Có chứa corticoit của bệnh nhân trước khi khám tại Bệnh viện Mắt Trung ương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày khảo sát tình hình sử dụng thuốc nhỏ mắt có corticoid của bệnh nhân trước khi khám bệnh tại bệnh viện mắt Trung Ương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Có chứa corticoit của bệnh nhân trước khi khám tại Bệnh viện Mắt Trung ương

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 494 - THÁNG 9 - SỐ 1 - 2020 CÓ CHỨA CORTICOIT CỦA BỆNH NHÂN TRƯỚC KHI KHÁM TẠI BỆNH VIỆN MẮT TRUNG ƯƠNG Nguyễn Xuân Hiệp1, Điều Minh Châu2 TÓM TẮT 29 ở mắt. Trong đó, 26,5% bệnh nhân tự sử dụng Các thuốc nhỏ mắt có chứa corticoid được sử dụng thuốc nhỏ mắt chứa corticoid [5]. Nghiên cứu ở người bệnh trước khi đến khám khá phổ biến. Khảo đánh giá KAP trong sử dụng corticoid tại những sát ở người bệnh đến khám tại khoa khám bệnh của tiểu Vương quốc Ả Rập thống nhất, cho thấy Bệnh viện Mát Trung ương (phỏng vấn trực tiếp) có 71,0% bệnh nhân báo cáo thiếu kiến thức về đến 18,5% đã từng sử dụng corticoid nhỏ mắt, đa phần từ nông thôn 73,2%. Có 52,3% người bệnh đi theo dõi áp lực mắt của họ khi sử dụng corticoid khám và có đơn, nhưng 47,7% là từ mua, không có nhỏ mắt trong một thời gian dài [6]. Tuy nhiên, đơn và sử dụng kéo dài trên 4 tuần (21,9%). Phần lớn tại Việt Nam hiện nay các nghiên cứu cung cấp người bệnh không biết thuốc có chưa corticoid số liệu và thông tin về những vấn đề này còn (89,8%) và cũng không biết thuốc có tác dụng gì hạn chế. Vì vậy để cung cấp thêm thông tin về (71,2%). Hiểu biết về thuốc và thành phần thuốc rất hạn chế và không nhớ tên thuốc. Gần một nửa bệnh việc dùng thuốc nhỏ mắt/tra mắt có chứa nhân bị đục thể thủy tinh (41,9%) sử dụng corticoid corticoid và giúp cho việc tư vấn sử dụng thuốc nhỏ mắt mà không nhớ tên thuốc. Trong đó 28,6% có phù hợp chúng tôi thực hiện đề tài: “Khảo sát tăng nhãn áp liên quan đén corticoid. thực trạng sử dụng thuốc đường nhỏ mắt có chứa corticoid trước khi khám tại bệnh viện Mắt SUMMARY Trung Ương” với mục tiêu sau: "Khảo sát tình CURRENT SITUATION OF USING MEDICINE hình sử dụng thuốc nhỏ mắt có corticoid của WITH CORTICOSTEROIDS CONTAINED BY bệnh nhân trước khi khám bệnh tại bệnh viện PATIENTS BEFORE EYE EXAMINATION AT mắt Trung Ương”. VIETNAM NATIONAL EYE HOSPITAL Corticoid eye drops used by patients before the II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU exam were quite common. According to the survey of 2.1 Đối tượng nghiên cứu. Là những bệnh patients who came to the Outpatient department at nhân đến khám tại Khoa khám bệnh của Bệnh Vietnam National Eye Hospital clinic (direct interview), up to 18.5% had ever used ophthalmic corticosteroids, viện Mắt Trung Ương trong khoảng thời gian từ mostly from rural areas (73.2%). There were 52.3% ngày 1/3/2019 - 5/4/2019, thỏa mãn các tiêu of patients went to the hospital for examination and chuẩn lựa chọn và loại trừ sau. had an prescription, but 47.7% were self-buying, Tiêu chuẩn lựa chọn. Bệnh nhân đang chờ having no prescription and using it for more than 4 khám tại Khoa khám bệnh (khám thường và weeks (21.9%). Most patients do not know if the drug khám giáo sư) mà nghiên cứu viên tiếp cận has no corticosteroids (89.8%) and do not know what the effective of drug was (71.2%). Knowledge of được, đồng ý tham gia nghiên cứu. Trong drugs and ingredients is very limited and cannot khoảng thời gian từ 8:00 đến 11:00. remember the name of the drug. Nearly half of all Tiêu chuẩn loại trừ. Bệnh nhân không có khả patients with cataract (41.9%) used corticosteroids năng hoàn thành phiếu câu hỏi: Các chấn without remembering the name of the drug. Of these, thương cấp tính, người cao tuổi hạn chế khả 28.6% have glaucoma associated with corticosteroids năng nghe, bệnh nhân bỏ dở trong quá trình I. ĐẶT VẤN ĐỀ phỏng vấn. Trẻ em dưới 18 tuổi. Các thuốc tra mắt/nhỏ mắt có chứa corticoid 2.2 Phương pháp nghiên cứu hiện được sử dụng trong cộng đồng như thế nào Thiết kế nghiên cứu. Nghiên cứu cắt ngang đang là vấn đề được các nhà chuyên môn quan dựa trên việc phỏng vấn bệnh nhân thông qua tâm. Tại vùng nông thôn Gurgaon và Haryana, bộ câu hỏi dành cho các bệnh nhân thỏa mãn Ấn Độ, một nghiên cứu mô tả cắt ngang đã chỉ những tiêu chuẩn lựa chọn và loại trừ ở mục 2.1. ra 18,2% bệnh nhân tự dùng thuốc điều trị bệnh Phương pháp chọn mẫu. Nghiên cứu được tiến hành theo phương pháp chọn mẫu thuận 1Bệnh tiện để phù hợp với điều kiện nghiên cứu. viện Mắt Trung ương 2Đại học Dược Hà Nội Đạo đức trong nghiên cứu Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Xuân Hiệp - Được sự đồng ý của khoa khám bệnh và Email: nguyenxuanhiep@vnio.vn khoa Dược bệnh viện Mắt Trung Ương. Ngày nhận bài: 13.7.2020 - Bệnh nhân tự nguyện tham gia nghiên cứu. Ngày phản biện khoa học: 17.8.2020 - Bệnh nhân được tôn trọng quyết định của mình. Ngày duyệt bài: 25.8.2020 - Không kì thị, phân biệt đối xử. 115
vietnam medical journal n01 - SEPTEMBER - 2020 - Thông tin được đảm bảo bí mật. trước khi khám bệnh tại bệnh viện Mắt Trung 2.3 Nội dung và chỉ tiêu nghiên cứu Ương, trong đó có 153 bệnh nhân (18,5%) cho 2.3.1 Khảo sát tình hình sử dụng thuốc biết đã từng sử dụng corticoid nhỏ mắt/ tra mắt nhỏ mắt/ tra mắt có chứa corticoid trong khoảng 3 tháng gần đây. 2.3.1.1 Đặc điểm bệnh nhân Bảng 1 Đặc điểm nhân khẩu học - Đặc điểm nhân khẩu học của bệnh nhân Số bệnh nhân Tỉ lệ Chỉ tiêu - Tiền sử bệnh/ phẫu thuật mắt trước đây (N= 153) % - Chẩn đoán bệnh sau khám của bệnh nhân Giới tính: Nam 49 32,0% 2.3.1.2 Đặc điểm sử dụng thuốc của bệnh nhân Nữ 104 68,0% - Cơ sở lựa chọn thuốc nhỏ mắt/tra mắt chứa Tuổi corticoid Từ 18 đến 40 tuổi 44 28,8% - Đặc điểm về loại thuốc corticoid nhỏ mắt/tra Từ 40 đến 60 tuổi 65 42,5% mắt gặp trong khảo sát Trên 60 tuổi 44 28,8% - Hiểu biết chung của bệnh nhân về thuốc và Nơi sinh sống thành phần thuốc Thành thị 41 26,8% - Mục đích sử dụng thuốc nhỏ mắt/tra mắt Nông thôn 112 73,2% chứa corticoid Trình độ học vấn + Tỉ lệ triệu chứng tại mắt trong nhóm bệnh Chưa tốt nghiệp THPT 71 46,4% nhân sử dụng thuốc để không có đơn. - Thời gian sử dụng thuốc corticoid nhỏ mắt/ Tốt nghiệp THPT 52 34,0% tra mắt. Đại học/ Cao đẳng 29 19,0% + Tỉ lệ bệnh nhân dùng thuốc dưới 1 tuần, 1- Trên Đại học 1 0,7% 2 tuần, 3-4 tuần và trên 4 tuần. Theo bảng số liệu trên, tỉ lệ bệnh nhân nữ và - Phản ứng bất lợi gặp phải trong quá trình nam đồng ý tham gia trả lời phỏng vấn không điều trị tương đương nhau (nữ: 68,0%, nam giới: + Tỉ lệ bệnh nhân biết về các tác dụng bất lợi 32,0%). Tuổi trung bình của các bệnh nhân là của thuốc. 49,0 ± 15,1 tuổi, tập trung nhiều ở nhóm tuổi + Tỉ lệ các bệnh nhân gặp phải các tác dụng trung niên: từ 40 đến 60 tuổi (với tỉ lệ 42,5%). bất lợi của thuốc trong khi sử dụng. Về nơi sống và trình độ học vấn, khoảng 3/4 2.3.1.3 Đặc điểm sử dụng thuốc trên một số số bệnh nhân (73,2%) tham gia nghiên cứu đến nhóm bệnh nhân từ nông thôn. Về trình độ học vấn gần 1 nửa số 2.3.1.3.1 Đặc điểm sử dụng thuốc trên nhóm bệnh nhân chưa tốt nghiệp THPT (46,4%), số bệnh nhân đục thủy tinh thể lượng bệnh nhân có trình độ học vấn cao đẳng - Mục đích sử dụng thuốc của bệnh nhân đục đại học và trên đại học chỉ chiếm gần 20% số thủy tinh thể. bệnh nhân tham gia nghiên cứu. - Tỉ lệ bệnh nhân đục thủy tinh thể biết về Bảng 2. Cơ sở sử dụng thuốc của bệnh thành phần của thuốc có corticoid. nhân - Tỉ lệ bệnh nhân biết về các tác dụng bất lợi Số bệnh Cơ sở sử dụng chọn của thuốc. nhân (N= Tỉ lệ % thuốc - Tỉ lệ bệnh nhân đục thủy tinh thể sử dụng 153) thuốc trên 4 tuần. Đi khám và có đơn 80 52,3% 2.3.1.3.2 Đặc điểm sử dụng thuốc trên nhóm Dùng chung với 4 2,6% bệnh nhân glôcôm người nhà - Mục đích sử dụng thuốc của nhóm bệnh Không Tự mua tại nhà 65 42,5% nhân glôcôm. có thuốc - Tỉ lệ bệnh nhân đục thủy tinh thể biết về đơn Tự mua thuốc 4 2,6% thành phần của thuốc có corticoid. theo đơn cũ - Tỉ lệ bệnh nhân biết về các tác dụng bất lợi Tổng 73 47,7% của thuốc. Việc quản lý còn thiếu chặt chẽ ở các cơ sở - Tỉ lệ bệnh nhân đục thủy tinh thể sử dụng nhà thuốc, dẫn đến tình trạng tự ý bán các thuốc thuốc trên 4 tuần. kê đơn cho bệnh nhân. Khảo sát tại 789 nhà thuốc tư nhân tại Hà Nội đã cho thấy, có 60% III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN người bán thuốc nói sẽ không bán corticoid khi Khảo sát được thực hiện bằng cách phỏng không có đơn, tuy nhiên 76% đã tự bán loại vấn trực tiếp 827 bệnh nhân đang chờ khám thuốc này cho bệnh nhân mà không có đơn của 116
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 494 - THÁNG 9 - SỐ 1 - 2020 bác sĩ [6]. Vấn đề sử dụng thuốc không có đơn trong điều trị ngoại trú” và thông tư số đặc biệt là corticoid đang là mối bận tâm các nhà 07/2017/TT-BYT “Ban hành danh mục thuốc chuyên môn, đặc biệt trong nhãn khoa có rất ít không kê đơn”, corticoid là các thuốc chỉ được những nghiên cứu về vấn đề này. Do đó khảo bán khi có đơn của bác sĩ. sát của chúng tôi sẽ tập chung bàn luận về vấn Trong các bệnh nhân sử dụng thuốc nhỏ đề sử dụng thuốc nhỏ mắt/ tra mắt chứa mắt/tra mắt chứa corticoid, dạng thuốc nhỏ mắt corticoid không có đơn của các bệnh nhân. phối hợp giữa kháng sinh và corticoid được sử Trong khảo sát này, gần một nửa số bệnh dụng rộng rãi nhất. Với các bệnh nhân sử dụng nhân (47,7%) cho biết họ sử dụng thuốc nhỏ thuốc nhỏ mắt/tra mắt chứa corticoid mà không mắt/ tra mắt chứa corticoid nhưng không có đơn có đơn, tỉ lệ này là hơn 95%, nhiều nhất là dạng thuốc. Tỉ lệ các bệnh nhân tự mua tại nhà thuốc phối hợp giữa dexamethason và các kháng sinh chiếm tới 42,5%. Hơn 5% các bệnh nhân tự sử (87,6%). Mặc dù, dexamethason có hiệu lực dụng thuốc mà không có sự can thiệp, hướng chống viêm mạnh, có thể làm giảm nhanh các dẫn của bất cứ nhân viên y tế nào thông qua triệu chứng viêm mắt của bệnh nhân. Tuy nhiên, việc tự ý mua theo đơn thuốc cũ hoặc dùng dexamethasone là corticoid nhãn khoa có tác chung với người nhà. Xét trong một cỡ mẫu 827 dụng phụ nhiều nhất, đặc biệt là tăng áp lực nội bệnh nhân đồng ý tham gia phỏng vấn, tỉ lệ nhãn. Trong khi đó, ở các bệnh nhân được đi bệnh nhân sử dùng thuốc corticoid nhỏ mắt/mỡ khám và được kê đơn sử dụng corticoid nhỏ tra mắt không có đơn trong mẫu là 8,8%. Tỉ lệ mắt/tra mắt, tỉ lệ sử dụng thuốc chỉ chứa này cao hơn tỉ lệ tự dùng corticoid nhỏ mắt/ tra corticoid khá cao (32,2%) nhiều nhất là mắt trong nghiên cứu về sử dụng thuốc mắt fluorometholone (26,4%), một loại corticoid có ít truyền thống và tự dùng thuốc ở nông thôn Ấn Độ. tác dụng phụ. Việc sử dụng thuốc nhỏ mắt/tra mắt chứa Các bệnh nhân sử dụng corticoid không đơn corticoid không đơn có thể do lỗi chủ quan của thì mục đích chủ yếu là điều trị triệu chứng. cả người mua và người bán. Thứ nhất là do Triệu chứng thường gặp là đỏ mắt (32,9%), người bệnh ngại đi khám bệnh, do hoạt động ngứa mắt (27,4%). Một trường hợp sử dụng khám bệnh, kê đơn còn mất nhiều thời gian, thủ trong bệnh hắc võng mạc trung tâm – một bệnh tục, chi phí cao. Người bệnh sau khi đi khám và lý khi sử dụng corticoid có thể làm nặng thêm sử dụng corticoid, bệnh thuyên giảm nên thường tình trạng của bệnh. Hơn 20% số bệnh nhân sử không tái khám mà dùng đơn thuốc cũ đi mua dụng corticoid không đơn với mục đích rửa mắt/ về điều trị tiếp. Thứ hai do nhân viên y tế tại nhà dưỡng mắt. thuốc, bán thuốc có thể vì thói quen, lợi nhuận Nhóm bệnh nhân sử dụng thuốc không có hoặc chưa nắm rõ quy chế chuyên môn về bán đơn cũng có tỉ lệ sử dụng corticoid trên 4 tuần thuốc theo đơn nên đã tự bán corticoid cho bệnh kéo dài hơn (21,9% so với 8,8%) mặc dù sự nhân, mặc dù, theo công văn 1517/BYT-KCB khác biệt về thời gian sử dụng thuốc ở hai nhóm “Hướng dẫn thực hiện quy chế kê đơn thuốc không có ý nghĩa thống kê (p >0,05). Bảng 3. Hiểu biết chung về thuốc và thành phần Số bệnh nhân (Tỉ lệ %) Hiểu biết chung về thuốc Tổng Có đơn Không đơn p và thành phần (N= 153) (N=80) (N=73) Biết được thuốc có chứa corticoid Không biết 137 (89,5%) 80 (100,0%) 57 (78,1%) p < 0,001* Có biết 16 (10,5%) 0 (0,0%) 16 (21,9%) Biết về vai trò của thuốc với bệnh Có biết 44 (28,8%) 14 (17,5%) 30 (41,1%) 0,01* Không biết 109 71,2%) 66 (82,5%) 43 (58,9%) Nhớ tên thuốc Có nhớ 17 (11,1%) 4 (5,0%) 13 (17,8%) Nhớ nhầm 10 (6,5%) 0 (0,0%) 10 (13,7%) p < 0,001* Không nhớ 100 65,4%) 64 (80,0%) 36 (49,3%) Mang theo thuốc/ đơn thuốc 26 (17,0%) 12 (15,0%) 14 (19,2%) Nghiên cứu cho thấy có mối liên quan giữa thành phần thuốc với việc sử dụng corticoid hiểu biết chung của bệnh nhân về thuốc và không đơn. Nhìn chung, hiểu biết của bệnh nhân 117
vietnam medical journal n01 - SEPTEMBER - 2020 về thuốc còn rất hạn chế. Gần 90% các bệnh đơn đơn nhân không biết thuốc nhỏ mắt/tra mắt mình sử (N=25) (N=18) dụng có thành phần là corticoid, gần 1/5 các 11 Điều trị bệnh 0 (0,0%) bệnh nhân không biết về vai trò của thuốc đối (44,0%) với bệnh và hơn 65% các bệnh nhân không nhớ Điều trị triệu 2 13 (72,2%) được tên thuốc mình sử dụng. chứng (8,0%) p< Các bệnh nhân sử dụng thuốc không có đơn Rửa mắt/ 0 0,001* 5 (27,8%) có tỉ lệ hiểu biết về thành phần, tên thuốc và vai dưỡng mắt (0,0%) trò của thuốc với bệnh cao hơn so với nhóm đi Không xác định 12 0 (0,0%) khám và được kê đơn, sự khác biệt này có ý được (48,0%) nghĩa thống kê (p
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 494 - THÁNG 9 - SỐ 1 - 2020 40% các bệnh nhân bị glôcôm đã sử dụng thuốc 2. Đinh Thu Trang (2015), Phân tích hoạt động trên 4 tuần, tỉ lệ này cao hơn gấp đôi nhóm bệnh của các nhà thuốc đạt tiêu chuẩn "thực hành tốt nhà thuốc" GPP trên địa bàn thành phố Thủ Dầu nhân không bị glôcôm (p