Cung tiền (Money Supply)

Chia sẻ: Thanh Pham Vu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

448
lượt xem 133
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Không có mức cung tiền lý tưởng. Mục tiêu của FED là giữ cho nền kinh tế vận hành trơn tru bằng cách theo dõi lượng tiền mà mọi người tiêu dùng. Cung tiền đo lượng tiền mọi người sẵn để tiêu dùng - bao gồm cả tiền mặt trong tay và các loại tiền có thể trở thành tiền mặt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cung tiền (Money Supply)

Cung ti n (Money Supply) Không có m c cung ti n lý tư ng. M c tiêu c a FED là gi cho n n kinh t v n hành trơn tru b ng cách theo dõi lư ng ti n mà m i ngư i tiêu dùng. Cung ti n đo kh i lư ng ti n m i ngư i có s n đ tiêu dung – bao g m c ti n m t trong tay và các lo i ti n có th tr thành ti n m t. Khi FED theo đu i chính sách l ng v ti n t - t c là tăng lư ng cung ti n – n n kinh t có xu hư ng tăng nhanh, công ty thuê thêm nhân công và m c tín nhi m c a ngư i tiêu dùng có xu hư ng tăng lên, đ y m nh tiêu dùng. Nhưng khi FED theo chính sách th t ch t ti n ti n – gi m t c cung ti n đ ngăn l m phát – n n kinh t có th s ch y ch m l i, th t nghi p có th tăng lên và tiêu dùng gi m đi m t cách đi n hình. Trong m t n n kinh t m nh, nhu c u v ti n tăng lên không c n can thi p c a FED, và lư ng ti n trong lưu thông tăng lên. Vào nh ng năm 1990 ch ng h n, lư ng cung đô-la tăng đ u đ n, ph n ánh nhu c u c bên trong nư c M l n t bên ngoài. Cung ng ti n t - Bách khoa toàn thư m Wikipedia – Bư c t i: menu, tìm ki m Cung ng ti n t , g i t t là cung ti n, ch lư ng cung c p ti n t trong n n kinh t nh m áp ng nhu c u mua hàng hóa, d ch v , tài s n, v.v... c a các cá nhân (h gia ình) và doanh nghi p (không k các t ch c tín d ng). [1] Các quy mô cung ti n • M0: t ng lư ng ti n m t. M0 còn ư c g i là ti n cơ s ho c ti n h p ( Anh). • M1: b ng t ng lư ng ti n m t (M0) và ti n mà các ngân hàng thương m i g i t i ngân hàng trung ương. M1 còn ư c g i là ng ti n m nh. • M2: b ng M1 c ng v i chuNn t (ti t g i ti t ki m có kỳ h n). • M3: b ng M2 c ng v i t t c các kho n ti t ki m khác g i t i các t ch c tín d ng. • M4 ( Anh): b ng M0 c ng v i ti n trong tài kho n các lo i. • Tính thanh kho n theo nghĩa r ng: b ng M3 c ng v i các trái phi u và các kho n u tư tín thác. [2] i u ti t lư ng cung ti n c a ngân hàng trung ương Ngân hàng trung ương có th thay i t l d tr b t bu c c a các ngân hàng thương m i, qua ó thay i lư ng ti n d tr R, và t ng lư ng cung ti n M. (Xem thêm S nhân ti n t và T l d tr b t bu c). Ngân hàng trung ương còn có th i u ch nh, bán các gi y t có giá c a mình i v i các t ch c tín d ng, t ó tác ng t i lư ng v n kh d ng c a các t ch c này. Khi ó lư ng cung ti n cũng s ư c i u ti t. (Xem thêm Nghi p v th trư ng m ) [3] Quan h gi a cung ti n và l m phát Thu nh p qu c dân danh nghĩa b ng thu nh p qu c dân th c t nhân v i ch s gi m phát GDP (t l l m phát). Thu nh p qu c dân danh nghĩa cũng b ng t c lưu thông ti n t nhân v i cung ti n. Do ó, t l l m phát b ng t c lưu thông ti n t nhân v i cung ti n r i chia cho thu nh p qu c dân th c t . N u hai y u t còn l i không i, t c thay i c a t l l m phát b ng úng t c thay i c a cung ti n. [4] Xem thêm • Ti n • Ti n t • th trư ng ti n t • Nhu c u ti n t • Hàm c u ti n t • Ngân hàng trung ương Page 1 of 30
• S nhân ti n t • Nghi p v th trư ng m • Tái chi t kh u • Chính sách ti n t • ư ng LM • Sơ DD-AA • Ch nghĩa ti n t • T c lưu thông ti n t • Thuy t s lư ng ti n t • o giác ti n t L y t “http://vi.wikipedia.org/wiki/Cung_%E1%BB%A9ng_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87 – Th lo i: Kinh t h c vĩ mô | Kinh t h c ti n t http://vi.wikipedia.org/wiki/Cung_%E1%BB%A9ng_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87” Ti n – Bách khoa toàn thư m Wikipedia – Bư c t i: menu, tìm ki m Bài này vi t v ti n như là m t phương ti n thanh toán trong kinh t và thươ m i. V các ý nghĩa thương khác c a ti n xin xem trang ti n ( nh hư ng). Bài vi t ho c o n này c n thêm chú thích ngu n g c có th ki m ch ng thông tin. Nh ng n i dung không có ngu n có th b tv n và xóa b . M i b n b sung chú thích t các ngu n áng tin c y giúp c i thi n bài vi t. Ti n là th dùng trao i l y hàng hóa và d ch v nh m th a mãn b n thân và mang tính d thu nh n (nghĩa là m i ngư i u s n sàng ch p nh n s d ng). Ti n là m t chuNn m c chung có th so n sánh giá tr c a các hàng hóa và d ch v . Thông qua vi c ch ng th c các giá tr này dư i d ng c a m t v t c th (thí d như ti n gi y hay ti n kim lo i) hay dư i d ng văn b n (d li u ư c ghi nh c a m t tài kho n) mà hình thành m t phương ti n thanh toán ư c m t c ng ng công nh n trong m t vùng ph bi n nh t nh. M t phương ti n thanh toán trên nguyên t c là dùng tr n . Khi là m t phương ti n thanh toán ti n là ph phương ti n trao i chuy n ti p vì hàng hóa hay d ch v không th trao i tr c ti p cho nhau ư c. Ng i ta cũng có th nhìn ti n như là v t môi gi i, bi n vi c trao i Ngư tr c ti p hàng hóa và d ch v , thư ng là m t trao i ph i m t nhi u công s c tìm ki m, thành m t s trao i có 2 b c. Ti n gi y c a Công qu c Braunschweig Ti n gi y 10.000.000 Mark c a thành ph Danzig (1923) Ti n thư ng ư c nghiên c u trong các lý thuy t v kinh t qu c dân nhưng c ưng cũng ư c nghiên c u trong tri t h c và xã h i h c. [1] nh nghĩa Ti n ra i t nhu c u kinh t th c t c a loài ngư i khi mà n n s n xu t t n m t trình nh t nh và con ngư i ã có th t do i l i trong m t ph m vi lãnh th tương r ng l n. Khi ó, thay vì ph i chuNn b hành lý c ng k nh cho chuy n i dài ngày, con ngư i ch c n mang theo m t lư ng nh kim lo i quý ho c ti n ư c ưa chu ng nhi u nơi a i cho mình nh ng nhu y u phNm c n thi t. T ó các ho t ng thương m i ã ra i, ti n t ư c quy ư c và ban hành, qu n lý b i nhà nư c. i l i, nhà nư c có quy n thu thu t các ho t ng thương m i. Nói m t cách ch t ch thì ti n ch là nh ng gì mà lu t pháp b t bu c ph i công nh n là m t phương ti n thanh toán. Trong kinh t h c, có m t s khái ni m v ti n. • Ti n m t: là ti n dư i d ng ti n gi y và ti n kim lo i. • Ti n g i: là ti n mà các doanh nghi p và cá nhân g i vào ngân hàng thươ m i nh m m c ích ương ph c v các thanh toán không dùng ti n m t. Chúng có th d dàng chuy n thành ti n m t. • Chu n t : là nh ng tài s n có th d dàng chuy n thành ti n, ch ng h n như trái phi u, kỳ phiéu, h i phi u, ti n ti t ki m, ngo i t . Page 2 of 30
[2] Hình thành Ti n hình thành như m t phương ti n trao i a năng ơn gi n hóa thương m i. N u như trư c kia ti n thư ng ư c kiên k t v i các phương ti n trao i hi n th c có giá tr thí d như ng ti n b ng vàng thì ti n ngày nay thông thư ng là t v t li u mà chính nó không có giá tr (ti n gi y). Trong trao i qu c t ngư i ta g i các lo i ti n khác nhau là ti n t . Giá tr c a ti n hình thành t tr giá i ng mà ti n i di n cho chúng. Ngày xưa vàng và b c là các v t b o m giá tr c a ti n t i châu Âu. Ngày nay vi c này không còn thông d ng n a và ti n là tư ng trưng cho giá tr c a hàng hóa mà ngư i ta có th mua ư c. Chính vì th mà khi ưa thêm ti n gi y hay ti n kim lo i vào s d ng thì t ng giá tr c a ti n lưu thông trong m t n n kinh t không ư c nâng cao thêm mà ch d n n l m phát. [3] Ngu n g c và l ch s c a ti n Ngày nay, chúng ta s d ng c ti n xu và ti n gi y, nhưng th c t không ph i lúc nào cũng v y. Trư c khi nh ng ng ti n kim lo i và ti n gi y có m t, con ngư i ã s d ng nhi u th khác thư ng mua th h c n, Ch ng h n, m t nơi n trên th gi i, ngư i ta s d ng răng cá m p như là ti n. nhi u nơi khác, ti n có th là nh ng chi c lông chim s c s và nh ng chi c v sò quý hi m. Có nơi ngư i ta còn dùng c ng lông c ng trên uôi voi làm ti n. Lông chim là lo i ti n nh nh t t trư c n nay. Chúng ư c s d ng trên o Santa Cruz. á là lo i ti n n ng nh t t trư c n gi . Chúng ư c s d ng trên o Yap Thái Bình Dương. Có hòn n ng trên £500 (1£ = 0,4536 kg). Lo i ti n nh nh t t trư c n nay ư c phát hi n Hy L p. Ti n ư c làm b ng kim lo i, nhưng có kích thư c nh hơn h t táo. Không ai bi t chính xác ngư i ta b t u s d ng ti n dư i nh ng hình th c ng ti n kim lo i t khi nào. Các nhà kh o c ã phát hi n nh ng ng ti n kim lo i có t năm 600 trư c công nguyên, vì th ta bi t chúng ã ư c lưu hành trong su t m t th i gian dài. Lúc u ngư i ta s d ng nh ng kim lo i quý như vàng và b c ch ti n xu. H in hình ngư i ho c (con) thú trên m i ng ti n xác nh giá tr c a nó. Trong nh ng năm 1200, ngư i Trung Qu c úc nh ng ng ti n b ng s t. Nh ng ng ti n này giá tr ch ng là bao, cho nên ngư i dân ph i s d ng m t s lư ng l n khi mua hàng. Do ó r t b t ti n khi ph i mang m t s lư ng l n nh ng ng ti n s t n ng n nên chính ph ã cho in nh ng gi y biên nh n. Ngư i ta mang các biên nh n này n ngân hàng i ra ti n xu. ây là ví d u tiên ta có ư c v vi c phát hành và s d ng ti n gi y. Ngày nay, h u h t các nư c u s d ng c ti n xu l n ti n gi y. M , các lo i ti n gi y u có cùng kích c và màu s c như nhau. Ch ng h n, t m t ô la có cùng kích c và màu s c y như t m t trăm ô la. nhi u qu c gia khác, ti n gi y ư c in dư i nhi u kích c và màu s c khác nhau. T có kích thư c nh hơn thì có giá tr th p hơn. Vi c này t o i u ki n cho chúng ta ch c n nhìn thoáng qua là có th xác nh ư c giá tr c a chúng. T t c nh ng s ki n này khi n l ch s ti n t tr thành m t công cu c nghiên c u lý thú. [3.1] T i ưu hóa thương m i Ngư i ta tin r ng u tiên hàng hóa và các d ch v ư c trao i tr c ti p v i nhau (thương m i trao i). Vì i u này không th c d ng nên hàng hóa và d ch v ư c trao i v i các lo i hàng hóa khác mà có th ư c ti p t c trao i m t cách d dàng. Lo i hàng hóa là ti n này là nh ng v t có giá tr p hay h u ích như bò, l c à, lông súc v t, dao, x ng, vòng trang s c, á quý, mu i và nhi u lo i khác. Khi ngư i ta khám phá ra r ng m t s v t không còn ư c s d ng n a mà ch ư c ti p t c trao i thì các b n sao chép nh hơn và ít có giá tr hơn c a các v t này ư c s d ng làm phương ti n thanh toán. Thu c v các lo i hàng hóa tr thành ti n là các v sò cho n khi ngư i Trung Qu c ti n quân vào năm 1950 (ch "b i" 貝 trong "b o b i" 寶貝 ch n con sò). ó là các hình th c thanh toán u tiên trư c khi có ti n. (Ti n trong ti ng La tinh là pecunia b t ngu n t pecus có nghĩa là con bò vì ng ti n kim lo i u tiên c a La Mã tư ng trưng cho giá tr c a m t con bò.) Kh năng có th m ư c, d b o toàn, d v n chuy n ã óng m t vai trò quan tr ng trong vi c l a ch n v t li u cũng như kh năng có th gi ư c giá tr . Các th i hay s i dây b ng ng thi c hay b c áp ng ư c các yêu c u này vì có giá tr b n v ng và có th b o toàn d dàng. Các ng ti n kim lo i u tiên ư c ngư i Lydia phía Tây c a Th Nhĩ Kỳ ngày nay úc t vàng, trong th i gian gi a 640 và 600 TCN, có nhi u kích thư c và giá tr khác nhau và ư c dùng như là m t phương ti n thanh toán Page 3 of 30
ơn gi n hóa vi c tr lương cho nh ng ngư i lính ánh thuê. M t lư ng nh t nh c a các h t b i ng vàng ư c n u ch y thành ng ti n và sau ó hình c a nhà vua ư c d p n i lên trên. Nhà vua ng i ngư Lydia cu i cùng, Croesus, vì th mà mang danh là giàu có vô h n. Các ng ti n kim lo i này ã làm cho vi c thương m i d dàng i r t nhi u vì chúng có ưu i m là bao gi cũng có kích th c, tr ng ũng thư lư ng và hình dáng không thay i và thay vì là ph i cân thì có th m ư c. Các ch trích và phê phán v thuy t cho r ng ti n hình thành t thương m i trao i xu t phát t nh ng ngư i i di n cho Ch nghĩa N (ti ng Anh: Debitism Debitism), c bi t là Paul C. Martin. Lý lu n ư c ưa ra là s d ng m t v t trao i th ba trư c tiên là s làm cho vi c trao i ph c t p thêm. T m t giao d ch bi n thành hai giao d ch. i u quy t nh chính là ch c năng c a ti n, dùng n i ti p th i gian gi a nhu c u c n dùng hàng hóa A và s s n xu t hàng hóa B. Vì th mà ti n ngay t u không ph i là hàng hóa và cũng không ph i là m t v t trao i mà là d u hi u cho m t m i quan h n . [3.2] Ti n kim lo i Mãi cho n trong th k 18 giá tr c a các lo i ti n t c a châu Âu ư c nh ngh thông qua lư ng nghĩa kim lo i quý. Bên c nh vi c theo dõi s n xu t trong nư c, các xư ng úc ti n qu c gia còn theo dõi c vi c úc ti n c a nư c ngoài. M t ti n t ư c ánh giá quá cao hay quá th p khi ng ti n ư c tính trên hay dư i giá tr c a kim lo i trong lúc tính toán v i các ti n t khác trên th gi i. Ch ng phi u vàng c a chính ph Hoa Kỳ (1922) Vi c c tình mài mòn ng ti n l y b t i kim lo i ã t o nên nhi u v n r t l n trong vi c s d ng ti n kim lo i. Vi c giá tr c a các kim lo i quý bi n ng khi so sánh v i nhau còn mang l i nhi u v n l n hơn. Giá tr c a các lo i ti n t khác nhau, bao g m các ng ti n b ng vàng, b c và ng, không th gi n nh khi so sánh v i nhau ư c. B c ư c mang ra kh i Tây Ban Nha và Anh vì các thương gia ngư i Tây Ban Nha và ng i Anh ánh giá các ng ti n vàng cao h m t ít so v i ngư hơn các i tác thương m i qu c t c a h , t o thành m t v n lan r ng kh p trong th thương m i qu c t : châu Á ngư i ta l i không th y có lý do gì ánh giá vàng cao hơn như châu Âu. Vì th mà b c ư c mang n châu Á i l y vàng. Gi i pháp cho v n này trong u th k 18 t i Anh là lo i ti n t v nguyên t c d a trên vàng, Ngân hàng Qu c gia Anh (Bank of England b o m s tr cho Bank England) ngư i s h u ng ti n Anh qu c giá tr tương ng v i giá tr c a vàng trên th trư ng t i m i th i i m. (Xem: Kim b n v ). Các v n c a cu c c i cách này có th nhìn th y ngay tr c m t: Làm sao trư có th b o m là ngân hàng không phát hành ti n nhi u hơn là s lư ng ti n ư c b o ch ng b ng vàng c a ngân hàng? Trong th p niên 1730 ã có m t cu c kh ng ho ng tín nhi m và Ngân hàng Qu c gia Anh ch ư c c u thoát khi gi i i thương nghi p c a Luân ôn s n sàng gánh vác l y s b o m này. V m t khác các th o n gian l n trong ti n kim lo i và bi n ng giá tr gi a các lo i ti n kim lo i trong nư c không còn n a. Mãi cho n trong th k 19 m t s ti n t thí d như ô la M v n ư c b o ch ng b ng vàng và cho n ngày hôm nay vi c h y b b o ch ng vàng cũng không ph i là m t i u t t nhiên. [4] Ti n ngân hàng Ti n ngân hàng hay còn g i là ti n ghi n ang ư c lưu thông ph bi n trong các n n kinh t hi n i. M t kho n ti n g i chính là ti n ngân hàng vì ó là kho n ti n ngân hàng n ch tài kho n. Ch tài kho n có th rút ti n m t ho c vi t séc, ra l nh cho ngân hàng chuy n ti n thanh toán cho m t bên th ba. Ti n ngân hàng là phươ ti n thanh toán ư c ch p nh n r ng rãi. phương [5] S d ng ti n và các ch c năng c a ti n N u m t ngư i có ti n thì có th dùng ti n làm nh ng vi c sau ây: • Tiêu ti n (tiêu th , phương ti n thanh toán) ng • G i ti n l y ti n lãi ( u t tư) • i l y m t lo i ti n t khác (trao i) Page 4 of 30
• Tr ti n (b o toàn giá tr ) T ng s ti n trong lưu hành ph n ánh s phân chia c a s n phNm qu c gia: Lư ng ti n mà m t ngư i s h u tương ng v i lư ng s n phNm qu c gia mà ngư i ó có th có khi tiêu dùng lư ng ti n s h u. [5.1] Ch c năng là phương ti n thanh toán Trong m t n n kinh t không có m t chuNn m c o giá tr chung (thí d như là ti n) thì m t giao d ch thành công gi a 2 v t trong kinh t òi h i các nhu c u trao i ph i phù h p v i nhau. M t thí d : M t ngư i nông dân mu n bán ngũ c c và c n d ng c . M t th th công mu n i d ng c l y th t. Gi a 2 ngư i này s không bao gi có m t cu c mua bán trao i vì ý nh bán c a ngư i nông dân không phù h p v i ý nh mua c a ngư i th th công. C hai ngư i có th ph i tìm ki m r t lâu cho n khi g p ư c m t ngư i có ý nh giao d ch phù h p. Cùng v i ti n quá trình này ư c ơn gi n hóa i r t nhi u: Ngư i nông dân có th bán ngũ c c cho m t ngư i th ba và dùng ti n thu ư c d i l y d ng c t i ngư i th th công. Ngư i th th công có th dùng ti n thu ư c mua th t t i m t ngư i th tư. [5.2] Ch c năng là ơn v o lư ng giá tr Khi ti n là m t chuNn m c chung o giá tr thì t t c các giá c c a m t n n kinh t có th ư c th hi n b ng ơn v ti n t . Trong m t n n kinh t v i 1 tri u lo i hàng hóa khác nhau khi so sánh giá tr trao i c a m i hai lo i hàng hóa m t s có vào kho ng 500 t giá tương i khác nhau (thí d : 1 gi lao ng = 5 bánh mì; 1 gi lao ng = 1 cái áo; 1 gi lao ng = 1kg th t; 5 bánh mì = 1 cái áo; 1 cái áo = 1 kg th t,...). Khi s d ng ti n như là m t chuNn m c giá tr chung thì ch còn 1 tri u t l trao i (5 ơn v ti n = 1 gi lao ng = 5 bánh mì = 1 cái áo = 1 kg th t =...), vì th mà khi so sánh giá c không còn ph i t n nhi u công s c n a. [5.3] Phương ti n tích lu M t phương ti n thanh toán ph i gi ư c giá tr c a nó. Vì th mà h u như ch là các lo i hàng hóa không hư h ng m i ư c th a thu n là "ti n" (thí d như là vàng hay kim cương). N u ti n không t n t i thì m t ngư i nông dân ch có kh năng trao i ngũ c c l y các hàng hóa khác cho n khi ngũ c c này b hư h ng. Vì th mà ngư i nông dân t t nh t là nên trao i ngũ c c s m i l y ti n "không b hư h ng". i u này còn ư c g i là ch c năng b o toàn giá tr h qu (consecutiv). Ch c năng b o toàn giá tr t o thành (constitutiv) là ch c năng t o tài s n t ti n b ng cách c t gi , t c là gi ti n duy nh t ch vì mu n b o toàn giá tr . [6] Cung c p ti n [6.1] Quá trình cung c p ti n ngày nay Trên lý thuy t có th phân bi t hai lo i ti n khác nhau. Lo i th nh t là ti n c a ngân hàng qu c gia, do ngân hàng qu c gia phát hành hay tiêu h y, ti n m t thu c v lo i ti n này. Lo i th hai là ti n xu t phát t các ngân hàng thương m i mà chính xác thì ch là các yêu c u thanh toán ti n (các kho n ph i thu). Phương cách cung ti n thông d ng nh t là cho vay. Các ngân hàng thương m i cung c p ti n b ng cách cho khách hàng vay ti n. Sau khi ch p nh n cho khách hàng vay ti n, ngân hàng s ghi kho n ti n này vào tài kho n c a khách hàng và ngư i vay có th chuy n kho n s ti n này n các khách hàng khác c a ngân hàng hay n khách hàng c acác ngân hàng khác. Ti n ư c t o thành thông qua chu trình này vì m t m t ti n ư c ưa vào lưu hành nhưng v m t khác ch hình thành yêu c u thanh toán c a ngân hàng i v i ngư i vay và ch là m t m c c a các kho n ph i thu trong b n cân i k toán c a ngân hàng. Ngư c l i khi hoàn tr n thì ti n ư c tiêu h y i vì ti n quay v ngân hàng và món n ư c thanh toán. Vì kho n ti n v a ư c t o thành l i có th là cơ s t o thành các kho n ti n khác nên trên lý thuy t không có gi i h n t i a cho các kho n ti n do ngân hàng t o thành. ki m soát quá trình này ngoài các quy nh cân i k toán (n quá m c, b o ch ng v n t có) còn có d tr t i thi u b t bu c, t c là các ngân hàng thương m i ph i ký thác t i ngân hàng qu c gia m t t l nh t nh c a s ti n g i không kỳ h n c a khách hàng. Khi v n t có c a ngân hàng c ng v i ti n g i c a khách hàng không có th cho vay nhi u như ý mu n ngân hàng thương m i có th vay ti n t ngân hàng qu c gia, ngư i ta g i ó là tái c p v n. Page 5 of 30
Ngân hàng qu c gia cũng có th t o thêm ti n mà không c n ph i cho vay, thí d như b ng cách mua ngo i t , kim lo i quý hay ch ng khoán. Ngoài công c này ra ngân hàng qu c gia còn có th ch ng mua trái phi u hay cho ngân hàng thương m i vay. Vi c cho chính ph vay ti n ã b c m trong vùng Euro t bư c th 2 c a Liên minh Ti n t châu Âu trong năm 2004, t c là nhà nư c không ư c phép vay ti n c a ngân hàng qu c gia. T i M thì l i khác: Thí d như vào ngày 17 tháng 11 năm 2004 m c "U.S. Treasury" (trái phi u c a ngân kh M ) ã chi m n 89,3% t ng tài s n c a C c d tr Liên bang M (FED). Nói m t cách khác ng ô la M ư c "b o ch ng" g n như hoàn toàn b ng n qu c gia c a chính ph M . m t khách hàng c a ngân hàng có th thanh toán các giao d ch b ng ti n bên ngoài h th ng ngân hàng, ngân hàng qu c gia in ti n gi y và các ngân hàng có th "vay" ( úng ra là "mua" cùng v i m t th a thu n mua l i c a ngân hàng qu c gia) tr cho khách hàng (ti n m t). Ngân hàng qu c gia ưa ra m t lãi su t nh t nh khi ưa ti n cho các ngân hàng thương m i, g i là lãi su t cơ b n. Toàn b h th ng ti n t có th ư c miêu t dư i d ng c a m t b n cân i k toán. m t bên là ti n trong lưu hành, bên kia là các kho n n tương ng, d tr vàng và ti n c ng v i ch ng khoán thu c v s h u c a ngân hàng qu c gia. M i m t kho n ti n có trong tài kho n và m i m t t ti n gi y u tương ng v i m t m c n (kho n ph i thu) hay là m t m c tài s n trong b n cân i k toán c a ngân hàng qu c gia. [6.2] Th trư ng ti n – c bài chính v th trư ng ti n t Cũng gi ng như cho hàng hóa và d ch v , có th trư ng ti n v i cung và c u t n t i cho vi c vay ti n. Các tư nhân và doanh nghi p có nhu c u ti n và ng th i cũng là ngu n cung ng khi g i ti n ti t ki m vào ngân hàng. H th ng ngân hàng là ngư i môi gi i gi a 2 nhóm này và vì th làm cho th trư ng có hi u qu hơn vì ngư i ti t ki m ti n và ngư i mu n vay ti n không ph i t tìm ki m cho t ng giao d ch n a. Ngân hàng l y ti n công cho d ch v này b ng hi u s gi a lãi su t ti t ki m và lãi su t cho vay. Lãi su t hình thành t th trư ng này ư c quy t nh b i cung và c u và trên nguyên t c chính là giá ph i tr cho vi c mư n ti n. Ngân hàng qu c gia có th t o nh hư ng lên th trư ng ti n b ng cách ho c là gián ti p tác ng n cung và c u thông qua lãi su t dành cho ti n c a ngân hàng qu c gia ho c là ch ng t o nh hư ng n vi c cung ng ti n trong khuôn kh c a chính sách g i là chính sách th trư ng m . Trong chính sách này ngân hàng qu c gia mua m t s ch ng khoán nh t nh và tr b ng ti n c a ngân hàng qu c gia. Ti n ư c ưa thêm vào trong h th ng lưu hành. Ngư c l i ngân hàng qu c gia cũng có th bán ch ng khoán và qua ó mà l y ti n ra kh i h th ng. Lãi su t dành cho ti n c a ngân hàng qu c gia hay dành cho ti n g i t i ngân hàng qu c gia ch nh hư ng gián ti p n th trư ng ti n vì ch khuy n khích các ngân hàng thương m i cho vay ti n hay g i ti n t i ngân hàng qu c gia. [6.3] Ti n nh danh Ti n nh danh (Fiat money) dùng ch ti n ư c phát hành (thông thư ng là b i m t ngân hàng qu c gia) mà không có cơ s b o ch ng y , t c là ho c là b o ch ng không toàn b hay l p th a (tautologic). • M t b o ch ng là không toàn b khi nh n l i nh ng v t mà giá tr th c t ít hơn là giá tr trên danh nghĩa. • M t b o ch ng là l p th a khi nh ng v t nh n l i không có giá tr hay ch nh n l i ư c yêu c u thanh toán (n ph i thu) l i d a trên fiat money. Fiat money xu t phát t ti ng La Tinh fiat lux (s có ánh sáng) vì lo i ti n như v y có th d dàng t o thành khi có nhu c u (s có ti n) và ngư i t o ra chúng (thư ng là ngân hàng qu c gia) không c n ph i có hàng hóa b o ch ng. Kh năng t o ra fiat money ch t n t i cho n ch ng nào mà nh ng ngư i tham gia trên th trư ng (tư nhân, ngân hàng và các doanh nghi p khác) cho là ti n phát hành này v n có m t giá tr nh t nh. Nh ng ngư i ng h fiat money cho r ng hình th c t o nên ti n này không mang l i nguy hi m cho kinh t (vì ngư i phát hành ph i có m t áng tin c y cao) trong khi nh ng ngư i ch trích l i nhìn th y ây là m t phương th c làm giàu không công b ng c a chính ph . Page 6 of 30
[7] Lư ng ti n t - c bài chính v cung ng ti n t Khái ni m "ti n" không g n li n v i m t v t nh t nh. M t v t ư c nh nghĩa là ti n khi th a mãn 3 ch c năng ti n nói trên. Vì các v t khác nhau th a mãn các ch c năng trên các m c khác nhau nên khó có th xác nh ranh gi i gi a nh ng gì là ti n và nh ng gì không ph i là ti n. Vì lý do này các ngân hàng qu c gia nh nghĩa khái ni m ti n và lư ng ti n theo nhi u cách khác nhau. Ngân hàng Liên bang c nh nghĩa: Lư ng ti n M0 là ti n do ngân hàng qu c gia t o nên, bao g m các kho n ti n g i không kỳ h n c a các ngân hàng t i ngân hàng qu c gia và ti n gi y cũng như ti n kim lo i trong lưu hành. Lư ng ti n này ch u nh hư ng tr c ti p c a ngân hàng qu c gia. Lư ng ti n M1 bao g m M0 và các ti n có th s d ng làm phương ti n thanh toán t c là ti n m t . Lư ng ti n M2 (còn g i là ti n r ng) bao g m lư ng ti n M1 và các kho n ti n g i ti t ki m có kỳ h n dư i 4 năm. Lư ng ti n M3 bao g m lư ng ti n M2 và các kho n ti n g i ti t ki m có th i h n báo trư c theo quy nh c a pháp lu t. [8] Chính sách ti n t - c bài chính v chính sách ti n t Nói chung các ngân hàng qu c gia thư ng theo u i m t m c ích th c t và c nh khi i u ch nh lư ng ti n. M c ích này thư ng là s bình n giá, t c là ch ng l i l m phát. có th gi i h n t l l m phát m t m c h p lý v i n n kinh t qu c dân, ngân hàng qu c gia c g ng gi lư ng ti n ng b v i s phát tri n kinh t . Lý thuy t lư ng ti n (Quantity Theory of Money) ã nêu ra m t m i quan h tr c ti p gi a tăng trư ng lư ng ti n và m c giá c . [8.1] L m phát – c bài chính v l m phát Lư ng ti n tăng quá nhanh hay t c quay vòng c a ti n tăng lên trong khi lư ng ti n không thay i s d n n m t cân b ng gi a ti n ang có và hàng hóa. S m t cân b ng này s làm tăng m c giá chung và ngư i ta g i ó là l m phát. L m phát có th ư c phân lo i theo v n t c (l m phát v a ph i, l m phát phi mã, siêu l m phát) hay theo giai o n (giai o n tăng t c – giai o n n nh – giai o n gi m t c). Lư ng ti n có th tăng vì chính sách lãi su t c a ngân hàng qu c gia (xem: Siêu l m phát t i c t 1914 n 1923) hay vì n qu c gia tăng t ng t. [8.2] Gi m phát – c bài chính v gi m phát Khi lư ng ti n gi m i hay t c quay vòng ti n gi m xu ng trong khi lư ng ti n không i thì giá c có th s gi m liên t c trong m t th i gian, ngư i ta g i ó là gi m phát. Lư ng ti n gi m i cũng có th là do các bi n pháp c a ngân hàng qu c gia gây ra hay khi v n t c quay vòng ti n gi m i (khi ngư i dân và doanh nghi p h n ch tiêu dùng và u tư hơn và ti n ư c ti t ki m nhi u hơn là tiêu dùng). [9] Tham kh o • Karl Marx: Grundrisse der Kritik der politischen Ökonomie ( óng góp phê bình v kinh t chính tr ), Berlin (DDR): Dietz 1953 hay Marx Engels Toàn t p, quy n 42 • Alfred Sohn-Rethel: Das Geld, die bare Münze des Apriori, Berlin: Wagenbach, 1990 • Friedrich August von Hayek: Entnationalisierung des Geldes, J.C.B.Mohr • Helmut Creutz: Das Geldsyndrom (H i ch ng ti n), Wirtschaftsverlag Langen Müller (cũng có th c dư i d ng E-Book không m t ti n t i [1]) • Bernd Senf: Der Nebel um das Geld – Zinsproblematik – Währungssysteme – Wirtschaftskrisen (Mơ h chung quanh ti n - V n lãi su t - H th ng ti n t - Kh ng ho ng kinh t ), Lütjenburg: Gauke • Günter Hannich: Sprengstoff Geld. Wie das Kapitalsystem unsere Welt zerstört (Ch t n ti n. H th ng tư b n phá ho i th gi i c a chúng ta như th nào), 2004 • Bernard A. Lietaer: Die Welt des Geldes (Th gi i c a ti n) • Stephen Zarlenga: Der Mythos vom Geld – Die Geschichte der Macht (Th n tho i ti n - L ch s c a quy n l c). Zürich: Conzett • Ottmar Issing: Einführung in die Geldtheorie (Gi i thi u lý thuy t ti n t ), Verlag Vahlen • Wolfgang Weimer: Geschichte des Geldes (L ch s c a ti n), Suhrkamp Taschenbuchverlag • Egon W. Kreutzer: Wolf´s wahnwitzige Wirtschaftslehre – Band III - Über das Geld, EWK-Verlag Page 7 of 30
• Bernhard Felderer, Stefan Homburg: Makroökonomik und neue Makroökonomik (Kinh t h c vĩ mô và Tân kinh t h c vĩ mô), 7. Auflage, 1999, Springer Verlag • Oliver Blanchard, Gerhard Illing: Makroökonomie (Kinh t vĩ mô), 3.Auflage, 2003, Pearson Studium St [10] c thêm • Ti n gi • Tín d ng • Hedging • Ti n Vi t Nam • Ti n ô m nh giá l n [11] Liên k t ngoài Wikimedia Commons có thêm hình nh và tài li u v : Ti n • Ti n gi y ông Dương th i Pháp thu c L y t “http://vi.wikipedia.org/wiki/Ti%E1%BB%81n – Th lo i: Trang thi u chú thích trong bài | Kinh t h c ti n t | Ti n t http://vi.wikipedia.org/wiki/Ti%E1%BB%81n” o lư ng cung ti n (Gauging money supply) N u b n theo dõi k càng lư ng cung ti n cá nhân, b n s bi t ch ng h n bao nhiêu ti n m t trong ví và bao nhiêu ti n trong tài kho n. Ban cũng có th bi t bao nhiêu lương s t i, cũng như nh ng ương kho n u tư nào có th tr thành ti n m t m t cách nhanh chóng. Tương t v y, các nhà kinh t ương và ngư i ra chính sách theo dõi ch t ch lư ng cung ti n công c ng s d ng các s o g i là M1, M2 và M3. 3 lo i M này ư c g i là t ng ti n, ho c các phương pháp nhóm tài s n nhân dân s ng d ng theo cách tương t nhau. M1 c ng h n tính n tài s n thanh kho n cao, nh là ti n m t. ch như M c tiêu là tách ti n ti t ki m kh i ti n ang ư c chi tiêu d báo như thay i trong n n nhưng kinh t . L là s o c a các tài s n cũng r t thanh kho n, và c ng thêm m t s lo i trái phi u ng n h n, ch ng khoán ng n h n và trái phi u ti t ki m, ch ng h n thành M3. M1: hay còn g i là ti n h p, bao g m ti n t t c các d ng có th chi tiêu ngay l p t c: ti n m t và ti n tài kho n séc. M2: hay còn g i ti n r ng, bao g m M1 nhưng công thêm ti t ki m và ti n trong tài kho n ti t ki m dài h n. Kho n ti t ki m dài h n không th tr c ti p tiêu ngay ư c, nhưng có th chuy n thành ti n m t r t d dàng. M3: thư c o ti n r ng nh t. Nó bao g m c M1 và M2, công thêm các tài s n và trách nhi m tài chính c a các t ch c tài chính, k c ti n g i dài h n, d ng này khó có th chuy n ngay thành d ng tiêu ư c. c các bi u Các báo cáo c a FED v chi ti t tài chính c a lư ng cung ti n phát hành hàng tu n. Nó ư c cày x i nhi u giai o n ch ra c thay i ng n h n l n xu hư ng dài h n. S lư ng trung bình hàng ngày-tính trên t ô-la- ư c cung c p cho t ng th oc o ti n M1, M2 và M3, và ư c in trên t Nh t báo ph Wall (Wall Street Journal) thành các t ng cung ti n. S M3, r ng nh t, luôn là s l n nh t và M1 ương nhiên là nh nh t. Thêm vào ó, m t tóm t t các t ng cung d tr ng xu t hi n 2 tu n m t l n, cung c p thêm các s li u th ng kê tài chính b sung. Các thông s i u ch nh nh kỳ luôn ư c tính và so sánh v i các con s không c n i u ch nh. Các i u ch nh nh kỳ th i gian (mùa v ) ph n ánh lu ng ti n thay i vào và ra kh i các tài kho n ngân hàng. Vào mùa xuân, ch ng h n, các kho n thoái thu có xu hư ng tăng vào các tài kho n trư c ó ã tr ng ng r ng sau mùa ông nhân dân chi tiêu cho l h i, ngh ngơi. Thay i thư c o u th p niên 1990, FED không s d ng th oc o quen thu c là M2 n a vì l nhân dân gi ti n trong các tìa kho n qu tương h , mà xưa nay không tính trong M2. FED nh n th y r ng con s ương a M2 này chưa tin c y ch ra m c tăng trư ng kinh t . Vì th , thay vì i u ch nh lãi su t ki m soát cung ti n như là ph n ng v i thay i M2, phương pháp m i là t ra lãi su t th c Page 8 of 30
ng n h n (lãi su t ng n h n hi n hành tr i t l l m phát) m c FED tin r ng có th phát sinh tăng trư ng mà không c n gây l m phát. View more latest threads same category: • K năng m m (Soft skill(s)) 2:50 PM 28/09/2010 • Kinh t th trư ng (Market economy) 2:49 PM 28/09/2010 • Kinh t ng m (Underground Economy) 2:49 PM 28/09/2010 • Kinh t lư ng (Econometrics) 2:48 PM 28/09/2010 • Kinh t h c vĩ mô (Macroeconomics) 2:47 PM 28/09/2010 • Kinh t h c vi mô (Microeconomics) 2:46 PM 28/09/2010 • Kinh t h c hành vi (Behavioral economics) 2:46 PM 28/09/2010 • Kinh t h c c i n (Classical economics) 9:01 AM 24/09/2010 • Kinh t h c chu n t c (Normative economics) 8:45 AM 24/09/2010 • Kinh t th trư ng (Market economy) Kinh t h c (Economics) 8:44 AM 24/09/2010 Kinh t th trư ng (Market economy) N n kinh t th trư ng là n n kinh t l y khu v c kinh t tư nhân làm ch o. Nh ng quy t nh kinh t ư c th c hi n m t cách phi t p trung b i các cá nhân ngư i tiêu dùng và công ty. Vi c nh giá hàng hóa và phân b các ngu n l c c a n n kinh t ư c cơ b n ti n hành theo qui lu t cung c u. Trái v i kinh t th trư ng là cơ ch k ho ch hóa t p trung, l y khu v c kinh t Nhà nư c làm ch o và ch u s i u ti t b i bàn tay h u hình c a Nhà nư c. Ưu i m c a kinh t th trư ng là b n vãn s n xu t cái gì, ai s n xu t, s n xu t như th nào và s n xu t cho ai ư c gi i quy t r t hi u qu . Trong n n kinh t th trư ng, n u lư ng c u hàng hóa cao hơn lư ng cung, thì giá c hàng hóa s tăng lên, m c l i nhu n cũng tăng khuy n khích ngư i s n xu t tăng lư ng cung. Ngư i s n xu t nào có cơ ch s n xu t hi u qu hơn, thì cũng có t su t l i nhu n cao hơn cho phép tăng qui mô s n xu t, và do ó các ngu n l c s n xu t s ch y v phía nh ng ngư i s n xu t hi u qu . Nh ng ngư i s n xu t kém hi u qu s có t su t l i nhu n th p, kh năng mua ngu n l c h n ch , s c c nh tranh kém s b ào th i. Cái ưu vi t nh t c a kinh t th trư ng là ã t o ra m t môi trư ng t do c nh tranh, ó là ng l c phát tri n xã h i và năng l c cá nhân. Nhưng như c i m c a kinh t th trư ng th hi n nh ng th t b i th trư ng. Cơ ch phân b tài nguyên c a nó có th d n t i b t bình ng, bên c nh ó là v n thông tin không hoàn h o có th d n t i phân b tài nguyên không hoàn toàn hi u qu . Quy lu t cung c u trên th trư ng s Ny t i tình tr ng không k p i u ch nh cung c u, và gây ra tình tr ng th t nghi p l m phát. Trong th c t hi n nay không có m t n n kinh t th trư ng hoàn h o cũng như không có m t n n kinh t k ho ch hóa t p trung hoàn toàn (tr n n kinh t B c Tri u Tiên). Thay vào ó là n n kinh t h n h p, có th giúp phát huy ưu i m và kh c ph c m t s như c i m c a kinh t th trư ng, tùy m i nư c mà các y u t th trư ng nhi u hay ít. Hi n nay ã có nhi u nư c ưa ra các tiêu chí xác nh n n kinh t m t qu c gia là th trư ng hay chưa. Ta có th xem xét 6 tiêu chí M ánh giá Vi t Nam ã tr thành m t n n kinh t th trư ng hay phi th trư ng trong ti n trình h i nh p kinh t qu c t : Kh năng chuy n i c a ng ti n: t t nhiên v khía c nh u tiên này Vi t nam chưa th t ư c, ng ti n Vi t Nam chưa hoàn toàn t do chuy n i trên th trư ng v n T do th o thu n m c lương u tư nư c ngoài S h u ho c qu n lý c a Nhà nư c i v i các ngành s n xu t: quá trình tư nhân hóa Vi t Nam di n ra ch m ch p và Nhà nư c v n duy trì s hi n di n áng k trong n n kinh t . Qu n lý c a nhà nư c i v i s phân b các ngu n l c: luôn thi u v ng quy n s h u t tư, c i cách trong ngân hàng mang quy mô h n ch . Các y u t thích h p khác Nên có th k t lu n trong th i i m hi n t i, quanh năm 2000, Vi t Nam v n ang trong quá trình Page 9 of 30
chuy n i và chưa ph i n n kinh t th trư ng. Vòng xoáy l m phát, cung ti n Cung ti n ã vư t t c tăng GDP theo giá th c t là i u mà các chuyên gia c a T ng c c Th ng kê ang lo ng i S gia tăng c a l m phát có liên quan đ n tăng trư ng cung ti n và tín d ng trong nh ng năm g n đây. Tăng trư ng cung ti n M2 luôn l n lư t duy trì m c kho ng 30% k t năm 2004, đ c bi t tăng v t lên kho ng 50% vào năm 2007 - nh: Quang Liên. LÊ CHÂU – 11:24 (GMT+7) - Th Tư, 22/7/2009 Tính chung, GDP 6 tháng đ u năm tăng theo giá th c t là 12,4%. Nhưng, cung ti n đã tăng t i 17% so v i cùng kỳ năm 2008 và có th s khi n l m phát vì th mà bùng n tr l i dù th c t ch s CPI 6 tháng đ u năm ch là 10,27% (ch s giá bình quân so cùng kỳ năm 2008). Tuy nhiên, t c đ tăng c a cung ti n đã không ph i là chuy n quá m i m đ i v i n n kinh t ph i s ng chung v i l m phát như Vi t Nam. Th c t thì giá tr c a cung ti n (M2) đã vư t giá tr GDP th c t k t sau năm 2001 và th m chí vư t c giá tr GDP danh nghĩa k t sau năm 2006. Sau giai đo n thi u phát năm 2000-2001, l m phát trung bình năm c a Vi t Nam luôn m c g n 8% trong nh ng năm 2004- 2007 và bùng phát lên trên 20% vào năm 2008. L m phát n i b t vì cung ti n S gia tăng c a l m phát có liên quan đ n tăng trư ng cung ti n và tín d ng trong nh ng năm g n đây. Tăng trư ng cung ti n M2 luôn l n lư t duy trì m c kho ng 30% k t năm 2004, đ c bi t tăng v t lên kho ng 50% vào năm 2007. Cung ti n chính là m t trong nh ng nguyên nhân quan tr ng khi n cho l m phát Vi t Nam tr nên “vư t tr i” so v i các nư c trong khu v c. Ch ng h n như vào th i đi m tháng 6/2007, lư ng ti n m t trong lưu thông và ti n g i ngân hàng Vi t Nam đã tăng t i 21,1% so v i đ u năm như các con s tương ng c a Trung Qu c và Thái Lan l n lư t ch là 10% và 1,4%. Trong kho ng th i gian t đ u năm 2005 cho đ n cu i tháng 6/2007, GDP c a Vi t Nam tăng 22%, nhưng m c cung ti n m t cho lưu thông và ti n g i ngân hàng đã tăng lên đ n 110%. Trong khi đó, GDP c a Trung Qu c tăng 29%, nhưng m c cung ti n ch tăng 50%. Theo nh n đ nh c a nhi u chuyên gia kinh t , trong vi c đi u hành cung ti n Vi t Nam nhi u năm qua, các cơ quan ch c năng luôn th hi n s ch m tr , thi u nh t quán. Ví như t i nh ng tháng đ u năm 2008, khi l m phát tăng liên ti p và tăng m nh thì các nhà ho ch đ nh chính sách ti n t l i loay hoay gi a vi c hút ti n v thông qua bán trái phi u và tăng t l d tr b t bu c, v i vi c bơm ti n ra trư c đòi h i đáp ng thanh kho n c a các ngân hàng thương m i và mua vào ngo i t nh m duy trì t giá. Nh ng hành đ ng này m t m t khi n cho các doanh nghi p và các cá nhân trong n n kinh t g p khó khăn trong công tác d báo và l p k ho ch s n xu t kinh doanh, m t khác đ y kỳ v ng l m phát lên cao. Năm 2009, vi c đi u hành c a Ngân hàng Nhà nư c có v đã khoa h c hơn nh vi c ti p thu đư c các bài h c t nh ng năm trư c. M i đây Ngân hàng Nhà nư c đã đ t ra m c tiêu gi i h n tăng t ng phương ti n thanh toán trong kho ng 25%, tín d ng tăng t 25% đ n 27%. Th ng đ c Nguy n Văn Giàu nh n đ nh: “Cùng v i vi c phát tri n n n kinh t , chúng ta đang ph i đ i m t v i t l l m phát ngày càng tăng trong 6 tháng cu i năm. Vì th , nh ng chính sách kinh t vĩ mô bao g m c chính sách ti n t s ph i đư c xem xét đ giúp đi u hành n n kinh t m t cách có hi u qu . Ch trương c a Ngân hàng Nhà nư c là ki m soát ch t cung ti n. Ngay c khi quy t đ nh chuy n t chính sách ti n t th t ch t sang n i l ng thì Ngân hàng Nhà nư c v n tuân theo nguyên t c n i l ng m t cách th n tr ng”. Quan h kích c u và l m phát Page 10 of 30
Nhưng, th c t cho th y, dù c g ng đ n đâu thì đ gi cho cung ti n ch đư c tăng kho ng 10% trong 6 tháng cu i năm theo m c tiêu đ ra v n là m t nhi m v vô cùng gian nan. Chia s v đi u này, chuyên gia kinh t Nguy n Minh Phong (Vi n Nghiên c u kinh t - xã h i Hà N i) nh n xét: “Hi n Chính ph đang ph i đ i đ u v i nh ng nhi m v khó nh t t trư c t i nay khi v a ph i đ phòng nguy cơ tái l m phát cao, v a ph i đ i m t v i nguy cơ suy gi m kinh t ; v a ph i gia tăng kích c u, v a ph i ch ng l i nguy cơ gia tăng n x u; v a ch u áp l c t ng c u gi m, l i ph i ch u áp l c m c a th trư ng trong nư c... Chính sách nào áp d ng trong th i kỳ này cũng đ u mang tính hai m t nên vi c gi kinh t vĩ mô n đ nh qu th t không d dàng”. Ch s l m phát Vi t Nam không n đ nh và có xu hư ng tăng d n trong vòng 10 năm qua. Trư c năm 2000, t c đ l m phát gi m và th m chí âm các năm liên ti p 2000 và 2001 v i m c tương ng -1,6% và -0,4%. Tuy nhiên, sau năm 2002 l m phát cao đã xu t hi n b ng s đ o chi u và tăng nhanh t i 4,4% (t -0,4% lên 4%) so v i năm trư c, bùng n năm 2007, đ t đ nh đi m vào năm 2008. Xuyên su t quá trình này có th d dàng nh n th y lý do d n đ n hi n tư ng này là vì Vi t Nam đã th c thi chính sách ti n t khá “hào phóng”. Giai đo n 2001-2007, trong khi GDP tăng tương ng 7,5%/năm thì cung ti n đư c m r ng đ t m c bình quân r t cao v i m c 26,7% năm. Chính đi u này là y u t gây nên m c l m phát cao chưa k đ tr và lũy tích c a vi c tăng cung ti n đ i v i n n kinh t trong các năm k ti p. Đ c bi t vào năm 2006 là năm trư c khi bùng n l m phát, t c đ m r ng cung ti n đ t t i đ nh đi m 33,6% và cùng v i các y u t khác đã góp ph n làm tăng l m phát trong năm k ti p. K t qu là l m phát dư ng như ngoài t m ki m soát trong nh ng tháng cu i năm 2007 và đ u năm 2008 và gây nên nh ng nh hư ng t i quá trình tăng trư ng b n v ng c a n n kinh t . Trong su t m t th p k qua, làm th nào đ thoát kh i vòng xoáy c a l m phát- cung ti n luôn là m t câu h i khó và nó hi n v n đang ti p t c làm kh nh ng ngư i đi u hành chính sách ti n t . T ch t lư ng b a ăn n hi u qu i u hành c a Chính ph TS. Nguy n Đ c Kiên - nh: TT. ANH QUÂN – 11:26 (GMT+7) - Th Sáu, 12/11/2010 “V i cùng m t s ti n đi ch , gi đư c b a ăn như cách đây 2-3 năm là r t khó. L m phát đang là lo l ng chung c a toàn xã h i”, TS. Nguy n Đ c Kiên, y viên y ban Kinh t c a Qu c h i, trò chuy n v i VnEconomy chi u 11/11. Đi t nh ng v n đ vi mô và đ i s ng xã h i th c t đ đánh giá đi u hành vĩ mô, ki n gi i c a ông Kiên đưa ra ph n nào lý do Chính ph l a ch n gi i pháp đi u hành trong th i gian qua. Ông nói: - Cái không n đ nh, không b n v ng v kinh t , hơn đâu h t, th hi n trong b a ăn hàng ngày c a m i gia đình và lo cho con đi h c. Nó đáng lo ng i là b i vì ch t lư ng b a ăn c a chúng ta ngày càng gi m, nhưng thu nh p c a chúng ta không đáp ng. C n có ti ng nói c nh báo Đ i v i gia đình ông thì c m nh n ra sao? C m nh n đ u tiên là ngân sách gia đình b thâm h t. Ngày xưa, gia đình 4 ngư i thì tiêu cho ti n ăn kho ng 4 tri u đ ng/tháng là đ m b o. Đ n bây gi , 6 tri u/tháng đ đ m b o như th i 4 tri u năm 2007 là r t khó. Còn l i, nh ng chuy n như cu i tu n mu n thăm b n bè nơi xa, đ n hè mu n đưa con cái đi đâu đó dài ngày là bu c ph i tính toán k . B i vì v i m t gia đình hai v ch ng, hai con, gi s không ph i mua nhà, không ph i mua xe máy, không ph i mua tivi và đ gia d ng đ h t r i, thì thu nh p 8 tri u đ ng/tháng đ s ng Hà Page 11 of 30
N i là v n c c kỳ khó khăn. Cái c m nh n t b a ăn, c m nh n ch t lư ng cu c s ng b suy gi m, không đáp ng đư c kỳ v ng c a ngư i dân không ph i bây gi m i có, mà có l nó b t đ u t năm 2008. Đ n th i đi m này, nhi u chuyên gia kinh t th y là c n ph i có ti ng nói c nh báo. Nhưng nh ng năm v a r i, tăng trư ng kinh t v n có, thu nh p bình quân đ u ngư i v n tăng đ y ch ? Nó có ngh ch lý, b i vì th nh t là ch s giá tiêu dùng tăng cao hơn t c đ tăng lương, th hai là đ u tư c a chúng ta cho h th ng công c ng không tương x ng. K t qu thu đư c trên t ng m c đ u tư chúng ta đưa ra và các công trình công c ng chúng ta đưa vào đã không phát huy hi u qu như trong d án kh thi. Th nên ngư i dân c m nh n th y ngay. Trong b i c nh như v y, ông nhìn nh n vi c Chính ph đi u ch nh m c tiêu l m phát, thay vì gi m tăng trư ng như th nào? Vi c đi u ch nh ch tiêu l m phát c a Chính ph t năm 2008 đ n nay ngày càng sát v i di n bi n th c t trên th trư ng. Đ ng v c m nh n c a ngư i dân, ph i nói ngư i ta th y r t bu n vì ch tiêu y c nâng lên. Nhưng đ ng v m t đi u hành vĩ mô, chúng ta th y là cách ti p nh n, x lý vĩ mô c a Chính ph đã nhu n nhuy n hơn. Khi anh đã d báo đư c tương đ i chính xác tình hình thì các quy t sách c a anh ngày càng ti m c n đ n m c hi u qu . đây, m i n y sinh m t mâu thu n, là đi u hành c a Chính ph tuy ngày càng nhu n nhuy n, nhưng đ i s ng c a ngư i dân l i khó khăn. Đi u này lý gi i t i sao r t nhi u đ i bi u Qu c h i đ u mu n đ y nhanh tái cơ c u, vì đ y chính là nguyên nhân n i t i c a n n kinh t . Không th x lý ngày m t ngày hai Theo lý thuy t ti n t , t ng tăng cung ti n và vòng quay ti n t b ng t ng tăng trư ng và l m phát. N u nói như th , đ gi ch tiêu l m phát như Qu c h i đ ra, Chính ph có th gi m cung ti n (M2), nh t là ch tiêu này do Chính ph đưa ra, ch sao l i đi u ch nh l m phát? C n nhìn vào th c ch t n n kinh t . Chúng ta có g n 500 nghìn doanh nghi p đăng ký ho t đ ng trên đ t nư c Vi t Nam, nhưng trong đó ch có kho ng 20 nghìn doanh nghi p theo tiêu chu n th gi i vào t m trung và l n, còn l i hơn 400 nghìn doanh nghi p là nh và v a. Và đ c thù c a m t nư c phát tri n t nông nghi p lên công nghi p hóa là tích lũy v n tư b n đ phát tri n công ty còn r t nh . Các nư c h làm đư c b i h có nhi u trăm năm tích lũy nguyên th y. N u chúng ta nh l i thì th i kỳ tích lũy nguyên th y châu Âu r t tàn b o. Trong tay tôi hi n còn b n quy ch làm vi c c a m t doanh nghi p Đ c, t năm 1910, h quy đ nh ngư i công nhân làm vi c 11 ti ng bao g m c ăn cơm trưa. Ngư i công nhân cũng ph i mang than đ n đ sư i vào mùa Đông và b ra 30 phút m i ngày v sinh nhà máy. Có th nói đó là nh ng quy đ nh h t s c ng t nghèo. Như th đ hi u, ch có bóc l t tư b n s ng m i có tích lũy ra nhi u giá tr th ng dư. Bây gi , chúng ta không có nh ng quy đ nh như th n a nên đ tích lũy v n, các doanh nghi p c a chúng ta ph i c n nhi u th i gian hơn. Và các doanh nghi p c a chúng ta l i ho t đ ng ch y u d a trên v n vay các ngân hàng, n u bây gi chúng ta bóp dòng ti n l i như cu i năm 2008, đ u 2009 thì các doanh nghi p s kêu ngay. V n đ ch đ y. Cho nên, đ các doanh nghi p ho t đ ng đư c, đ ngư i lao đ ng có vi c làm thì ph i m cung ti n t . Như th thì nó đ y đ n m t mâu thu n là m M2 ra thì theo lý thuy t ti n t , m ti n bên này thì tăng trư ng là l m phát bên kia ph i tăng. Nó là m t phương trình cân b ng. T c là dù đ n đo, lo l ng trư c b a ăn c a ngư i dân, chúng ta v n ph i ch p nh n tình th hi n nay? Không ph i là ch p nh n, mà là đ x lý v n đ này không ph i ngày m t ngày hai. Có nghĩa là ông cho r ng công tác đi u hành như th i gian v a qua là phù h p v i tình hình th c t ? Page 12 of 30
Tôi cho r ng đi u hành v a r i là phù h p quy lu t. Nhưng s ch đ ng can thi p c a Chính ph vào n n kinh t thì đang g p khó khăn. Ví d , chúng ta cùng th ng nh t ph i nâng cao ch t lư ng cu c s ng ngư i dân và gi ch s giá tiêu dùng m c như th , nhưng tác đ ng c a anh vào th trư ng, vào h th ng an sinh xã h i như th nào? Ch ng h n, Quy t đ nh 497 c a Th tư ng Chính ph h tr nông dân trong năm 2008 là r t h p lý. Nhưng bây gi , chúng ta nhìn l i, đ n năm 2010, vi c th c thi các chính sách y chưa th t hi u qu , nó không t o ra s c đ t phá trong cơ gi i hóa nông nghi p nông thôn là m c đích khi y. Quay tr l i ch đ luôn l p đi l p l i là cá tra, basa xu t kh u, luôn là đi p khúc giá đư c thì s n lư ng không còn, giá th p thì s n lư ng ê h . Chính ph l p qu bình n giá cá tra, basa lên t i nghìn t đ ng nhưng hi u qu c a nó đang còn ph i đánh giá. Hay m i đây là t m tr lúa vào tháng 7/2010… Chúng ta đ u th y là Chính ph ra đư c các quy t sách đúng, nhưng t nh ng quy t sách y cho đ n lúc ngư i dân đư c hư ng thì nó tr m t vài tháng. Ví d như ph i c n 60 ngày dân gi lúa, thì trong khi đó kho không có, con v n ph i đi h c, nhà v n có vi c ph i tiêu, dân v n ph i bán. Có nh ng cái bi t đư c chi n lư c, bi t đư c gi i pháp, nhưng không ph i đã đi vào cu c s ng ngay. Đó m i là các v n đ các đ i bi u Qu c h i mu n trao đ i v i Chính ph , vì sao bi t là đúng mà nó ch m như th . Đ y cũng là m t trong nh ng khâu mà c i cách hành chính c n đ y nhanh hơn. Ông có nói nhi u chính sách là t t nhưng khi th c hi n không đ t đư c như kỳ v ng. Quay tr l i lý thuy t ti n t trên, gi ch tiêu M2 và “hy sinh” l m phát có ph i là m t l a ch n chính sách đúng? N u không có tăng CPI, chúng ta đ u bi t là n n kinh t m t đ ng l c tăng trư ng. Nhưng có m t đi u đang làm các đ i bi u Qu c h i băn khoăn. Tăng GDP thì đ u tư công đư c tăng lên đ h tr an sinh xã h i và cho môi trư ng. Nhưng l i ph i nhìn vào CPI, b i vì CPI ph i căn c vào t ng phương ti n thanh toán đưa vào th trư ng và tăng trư ng tín d ng… V i chúng ta, hi u qu nhi u doanh nghi p t nh đ n l n đ u th p, giá tr gia tăng g n như không có, ch có giá tr th ng dư t lao đ ng s ng, n u b qua cái này thì không còn gì. Đi u này áp vào các doanh nghi p d t may v i cá tra, basa c a chúng ta r t là chính xác. Nhìn vào đó m i th y cái khó là khó chung, m i khâu y u m t chút, kìm l i vòng quay đ ng ti n. N u m t đ ng quay đư c 3 vòng thì t ng dư n tín d ng ch c ch n s ít đi. Nhưng n u anh ch quay đư c 1,5 vòng thì ph i bơm g p đôi lư ng ti n m i tương đương b ng 3 vòng như th . Đó là mâu thu n, hi u qu th p thì ph i bơm nhi u ti n. Đ ng d ng tái cơ c u Nói đ n hi u qu th p, t c là l i quay tr l i v i v n đ tái cơ c u? Nhi u ngư i c d ng v i c m t “tái cơ c u”, ch th c ra, chúng ta đã tái cơ c u nhi u l n r i. Năm 1986, chúng ta chuy n t n n kinh t k ho ch hóa t p trung sang coi tr ng cung c u v i đ t phá kh u là nông nghi p. Đ n năm 1997, đ n khi ta n đ nh đư c nông nghi p, xu t kh u đư c nông s n r i, c ng thêm kh ng ho ng tài chính t Thái Lan, chúng ta m i l i tái cơ c u m t l n n a là hư ng t i xu t kh u. Toàn b th i gian t 1997 đ n 2010, doanh s tăng c a chúng ta v xu t kh u ch y u là giai đo n này. Các t ng công ty 90, 91 là hình thành trong giai đo n y, đ đ m b o đư c xu t kh u. Th thì đ n bây gi , xu t kh u đã đ n m t m c nào đó r i, chúng ta c n rút ra m t bài h c là ph i thay đ i m t l n n a. M t đi m đ n bây gi tôi th y r t ít ngư i nói, t c là hàng d t may, hàng da giày, th y s n… c a Vi t Nam vào M s ngày càng khó khăn, b i vì h nâng chu n v sinh an toàn th c ph m lên. Năm 2000, chúng ta có c m t liên hi p s n xu t xe đ p, m i năm xu t vào châu Âu 1,5 tri u s n ph m, nhưng khi b áp thu ch ng bán phá giá thì t t xu ng ch còn m i năm 120 nghìn xe. Trong liên hi p xí nghi p y, nhi u doanh nghi p đã “ch t”. Không ph i anh c có kh năng mà th gi i h đã ch p nh n, như cá tra, cá basa, như tôm… H “đánh” vào tên, vào ch ng lo i, đ n ch t lư ng, r i lao đ ng tr em, tr giá… c th thì mình thua. Nh ng cái như th chúng ta ph i h c đ tránh, và h c thì ph i tái cơ c u. Tăng trư ng cung ti n Trung Qu c trong tháng 6 ch ng l i (10:05 - 12/07/2010) Page 13 of 30
Tháng 6/2010, tăng trư ng cung ti n và tín d ng t i Trung Qu c ch ng l i. Chính ph Trung Qu c đưa ra bi n pháp h n ch tăng trư ng tín d ng. Tăng trư ng cung ti n M2 tháng 6/2010 đ t 18,5%, con s này vào tháng 5/2010 là 21%. D tr ngo i h i c a Trung Qu c, hi n v n đã m c k l c, leo lên m c 2.4543 t USD tính đ n cu i tháng 6/2010. T ng giá tr các kho n vay m i b ng đ ng nhân dân t trong tháng 6/2010 là 603,4 t nhân dân t , con s này c a tháng 5/2010 là 639,4 t nhân dân t , cao hơn nhi u so v i d báo 600 t nhan dân t c a các chuyên gia. Kh năng Ngân hàng Trung ương Trung Qu c nâng lãi su t hay t l d tr b t bu c c a các ngân hàng trong ng n h n là r t th p. Vanginfo.vn Giúp mình gi i bài t p Cung Ti n T T l d tr b t bu c r=5% Ti n trong lưu thông C = 500 t Ti n g i thanh toán D = 900 t D tr vư t m c ER = 12 t T = 2400 t B = 600 t 1/ Xác nh m c cung ti n M1, M2 2/ N u NHTW mua Ch ng khoán trên OMO làm 200 t thì M1, M2, C, D, T, B thay i như th nào trong các trư ng h p: a) r(t) = 0 b) r(t) = 0,2 c) r(t) = 0,4 Ch ng minh r g: M2 > M1 3/ Gi m C t 500 t xu ng 200 t , có gì x y ra v i cung ti n M1, M2. Bi t r(t) = 0,2. 4/ Gi m T t 2400 t xu ng 1600 t , có gì x y ra v i cung ti n M1, M2. Bi t r(t) = 0,2. Cách gi i c a mình, b n tham kh o nhé! Câu 1/ * M1 = C+D; M2 = C+D+T+B Câu 2/ ∆MB = 200 V i r(t)=0: MB = C+RR+ER+TT = C+RR+ER+r(t)*T = C+RR+ER => M1= M1*MB = [(1+c)/(r+c+e)]*MB; M2 = m2*MB = [(1+c+t+b)/(r+c+e+r(t)*t)]*MB C' = C+∆C = C+(c/r+c+e)*∆MB D' = D+∆D = D+(1/r+c+e)*∆MB T' = T+∆T = T+t*∆D = T+(T/D)*∆D B' = B+∆B = B+b*∆D = B+(B/D)*∆D (Hay ch tính lư ng tăng thêm:∆C, ∆D, ∆T, ∆B) Tương t v i r(t) = 0.02; r(t)=0.04 C/m: M2 > M1 Ta có: m2 = (1+c+t+b)/(r+c+e+r(t)*t) M2 = (1+c+t+b-r(t)*t)/(r+c+e) M2 = [(1+c)/(r+c+e)]+[(t+b-r(t)*t)/(r+c+e)] M2 = M1+[(t+b-r(t)*t)/(r+c+e)] Bây gi ta c n c/m: [(t+b-r(t)*t)/(r+c+e)] > 0 [(t+b-r(t)*t)/(r+c+e)] > 0 (t+b)/(r+c+e) > (r(t)*t)/(r+c+e) (Th a k: vì (r+c+e) luôn > 0) Page 14 of 30
t+b > r(t)*t T/D + B/D > TT/T*T/D = TT/D (D luôn > 0) T + B > TT Vì ta luôn có T > TT nên T + B >> TT hay [(t+b-r(t)*t)/(r+c+e)] > 0 V y m2 > m1 */*. Câu 3/ Gi m C t 500 t xu ng 200 t , có gì x y ra v i cung ti n M1, M2. Bi t r(t)=0,2. Ta có: r=5%, C=200, D= 900, ER=12, T=2700 => t=3, B=600 => b=0.67, r(t)=0.2 => MB = C+RR+ER+TT = C+RR+ER+r(t)*T => M1 = [(1+c)/(r+c+e)]*MB => M2 = [(1+c+t+b)/(r+c+e+r(t)*t)]*MB Câu 4/ Gi m T t 2400 t xu ng 1600 t , có gì x y ra v i cung ti n M1, M2. Bi t r(t)=0,2. Ta có: r=5%, C=500, D= 900, ER=12, T=1600 => t=1.78, B=600 => b=0.67, r(t)=0.2 (Tương t câu 3). H t./. 6 tháng cu i năm 2010: tăng lư ng ti n cung ng i u ti t m t b ng lãi su t B n tin ngày: 28/7/2010 ( ư c xem: 314 l n) – Theo: Ngân hàng Nhà nư c Trong 6 tháng cu i năm, NHNN s i u ti t m t b ng lãi su t th trư ng theo hư ng gi m và m b o t ng phương ti n thanh toán và tín d ng c năm 2010 tăng kho ng 20-25%. NHNN v a công b các thông tin v ho t ng ngân hàng 6 tháng u năm 2010 và ưa ra các nhi m v tr ng trâm trong i u hành chính sách ti n t trong n a còn l i c a năm. V chính sách ti n t : Gi n nh lãi su t cơ b n, lãi su t tái c p v n m c 8%/năm, lãi su t tái chi t kh u m c 6%/năm. Tăng lư ng ti n cung ng thông qua: (i) i u hành linh ho t nghi p v th trư ng m , ch y u là chào mua gi y t có giá v i kỳ h n 7 ngày và 28 ngày; gi m lãi su t kỳ h n 7 ngày t 7,8%/năm xu ng 7,5%-7%/năm; (ii) Tăng kh i lư ng cho vay tái c p v n; (iii) Th c hi n hoán i ngo i t v i các t ch c tín d ng có dư v n huy ng b ng ngo i t ; gi m lãi su t hoán i ngo i t kỳ h n 1 tháng t 8%/năm xu ng 7,5%/năm và 3 tháng t 8,5%/năm xu ng 8%/năm; (iv) H tr thanh kho n tr c ti p cho các ngân hàng thương m i có quy mô nh nh m n nh th trư ng ti n t - tín d ng. Ban hành cơ ch cho vay b ng ng Vi t Nam theo lãi su t th a thu n c a t ch c tín d ng i v i khách hàng theo hư ng m r ng i tư ng cho vay phù h p v i Ngh quy t c a Qu c h i, Chính ph và di n bi n c a n n kinh t . V lãi su t: Di n bi n CPI tháng 12/2009 tăng 1,38%, tháng 01/2010 tăng 1,36% và tháng 02/2010 tăng 1,96% ã tác ng n tâm lý th trư ng nên m t b ng lãi su t huy ng VND trong Quý I/2010 có xu hư ng tăng, lãi su t cho vay VND th c t m c khá cao. V t giá và th trư ng ngo i h i: T u năm 2010, ngu n cung ngo i t trên th trư ng ã ư c c i thi n áng k . T gi a tháng 4/2010, cung - c u ngo i t ã tr l i cân b ng, tính thanh kho n c a th trư ng m c cao, các t ch c tín d ng t cân i ư c ngo i t và không có nhu c u mua ngo i t t Ngân hàng Nhà nư c, nhi u t ch c tín d ng do lư ng ngo i t mua ư c t khách hàng tăng lên ã ti p t c bán ngo i t cho Ngân hàng Nhà nư c. V huy ng v n, cho vay: Trong 6 tháng u năm, t c tăng trư ng huy ng v n và dư n tín d ng tăng d n, phù h p v i m c tiêu tăng trư ng kinh t và ki m soát l m phát. So v i cu i năm Page 15 of 30
2009, ngu n v n huy ng c a các t ch c tín d ng ư c tăng 10,82%, dư n tín d ng ư c tăng 10,52%. 9 nhi m v tr ng tâm 6 tháng cu i năm 1. i u hành lư ng ti n cung ng theo k ho ch ã ư c Th tư ng Chính ph phê duy t thông qua các công c chính sách ti n t , m b o t ng phương ti n thanh toán và tín d ng c năm 2010 tăng kho ng 20-25%. 2. i u ti t m t b ng lãi su t th trư ng theo hư ng gi m d n thông qua các bi n pháp: (i) Tăng lư ng ti n cung ng; (ii) n nh các m c lãi su t cơ b n và lãi su t tái c p v n, lãi su t tái chi t kh u, lãi su t nghi p v th trư ng m và lãi su t hoán i ngo i t ; (iii) Tăng thêm kh i lư ng v n giao d ch qua nghi p v th trư ng m v i kỳ h n và lãi su t h p lý; (iv) Ti p t c cho vay tái c p v n h tr các ngân hàng thương m i m r ng tín d ng i v i nông nghi p và nông thôn, xu t khNu, doanh nghi p nh và v a; (v) Ph i h p v i Hi p h i Ngân hàng Vi t Nam thúc Ny các ngân hàng thương m i th c hi n ng thu n v lãi su t huy ng và cho vay theo hư ng gi m, phù h p v i ch o c a Chính ph . 3. i u hành t giá và th trư ng ngo i h i theo hư ng n nh, phù h p v i các cân i vĩ mô. 4. T ch c tri n khai Ngh nh s 41/2010/N -CP ngày 12/4/2010 v chính sách tín d ng ph c v phát tri n nông nghi p, nông thôn. Ti p t c ch o các t ch c tín d ng t p trung cho vay chi phí s n xu t, xu t khNu, doanh nghi p nh và v a; ki m soát ch t ch v n cho vay lĩnh v c phi s n xu t. 5. Ti p t c th c hi n các gi i pháp m b o an toàn ho t ng c a h th ng các t ch c tín d ng. Giám sát ch t ch và x lý k p th i nh ng v n phát sinh trong vi c ch o các t ch c tín d ng có m c v n i u l dư i 3.000 t ng tăng v n i u l theo quy nh vào th i i m 31/12/2010. 6. Ti p t c nâng cao ch t lư ng công tác t ng h p, phân tích thông tin kinh t vĩ mô, d báo sát tình hình kinh t , ti n t trong nư c và th gi i ph c v có hi u qu công tác ch o, i u hành c a Ngân hàng Nhà nư c i v i ho t ng ti n t , ngân hàng; ph i h p v i các b , ngành nâng cao ch t lư ng l p, phân tích và d báo cán cân thanh toán qu c t . 7. Ti p t c tri n khai các án thành ph n thu c án thanh toán không dùng ti n m t giai o n 2006-2010. Xây d ng và hoàn thi n án chi ti t Ny m nh thanh toán không dùng ti n m t giai o n 2011-2015. 8. Nâng cao ch t lư ng, t n su t c a công tác truy n thông v i u hành chính sách ti n t và ho t ng ngân hàng, m b o cho các thông tin này n v i ngư i dân và doanh nghi p m t cách thư ng xuyên, k p th i, y và chính xác. 9. Tích c c tri n khai công tác c i cách hành chính v i tr ng tâm là hoàn thành giai o n 2, giai o n 3c a án ơn gi n hoá th t c hành chính theo ch o c a Chính ph . Bài toán t giá và vai trò c a Ngân hàng Nhà nư c Th năm, 11/11/2010 14:14:34 Trong khuôn kh th ch và b i c nh n n kinh t hi n nay, NHNN dù mu n cũng không th t mình gi i quy t bài toán t giá. Trong m y tu n tr l i ây, th trư ng ngo i h i l i tr nên h t s c căng th ng. T giá ô la M / ng Vi t Nam trên th trư ng t do tăng liên t c, có lúc lên t i 21.200, cao hơn t giá tr n c a Ngân hàng Nhà nư c (NHNN) t i g n 9%. Khi t giá tăng vư t tr n, m t cách t nhiên, ngư i ta chăm chú theo dõi ng thái c a NHNN. Th nhưng, i di n cho Chính ph phát bi u v v n t giá và lãi su t vào cu i tu n trư c không ph i là Th ng c NHNN mà là Phó ch t ch H i ng Tư v n chính sách tài chính - ti n t qu c gia, ng th i là Ch t ch y ban Giám sát tài chính qu c gia. i u này ph n nào ph n ánh thNm quy n h n ch c a NHNN trong vi c thi t k và th c thi chính sách ti n t . Không ch b gi i h n b i thNm quy n, NHNN còn ph i i m t v i m t s v n có tính c thù c a n n kinh t , khi n cho các công c và hi u l c c a chính sách ti n t càng tr nên h u h n. Page 16 of 30
u tiên là v n “ba ng ti n” - ti n ng, vàng, và ô la M (hay ngo i t m nh nói chung) - cùng song song t n t i. Không ch là ti n, ô la M và vàng còn ư c coi là m t kênh u tư (và u cơ) quan tr ng. M c dù chúng chi m t i kho ng 40% t ng cung ti n (M2), nhưng NHNN l i thi u công c h u hi u tác ng t i hai b ph n r t quan tr ng này c a M2. Không nh ng th , kh năng chuy n i qua l i m t cách tương i t do gi a ba ng ti n còn “m toang” tài kho n v n c a Vi t Nam mà v lý thuy t là n a óng ( i v i dòng ti n ra), n a m ( i v i dòng ti n vào). B ng ch ng là trong năm 2009, do t giá phi chính th c luôn cao hơn t giá chính th c, ngư i dân chuy n sang mua vàng và ô la khi n m c “sai s và b sót” trong cán cân thanh toán lên t i hơn 12 t ô la M . Th hai là ch t giá g n như c nh, ch y u nh m h tr khu v c doanh nghi p nhà nư c v n thâm d ng nh p khNu và vay n nư c ngoài cao. H qu là NHNN ph i thư ng xuyên can thi p vào th trư ng ngo i h i duy trì t giá. i u này t o ra thêm m t ràng bu c cho chính sách ti n t , ng th i ti m Nn r i ro cho d tr ngo i h i. Th ba là “b ba b t kh thi”: N u ngân hàng trung ương c nh t giá, ng th i m c a tài kho n v n thì nó s ph i hy sinh tính t ch v chính sách ti n t . Khi y, cung ti n s ph thu c vào tình tr ng nóng l nh c a dòng v n ra vào n n kinh t (như trong giai o n 2007-2008), và trong trư ng h p c a Vi t Nam, còn ph thu c vào m c chuy n i qua l i gi a ba ng ti n. Trong khuôn kh th ch và b i c nh n n kinh t hi n nay, NHNN dù mu n cũng không th t mình gi i quy t bài toán t giá. Nguyên nhân không ch n m gi i h n v thNm quy n c a NHNN và hi u l c c a chính sách ti n t , mà còn n m chính cơ c u c a n n kinh t . Vi t Nam ang i theo mô hình tăng trư ng d a vào u tư, tuy nhiên u tư l i kém hi u qu , b ng ch ng là ICOR tăng r t nhanh. Vì v y, t cùng m t m c tiêu tăng trư ng, t l u tư/GDP ph i ngày m t cao. M y năm g n ây, t l này lên t i trên 40% GDP, kéo theo chính sách tài khóa và ti n t m r ng. u tư nhi u nhưng hi u qu kém khi n l m phát tr thành n i lo thư ng tr c. Không nh ng th , vì ho t ng s n xu t và tiêu dùng Vi t Nam ph thu c r t nhi u vào nh p khNu, ng th i do ti n ng thư ng b nh giá cao nên thâm h t thương m i ã tr thành cái bóng i theo tăng trư ng. L m phát cao, thâm h t thương m i l n, và d tr ngo i h i suy gi m khi n ti n ng thư ng xuyên ph i ch u s c ép gi m giá. Chênh l ch gi a t giá h i oái chính th c và phi chính th c là m t ch báo cho năng l c i u hành vĩ mô c a các cơ quan i u hành trong Chính ph . Khi i u ki n vĩ mô n nh, ni m tin vào giá tr ti n ng ư c duy trì, t giá phi chính th c s h i t v i t giá chính th c. Vi c i u ch nh lãi su t cơ b n, qua ó phát tín hi u v xu hư ng th t ch t ti n t , ng th i giúp n i r ng chênh l ch lãi su t gi a ti n ng và ô la M là m t bư c i úng hư ng. Tuy nhiên, dư ng như ó là t t c nh ng gì NHNN có th làm th i i m hi n nay. Cũng như không th v tay ra ti ng n u ch dùng m t bàn tay, chính sách ti n t dù có gi i xoay x n âu nhưng không i ôi v i chính sách tài khóa tương thích cũng s ch như v m t bàn tay vào hư không mà thôi. Theo CafeF Qu u tư nư c ngoài: Th i oanh li t nay còn âu! Th trư ng ch ng khoán luôn kh c nghi t, luôn đúng và ch có nhìn vào giá tr danh m c đ u tư m i có th nói tài - Bi m h a. NGUY N HOÀNG – 12/11/2010 10:15 (GMT+7) Th trư ng ch ng khoán t năm 2009 n nay ã khi n danh m c c a vô s qu u tư ph i ghi nh n nh ng con s l s sách kh ng l . T hôm nay (12/11), qu Funderburk Lighthouse Limited, c đông chi n lư c c a PVI s b t đ u lư t sóng 1 tri u c phi u. V i giá “chi n lư c” 40.000 đ ng, kh i lư ng trên 20,2 tri u, tính sơ sơ qu này đã l g n 60%, tương đương 481 t đ ng ch trong hơn 4 tháng. Page 17 of 30
Qu Funderburk Lighthouse chính th c tr thành c đông chi n lư c c a PVI trong đ t chào bán riêng l h i đ u tháng 7/2010. V i t l s h u 12,65%, qu này đã tr thành c đông l n th hai t i PVI, ch sau T p đoàn D u khí Qu c gia Vi t Nam (52,06%), th m chí còn l n hơn “ngư i nhà” c a PVI là Công ty Tài chính C ph n D u khí (10,17%). Funderburk Lighthouse đăng ký cùng lúc mua vào và bán ra 1 tri u PVI trong th i gian t 12/11 đ n 11/1/2011. Không c n “gi i trình” nhi u, cách đăng ký v a mua v a bán cho ti n này ch ng khác gì hàng lo t t ch c khác - c trong nư c l n nư c ngoài t đ u năm đ n nay - nh m h giá v n c a “m ” c phi u đang khi n giá tr tài s n đ u tư m đ m. Cơ c u l i danh m c là thu t ng hoa m đ ch ho t đ ng lư t sóng nh m nhi u m c đích. T t đ p thì t ch c đó s ch đ ng mua bán tùy t ng th i đi m đ h giá v n xu ng n u v n mu n đi cùng doanh nghi p niêm y t trong dài h n. “X u” m t chút thì th trư ng s ch th y ho t đ ng bán ra mà không th y mua vào vì m t lý do r t “tr i ơi”: bi n đ ng th trư ng không phù h p. Bán ra mà không mua vào cũng ch ng khác ho t đ ng c t l là m y, mà ngôn t thì ch ng ai b t b đư c. Th c t , di n bi n th trư ng ch ng khoán t năm 2009 đ n nay đã khi n danh m c c a vô s qu đ u tư ph i ghi nh n nh ng con s l s sách kh ng l . Tuy nhiên cũng có nhi u qu t ng “đánh qu ” hoành tráng đ n m c thành giai tho i. Th trư ng đ n gi ch c v n chưa quên hai c đông chi n lư c nư c ngoài c a FPT h i tháng 10/2006. Qu đ u tư Texas Pacific Group (TPG) và Intel Capital, m t t ch c đ u tư c a T p đoàn Intel chia nhau n m gi 10% v n t i FPT và đ i l i, FPT có 36,5 tri u USD và “danh ti ng” c a nh ng c đông chi n lư c nư c ngoài - m t xu hư ng th i thư ng vào lúc đó. Không rõ s khôn khéo c a qu ngo i hay s “c tin” c a doanh nghi p mà vi c truy n thông v hai t ch c n i danh qu c t tr thành “c đông chi n lư c” hay ch là c đông l n thi u rõ ràng. Giá FPT h i đó tăng khá m nh khi nh n th y uy tín c a FPT tăng v t. Tuy nhiên “h u kỳ” thì th trư ng đã rõ, khi hai c đông này ch b ràng bu c th i gian n m gi có 6 tháng k t khi FPT lên sàn. Di n bi n sau đó thì ai cũng rõ, nh t là c đông c a FPT, khi giá c phi u này t đ nh cao 440.000 đ ng/c phi u h i tháng 2/2007 rơi tu t xu ng v c sâu 200.000 đ ng cu i năm đó. Dĩ nhiên m c giá kho ng 40.000 đ ng trong năm 2008 c a FPT cũng do y u t kh ng ho ng chung, nhưng rõ ràng qu ngo i đã v đư c món l i khó tư ng tư ng ch trong th i gian r t ng n. Tuy nhiên, n u nhìn b c tranh toàn c nh, “phi v ” FPT cũng ch là nét ch m phá mà thôi. Tr các qu gia nh p th trư ng t s m, đ u tư trên th trư ng OTC, giá v n ch c ch n th p và có l i nhu n, đa s các qu m i gia nh p đ u đau lòng nhìn danh m c c a mình teo tóp. Đ c bi t khi, đ nh cao tháng 10/2007 đã ghi nh n thêm khá nhi u qu m i và xu hư ng mua ròng c a kh i ngo i cũng r t m nh. Ch c n nhìn vào giá tr tài s n ròng (NAV) c a vài qu đang niêm y t cũng có th th y s th t v ng đ n m c nào. Qu MAFPF1 báo cáo NAV ngày 8/11 ch còn 6.500 đ ng/ch ng ch qu , gi m kho ng 7% so v i đ u năm - m t m c gi m khá t t so v i th trư ng (VN-Index gi m 13,6%). Tuy nhiên con s NAV m i đơn v qu ph i nói là quá “th m” so v i thâm niên nhi u năm lăn l n trên th trư ng cũng như trình đ c a t ch c đ u tư chuyên nghi p. Giá MAFPF1 trên th trư ng ch có 3.900 đ ng, không hơn giá vé m t l n g i xe máy là m y! Qu đ u tư cân b ng PRUBF1 v i danh m c cân b ng đư c đ ph n l n b i trái phi u NAV đ n 4/11 ch còn 8.355 đ ng/đơn v qu , cũng gi m hơn 6% t đ u năm. PRUBF1 đang giao d ch t i m c 4.900 đ ng. VFMVF1 - qu niêm y t thâm niên nh t lên sàn ngày 22/9/2004 - báo cáo NAV đ n 4/11 ch còn 21.619 đ ng/đơn v qu , gi m x p x 10%, th giá đ t 10.300 đ ng. N u c đông trung thành t nh ng ngày đ u nào mu n “ch y” lúc này thì ch c ch n v n l vì qu đã t ng tăng v n v i giá cao. Đi m nh n c a qu năm nay có l ph i thu c v VFA - qu đ u tư năng đ ng đ u tiên trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam công khai xác đ nh tôn ch lư t sóng b ng công ngh “kh ng” cũng l n đ u tiên đư c gi i thi u Vi t Nam. NAV đ n th i đi m 4/11 c a qu này ch còn 8.875 đ ng/đơn v qu , gi m g n 7% so v i th i đi m báo cáo ngay sau khi lên sàn. Th c t ngay khi niêm y t (9/7/2010) NAV c a Page 18 of 30
qu đã ch còn 9.423 đ ng/đơn v qu . Giao d ch c a c đông n i b v i các qu này cũng sôi đ ng, trong đó ph n l n là bán b t. Ngay v i VFA, Công ty Ch ng khoán Tp.HCM m i góp v n hơn 6 tháng đã ph i “t y” đi m t n a. Không rõ “cây đũa th n” Quant v i h th ng máy tính m nh có giúp VFA c t l hay tránh nh ng đ t ph c h i gi v a qua hay không, nhưng v i quy mô ch có hơn 240 t đ ng, đ “năng đ ng” chưa ch c đã b ng nhà đ u tư cá nhân. Th trư ng ch ng khoán luôn kh c nghi t, luôn đúng và ch có nhìn vào giá tr danh m c đ u tư m i có th nói tài. Th o lu n (2 ý ki n) Các ch đ th o lu n khác (Các ý ki n b n đ c đư c đăng t i không nh t thi t ph n ánh quan đi m c a Tòa so n. VnEconomy có th biên t p l i ý ki n c a b n n u c n thi t) Mr TD – 11:00 (GMT+7) - Th Sáu, 12/11/2010 He he, ngư i lãi là ngư i không đ u tư năm nay đó b n. Nói như tác gi thì m y t m b ng th c sĩ tài chính nư c ngoài c a các anh chuyên viên phân tích t i các qu đ u có giá tr b ng 0 à? Nhưng yên tâm đi, ch ng khoán năm sau s t t hơn khi l m phát dư i 9,5% trong đi u ki n vĩ mô 2010 như sau: - GDP tăng 6,7% - T ng cung ti n tăng 28% - L m phát tăng 9,58% Lưu ý, đây là quan đi m th n tr ng. Mr Duong – 10:30 (GMT+7) - Th Sáu, 12/11/2010 C th trư ng ch ng khoán thua l . T các nhà đ u tư nh l đ n các qu l n. Tóm l i trên th trư ng ai lãi? Theo tôi, câu tr l i này r t đơn gi n, đó là nh ng ngư i n m ch c v các công ty niêm y t. Vi c phát hành thêm c phi u quá d dàng làm loãng th trư ng và các c đông n m gi b thua thi t. D báo l m phát và nh ng gi i pháp chính sách ti n t Th Năm, 14 Tháng 1 2010 16:55 D báo l m phát luôn là m t công vi c không d dàng. Tuy nhiên, ây là công vi c có ý nghĩa quan tr ng i v i nhà u tư và nh ng nhà làm chính sách. Bài vi t này chúng tôi xem xét nguyên nhân l m phát trong th i gian qua và thi t l p mô hình d báo l m phát cho 5 tháng t i. Ngoài ra, chúng tôi cũng ánh giá nh ng chính sách ti n t kh dĩ trong th i gian t i. M u Nh ng lo ng i v nguy cơ l m phát l i ư c nhi u ngư i quan tâm trong th i gian g n ây. Ch s giá tiêu dùng (CPI) tháng 11 tăng tăng 0.55%, cao hơn khá nhi u so v i m c 0.15% c a tháng trư c. Tính ra 10 tháng u năm CPI tăng 5.07%, ây là m c không cao so v i m t s năm g n ây. Tuy nhiên, l m phát ang có d u hi u quay tr l i. Bi u hi n rõ nh t là giá xăng d u trong nư c và nhi u m t hàng tăng khá m nh trong th i gian g n ây. V a qua Ngân hàng nhà nư c (NHNN) th c hi n nh ng chính sách quy t li t như: i u ch nh lãi su t cơ b n, lãi su t tái chi t kh u và lãi su t tái c p v n. Các bi n pháp này có m c ích ngăn ch n nguy cơ v l m phát và bong bóng tài s n. Qu ti n t Qu c t (IMF) và m t s t ch c cũng ưa ra c nh báo l m phát c a Vi t Nam có th lên 2 con s trong năm 2010. Nhi u chuyên gia kinh t trong nư c cũng c nh báo nh ng b t n vĩ mô do l m phát cao có th x y ra vào năm t i. Như v y, ngoài v n t giá thì l m phát n i lên như m t v n kinh t vĩ mô ư c quan tâm. Li u l m phát cao có th c s di n ra trong th i gian t i hay không? giúp ngư i c có th hi u rõ v v n này, tôi ã ánh giá nh ng y u t có th tác ng n l m phát, d báo l m phát và nh ng chính sách ti n t trong th i gian t i. 1. Nh ng y u t lý thuy t và th c t v l m phát L m phát là s tăng giá liên t c c a các hàng hóa trong n n kinh t . Thông thư ng l m phát ư c o lư ng b ng hai ch tiêu cơ b n là ch s giá tiêu dùng (CPI - Consumer price index) và ch s kh l m phát GDP (GDP deflator). Có nhi u nguyên nhân d n t i l m phát, trong bài vi t này chúng tôi ch xét 3 nhóm nguyên nhân chính y u d n t i l m phát Vi t Nam. a. L m phát nguyên nhân ti n t (monetary inflation) L m phát do nguyên nhân ti n t x y ra khi t c tăng trư ng cung ti n vư t quá t c tăng trư ng th c s c a n n kinh t . S m t cân i này s làm cho ng ti n b m t giá. Page 19 of 30
Công th c m i quan h gi a thu nh p danh nghĩa PY và lư ng ti n M th hi n qua công th c: MV = PY, công th c này bi n i ra ta ư c %∆P = %∆M +%∆V - %∆Y (*) • %∆P: % tăng lên c a giá hàng hóa hay còn g i là l m phát π (l m phát π ư c o lư ng b ng GDP deflator) • %∆M: tăng trư ng c a cung ti n • %∆V: Thay i trong vòng quay ti n • %∆Y: Tăng trư ng th c c a n n kinh t Qua công th c ó chúng ta s tăng giá (%∆P) v ph i trái c a phương trình (*) ph thu c vào 3 bi n s c a v ph i, thay i cung ti n, thay i vòng quay ti n và tăng trư ng th c c a n n kinh t . b. L m phát do c u-kéo (Demand pull – inflation) Kinh t h c Keynes cho r ng n u t ng c u cao hơn t ng cung m c toàn d ng lao ng, thì s sinh ra l m phát. T ng c u cao có th xu t phát t m t s y u t như do chính ph chi tiêu quá m c khi th c hi n chính sách tài khóa m r ng. Ho c, các h gia ình tăng chi tiêu tiêu dùng quá m c khi l c quan v tri n v ng c a n n kinh t . c. L m phát do chi phí y (cost push inflation) L m phát chi phí Ny là lo i l m phát do thu h p t ng cung ho c do các doanh nghi p bu c lòng ph i nâng giá bán khi chi phí u vào tăng cao. S thu h p t ng c u có th xu t phát t s khan hi m v hàng hóa hay thiên tai b t ng làm cho quá trình s n xu t b gián o n. Chi phí u vào tăng cao khi giá nguyên li u u vào tăng ho c giá lao ng tăng. Trên ây chúng ta xét 3 nguyên nhân chính d n t i l m phát. L m phát cao c a Vi t Nam trong th i gian qua cũng xu t phát t 3 nguyên nhân này. Tuy nhiên, m i giai o n thì các nguyên nhân óng vai trò khác nhau. Nhi u nghiên c u ch ra r ng nguyên nhân l m phát cao năm 2007 và 2008 do ti n t óng vài trò chính. Nguyên nhân v chi phí Ny óng vai trò h tr khi mà giá c nguyên v t li u, hàng hóa trên th gi i cũng tăng m nh trong 2 năm ó. Nguyên nhân c u kéo xu t phát t nhu c u chi tiêu trong nư c cao khi chính ph và ngư i dân l c quan trư c vi n c nh phát tri n kinh t Vi t Nam sau khi gia nh p WTO. 2. Nhìn l i l m phát trong th i gian qua Năm 2008, l m phát tính theo cu i kỳ ã lên t i 19.89% và bình quân trong năm là 22.97%, ây là m c cao nh t k t năm 1992 n nay. M c l m phát cao này ã l i r t nhi u h l y i v i n n kinh t . Xem xét l i nguyên nhân l m phát trong th i gian qua giúp chúng ta nhìn nh n rõ ràng hơn nguy cơ l m phát trong th i gian t i. Page 20 of 30