáúu taûo phán âäút, phán hoïa âa daûng giæî caïc chæïc nàng khaïc nhau trong hoaût âäüng säúng, bãn caûnh pháön phuû naìy (chán boì, chán haìm, chán båi) chuïng coï thãø hçnh thaình caïnh. Caïc pháön phuû naìy hoaût âäüng âæåüc nhåì nhæîng boï cå riãng biãût baïm vaìomáúu trong cuía låïp chitin âãø âiãöu khiãøn hoaût âäüng cuía tæìng bäü pháûn vaì coï sæû xuáút hiãûn caïc cå âäúi khaïng. I. Låïp Giaïp Xaïc (Crustacea) 1. Âàûc âiãøm chung - Phán bäú räüng trong mäi træåìng næåïc nhæ säúng âæåüc trong mäi træåìng âáút áøm, båi hay träi näøi trong næåïc, boì hay säúng cäú âënh hoàûc kyï sinh.
Chæång 9: Ngaình chán khåïp... - Cå thãø phán hoïa roí thaình ba pháön laì âáöu, thán vaì buûng. Tuy váûy tuìy theo loaìi maì caï âäút trãn cå thãø coï khuynh hæåïng kãút laûi vaì boüc chung trong mäüt voí giaïp (giaïp âáöu ngæûc). Hçnh 9.1: Màût càõt doüc cuía mäüt con täm thãø hiãûn cáúu taûo trong cuía giaïp xaïc (theo Root). - Cå thãø phán âäút, mäùi âäút coï mäüt âäi phuû bäü vaì tuìy theo nhiãûm vuû maì caïc phuû bäü naìy coï cáúu taûo khaïc nhau: + Ráu 1 coï 1, 2 hay 3 nhaïnh tuìy theo loaìi våïi nhiãûm vuû laì khæïu giaïc vaì xuïc giaïc do haûch tháön kinh naîo âiãöu khiãøn, pháön naìy tæångæïng våïi xuïc biãûn. + Ráu A2 do pháön phuû âäút thán thæï 1 biãún âäøi thaình, ráu naìy coï 2 nhaïnh vaì laìm nhiãûm vuû xuïc giaïc. + Haìm trãn gäöm hai nhaïnhhay mäüt phiãún nghiãön, coï xuïc biãûn hay khängg coï. Xuïc biãûn do nhaïnh trong cuía phiãún nghiãön biãún âäøi thaình. + Haìm dæåïi 1 vaì 2 coï hai nhaïnh. + màõt cuîng âæåüc xem nhæ laì phuû bäü vç màõt coï cuäúng vaì khi màõt bë âæït thç noï seî taïi sinh thaình ráu. 137
DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 - Hãû hä háúp: åí giaïp xaïc tháúp khäng coï cå quan hä háúp chuyãn biãût cho nãn quaï trçnh trao âäøi cháút diãùn ra trãn bãö màût cå thãø, riãng caïc loaìi giaïp xaïc cao coï cå quan hä háúp chuyãn hoïa laì nhæîng táúm mang hay såüi mang nàòm åí gäúc caïc pháön phuû. - Hãû tuáön hoaìn gäöm coï tim vaì caïc maûch maïu, maïu khäng coï maìu âoí vç âáy laì hemocyanin våïi nhán laì Cu2+. - Hãû tiãu hoïa gäöm coï Hçnh 9.2: hãû tuáön hoaìn cuía täm (theo Gegenbaur). miãûng, daû daìy, ruäüt vaì háûu män nhæng ruäüt âæåüc chia thaình 3 pháön: pháön træåïc coï chitin loït åí màût trong, pháön giæîa coï dëch tiãu hoïa do gan tiãút vaìo. - Hãû baìi tiãút do háûu âån tháûn biãún âäøi thaình tuyãún ráu vaì tuyãún haìm. - Tuyãún näüi tiãút coìn coï tuyãún läüt xaïc coìn goüi laì tuyãún Y giuïp con váût sinh træåíng vaì taïi sinh, tuyãún xoang åí cuäúng màõt âiãöu khiãøn sæû läüt xaïc vaì sinh træåíng, sinh træïng cuìng våïi sæû biãún maìu. Tuyãún sinh tinh nàòm saït våïi äúng sinh tinh, noï kiãøm soaït moüi sæû phán hoïa sinh duûc åí con âæûc, riãng åí con caïi thç di buäöng træïng chi phäúi. Tuyãún X kçm haîm sæû tàng træåíng cuía tuyãún sinh tinh. - Hãû tháön kinh bao gäöm chuäøi haûch keïp nàòm åí pháön buûng, chuäøi naìy coï thãø co ngàõn hay táûp trung laûi. - Caïc giaïc quan nhæ xuïc giaïc do läng trãn ráu hay raîi raïc trãn cå thãø âaîm nháûn, tuïi thàng bàòng nàòm åí gäúc ráu A2 cuía bäü Decapoda hoàûc åí nhaïnh trong chán buûng 6 cuía Mysidacea, màõt laì daûng màõt keïp. - Âæûc caïi phán tênh, sinh saín hæîu tênh. Træïng thuû tinh seî qua mäüt säú giai âoaûn biãún thaïi räöi hçnh thaình nãn con træåíng thaình hay cuîng coï hiãûn tæåüng sinh saín âån tênh nhæ åí giaïp xaïc tháúp. 2. Mäüt säú giäúng loaìi thæåìng gàûp 138
Chæång 9: Ngaình chán khåïp... a. Phán låïp giaïp xaïc låïn (Malacostraca) + Bäü decapoda Bäü phuû Natantia - Pháön buûng vaì pháön phuû buûng phaït triãøn thêch æïng våïi läúi säúng båi läüi. - Kêch thæåïc cå thãø låïn, pháön âáöu vaì ngæûc nàòm chung trong mäüt voí giaïp (goüi laì giaïp âáöu ngæûc). Coï ba âäi chán haìm, 5 âäi chán ngæûc vaì 6 âäi chán buûng. - Giaïp âáöu ngæûc keïo daìi vãö phiaï træåïc taûo thaình chuíy, coï ràng åí caûnh trãn vaì caûnh dæåïi. Säú læåüng vaì sæû phán bäú cuía ràng chuíy laì âàûc âiãøm phán loaûi. a/b Cäng thæïc ràng chuíy âæåüc xaïc âënh nhæ sau CR = våïi a: säú ràng trãn c giaïp âáöu ngæûc; b: täøng säú ràng caûnh trãn vaì c: täøng säú ràng åí caûnh dæåïi. - Trãn giaïp coìn coï gåì, gai, raînh nhæ: gåí raînh trãn chuíy, gåì raînh ráu, raînh tim mang, gai ráu, gai gan ... - Trãn pháön buûng coï 5 âäi chán båi vaì 1 âäi chán âuäi (telson), mäùi âäi chán âãöu coï cáúu taûo daûng hai nhaïnh. - Hoü Palaemonidae: âäi chán ngæûc 1 vaì 2 coï daûng kçm, voìng voí âäút thán säú 2 bao truìm voìng voí 1 vaì 3, ráu 1 coï 3 nhaïnh. Macrobrachium: Coï gai ráu vaì gai gan, khäng coï gai mang. Exopalaemon: coï gai ráu, gai mang, khäng coï gai gan, chuíy daìi hçnh σ Palaemonetes: coï gai ráu, gai mang, khäng coï gai gan, chuíy khäng coï maìo nhä cao. Leptocarpus: chè coï gai ráu - Hoü Penaeidae: âäi chán ngæûc 1, 2 vaì 3 coï daûng kçm, voìng voí âäút thán säú 2 khäng bao truìm voìng voí 1, ráu 1 coï 2 nhaïnh. Penaeus: chuíy coï ràng trãn vaì dæåïi Metapenaeus: khäng coï ràng dæåïi chuíy, chuíy thàóng, gäúc chuíy nhä cao. 139
DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Parapenaeopsis: khäng coï ràng dæåïi chuíy, chuíy cong daûng σ. Metapenaeopsis: khäng coï ràng dæåïi chuíy, âáöu låïn voí daìy. Parapenaeus: khäng coï ràng dæåïi chuíy, âæåìng khåïp doüc åí màût læng keïo daìi tæì gäúc chuíy âãún hãút båì sau cuía giaïp âáöu ngæûc. Atypopenaeus: khäng coï ràng dæåïi chuíy, coï soïng læng tæì âäút säú 2 âãún säú 6. Trachypenaeus: khäng coï ràng dæåïi chuíy, coï raînh doüc keïo daìi trãn gai gan. - Hoü Atyidae: Giaïp âáöu ngæûc chè coï gai ráu, Hçnh 9.3: Mäüt säú daûng cuía Bäü Decapoda. A: Palaemonetes âáöu cuía caìng säú 1 vaì 2 vulgaris; B-C: ÄÚc mæåün häön Pagurus; D: Cua biãøn Callinectes sapidus; E: coìng Uca crenulata (theo Davenport). coï tuïm läng ráûm, kêch thæåïc cå thãø nhoí hån 50 mm. Bäü phuû Reptantia hay Branchyura - Buûng vaì pháön buûng keïm phaït triãøn, thêch æïng våïi läúi säúng boì tuy nhiãn cuîng coï khaí nàng båi läüi âæåüc. - Giaïp âáöu ngæûchçnh häüp, gáön vuäng, khäng coï chuíy. + caûnh træåïc coï traïn vaì äø màõt, goïc ngoaìi coï ràng äø màõt. + caûnh bãn cuía giaïp âáöu ngæûc chia thaình caûnh bãn træåïc vaì sau. 140
Chæång 9: Ngaình chán khåïp... + Trãn màût læng giaïp âáöu ngæûc coï gåì, raînh vaì thuìy nhæ raînh âáöu, raînh baïn nguyãût, raînh chæî H, gåì sau traïn, thuìy sau traïn. - Pháön buûng coï 7 âäút vaì coï xu hæåïng tiãu giaím, noï gáúp vaìo màût dæåïi cuía giaïp âáöu ngæûc goüi laì yãúm. - Pháön phuû buûng coï khuynh hæåïng tiãu giaím, con caïi coï 4 âäi chán buûng coï 2 nhaïnh, con âæûc chè coìn laûi hai âäi chán buûng 1 vaì 2 biãún thaình chán giao cáúu. Khäng coï chán âuäi. Hoü Parathelphusidae: giaïp âáöu ngæûc coï 3 ràng låïn caûnh bãn. Âäút 6-7 cuía pháön buûng toïp nhoí laûi. Somanithelphusa: âáy laì giäúng cua âäöng Hoü Potamidae: giaïp âáöu ngæûc khäng coï ràng låïn, âäút buûng 6 vaì 7 thuän âãöu, caûnh bãn nhàôn hoàûc viãön máúu gai. Ranguna: chán giao phäúi 1 cong vãö phêa trong, âäút ngoün hçnh vuäút nhoün, gåì sau traïn näøi roí. Potamiscus: chán giao phäúi 1 coï pháön ngoün hçnh buïp hay læåîi dao thàóng. Hoü Ocynpodidae: cuäún màõt daìi vaì nhoí, hai caìng bãn traïi vaì phaíi låïn nhoí khäng âãöu nhau, nháút laì åí con âæûc. Giaïp âáöu ngæûc hçnh vuäng hay hçnh chæî nháût, êt khi troìn, xoang miãûng bçnh thæåìng, khoang màõt daìi vaì håi nghiãn gáön nhæ chiãúm caí pháön træåïc voí giaïp. Uca: âáy laì giäúng coìng vuìng triãöu ven biãøn Hoü Portunidae: chán boì êt nhiãöu thêch nghi våïi âåìi säúng båi, goïc trong nhaïnh trong chán haìm 1 thæåìng coï 1 laï nhoí, xuïc giaïc 1 gáûp nghiãn hay nàòm ngang. Scylla: trong giäúng ciua biãøn naìy coï ba loaìi phäø biãún åí ÂBSCL Portunus: cuîng coï nhiãöu loaìi gheû åí ÂBSCL Hoü Grapsidae: hai bãn thán thàóng hay håi cong, gáön giäúng nhæ hçnh vuäng, traïn räüng 141
DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Varuna: nhán dán ven biãøn thæåìng bàõt gàûp vaìo nhæîng thaïng muìa âäng, âáy laì thåìi kyì sinh saín, chuïng näøi trãn màût biãøn âãø tçm baûn. Matura: chuïng thæåìng âæåüc tháúy cuìng våïi Varuna. + Bäü Stomatopoda (giaïp xaïc chán haìm) - Âáy laì loaûi giaïp xaïc låïn, coï hçnh con boü ngæûa, âäi chán ngæûc 2 biãún thaình daûng læåîi haïi (giäúng nhæ caìng cuía con boü ngæûa). Hçnh 9.4: Hçnh daûng ngoaìi cuía Stomatopoda Squilla mantis (theo Calman) - Caïc âäút ngæûc träng ráút roí raìng, caïc âäút buûng phaït triãøn låïn vaì âäi chán buûng 6 kãút håüp våïi âuäi taûo thaình baïnh laïi - Laì loaìi àn thët, säúng âaïy chuí yãúu åí vuìng biãøn nhiãût âåïi. Hoü Squillidea Squillaraphidea Squilla + Bäü Mysidacea (giaïp xaïc chán cheí) - Säúng åí vuìng næåïc ngoüt vaì næåïc màûn - Hçnh 9.5: Mäüt daûng Mysidacea. Mysis sp (theo sars) Coï voí giaïp bao truìm pháön ngoaìi cuía giaïp âáöu ngæûc 142
Chæång 9: Ngaình chán khåïp... - Chán ngæûc coï hai nhaïnh, chán ngæûc 1 biãún thaình chán haìm - Con meû giæî træïng cho âãún khi nåí thaình con non. Hoü Mysidae + Bäü Isopoda vaì Tanaidacea (giaïp xaïc chán âãöu) - Cå thãø deûp theo hæåïng læng buûng, caïc âäút Hçnh 9.6: Mäüt säú daûng giaïp xaïc. A: Cumacida; B: Isopodida; C: âáöu näúi liãön våïi 1 hoàûc 2 Tanaiida; D: Isopodida (theo Sars, Smith, Hale vaì Johnson). âäút ngæûc, khäng coï voí giaïp bao pháön âáöu ngæûc. - Caïc âäi chán buûng coï daûng mäüt nhaïnh, giäúng nhau theo kiãøu chán båi. Chán buûng deûp moíng, coï mang åí mäùi chán, caïc chán naìy xãúp chäöng lãn nhau hçnh thaình nàõp âáûy. - Sinh saín hæîu tênh (säúng trong mäi træåìng næåïc), træïng phaït triãøn trong buäöng phäi (ngæûc con caïi) cho âãún khi thaình con non giäúng våïi bäú meû (thiãúu âäi chán cuäúi cuìng). - Riãng Isopoda pháön chán âuäi coï cáúu taûo daûng chán laï coï hai nhaïnh. Hoü Anthuridae: cå thãø hçnh que daìi, chán ngæûc 1 coï cáúu taûo khaïc våïi caïc chán ngæûc sau. Cyathura Hoü Corallanidae: cå thãø hçnh træïng, chán ngæûc 1 giäúng våïi caïc chán ngæûc khaïc. Tachaea 143
DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 + Bäü Tanaidacea: chán âuäi gäöm mäüt pháön gäúc vaì hai nhaïnh hçnh såüi phán âäút. Hoü Apseudidae Apseudes + Bäü Amphipoda (giaïp xaïc chán khaïc, giaïp xaïc båi nghiãn) - Cå thãø deûp bãn, pháönâáöu gàõn liãön våïi mäüt hoàûc hai âäút ngæûc, khäng coï giaïp âáöu ngæûc. - Chán ngæûc coï cáúu taûo khaïc nhau tæì træåïc âãún sau. + Hai âäi âáöu biãún thaình caìng. + 5 âäi sau daûng chán boì, trong âoï 3 âäi cuäúi daìi hån vaì hæåïng ra phêa sau. - Chán buûng coï 6 âäi + 3 âäi âáöu daûng chán båi + 3 âäi sau daûng chán nhaíy - Telson coï daûng 1 phiãún liãön hay daûng 2 thuìy caïch biãût nhau. - Sinh saín hæîu tênh, con meû giæî træïng trong khoang træïng cho âãún khi phaït triãøn thaình con non. Hoü Haustoriidae: ráu 1 coï nhaïnh phuû, daìi êt nháút laì 2 âäút, ráu 1 ngàõn hån ráu 2. Caïc âäút chán ngæûc ngàõn, beì to, coï nhiãöu tå ráûm. Eohaustorius Hoü Grammaridae: ráu 1 coï nhaïnh phuû, ráu 1 daìi hån ráu 2. Caïc âäút chán ngæûc heûp vaì thæa. Melita Hoü Hyalidae: ráu 1 khäng coï nhaïnh phuû, nãúu coï thç chè coï mäüt âäút, khäng coï xuïc biãûn åí haìmtrãn, âäút gäúc chán ngæûc 3 vaì 4 khäng coï ràng caûnh sau. 144
Chæång 9: Ngaình chán khåïp... Hyale Hoü Oedicerostidae: coï xuïc biãûn haìm trãn, âäút gäúc chán ngæûc 3 vaì 5 khäng coï ràng caûnh sau, ráu 1 khäng nhán nhaïnh, chuíy låïn coï daûng moí cong. Chán âuäi nhàôn. Metoediceropsis Hoü Corophiidae: coï xuïc biãûn haìm trãn, âäút gäúc chán ngæûc 3 vaì 5 khäng coï ràng caûnh sau, ráu 1 khäng phán nhaïnh, chuíy nhoí hçnh muîi nhoün. Kamaka: caïc âäút 2, 4, 5 cuía pháön cuäún ráu åí con âæûc thon daìi, khäng coï gai hay máúu läöi, xuïc biãûn haìm coï 3 âäút, thuìy bãn âáöu läöi daìi ra phêa træåïc. Gradidierella: caïc âäút 2, 4, 5 cuía pháön cuäún ráu åí con âæûc thon daìi, khäng coï gai hay máúu läöi, xuïc biãûn haìm coï 3 âäút, thuìy bãn âáöu khäng läöi ra phêa træåïc. Corophium: caïc âäút 2, 4, 5 cuía pháön cuäún ráu åí con âæûc phçn to,coï gai hay máúu läöi, xuïc biãûn haìm coï 2 âäút. + Bäü Euphausiacea (giaïp xaïc hçnh täm) - Coï daûng giäúng nhæ con täm nhæng giaïp âáöu ngæûc khäng bao truìm kên pháön gäúc chán ngæûc vaì mang. - Khäng coï chán haìm. - Gäúc chán ngæûc, cuäún màõt, caïc âäút buûng coï cå quanphaït quang âàûc træng. - Sinh saín hæîu tênh, træïng nåí thaình áúu truìng nauplius räöi läüt xaïc nhiãöu láönqua nhiãöu giaïi âoaûn áúu truìng räúi måïi tråí thaình caï thãø træåíng thaình. Hoü Euphausiacea Euphausia Acetes 2. Låïp Cän Truìng (Insecta) a. Bäü phuì du (Ephemeroptera) 145
DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Cå thãø træåíng thaình coï mäüt âäi caïnh daûng maìng, âäút thán åí giæîa hay màòm træåïc caïnh, phiaï sau caïnh coï daûng thuìy. Âuäi buûng coï hai tå âuäi daìi, pháön miãûng tiãu giaím. Áúu truìng phuì du thæåìng tháúy åí suäúi, säng vaì häö ..., êt gàûp nåi næåïc tènh vaì coï thãø säúng trong mäi træåìng næåïc vaìi nàm. Thæïc àn cuía chuïng laì taío, thæïc váût Hçnh 9.7: Mäüt daûng áúu truìng phuì du âang phán huíy, mäüt säú àn âäüng váût. Con træåíng thaình säúng vaìi giåì, khäng àn chè tham gia sinh saín räöi chãút. Thæåìng tháúy áúæ truìng Cloeon säúng baïm vaìo cáy coí thuíy sinh. b. Bäü chuäön chuäön (Odonata) Pháön cäø chán coï 3 âäút, caïc âäi caïnh coï hçnh daûng vaì kêch thæåïc nhæ nhau, ráu ngàõn coï tæì 3-7 âäút. Pháön miãûng thêch håüp våïi phæång thæïc nhai, mäi dæåïi coï khi daín daìi ra nhæ caïi gaìu, khi co laûi giäúng nhæ màût naû bao phuí pháön miãûng. Áúu truìng säúng trong mäi træåìng næåïc, coï cå quan bàõt mäöi âàûc træng laì màût naû Pháön âuäi coï mang daûng khê quaín. Coï hai bäü phuû laì Zygoptera Hçnh 9.8: Áúu truìng chuäön chuäön Zygoptera. (chuäön chuäön kim) vaì Anisoptera (chuäön chuäön ngä). 146
Chæång 9: Ngaình chán khåïp... Thæïc àn cuía chuïng laì nguyãn sinh âäüng váût, cän truìng khaïc tháûm chê caí caï. c. Bäü caïnh næîa (Hemiptera). Pháön phuû miãûng kãút håüp laûi daûng moí phuì håüp våïi phæång thæïc chêch vaì huït. Coï hai âäi caïnh, Caïnh nàòm åí âäút thán giæîa, giäúng nhæ da nháút laì åí pháön gäúc, gäúc caïnh træåïc coï næîa trong daìy, næîa ngoaìi moíng. Chán sau biãún thaình daûng båi (säúng trong mäi træåìng næåïc). Âa pháön sinh váût trong nhoïm naìy àn áúu truìng muäùi, áúu truìng cän truìng khaïc, giaïp xaïc vaì caï. Caïc giäúng thæåìng gàûp laì boü gaûo (Notonecta), Hçnh 9.9: Áúu truìng Chuäön chuäön Anisoptera. chuïng laì âëch haûi cuía caï con, thæåìng gáy hao huût trong nghãö saín xuáút giäúng. Caì cuäúng (Lethoceros) säúng trong næåïc coï tuyãún thåm duìng laìm gia vë. d. Bäü caïnh cæïng (Coleoptera) Pháön haìm cuía miãûng biãún âäøi thêch håüp våïi viãûc nhai, caïnh træåïc khäng coï gán, caïnh sau xãúp theo chiãöu doüc vaì chiãöu ngang. Âuäi buûng khäng coï såüi tå åí pháön sau nhæng khi coï thç máút âi pháön moïc cuía chán åí vë trê säú 4 vaì 10, khäng coï såüi tå trung gian. Khäng coï mang så khai hay äúng khê åí âuäi buûng. Ráu 1 coï 11 âäút, pháön âãûm træåïc caïnh daìi. Coï hai âäi caïnh, âäi caïnh træåïc daìi vaì Hçnh 9.10: Hçnh daûng ngoaìi cuía Boü gaûo (Notonecta sp, Hemiptera). cæïng, thæåìng coï daûng tuïi âãø âæûng caïnh sau vaì baío vãû cå thãø. 147
DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Âeí træïng vaì biãún thaïi hoaìn toaìn. Âáy laì nhoïm sinh váût àn taûp. Giäúng thæåìng gàûp laì caì niãøng (Cybister), Hydaticus. e. Bäü hai caïnh (Diptera) Coï âäi caïnh træåïc phaït triãøn daûng caïnh moíng, cå mang caïnh naìy phaït triãøn nãn chuïng bay nhanh vaì khoíe. Miãûng phaït triãøn thaình voìi daìi âãø chêch. Áúu truìng säúng Hçnh 9.11: Hçnh daûng ngoaìi cuía caì dæåïi næåïc laì daûng cung cuäún Lethoceros sp, Hemiptera. quàn, chuïng biãún thaình nhäüng räöi thaình con træåíng thaình. Trong ao nuäi caï thæåìng tháúy Chironomus. Thæïc àn cuía nhoïm naìy laì laï cáy phán huíy, gäø, taío Hçnh 9.12: Hçnh daûng ngoaìi cuía Chironomus, nhçn bãn. nháút laì taío khuã vaì caí rãø cáy. Mäüt vaìi loaìi laì âëch haûi cuía cän truìng thuíy sinh, mäüt säú loaìi àn loüc. Taìi Liãûu Tham Khaío 1. Phan Troüng Cung. 1979. Âäüng váût hoüc (táûp I), Âäüng váût Hçnh 9.13: Caïc daûng cuía Chironomus, nhçn caûnh khäng xæång säúng. Nhaì xuáút baín Âaûi hoüc vaì Trung hoüc læng. Chuyãn nghiãûp. 148
Chæång 9: Ngaình chán khåïp... 2. Edmondson. W.T. 1959. Freshwater Biology (second edition). University of Washinton, Seattle. 3. Joseph G. Engemann and Robert W. Hegner. 1981. Invertebrate zoology. Publishing and Distributing Corporation 94 Panay Avenue, Quezon City. 4. Robert W. Pennak. 1978. Fresh-water invertebrates of the United states. A wiley-interscience publication. 5. Shirota. A and T. D. An. 1966. Plankton of south Vietnam. Nhatrang Oceangraphy Institute. 6. Âàûng Ngoüc Thanh, Thaïi Tráön Baïi, Phaûm Vàn Miãn. 1980. Âënh loaûi âäüng váût khäng xæång säúng næåïc ngoüt Bàõc Viãût Nam. Nhaì xuáút baín Khoa hoüc vaì Kyî thuáût, Haì Näüi. 149