Đánh giá mức độ kiểm soát hen bằng ACT (asthma control test) đối với bệnh nhân câu lạc bộ hen, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội

Chia sẻ: Thi Thi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

134
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu nhằm đánh giá mức độ kiểm soát hen theo ACT (Asthma Control Test) của bệnh nhân ở câu lạc bộ hen phế quản. Nghiên cứu cắt ngang mô tả được tiến hành với 30 bệnh nhân của câu lạc bộ hen bệnh viện Đại học Y Hà Nội.Thời gian nghiên cứu từ tháng 11/2014 đến tháng 1/2015.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá mức độ kiểm soát hen bằng ACT (asthma control test) đối với bệnh nhân câu lạc bộ hen, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ KIỂM SOÁT HEN BẰNG ACT ĐỐI VỚI BỆNH NHÂN CÂU LẠC BỘ HEN BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI Bùi Thị Hương1, Bùi Văn Dân1, Hoàng Thị Lâm2 1 Bệnh viện Đại học Y Hà Nội; 2Trường Đại học Y Hà Nội Nghiên cứu nhằm đánh giá mức độ kiểm soát hen theo ACT (Asthma Control Test) của bệnh nhân ở câu lạc bộ hen phế quản. Nghiên cứu cắt ngang mô tả được tiến hành với 30 bệnh nhân của câu lạc bộ hen bệnh viện Đại học Y Hà Nội.Thời gian nghiên cứu từ tháng 11/2014 đến tháng 1/2015. Các bệnh nhân tham gia được phỏng vấn theo bộ câu hỏi có sẵn và được tự đánh giá mức độ kiểm soát bệnh bằng ACT. Đo chức năng hô hấp được thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ. Điểm trung bình của nhóm kiểm soát bệnh tốt là 21,92 và nhóm không kiểm soát được bệnh là 13,46 (p < 0,01). 56,67% bệnh nhân của câu lạc bộ kiểm soát tốt bệnh hen của mình. Nhóm bệnh nhân không có viêm mũi dị ứng kiểm soát cơn hen tốt hơn so với nhóm có viêm mũi dị ứng, p < 0,05). ACT test có giá trị dự đoán tương đối chỉ số FEV1 của bệnh nhân hen (p < 0,05). ACT là test đơn giản có giá trị cao trong đánh giá kiểm soát hen phế quản Từ khóa: ACT, hen phế quản, câu lạc bộ bệnh nhân hen I. ĐẶT VẤN ĐỀ Hen phế quản là bệnh mạn tính thường gặp ở mọi lứa tuổi. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ước tính có khoảng 300 triệu người trên thế giới hiện nay đang mắc hen, dự đoán con số này sẽ tăng lên 400 triệu người vào năm 2025 [1]. Tỷ lệ hen phế quản ở nội thành và ngoại thành Hà nội là 5,6% và 3,9%, hen phế quản liên quan chặt chẽ với viêm mũi dị ứng [2; 3]. Hiện nay, chi phí cho điều trị bệnh hen phế quản bằng cả 2 bệnh lao và HIV/ AIDS cộng lại. Thiệt hại do hen phế quản không chỉ bao gồm các chi phí trực tiếp cho điều trị mà còn do giảm khả năng lao động, giảm hoạt động thể lực, tăng số ngày nghỉ học, nghỉ việc. Khi không được kiểm soát, hen phế quản có thể trở nên nặng hơn, ảnh hưởng lớn tới sức khỏe cũng như chất lượng Địa chỉ liên hệ: Hoàng Thị Lâm, Bộ môn Dị ứng - Miễn dịch Lâm sàng, Trường Đại học Y Hà Nội Email: hoangthilam@yahoo.com Ngày nhận: 24/9/2015 Ngày được chấp thuận: 26/02/2016 TCNCYH 99 (1) - 2016 cuộc sống hằng ngày của bệnh nhân, hậu quả có thể dẫn đến tử vong. Hen trở thành một gánh nặng không chỉ cho bệnh nhân, gia đình mà cho cả toàn xã hội. Do vậy, việc kiểm soát hen phế quản là một yếu tố then chốt trong quản lý điều trị những người bệnh hen. Việc điều trị hen không phải hướng tới điều trị khỏi mà là kiểm soát bệnh tốt. Mặc dù hen phế quản hoàn toàn có thể kiểm soát được nhưng mới chỉ có 5% số bệnh nhân đạt được các tiêu chí kiểm soát bệnh của GINA (2004) [4]. Nước ta chỉ có 39,7% người trưởng thành đạt được kiểm soát hen. Kiểm soát hen là một hoạt động quan trọng đối với bệnh nhân hen phế quản, có thể đánh giá việc kiểm soát hen bằng nhiều phương pháp khác nhau, trong đó ACT (Asthma Control Test) là một bảng câu hỏi đơn giản, dễ áp dụng và hiệu quả, không cần sử dụng thông số chức năng hô hấp, được áp dụng phổ biến ở nhiều nước trên thế giới. Năm 2012, tiến hành nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh cho biết ACT test có ý nghĩa trong việc đánh giá mức độ kiểm soát hen phế quản của bệnh nhân điều trị ngoại trú 131 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC [5]. Một số nghiên cứu khác cho biết, ACT test bệnh nhân đang dùng. Cận lâm sàng: đo phù hợp với mức độ tăng đáp ứng phế quản của bệnh nhân, đồng thời ACT test cũng phù CNHH. hợp với xét nghiệm đánh giá chức năng thông khí phổi [6; 7; 8]. Ở Việt Nam, theo chúng tôi nhận thấy các đề tài đánh giá về mức độ kiểm soát hen chưa được áp dụng rộng. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với mục tiêu sau: Đánh giá mức độ kiểm soát theo ACT của bệnh nhân tham gia câu lạc bộ hen phế quản bệnh viện Đại học Y Hà Nội. II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 1. Đối tượng Gồm các bệnh nhân > 12 tuổi được chẩn đoán hen phế quản theo tiêu chuẩn GINA 2011, tham gia câu lạc bộ hen phế quản tại bệnh viện Đại học Y Hà Nội, từ đầu tháng 11/2014 đến hết tháng 1/ 2015. 2. Phương pháp Nghiên cứu mô tả cắt ngang, cỡ mẫu thuận tiện gồm 30 bệnh nhân đang tham gia câu lạc bộ hen bệnh viện Đại học Y Hà Nội. Công cụ nghiên cứu 3. Phương pháp xử lý số liệu Nhập và quản lý số liệu bằng phần mềm quản lý số liệu EPIDATA, xử lý, phân tích số liệu bằng phần mềm thống kê STATA 11, với các thuật toán: Tính các thống kê mô tả của biến định tính: tần số, tỷ lệ phần trăm. Tính các thống kê mô tả của biến định lượng: tính trị số trung bình, độ lệch chuẩn, lớn nhất, nhỏ nhất p < 0,05 được coi là có ý nghĩa thống kê. 4. Đạo đức nghiên cứu Nghiên cứu được sự đồng ý của Bộ môn Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng Trường Đại học Y Hà Nội, của Bệnh viện đại học Y Hà Nội, của câu lạc bộ hen phế quản và các phòng ban có liên quan. Nghiên cứu được tiến hành dựa trên sự hợp tác, tự nguyện của đối tượng nghiên cứu. Các thông tin của đối tượng nghiên cứu được bảo mật hoàn toàn. III. KẾT QUẢ 1. Điểm trung bình kiểm soát hen theo từng mức kiểm soát Bộ câu hỏi phỏng vấn theo phiếu điều tra Theo bảng 1, khi so sánh với điểm kiểm soát hoàn toàn là 25 điểm thì điểm trung bình có 5 câu hỏi trong bảng ACT (Asthma Control Test). ACT của nhóm bệnh nhân đạt được kiểm soát hen tốt và nhóm không được kiểm soát lần Cách tiến hành nghiên cứu Phỏng vấn trực tiếp theo bộ câu hỏi thiết kế sẵn. Người bệnh tự chấm điểm kiểm soát hen theo các câu hỏi của test ACT có sẵn. Các biến số nghiên cứu lượt là 21,92 và 13,46. Sự khác biệt này là có ý nghĩa thống kê (p < 0,05) (bảng 1). Biểu đồ 1 cho thấy: theo kết quả đánh giá của test ACT thì có 13,34% (n = 4) số người trong câu lạc bộ đạt được kiểm soát hen hoàn toàn và có 43,33% (n = 13) số người có kiểm Một số đặc điểm dịch tễ, thông tin của đối tượng: tuổi, giới, công việc hiện tại, mùa xuất soát hen tốt. Tổng cộng có 56,67% số người bệnh đạt được kiểm soát hen, và còn 43,33% hiện cơn hen nhiều nhất. Về tiền sử dị ứng cá (n = 13) số người bệnh chưa đạt được kiểm nhân và tiền sử dị ứng gia đình. Các thuốc soát hen. 132 TCNCYH 99 (1) - 2016 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Bảng 1. Điểm trung bình ACT theo từng mức kiểm soát Mức kiểm soát Tần số Trung bình p Kiểm soát hoàn toàn 4 25 Kiểm soát tốt 13 21,92 ± 1,71 Không kiểm soát 13 13,46 ± 3,91 Tổng cộng 30 18,67 ± 5,47 p < 0,05 2. Kết quả kiểm soát hen theo ACT 13,34% Kiểm soát hoàn toàn 43,33% Kiểm soát tốt 43,33% Chưa kiểm soát được Biểu đồ 1. Mức độ kiểm soát hen theo ACT Bảng 2. Kết quả kiểm soát hen theo ACT và tự đánh giá của người bệnh Không kiểm soát Kiểm soát tốt Kiểm soát hoàn toàn n1 % n2 % n3 % ACT 13 43,33 13 43,33 4 13,33 Đánh giá bệnh nhân 13 43,33 9 30 8 26.67 Theo bảng 2 có 26,67% bệnh nhân cho rằng mình được kiểm soát hen hoàn toàn trong khi tỷ lệ này theo ACT chỉ có 13,33%. Tỷ lệ bệnh nhân không được kiểm soát hen ở nhóm tự đánh giá và nhóm theo ACT đều bằng nhau với tỷ lệ 43,33%. 3. Mối liên quan giữa viêm mũi dị ứng và mức độ kiểm soát hen phế quản Bảng 3. Mối liên quan giữa viêm mũi dị ứng và mức độ kiểm soát hen phế quản Mức kiểm soát Nhóm có viêm mũi dị ứng (n = 22) Nhóm không viêm mũi dị ứng (n = 8) Tần số % Tần số % Kiểm soát hoàn toàn 4 18,2 0 0 Kiểm soát tốt 7 31,8 6 75 Không kiểm soát 11 50 2 25 TCNCYH 99 (1) - 2016 133 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Kết quả bảng 3 cho thấy, có 50% người bệnh trong nhóm bị viêm mũi dị ứng không được kiểm soát hen, trong khi tỷ lệ này ở nhóm không viêm mũi dị ứng chỉ có 25%. 4. Mối liên quan giữa % FEV1 và ACT Bảng 4. Điểm số ACT ở các nhóm bệnh nhân có mức % FEV1 khác nhau ACT % FEV1 Điểm ACT trung bình 40 - 60% (n = 1) 60 - 80% (n = 8) > 80% (n = 8) Tổng (n = 17) 11 21,25 ± 3,15 20,63 ± 3,25 20,35 ± 3,86 F = 4,61; p = 0,0289 (ANOVA test) Trong nghiên cứu của chúng tôi giá trị của FEV1 ở thời điểm làm test ACT dao động từ 48,1% đến 101,5%; giá trị trung bình là 80,88 ± 13,80%. Theo kết quả ở bảng 4, nhóm bệnh nhân có giá trị của FEV1 > 80% có số điểm ACT trung bình là 20,63; nhóm bệnh nhân có giá trị FEV1 dao động từ 60% đến 80% có số điểm ACT trung bình cao nhất là 21,25; cả 2 nhóm này đều có tỷ lệ bệnh nhân bằng nhau. Nhóm còn lại có giá trị FEV1 thấp nhất thì cũng có số điểm ACT trung bình là thấp nhất bằng 11. Sự khác biệt về số điểm trung bình của ACT ở 3 nhóm giá trị của FEV1 là có ý nghĩa thống kê, p < 0,05. IV. BÀN LUẬN Trong nghiên cứu này, khi sử dụng bộ câu được điều trị dự phòng tốt hơn các bệnh nhân hỏi ACT với điểm cắt 20 để đánh giá kiểm ở cộng đồng (76,67%) bệnh nhân ở câu lạc bộ Hen được điều trị dự phòng bởi các thuốc soát hen, chúng tôi phát hiện 56,67% bệnh nhân đạt được kiểm soát hen. Trong đó có phối hợp ICS/LABA). Theo bảng 2 chúng ta thấy tỷ lệ người 13,34% người bệnh đạt được kiểm soát hoàn toàn (ACT = 25) và 43,33% người bệnh đạt bệnh tự đánh giá đạt được kiểm soát hen hoàn toàn là 26,67%. Trong khi tỷ lệ này khi được kiểm soát tốt. Kết quả này khá phù hợp với nghiên cứu ARIAP 2 được tiến hành năm kiểm tra theo ACT chỉ có 13,33%. Có 43,33% 2006 với tỷ lệ bệnh nhân kiểm soát được hen bệnh nhân không được kiểm soát hen theo ACT nhưng chỉ 10% bệnh nhân nghĩ rằng theo bộ câu hỏi ACT là 56,4% [9]. Nghiên cứu điều tra 14.262 người dân ≥ 16 tuổi tại 7 vùng bệnh hen của mình không được kiểm soát chút nào. Theo một nghiên cứu khác, tác giả miền sinh thái trong cả nước cho kết quả tỷ lệ bệnh nhân trưởng thành đạt được kiểm soát cho thấy có 53% bệnh nhân trong số 893 người tham gia nghiên cứu chưa được kiểm hen khi đánh giá bằng ACT là 39,7% [10]. Cho soát hen nhưng chỉ 3% người bệnh nghĩ rằng thấy tỷ lệ kiểm soát hen theo nghiên cứu của chúng tôi là cao hơn với 56,67%, sự khác biệt bệnh hen của mình chưa được kiểm soát [7]. Điều này cho thấy người bệnh thường có có ý nghĩa thống kê. Hiệu quả kiểm soát hen ở nhóm người bệnh tham gia Câu lạc bộ hen, khuynh hướng đánh giá cao mức kiểm soát tình trạng hen của mình. Chứng tỏ ACT khách là những người được giáo dục sức khoẻ, có nhiều hiểu biết hơn về bệnh hen, cũng như quan hơn trong việc đánh giá kiểm soát hen ở người bệnh. Như vậy, nên tiến hành đánh giá 134 TCNCYH 99 (1) - 2016 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC mức độ kiểm soát bằng ACT thường xuyên giai đoạn ổn định của bệnh nên không có các cho bệnh nhân hen, đặc biệt là những nơi không có điều kiện đo chức năng hô hấp. biểu hiện của viêm mũi, vì vậy không có ảnh hưởng đến mức kiểm soát hen. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của chúng tôi, nếu xét tổng tỷ lệ đạt được kiểm soát hen Có sự khác biệt về điểm trung bình ACT ở các nhóm có % FEV1 khác nhau là có ý nghĩa (gồm kiểm soát hoàn toàn và kiểm soát tốt), thì kết quả người bệnh tự đánh giá hay đánh thống kê với p < 0,05. Điểm ACT ở nhóm có giá trị FEV1< 60% là thấp nhất với 11 điểm. giá theo ACT đều bằng nhau với 56,67% Khi xét ở 2 nhóm còn lại thì điểm ACT ở nhóm được kiểm soát. Điều này có thể do người bệnh tham gia vào câu lạc bộ Hen đã được có giá trị FEV1 dao động từ 60% đến 80% (ACT = 21,25) lại cao hơn nhóm có giá trị giáo dục về cách quản lý, kiểm soát hen nên họ có mức đánh giá chính xác hơn về bệnh FEV1 > 80% (ACT = 20,63). Tại Việt Nam, sự tương quan được xác định trong nghiên cứu của mình. Kết quả của chúng tôi cho thấy tỷ lệ không của Nguyễn Như Vinh (r = 0,35; p < 0,001) [7]. Như vậy, ACT có giá trị khá cao trong dự được kiểm soát hen ở nhóm bệnh nhân có đoán %FEV1. Do đó,theo chúng tôi, ở các kèm viêm mũi dị ứng (50%) cao hơn rất nhiều so với nhóm không có viêm mũi dị ứng (25%). cơ sở y tế có phương tiện kỹ thuật nên khuyến khích bệnh nhân đo chức năng hô Trong một nghiên cứu khác khi đánh giá mức kiểm soát ở những người bệnh hen theo các hấp nếu có điều kiện song song với việc tiến hành đánh giá kiểm soát bằng ACT để có thể tiêu chuẩn của GINA cho kết quả 29,7% không được kiểm soát ở nhóm người bệnh có đánh giá chính xác nhất mức kiểm soát của người bệnh. hen kèm viêm mũi dị ứng và 22,8% không được kiểm soát ở nhóm không có viêm mũi dị ứng [8]. Kết quả này khá phù hợp với kết quả của chúng tôi. Điều này cho thấy rằng sự có mặt của viêm mũi dị ứng làm giảm khả năng kiểm soát hen của người bệnh. Với sự có mặt của viêm mũi dị ứng trong một tỷ lệ rất lớn (73,33%) người bệnh hen như đã trình bày ở phần trước, càng thấy rõ vai trò cần thiết phải chẩn đoán và điều trị sớm viêm mũi dị ứng ở bệnh nhân hen phế quản nhằm giảm mức độ nặng của hen, nâng cao mức kiểm soát cũng như chất lượng cuộc sống của bệnh nhân hen. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của chúng tôi, ở nhóm kèm viêm mũi dị V. KẾT LUẬN Có 56,67% người bệnh đạt kiểm soát hen theo ACT (13,34% người bệnh đạt mức kiểm soát hen hoàn toàn, 43,33% người bệnh đạt kiểm soát hen tốt). Có 43,33% người bệnh không được kiểm soát hen theo ACT. Không có tương quan giữa ACT và %FEV1. Lời cám ơn Nhóm nghiên cứu xin chân thành cảm ơn sự tham gia của các bệnh nhân câu lạc bộ hen phế quản bệnh viện Đại học Y Hà nội. TÀI LIỆU THAM KHẢO ứng tỷ lệ kiểm soát hoàn toàn (18,2%) cao hơn nhóm không có viêm mũi dị ứng (0%). Lý 1. Loftus P.A., Wise S.K (2015). Epidemiology and economic burden of do có thể vì chúng tôi khai thác viêm mũi dị ứng trong tiền sử, bệnh sử của người bệnh asthma. Int Forum Allergy Rhinol. 5 (1), 7-10. 2. Lâm H.T., Ronmark E., Tuong N.V et nên có thể hiện tại các bệnh nhân này đang ở al (2011). Increase in asthma and a high TCNCYH 99 (1) - 2016 135