Công dân hệ thống: sứ mạng lãnh đạo cho kỷ nguyên mới

ứ ạ

ệ ố

ạ

ớ

ỷ

ầ Công dân h th ng: s m ng lãnh đ o cho k nguyên m i (Ph n 2)

i tr ơ ả ữ ạ i n m trong bài vi ệ ộ nguyên và chúng ta ch tr l ổ ỉ ả ờ ướ c ế t Leader to leader ắ i khác, hay t ệ ố t c nguyên t c đang thay đ i?" . Câu tr l ạ ỷ i H c vi n K thu t Masachusetts, đ ng th i là ả ờ ằ ớ trên t p chí ậ ủ ồ ờ ệ “Li u nh ng nguyên t c c b n cho lãnh đ o có gi ữ m t th gi ắ ấ ả ế ớ "Công dân h th ng: s m ng lãnh đ o cho k nguyên m i" ạ ứ ạ c a Peter Sense - gi ng viên lâu năm t ạ ọ ỹ Ch t ch sáng l p c a H i đ ng Nghiên c u T ch c. ứ ộ ồ ả ủ ủ ị ứ ổ ậ

ắ ữ ả ầ ể ộ ể ớ ạ ớ ậ ắ ầ ủ i, đ u óc, trái tim và ý chí c i m . Đ phát tri n nh ng kh năng này ớ ữ ề ự ể i không hi u l m v ườ ạ ạ ề ệ ố ở ể ở ư ộ ơ ở ầ ế ả ờ ể ạ ế ệ ố ả ể ắ ể ộ c hi u trong m t ượ ỷ ị ấ ữ ứ

Tác gi

Peter

V i tôi, các nguyên t c b t đ u v i m t lo t nh ng kh năng mà h u h t các lãnh đ o ngày nay không th ph nh n: hi u v h th ng, xây d ng quan h đ i tác xuyên biên gi đòi h i m t cam k t c đ i đ phát tri n nh m t con ng ể ộ ỏ văn hóa đ ng đ i. Nói cách khác, nh ng c s cho lãnh đ o đ ươ ữ th i gian r t dài. Không may, nh ng tri th c này đã b m t trong k nguyên hi n ệ ấ ờ đ i. ạ

ả Sense

t h th ng Hi u bi ể ế ệ ố

ở ệ ố ề ượ ạ ượ ẩ ầ ậ ng không đ ườ ả ể ế ứ ề ẽ ọ ề ế Nh ng v n đ đ ấ ữ m i ng i không bi ườ ọ và các ki u ph thu c l n nhau trong và xung quanh t ụ ể c a chúng ta.”, CIO c a Ford kiêm tr ủ có th đ i chính vì th t b i này”. c gi c nhìn nh n do c t o ra b i h th ng th c ph m toàn c u th ự ệ ố t cách nhìn vào h th ng. “Lãnh đ o thi u kh năng đ nhìn vào h th ng ệ ố ế ng lai ộ ẫ ề ớ ng ban chi n thu t, Marv Adams nói. “Nhi u v n đ l n ủ ế ạ ch c. Đi u đó s đe d a đ n t ế ươ ổ ậ ấ ấ ạ ưở i quy t mà v n còn t n t ồ ạ ẫ ể ượ ả

c t ọ ấ ể ụ ư ượ

ặ ệ ố ụ ộ ớ duy h th ng quan tr ng là: th y đ ề ơ ố ớ ư ề ượ ạ ệ ấ ự ể t cách gi ả ệ ự ệ ả ẻ ể ổ ạ ớ ự i các gia đình và c ng đ ng nông thôn hay t i các h th ng môi tr ự ườ ệ ố ẫ ớ ộ ớ ộ ọ i nông dân không th đi u ch nh áp l c t i tăng tr ả ượ ự ớ ữ ỉ ng s n l ẩ ưở ự ẻ ớ đâu. Hai k năng t ng c các ki u ph thu c và th y đ ượ ươ ỹ ộ ấ lai. Nói “chúng ta ph thu c vào nhau” là đi u đ n gi n nh ng th t s hi u đ c đi u đó có ượ ậ ự ể ề ả t là đ i v i các v n đ đ nghĩa nh th nào m i là khó, đ c bi c t o ra b i h th ng hi n nay ệ ư ế ở ệ ố c khi các thành viên c a Phòng Thí nghi m Th c ph m có i quy t. Tr mà không ai bi ẩ ủ ướ ế ế ệ t v các l c h th ng và cách h th làm vi c v i nhau hi u qu , h c n ph i chia s hi u bi ọ ệ ố ế ề ả ọ ầ ớ cùng nhau t o ra các l c này: vì các công ty theo đu i các hình m u kinh doanh v i ít s coi tr ng đ n tác đ ng t ng; vì ồ ế ng liên t c, và vì các nh ng ng ụ ườ ể ề t c chúng ta - b t c khi nào chúng ta mua th c ph m v i giá r nh t đ u ít khi khách hàng - t ấ ề ấ ứ ấ ả băn khoăn r ng th c ph m đó đ n t ế ừ ự ằ ẩ

ọ ượ ự ể ể ệ ọ ắ ầ ượ ệ ố i b t đ u nhìn đ ườ ắ ầ ể ế ổ c các ki u h th ng và hi u đ ệ ố ề ng lai” không ph i là m t d đoán nh y c m; nó đ n gi n là nhìn vào cách h th ng đang ệ ố ả ạ ả ộ ự ng v đâu. Ngay nay th gi ề c t ượ ươ ướ ng lai v i các ớ ơ i đang r t c n đoán đ ấ ầ ự ế ớ ầ ề ả ậ ẩ ổ ệ ế ế ể ề M t khi m i ng c các l c đi u khi n h ể ề ộ th ng, h b t đ u tìm hi u xem h th ng s đi v đâu n u không có gì thay đ i. “Nhìn vào ẽ ố t ươ ả v n hành và xem nó h ậ v n đ nh khí th i CO2 và thay đ i khí h u, toàn c u hóa th c ph m và các ngành công ư ấ nghi p khác, và nghèo đói gia tăng. Thi u kh năng hay thi u ý chí đ xem chúng ta đang đi v ả đâu là m t th t b i nghiêm tr ng c a nhà lãnh đ o. ấ ạ ủ ạ ọ ộ

Xây d ng quan h đ i tác v i “ng i khác” ệ ố ự ớ ườ

ấ ủ ự ệ ế ẩ ả ố ứ ữ ệ ề ệ ườ ồ ạ ỏ ị ớ ệ ả ỉ ơ ề ộ ồ ệ ề ạ ợ ỉ ứ ạ ủ ạ Có th khía c nh khó khăn nh t c a Phòng Thí nghi m Th c ph m ch đ n gi n là làm th nào ạ ể i mu n làm vi c cùng nhau. “Nghiên c u v nông nghi p b n v ng đòi h i các bên đ m i ng ể ọ i làm vi c cùng nhau”, Andre van Heemstra, thành viên h i đ ng qu n tr m i ngh ng i l xa l ỉ ạ h u c a Unilever nói. Đi u này không ch có nghĩa là các doanh nghi p đa d ng h p tác v i ớ ủ ư nhau trong chu i cung ph c t p; mà còn có nghĩa là các nhà lãnh đ o c a các NGO và chính ph s ng i l ỗ i làm vi c cùng v i nhau, đi u ít khi x y ra. ủ ẽ ồ ạ ệ ề ả ớ

ổ ố ệ ỉ ắ ầ ừ ố t qua các rào ố ơ ủ ư ữ nh ng m i quan h truy n th ng nh gi a ữ ạ ệ ữ ọ ố ườ ổ ệ ự ệ ố ệ ng có th là nhân t ể ẩ ấ ố ớ ự ự ữ ề ố ệ ố ư ữ ế ỉ ệ ố ể ạ i ch a bao gi ờ ườ ừ ể ọ ư ọ ẽ ọ ế ạ ớ ấ ầ ớ ụ ề ấ ộ ệ ữ ưở ủ ế ậ ng và ti p c n chân thành tr ấ ọ ậ ự ế ố ớ ệ Thay đ i các h th ng l n h n không ch b t đ u t ề ớ các doanh nghi p, chính ph và NGO. “M i quan h gi a các nhà lãnh đ o v ượ quan tr ng nh t đ i v i s thay đ i”, Hal Hamilton, giám đ c c n thông th ố ả ậ c a Phòng Thí nghi m Th c ph m b n v ng nói. Xây d ng các m i quan h đ i tác thành th t ủ làm vi c c n có th i gian và các cam k t chân thành. Đó không ch là nh ng ng ệ ờ ầ i có th t o ra các m i quan h đ i tác ti m năng, nó còn là h có th đã t ng c nh v i nhau l ạ ố ề ạ ớ ng ng i l n nh t. Khi h ti p xúc v i nhau, h u nh h s ép tranh v i nhau, coi nhau là ch ớ ướ c m c tiêu c a mình. Đã m t nhi u tháng làm vi c cùng nhau trong m t quy nhau đ đ t đ ủ ể ạ ượ c khi nh ng thành viên c a Phòng thí trình thúc đ y s nh h ự ả ướ ẩ nghi m Th c ph m c m th y h th t s k t n i v i nhau, có lòng tin và tôn tr ng nhau và cu i ố ả ẩ ự cùng nh n ra s c m nh c a h v i t cách là m t đ i đ n t t c a h . ọ chính s khác bi ệ ủ ự ộ ộ ế ừ ọ ớ ư ứ ủ ạ ậ ọ

i r t khác chúng ta cũng đ n t ứ ộ ộ ổ ế ừ ữ ổ ứ ườ ấ ư ớ ưỡ ng ép”, nh Edgar Schein nói. Chúng có xu h ườ ắ ấ ấ ướ i th ạ ạ ứ ch c. trong n i b t ng ép bu c, cho dù ộ ng không chia ườ ầ i h n v nh ng l c t o ra thay đ i. t gi Thách th c làm vi c cùng v i nh ng ng ệ “T ch c là các h th ng c ệ ố công khai hay kín đáo. L ng nghe nh ng nhân viên c p th p, nh ng ng s quan đi m v i ban lãnh đ o, là m t k năng mà ngày càng nhi u lãnh đ o c n vì càng ngày ẻ ban lãnh đ o s càng ch có các hi u bi ớ ạ ữ ề ự ạ ữ ộ ỹ ế ớ ẽ ể ạ ữ ể ề ổ ỉ

C i mở ở

ự ệ ố ớ ơ ộ ệ ố ể ẫ ạ ọ ẽ ạ ả ờ ầ ự ờ t nh tr ế ẩ ể ượ ủ ợ ố khía c nh nào, th c ph m toàn c u hay h th ng năng l ở ệ ố ề ặ ả ệ ố ả ứ ạ ấ ệ ỉ ỗ ấ Nh ng lãnh đ o có th xây d ng các quan h đ i tác cho các h th ng l n h n cũng ph i ch p ữ ệ ố ể ả ứ ạ nh n r ng h s không th có h t câu tr l i. Không có “m u đúng” cho m t h th ng ph c t p. ậ ằ Cho dù ng không nghi ng gì là ệ ố ng h p c a Phòng thí nghi m Th c nh ng h th ng ph c t p. Các ki u h th ng t ự ữ ư ườ i. Tuy nhiên tiêu chí đ đánh giá ch có ích ph m v m t b n ch t là không hoàn h o và có l ể ẩ ch không hoàn toàn là chính xác. ứ

ệ ưỡ ể ề ứ ng m t t ộ ư ể ủ ễ ạ ọ ậ ự ấ ở ụ ể ệ ự c vi c này. Phòng thí nghi m Th c duy c i m đ liên t c thách ở ể ế t ự ệ ệ c thi ế ượ ặ ớ ụ ế ố ế ộ ộ ấ ề ữ ư ữ ề ả ồ ứ ờ ệ ả ạ ể ườ ầ ằ ữ ứ ấ ộ ở Đi u này có nghĩa là các lãnh đ o hi u qu ph i nuôi d ả ả th c các quan đi m c a h và h c cách k t h p nhi u quan đi m trong vi c xây d ng hi u bi ọ ề ế ợ và cam k t. Nói thì d nh ng th t s r t khó đ làm đ ượ ể ư ậ t k sao cho các thành viên c a nó ph i liên t c đ i m t v i các cách ti p c n ph m đ ả ế ế ủ ẩ ượ khác nhau. Ví d , sau chuy n thăm m t nhóm nông dân, m t danh sách các quan sát đã đ c ụ t ra bao g m c nh ng th nh “chăm ch , r t có chính sách, không b n v ng, r t b n v ng, vi ữ ỉ ấ ế ậ c n ph i hi n đ i hóa, c n th i gian đ hoàn thi n, mô hình hoàn h o”. M t thành viên đã nh n ả ệ ầ xét “Tôi r t ng c nhiên r ng nh ng ng i này có th nhìn vào cùng m t th và th đó đã tr nên quá khác bi t”. ộ ứ ạ t… Có quá nhi u th tôi không hi u v các quan đi m khác bi ệ ể ề ứ ệ ề ể ể

ệ ng trong vi c ươ ở ở ộ ấ ọ ớ ế c đ n nh ng l c sâu kín nh t trong quan h đ i tác c đi u này, h s ọ ẽ ệ ố ệ ướ c ổ ổ t khi nó đ n t ng đi kèm v i trái tim c i m , khi n d b t n th Nh ng nh ng đ u óc c i m th ở ở ườ ầ ữ ư ề N u m i ng chúng ta là m t ph n c a v n đ . th y r ng ủ ấ ằ ề ườ ấ ầ đ ng đ ch trách c nhau và không bao gi ữ ứ ế ượ ờ ộ ỉ đ t o ra s thay đ i. Thái đ c a h s luôn là “h c n ph i thay đ i”, m t d u hi u t ọ ẽ ể ạ ộ ủ ọ ầ ự lãnh đ o cao nh t c a t quy n, đ c bi ấ ủ ổ ạ ề ễ ị ổ ế i không th y đ ượ ấ ự ộ ấ ả ch c. ứ ế ừ ệ ặ

ồ ệ ữ ự ở ế ẽ ạ ệ ủ ấ ở ứ ườ ữ ệ ồ Hi n t ố ủ ỏ i ớ ệ ế ề i ra ượ c ng lai đ n thông qua chúng ta và v i vi c chúng ta trong thi ca r t nhi u – nó là m t trong nh ng khía c nh lâu đ i và chung nh t c a các ữ ể ệ ạ (Presence) g i “cái tôi nh bé c a chúng ta” và ọ đây đ làm” đ n. Đi u này đã đ ế ể ở ạ ấ ủ ề ờ ộ ứ ề ọ ố c s d ng cho m c đích mà b n coi là cao c ”. Hay nh m t trong ấ ầ ờ ượ ạ ư ộ ộ ơ ủ c m t n i c a ử ụ ệ ộ ủ S c i m th ba, c a ý chí, bao g m vi c khám phá ra nh ng cam k t m nh m nh t c a ấ ủ chúng ta th ng xu t hi n bên ngoài chúng ta. Nó bao g m vi c đ cho nh ng gì còn sót l ạ đi nh Otto Sharmer trong cu n sách ư cho “t ươ miêu t ả truy n th ng tinh th n khác nhau. Nó là th mà George Bernard Shaw g i là “Ni m yêu thích ề th t s trong cu c đ i là đ ụ ậ ự các thành viên c a Phòng thí nghi m Th c ph m nói “Chúng tôi đã đ n đ ẩ nh ng k t n i, cùng v i ng ả ượ ế đây đ làm”. ể i khác và v i đi u mà chúng tôi ề ế ố ự ớ ườ ữ ở ớ

ể ư ở ằ ứ ượ ự ở ờ ạ ậ ữ ề ẩ ấ ờ ố ế ể ộ ổ “b y không gian tr m t ” thông qua đó nh ng ng ư ả ả ữ ở ế ế ệ ạ ệ ả ữ ặ ạ ổ ườ ế ằ ể ở ả ầ ằ ộ ể ả ơ ứ ấ ẩ ườ ườ ư ế ộ ể ể ằ ụ ự ể ẽ ệ Nói theo nh ng cách trên có th là quá lãng m n trong th i đ i ngày nay, nh ng các quá trình ạ c nh n th c trong m t th i gian r t dài – và phát tri n ti m n đ ng sau ba s c i m trên đã đ ộ thi u m t trong s đó có th tr thành lý do vì sao ngày nay chúng ta ph i g ng mình tranh đ u. ấ ể ở ả ồ ườ i ạ ọ , Kh ng T đã miêu t Trong cu n ố “Đ i h c” ầ ử ng và quan ni m cũ và đi đ n m t tìm ki m cách tr thành nhà lãnh đ o ph i cho đi nh ng ý t ộ ưở ả n i yên tĩnh, thanh bình, n i đ u óc không còn áp đ t hi n th c lên b n thân n a. Kh ng T đã ử ữ ự ơ ầ ơ i”. Ý nghĩa t ng k t b ng cách nói r ng đ tr thành nhà lãnh đ o “đ u tiên ph i là m t con ng ổ c a câu nói đ n gi n này n ch a r t nhi u đi u. Chúng ta nghĩ là chúng ta hi u con ng ườ i. ề ủ ẩ ề ế ố ớ i theo nghĩa k t n i v i i là m t bí n vĩ đ i, n u chúng ta hi u con ng Nh ng n u coi con ng ế ạ vũ tr theo cách mà khó có th hình dung, n u chúng ta tin r ng chuy n hành trình khám phá và ế ế hi n th c hóa b n thân là chuy n hành trình c đ i, lúc đó có th chúng ta s phát hi n ra ả ờ ế ả t cho thiên niên k này. nh ng k năng lãnh đ o c n thi ỷ ế ệ ữ ạ ầ ỹ

Peter Sense Theo Leader to leader Hoàng Anh (d ch) ị

i H c vi n K thu t Masachusetts (MIT) và là ch t ch sáng ủ ị ệ ỹ ủ ứ ổ ố Nguyên t c th năm: Ngh ắ ậ c a cu n “ ả ủ ậ ủ ự ệ ứ ” (ph n l n bài báo này d a vào cu n sách này), i nệ ồ c a ba công trình nghiên c u khác, g n đây nh t là đ ng tác gi ch c và xã h i ch c ứ ộ ổ ứ ể ẩ ề ự ế ớ ề ự t c m i ng ng t i cùng làm vi c h Peter Sense là gi ng viên lâu năm t ạ ọ ả l p c a H i đ ng Nghiên c u T ch c. Ông là tác gi ộ ồ ứ ậ thu t và th c hành c a Nghiên c u t ầ ớ ự ứ ổ đ ng tác gi ầ ả ủ ồ i: m t khám phá v s thay đ i sâu r ng trong con ng t ộ ạ trên kh p th gi ắ ậ năng c a t ủ ấ ả ọ ệ ấ i, t ườ ổ ủ ạ i h th ng con ng ớ ệ ố i v s phi t p trung hóa vai trò c a lãnh đ o trong các t ướ ổ ườ ề ườ ứ ố c a cu n “H ố ả ủ ộ ”. Ông đi gi ng d y ạ ả ch c đ thúc đ y kh ả ứ ơ i b n v ng h n. ữ