ĐẶC ĐIỂM ĐẤT TRỒNG CHÈ TỈNH YÊN BÁI

Chia sẻ: Phung Tuyet | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

102
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tại Yên Bái, cây chè được xác định là cây công nghiệp truyền thống có vai trò quan trọng trong cơ cấu cây trồng của tỉnh. Cây chè có khả năng sinh trưởng, phát triển trong điều kiện đặc thù của vùng đất dốc, đem lại nguồn thu nhập đáng kể góp phần xóa đói giảm nghèo và dần tiến tới làm giàu cho nhân dân trong vùng. Bên cạnh đó, cây chè còn có vai trò to lớn trong việc che phủ đất trống đồi núi trọc và bảo vệ môi trường sinh thái....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ĐẶC ĐIỂM ĐẤT TRỒNG CHÈ TỈNH YÊN BÁI

Đ C ĐI M Đ T TR NG CHÈ T NH YÊN BÁI Trương Xuân Cư ng1,Tr n Th Minh Thu1 SUMMARY Characteristics of tea soils in Yen Bai province The study has performed on 15,000 hectare of tea soils in Yen Bai province. The research results indicated that: The soil of study region is suitable for tea plantation. Whole tea plantation areas is distributed from altitude of 100 meters to over 1,000 meters and slope from 8O to 25O. The tea soils is classified into three main soil groups by FAO-UNESCO - WRB classification, which are Ferralsols, Nitisols and Acrisols. Most tea soils is characterized medium to heavy-texture; strong acidity (pHH2O from 3.8 to 5.5); humidity; high organic carbon (OC) and total nitrogen (N%) content; cation exchange capacity (CEC) ocupied over 16 meq/100g of clay; but low base saturation (BS) and exchanged cations (Ca2+, Mg2+,...); content of potasium and phosporous are low to very low and downtrend to depth of soil layer, molipden is not enough for tea requiment. However, limitation of those factors can be improved by technique method (cultivation). Keywords: Tea, characteristics, soils, Yen Bai. trình nghiên c u cơ s bón phân cho chè I. §ÆT VÊN §Ò nhi u nư c ã ch ra r ng hi u qu c a vi c T i Yên Bái, cây chè ư c xác nh là bón phân chi m 50 - 60% t ng hi u qu c a cây công nghi p truy n th ng có vai trò t t c các bi n pháp nông h c v tăng năng quan tr ng trong cơ c u cây tr ng c a t nh. su t chè. Bón phân cho chè là y u t m nh Cây chè có kh năng sinh trư ng, phát tri n tăng năng su t và phNm ch t chè. Tuy trong i u ki n c thù c a vùng t d c, nhiên, theo nhi u tác gi t ư c hi u em l i ngu n thu nh p áng k góp ph n qu thì ph i căn c vào nhu c u dinh dư ng xóa ói gi m nghèo và d n ti n t i làm giàu c a t ng gi ng chè và dinh dư ng c a t cho nhân dân trong vùng. Bên c nh ó, cây bù p nh ng thi u h t dinh dư ng ho c chè còn có vai trò to l n trong vi c che ph h n ch dư th a dinh dư ng (Vũ B i t tr ng i núi tr c và b o v môi trư ng Tuy n, 1981) [5]. sinh thái. Do ó, nghiên c u c i m t tr ng Vi c b trí, s n xu t chè d a trên cơ s chè t nh Yên Bái là m t ti n quan tr ng các i u ki n t nhiên c a m i vùng s t o trong vi c nâng cao năng su t, ch t lư ng ra vùng nguyên li u l n, t ó u tư chi u chè, m b o phát tri n b n v ng và nâng sâu nâng cao năng su t, ch t lư ng chè cao s c c nh tranh trên thương trư ng, ti p (Nguy n H u Kh i, 2005) [3] vì trong t c ưa cây chè th c s tr thành cây công nh ng i u ki n nh t nh dinh dư ng c a nghi p mũi nh n c a t nh Yên Bái. t có nh hư ng r t l n n phNm ch t chè (www.caycanhvietnam.com). M t khác, II. VËT LIÖU Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU i u ki n th như ng và vùng sinh thái là 1. V t li u nghiên c u hai y u t quan tr ng nh hư ng n ch t lư ng chè xanh (N gô Xuân Cư ng và G m các lo i t tr ng chè t i Yên Bái N guy n Văn T o, 2004) [1]. N hi u công như: t , t nâu, t vàng... 1 Vi n Th như ng Nông hoá
2. Phương pháp nghiên c u - Phương pháp th ng kê x lý s li u: - Phương pháp thu th p s li u, tài S d ng phương pháp th ng kê toán h c b ng ph n m m Excel li u: Ti n hành thu th p các tài li u sơ c p thông qua Phi u i u tra và ph ng v n tr c ti p ngư i dân. Các tài li u th c p ư c III. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN thu th p thông qua các ngu n tài li u như: 1. Hi n tr ng s n xu t chè Yên Bái Sách giáo khoa, bài báo, t p san chuyên , Theo k t qu i u tra, kh o sát hi n t p chí khoa h c, báo cáo khoa h c, tr ng tr ng chè, tính n cu i năm 2008 internet, sách tham kh o, lu n văn, lu n án, di n tích t tr ng chè c a t nh là hơn thông tin th ng kê, các k t qu nghiên c u 15.000 ha, phân b t t c các huy n và ã công b ,... thành ph , tr th xã Nghĩa L . Di n tích - Phương pháp i u tra, kh o sát th c chè vùng th p chi m 78%, chè vùng cao a: i u tra b sung thêm 80 m u t vùng chi m 28%; trong ó chè Trung du chi m tr ng chè. M u t l y 2 t ng, t ng 1 t 0 - di n tích l n nh t (57,64%), sau ó là chè c s n Shan (23,14%); chè lai chi m 30 cm và t ng 2 t 30 - 60 cm. kho ng 9,63% và các gi ng chè nh p n i - Phương pháp hi u ch nh b n t: chi m kho ng 9,59%. D a vào b n t vùng s n xu t nông nghi p (trong ó có vùng tr ng chè) các 2. Ch nh lý b n đ đ t vùng tr ng chè huy n thu c t nh Yên Bái k t h p v i b n Yên Bái a hình và b n hi n tr ng s d ng t Trên cơ s B n t (phân lo i theo 2008, ti n hành khoanh v ch nh lý chi ti t FAO-UNESCO) vùng s n xu t nông nghi p l ib n t vùng tr ng chè t nh Yên Bái. c a các huy n thu c t nh Yên Bái t l - Phương pháp k th a: ã s d ng các 1/25.000 do Vi n Th như ng Nông hóa k t qu nghiên c u v t và cây chè t nh th c hi n t năm 2004 n năm 2007 [6] Yên Bái: B n t, các d án tr ng chè, k th pv ib n a hình và b n hi n tr ng s d ng t 2008, ti n hành i u tra tuy n ch n các gi ng chè,... khoanh v ch nh lý chi ti t l i b n t - Phương pháp phân tích m u t: Các vùng tr ng chè cho 8 huy n, thành ph c a m u t ư c phân tích theo phương pháp t nh Yên Bái. K t qu cho th y, di n tích c a FAO-ISRIC (1987, 1995) và c a Vi n chè c a t nh thu c 3 nhóm t chính v i 6 Th như ng Nông hóa (1998) ơn v t (B ng 1). B ng 1. Di n tích và phân b các lo i t vùng tr ng chè Yên Bái năm 2008 Tên đ t Di n tích T l TT Ký hi u FAO-UNESCO-WRB VI T NAM (ha) (%) 1 FR Ferralsols Đ tđ 1.118,60 7,21 1.1 FRro Rhodic Ferralsols Đ t đ nâu 33,89 0,22 1.2 FRxa Xanthic Ferralsols Đ t đ vàng 391,09 2,52 1.3 FRha Haplic Ferralsols Đ t đ đi n hình 693,62 4,47 2 NT Nitisols Đ t nâu tím 185,89 1,20 2.4 NTfl Veti- Feralic Nitisols Đ t nâu tím phong hóa m nh 185,89 1,20 3 AC Acrisols Đ t xám 14.214,66 91,59 3.5 ACsk Skeletic Acrisols Đ t xám nhi u s i s n 758,63 4,88 3.6 ACha Haplic Acrisols Đ t xám đi n hình 13.456,03 86,71 T ng c ng: 15.519,15 100,00
3. M t s đ c đi m chính c a đ t tr ng chè Yên Bái a. hóm t (Ferralsols) Nhóm t có di n tích 1.118,6 ha; chi m 7,21% t ng di n tích t tr ng chè Yên Bái; phân b t i huy n Yên Bình, Văn Ch n, Tr n Yên và L c Yên. Nhóm t này phân b trên a hình i th p tho i, nh tròn d ng bát úp, có cao trung bình so v i m c o nư c bi n vào t 100 - 500 m. d c trung bình t 8 - 15 (m t s ít di n tích tr ng chè thu c Văn Ch n có d c t 15 - 20o). Trên nhóm t này ch y u ang canh tác gi ng chè Trung du, các gi ng chè Shan, chè lai ch ư c tr ng m t ph n ít di n tích huy n Văn Ch n và Yên Bình. Nhóm t này có thành ph n cơ gi i n ng, th t pha sét n sét. T l c p h t sét chi m t 32 - 37%; c p h t th t chi m t 19 - 28%; còn l i là c p h t cát. t khá Nm, Nm t dao ng trong kho ng 22 - 34%. dày t ng t thư ng t trên 120 cm. t có ph n ng chua n chua nhi u, giá tr pHH2O dao ng trong kho ng 3,8 - 4,4. Dung tích h p thu m c th p n trung bình (6,11 - 11,24 meq/100g). no bazơ m c th p; BS t 8,55 - 22,74%. t có hàm lư ng OC và N t ng s t ng canh tác t m c trung bình n khá, dao ng t 1,50 - 2,58% OC và t 0,15 - 0,20% N . Lân t ng s t m c th p n trung bình, lân d tiêu t m c nghèo n r t nghèo; bình quân hàm lư ng lân t ng s t kho ng 0,05 - 0,70% P2O5 và lân d tiêu t t 0,10 - 1,57 mg P2O5/100g t. Kali t ng s và d tiêu t m c th p n r t th p, bình quân hàm lư ng kali d tiêu dao ng trong kho ng 0,14 - 0,89% K2O; hàm lư ng kali d tiêu t 4,10 - 7,05 mg K2O/100g t. Hàm lư ng các cation ki m trao i th p vì Ca2+, Mg2+ b r a trôi nhi u (thông thư ng ngư ng Ca2+, Mg2+ là 5 và 2 meq/100g) [2]. b. hóm t nâu tím ( itisols) ây là nhóm t có di n tích ít nh t trong 3 nhóm t tr ng chè hi n t i c a Yên Bái. N hóm t nâu tím ch có t i huy n Văn Ch n v i di n tích là 185,89 ha; chi m 1,20% t ng di n tích t chè c a Yên Bái. N hóm t này phân b trên nhi u d ng a hình khác nhau, t d ng i th p n a hình núi cao, có cao trung bình so v i m c nư c bi n vào t 100 - 500 m, d c trung bình t 8 - 20o. Hi n t i ch y u tr ng gi ng chè Trung du trên nhóm t này. t nâu tím vùng tr ng chè Yên Bái có t ng t r t dày (trên 120 cm), thành ph n cơ gi i n ng. T l c p h t sét trong kho ng 35 - 45%; c p h t th t kho ng 35 - 40%; còn l i là c p h t cát. Nm t trong kho ng 20 - 26%. t có ph n ng chua v a; pHH2O kho ng 4,5 - 5,5; pHKCl kho ng 4,0 - 4,6. Dung tích h p thu và no bazơ m c trung bình. Hàm lư ng cacbon h u cơ t ng s t ng canh tác t m c trung bình, dao ng trong kho ng t 1,20 - 1,40% OC. Hàm lư ng m, lân, kali t trung bình n nghèo. m t ng s t 0,09 - 0,15% N . Lân t ng s trong kho ng kho ng 0,06 - 0,08% P2O5; lân d tiêu dao ng trong kho ng t 5,47 - 9,74 mg P2O5/100g t. Kali t ng s tm c trung bình, song kali d tiêu m c r t th p, hàm lư ng kali t ng s t t 1,10 - 1,50% K2O; hàm lư ng kali d tiêu bình quân th p dư i 5,5 mg K2O/100g t. Hàm lư ng các nguyên t trung lư ng trong t t m c th p n trung bình th p. Hàm lư ng các cation ki m trao i th p.
c. hóm t xám (Acrisols) N hóm t xám có m t t i h u kh p các vùng ang canh tác tr ng chè c a t nh v i di n tích khá l n (14.214,66 ha); chi m 91,59% t ng di n tích t tr ng chè c a t nh Yên Bái. N hóm t này phân b trên nhi u d ng a hình khác nhau, t d ng i th p n a hình núi cao, có cao trung bình so v i m c nư c bi n t 100 n trên 1.000 m. N hóm t xám g m 2 ơn v t, 2 ơn v t này có c i m và tính ch t r t khác nhau: - t xám nhi u s i s n (ACsk): t xám s i s n có có di n tích không nhi u (kho ng 758,63 ha; chi m 4,88% t ng di n tích t tr ng chè toàn t nh; phân b h u h t các huy n (tr Mù Cang Ch i). ây là lo i t xám có quá trình bào mòn r a trôi khá m nh, nhi u nơi t o thành t ng t m ng, nhi u á l u, t l s i s n và các m nh á v trong t ng t khá cao, trung bình > 40% (theo th tích), phân b trên cao t 100 - 500 m so v i m c nư c bi n. dày t ng t h u hi u t 50 - 70 cm. d c ph o bi n t 8 - 20 . Gi ng chè Trung du ư c tr ng ch y u trên lo i t này. t xám nhi u s i s n có thành ph n cơ gi i trung bình n n ng, t th t pha sét và cát n th t pha sét. T l c p h t sét kho ng 29 - 36%, c p h t th t t 21 - 25%; còn l i là c p h t cát. Nm t dao ng t 18 - 27%. t có ph n ng t r t chua n chua, pHH2O t t 4,0 - 4,8 và pHKCl t 3,2 - 4,0. Dung tích h p thu m c th p n trung bình (4,64 - 10,54 meq/100g t). no bazơ m c th p; BS t 9,24 - 22,46%. Hàm lư ng cacbon h u, m t ng s m c trung bình, t 1,62 - 1,89% OC và t 0,13 - 0,16% N . Lân t ng s t m c nghèo n trung bình, trong kho ng t 0,04 - 0,07% P2O5; lân d tiêu m c r t nghèo, bình quân t dư i 1,0 mg P2O5/100g t. Kali t ng s và d tiêu t m c th p, t 0,49 - 0,85% K2O và t 5,04 - 7,31 mg K2O/100g t. Hàm lư ng các cation ki m trao i th p. - t xám i n hình (ACha): Lo i t này có di n tích nhi u nh t trong t ng di n tích t tr ng chè c a Yên Bái (chi m 86,71%) v i kho ng 13.456,03 ha và phân b h u h t các huy n. t xám i n hình là lo i t có quá trình phong hóa m nh, t ng t d y, t l á l n ít. Phân b trên nhi u d ng a hình khác nhau, t i th p tho i n i núi cao. vùng tr ng chè c a Yên Bái, lo i t này phân b cao t 100 n trên 1.000 m so v i m c nư c bi n; d c ph bi n t 8 - 25o, cá bi t có m t s vùng d c > 25o. Trên lo i t này, tùy thu c vào cao mà có s phân b c a các gi ng chè khác nhau, cao t 100 - 500 m ch y u là chè Trung du, ti p n là các gi ng chè lai, m t ít di n tích là chè nh p n i và chè Shan công nghi p m i tr ng; cao t 500 n trên 1.000 m h u như ch tr ng chè Shan, m t lo i chè có thương hi u n i ti ng trên th trư ng trong và ngoài nư c. c bi t, Yên Bái có vùng chè Su i Giàng n m trên cao 1.371 m so v i m t nư c bi n v i di n tích kho ng 300 ha, ch t lư ng thơm ngon n i ti ng. N hi u tác gi cho r ng chè có phNm ch t t t c a các nư c trên Th gi i thư ng có cao so v i m t bi n t 500 - 800 m (Bùi M nh Tu n, 2008) [4]. t xám i n hình có thành ph n cơ gi i trung bình n n ng, t th t pha sét và cát n sét. T l c p h t sét dao ng t 28 - 40%; c p h t th t dao ng t 18 - 25%; còn l i là c p h t cát. d y t ng t t trên 100 cm, m c á l n ít, t 5 - 10%. Nm t dao ng t 16 - 28%. t thư ng có ph n ng chua nhi u, pHH2O dao ng trong kho ng 4,0 - 4,5 và pHKCl dao ng trong kho ng 3,4 - 3,7. Dung tích h p thu m c
th p n trung bình (4,06 - 12,24 meq/100g t). no bazơ m c th p. Hàm lư ng cacbon h u cơ t ng s t ng canh tác m c trung bình n khá, t 1,30 - 2,13% OC (cá bi t có m t s vùng Văn Ch n và Mù Cang Ch i, hàm lư ng OC t m c r t giàu, t 3,0 - 4,0% OC). m t ng s trung bình, trong kho ng 0,12 - 0,19% N . Lân t ng s m c th p n trung bình, t 0,04 - 0,07% P2O5; lân d tiêu m c r t th p, bình quân th p dư i 3,50 mg P2O5/100g t. Kali t ng s m c r t nghèo, dao ng t 0,13 - 0,89% K2O; kali d tiêu m c th p n trung bình, t 4,29 - 10,83 mg K2O/100g t. Hàm lư ng các cation ki m trao i th p. Riêng v i các ch tiêu vi lư ng (Mo và Mn), chúng tôi tham kh o phân c p c a m t s tác gi nư c ngoài: V i Mn < 80 ppm và v i Mo < 10 ppm ư c coi là b thi u h t i v i cây chè [2]. Theo phân c p trên thì hàm lư ng Mn trong c 3 nhóm t hi n ang canh tác chè Yên Bái khá so v i yêu c u c a cây chè, còn hàm lư ng Mo thì 100% các vùng tr ng chè b thi u h t. Khi so sánh v i yêu c u v t c a cây chè v i các tính ch t lý, hóa h c c a t tr ng chè Yên Bái cho th y: - V a hình: Yên Bái, có nhi u d ng a hình t i th p n núi cao nên phù h p v i r t nhi u gi ng chè, g m c các gi ng chè vùng cao và vùng th p: a hình < 500 m phù h p v i các gi ng chè Trung du, m t s gi ng chè lai và chè nh p n i; a hình > 500 m phù h p v i m t s gi ng chè Shan. Theo các k t qu nghiên c u, tr ng chè t t nh t khi d c < 25o. N hư v y, n u so sánh v i i u ki n Yên Bái thì d c áp ng khá t t yêu c u c a cây chè. Trong t ng s 15.519,15 ha ang tr ng chè, có 14.648,58 ha có d c < 25o; chi m 94,39%. - V lý tính t: C 3 nhóm t u có tính ch t lý h c tương i phù h p v i yêu c u c a cây chè, ó là: Thành ph n cơ gi i trung bình n n ng; dày t ng t h u hi u dao ng t 100 - 120 cm (ch có 4,88% di n tích t có dày t ng t h u hi u < 70 cm), t l á l n th p, m c nư c ng m sâu dư i 100 cm, Nm khá, t tơi x p có l i cho sinh trư ng c a b r chè, v.v... - V hóa tính t: i chi u v i yêu c u c a cây chè [4][5], nhìn chung, vùng t ang canh tác chè Yên Bái u phù h p v i sinh trư ng, phát tri n c a chè, c bi t là yêu c u v hàm lư ng m t ng s , hàm lư ng mùn và dung tích h p thu. H u h t các m u t u có hàm lư ng m t ng s t m c trung bình n khá, hàm lư ng mùn > 2,0%OM; CEC trong sét > 16 meq/100g sét. C 3 nhóm t u có ph n ng t r t chua n chua, tr s pHH2O dao ng trong kho ng 3,8 - 5,5 nên khá phù h p v i cây chè vì theo các nghiên c u ã có, cây chè yêu c u m t s nguyên t hi m và nguyên t vi lư ng mà ph n l n nh ng nguyên t này b k t t a trong môi trư ng ki m nên chè yêu c u t có ph n ng chua. Tuy nhiên, hàm lư ng lân, kali t ng s và d tiêu m c nghèo và có chi u hư ng gi m d n theo chi u sâu ph u di n, m t s hàm lư ng dinh dư ng trung lư ng (Magie, Canxi) và vi lư ng (Molip en) trong t th p cũng làm gi m năng su t, ch t lư ng cây chè vì chè c n r t nhi u ch t dinh dư ng, chè c n nhi u m nh t sau t i lân, kali và các ch t trung vi lư ng (N gu n: B n tin Bình i n, quý II/2005, tr. 14 - 15). Song ây là y u t mà b ng các bi n pháp k thu t chúng ta có th kh c ph c ư c.
IV. KÕT LUËN Vµ §Ò NGHÞ 1. K t lu n 1. t tr ng chè c a t nh Yên Bái thu c 3 nhóm t chính là: t , t nâu tím và t xám, trong ó nhóm t xám s i s n có th coi là nhóm t không thích h p cho cây chè phát tri n t i Yên Bái. 2. Vùng chè Yên Bái phân b cao t 100 m n trên 1.000 m so v i m t nư c bi n và phân b d c ph bi n là 8 - 25o (kho ng 94,39% t ng di n tích tr ng chè). Gi ng chè Shan c s n ch y u ư c tr ng cao > 800 m trên ơn v t xám i n hình. 3. t tr ng chè Yên Bái có thành ph n cơ gi i trung bình n n ng, t l á l n th p, t ng t dày, tơi x p, m c nư c ng m sâu dư i 100 cm, Nm khá, t chua (pHH2O t 3,8 - 5,5), hàm lư ng mùn và m cao, CEC trong sét > 16meq/100g sét,... ây là nh ng c i m khá thu n l i cho chè sinh trư ng và phát tri n. Tuy nhiên, bên c nh ó m t s tính ch t t có nh hư ng “tiêu c c” i v i cây chè, ó là: Hàm lư ng lân, kali m c nghèo và có chi u hư ng gi m d n theo chi u sâu ph u di n; Ca2+, Mg2+ r t th p; hàm lư ng Molip en b thi u h t nhi u so v i yêu c u c a cây chè. M t khác, các nương chè Trung du lâu năm, do tr i qua ít nh t m t chu kỳ canh tác nhi u năm, ngư i dân không có bi n pháp b o v t, không t g c, không bù p thi u h t dinh dư ng cho t do cây tr ng l y i, ch bón phân m t cân i,... nên d n n m t s vùng t b thoái hóa, thành ph n cơ gi i thô, t nghèo dinh dư ng và chua th p hơn gi i h n thích h p c a cây chè. 2. Đ ngh 1. m b o s n xu t lâu dài, có hi u qu , t nh Yên Bái c n ph i có các chính sách cũng như bi n pháp k p th i trong tương lai i v i m t s di n tích chè tr ng d c> o 25 ho c tr ng trên vùng t xám s i s n, c bi t vùng chè Trung du lâu năm. 2. T nh ng nghiên c u v c i m c a t tr ng chè ngh xây d ng các quy trình s d ng phân bón h p lý nâng cao năng su t, ch t lư ng c a t ng gi ng chè, c bi t m b o s n xu t chè an toàn và ch t lư ng cao trên cơ s m b o ư c tính b n v ng thông qua vi c s d ng phân bón sinh h c. TÀI LI U THAM KH O 1. Ngô Xuân Cư ng, Nguy n Văn T o (2004). “M t s y u t nh hư ng n ch t lư ng chè xanh c s n”, T p chí ông nghi p và Phát tri n ông thôn, s 10/2004, tr.1334 - 1336 2. Nguy n Văn Chi n (2008), “Hàm lư ng các y u t dinh dư ng trung, vi lư ng trong t tr ng chè và búp chè trên t phi n th ch sét”, T p chí Khoa h c và công ngh V , s 5, NXB Nông nghi p, Hà N i, tr.76- 80 3. Nguy n H u Kh i (2005), Cây chè Vi t am: ăng l c canh tranh xu t kh u và phát tri n, NXB Lao ng Xã h i, Hà N i
4. Bùi M nh Tu n (2008), “ i u tra các c i m sinh h c c a cây chè Shan núi cao t nhiên t nh Lào Cai”, Lu n văn Th c s nông nghi p 5. Vũ B i Tuy n (1981), K thu t s n xu t chè, NXB Công nhân K thu t, Hà N i Ngư i ph n bi n: PGS. TS. Nguy n Văn Vi t