Đặc điểm giao diện giữa xi măng calcium silicate và mô ngà răng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 3 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM GIAO DIỆN GIỮA XI MĂNG CALCIUM SILICATE<br /> VÀ MÔ NGÀ RĂNG<br /> Lý Nguyễn Bảo Khánh*, Trần Xuân Vĩnh**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Đặc điểm giao diện răng và vật liệu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như kỹ thuật trám bít ống tủy, tính<br /> chất vật lý và hóa học của vật liệu trám bít,…. Vì vậy, rất nhiều nghiên cứu về đặc diểm giao diện được thực hiện<br /> nhằm đánh giá hiệu quả trám bít ống tủy của các loại vật liệu, đặc biệt là đối với những loại xi măng mới.<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu nhằm khảo sát đặc điểm giao diện giữa mô răng và xi măng trám bít ống tủy<br /> tricalcium silicate mới (BioRoot RCS; Septodont, Saint-Maur-des-Fossés, Pháp)bằng kính hiển vi điện tử quét.<br /> Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Răng cối nhỏ hàm dưới được sửa soạn và trám bít ống tủy bằng xi<br /> măng BioRoot RCS và AH26, ngâm trong dung dịch SBF trong 30 ngày, sau đó cắt dọc chân răng và quan sát<br /> giao diện dưới kính hiển vi điện tử quét.<br /> Kết quả:Hình ảnh quan sát cho thấy có sự xuất hiện một vùng giao diện sáng giữa xi măng BioRoot RCS và<br /> mô ngà răng.<br /> Kết luận:Xi măng BioRootTM RCS có thành phần chính là tricalcium silicate nên có thể hình thành lớp giao<br /> diện với thành ngà răng dưới sự hiện diện của các dung dịch giả dịch thể người, hạn chế vi kẽ, tăng cường khả<br /> năng bám dính của vật liệu với mô răng.<br /> Từ khóa: BioRoot RCS, xi măng trám bít ống tủy calcium silicate, giao diện.<br /> ABSTRACT<br /> INTERFACE OF CALCIUM SILICATE-BASED ROOT CANAL SEALER AND DENTINE<br /> Ly Nguyen Bao Khanh, Tran Xuan Vinh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 22 - No 3- 2018: 237 - 242<br /> <br /> Background: Interface of material and dentine depends on various factors, such as obturation technique,<br /> physical and chemical properties of endodontic materials… Therefore, many studies regarding interface have been<br /> performed to evaluate the sealing effeciency of root canal sealers, especially innovative materials.<br /> Objective: This study aim was to investigate the characteristics at the interface between dentine and a new<br /> tricalcium silicate-based root canal sealer (BioRoot RCS; Septodont, Saint-Maur-des-Fosses, France) using<br /> scanning electron microscopy.<br /> Result: Observations showed that there was interface existing between root canal sealer BioRoot RCS and<br /> dentine.<br /> Conclusion: Root canal sealer BioRoot RCS based on tricalcium silicate was capable of forming interface<br /> with dentine with the presence of SBF, thus minimizing microleakage as well as increasing adhesion between<br /> material and tooth structure.<br /> Keywords: BioRoot RCS, calcium silicate root canal sealer, interface.<br /> MỞ ĐẦU sửa soạn, tạo hình và làm sạch ống tủy, trám bít<br /> ống tủy và cả giai đoạn trám tạm giữa các lần<br /> Điều trị nội nha thành công liên quan đến tất hẹn hay trám kết thúc. Trong đó, giai đoạn trám<br /> cả các giai đoạn trong quá trình điều trị bao gồm<br /> * Khoa Răng-Hàm-Mặt, Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh<br /> ** Bộ môn Nha khoa cơ sở, Khoa Răng-Hàm-Mặt, Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: TS. Trần Xuân Vĩnh ĐT: 0946920818 Email: vinhdentist@yahoo.com<br /> 237<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 3 * 2018<br /> <br /> bít ống tủy đóng vai trò quan trọng trong sự Maillerfer, Switzerland) đến trâm F5 theo kỹ<br /> thành công của điều trị nội nha. Hệ thống ống thuật bước xuống (crown-down).<br /> tủy phải được bít kín hoàn toàn để ngăn ngừa tái Trong quá trình sửa soạn, bôi trơn ống tủy<br /> nhiễm khuẩn và vi kẽ bên trong ống tủy. Việc bít bằng Glyde FILE PREP (Denstply, Maillerfer,<br /> kín vùng chóp của ống tủy chân răng nhằm Switzerland) và bơm rửa bằng dung dịch NaOCl<br /> ngăn ngừa các vi khuẩn còn sót và các độc tố của 2,5% giữa mỗi lần thay trâm và kết thúc quá<br /> chúng từ mô quanh chóp thấm vào chóp răng(12). trình sửa soạn.<br /> Hiện nay, rất nhiều vật liệu cũng như phương<br /> Chia nhóm nghiên cứu và trám bít ống tủy<br /> pháp trám bít ống tủy đã được phát triển nhằm<br /> Chia ngẫu nhiên thành 2 nhóm, mỗi nhóm 3<br /> làm tăng chất lượng của việc điều trị nội nha.<br /> răng, trám bít ống tủy theo phương pháp một<br /> Những vật liệu có thành phần chính là<br /> côn với côn gutta-percha ProTaper F5 và 2 loại xi<br /> calcium silicate như ProRoot MTA (Dentsply,<br /> măng BioRootTM RCS và AH26.<br /> Montigny-le-Bretonneux, Pháp) và Biodentine<br /> Nhóm 1: trám bít ống tủy bằng xi măng<br /> (Septodont, Saint-Maur-des-Fossés, Pháp) đã<br /> BioRootTM RCS.<br /> được chứng minh là có khả năng bám dính cao,<br /> phóng thích ion canxi và hoạt tính sinh học(6,7,8). Nhóm 2: trám bít ống tủy bằng xi măng<br /> Dựa trên các đặc tính này, một loại xi măng trám AH26.<br /> bít ống tủy mới có thành phần chính tricalcium Trám buồng tủy bằng xi măng GIC (GC<br /> silicate, cải tiến từ vật liệu Biodentine được giới Corporation, Tokyo, Japan).<br /> thiệu là BioRootTM RCS (Septodont, Saint-Maur- Chụp phim kiểm tra và lưu giữ mẫu.<br /> des-Fosses, France)(4).<br /> Bảo quản răng trong dung dịch SBF trong 30<br /> Chúng tôi thực hiện nghiên cứu “Đặc điểm ngày<br /> giao diện giữa xi măng calcium silicte và mô<br /> Quan sát giao diện giữa khối vật liệu trám bít với<br /> ngà răng” nhằm đánh giá hiệu quả trám bít<br /> thành ngà răng.<br /> ống tủy của xi măng BioRootTM RCS thông qua<br /> hình ảnh quan sát giao diện bằng kính hiển vi Sau 30 ngày, các răng ở 2 nhóm được lấy ra<br /> điện tử quét, từ đó cung cấp thêm thông tin khỏi dung dịch SBF, cắt ngang thân răng tại vị trí<br /> cho các nhà lâm sàng về đặc tính vật lý của 1/3 chóp bằng đĩa cắt kim cương và đánh bóng<br /> loại xi măng mới này. bằng giấy nhám nước có độ mịn tăng dần: 1200,<br /> 1500, 2000 bằng máy LaboPol-5 của hãng<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU Struers®. Sau đó, mẫu được quan sát dưới kính<br /> Đối tượng nghiên cứu hiển vi điện tử quét (SEM).<br /> Gồm 6 răng cối nhỏ hàm dưới có một ống KẾT QUẢ<br /> tủy.<br /> Hình ảnh SEM thiết diện cắt ngang 1/3<br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu: răng có một ống tủy chóp chân răng của cả hai nhóm trám bít bằng<br /> Tiêu chuẩn loại trừ: răng đã điều trị nội nha, xi măng BioRootTM RCS và AH26 đều cho thấy<br /> răng có ống tủy bị vôi hóa có sự bám dính, kết nối chặt giữa cone gutta-<br /> Phương pháp nghiên cứu percha và ngà răng bằng xi măng (Hình 1).<br /> Trong nhóm BioRootTM RCS khoảng trống xuất<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> hiện ngay giữa khối xi măng, trong khi đó nhóm<br /> Thực nghiệm thống kê mô tả.<br /> AH26 khoảng trống hình thành giữa xi măng và<br /> Phương pháp ngà răng, giữa xi măng và cone gutta percha<br /> Sửa soạn ống tủy và tạo hình ống tủy với hệ (Hình 2).<br /> thống trâm quay máy ProTaper (Denstply,<br /> <br /> <br /> 238<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 3 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> <br /> a b<br /> <br /> G<br /> <br /> <br /> G<br /> <br /> D<br /> D<br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1. Sự bít kín tại giao diện giữa xi măng và ngà răng (độ phóng đại x100): D: ngà răng; G: côn gutta-percha.<br /> Hình ảnh SEM thiết diện cắt ngang 1/3 chóp chân răng của cả hai nhóm trám bít bằng xi măng BioRootTM<br /> RCS (a) và AH26 (b)đều cho thấy có sự bám dính, kết nối chặt giữa cone gutta-percha và ngà răng bằng xi<br /> măng.<br /> b<br /> a<br /> D<br /> G<br /> B B<br /> <br /> <br /> <br /> A<br /> G<br /> D<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> D<br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2. Sự hình thành vi kẽ tại giao diện xi măng<br /> và ngà răng (độ phóng đại x500) A: xi măng AH26, B:<br /> A<br /> xi măng BioRootTM RCS, D: ngà răng, G: côn gutta-<br /> percha. Hình ảnh SEM cho thấy trong nhóm<br /> G BioRootTM RCS (a) khoảng trống (mũi tên) xuất<br /> hiện ngay giữa khối xi măng, trong khi đónhóm<br /> AH26 khoảng trống hình thành giữa xi măng và<br /> ngà răng (b), giữa xi măng và cone gutta percha (c).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 239<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 3 * 2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> a b<br /> <br /> <br /> B<br /> D<br /> I I<br /> <br /> <br /> B<br /> <br /> D<br /> <br /> Hình 3. Vùng sáng hiện diện tại giao diện xi măng và ngà rang. B: xi măng BioRootTM RCS, D: ngà răng, I:<br /> giao diện. Hình ảnh SEM ở độ phóng đại x500 (a) và x1000 (b) cho thấy xuất hiện vùng sáng dọc giao diện<br /> giữa mô răng và xi măng BioRootTM RCS<br /> BÀN LUẬN 2(3CaO.SiO2) + 6H2O => 3CaO.2SiO2.3H2O +<br /> 3Ca(OH)2.<br /> Xi măng nội nha là thành phần quan trọng<br /> của khối vật liệu trám bít. Một xi măng tốt cần có Tricalcium silicate + Nước => Calcium silicate<br /> đặc tính dán dính tốt vào ngà răng và vật liệu lõi. hydrate + Calcium hydroxide.<br /> Xi măng AH26 có thành phần căn bản là nhựa Calcium silicate phản ứng với nước tạo ra<br /> epoxy bisphenol A và chất xúc tác là quá trình đông cứng của xi măng. Đây là sự<br /> hexamethylene – teramine. Loại xi măng này có hydrate hóa của tricalcium silicate<br /> nhiều ưu điểm về đặc tính cơ học như: tăng độ (3CaO.SiO2=C3S), tạo ra gel calcium silicate<br /> cản quang, tan chậm, dán dính tốt vào ngà răng, hydrate và calcium hydroxide. Các phân tử<br /> phù hợp với phương pháp một côn. Do đó, xi tricalcium silicate không phản ứng được bao<br /> măng AH26 đã được sử dụng phổ biến trên lâm quanh bởi các lớp gel calcium silicate hydrate<br /> sàng và được xem là “chuẩn vàng” trong các không thấm nước, do đó làm chậm lại các<br /> nghiên cứu đánh giá đặc tính cơ học của các loại phản ứng tiếp theo(1). Theo Skinner LB và cs,<br /> xi măng mới. Tuy nhiên, xi măng AH26 có các hình ảnh quan sát bằng kính hiển vi cho<br /> nhược điểm là phóng thích formaldehyde, thời thấy có sự kết nối trực tiếp giữa xi măng<br /> gian đông cứng kéo dài, co khi đông cứng và lực calcium silicate và ngà răng mà không có<br /> co có thể vượt quá lực dán vào ngà răng(3). khoảng trống nào. Đây là sự dán dính vi cơ<br /> BioRootTM RCS là vật liệu mới, có khả năng học. Ngoài ra, cấu trúc “nano” của calcium<br /> đông cứng trong môi trường ẩm như mô ngà silicate hydrate cũng góp phần giải thích hiệu<br /> chứa 20% nước(10), chưa có nhiều nghiên cứu quả dán dính tốt của xi măng calcium<br /> được thực hiện nhằm đánh giá hiệu quả TBOT. silicate(2).<br /> Do có cùng thành phần chính là calcium silicate, Quan sát hình ảnh trên SEM, chúng tôi ghi<br /> nên phản ứng đông cứng cũng như cơ chế tác nhận ở cả hai nhóm răng được TBOT bằng xi<br /> động của xi măng BioRootTM RCS tương tự như măng BioRootTM RCS và AH26 đều có những<br /> Biodentine và MTA. vùng được kết nối chặt chẽ giữa côn gutta-<br /> <br /> <br /> 240<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 3 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> percha và thành ngà răng bằng xi măng (hình 1). răng (hình 3). Kết quả này tương tự với nghiên<br /> Trong nhóm răng được trám bít bằng xi măng cứu của Sarkar và cs(13) khi đánh giá khả năng<br /> AH26, sự kết nối này là do thành phần chính của khoáng hóa sinh học của xi măng MTA có thành<br /> xi măng AH26 là nhựa epoxy bisphenol A, có phần chính là calcium silicate. Tác giả giải thích<br /> tính chảy cao, dễ dàng thâm nhập vào ống ngà rằng, khi đặt xi măng MTA và ống tủy, xi măng<br /> tạo nên sự dán dính vi cơ học(14). Trong nhóm hòa tan dần trong dịch mô, các tinh thể<br /> răng được trám bít bằng xi măng BioRootTM RCS, hydroxyapatite được hình thành và lớn dần, lắp<br /> sự kết nối này là do tương tác giữa thành phần đầy vi kẽ giữa xi măng và thành ngà răng. Ban<br /> calcium silicate với ngà răng, tạo ra sự khoáng đầu, sự dán dính này là vi cơ học do sự lan của<br /> hóa bên trong ống ngà. Theo nghiên cứu của lớp gel calcium silicate hydrate hình thành ngay<br /> Viapiana. R và cs, sử dụng chất huỳnh quang để sau khi trộn vật liệu. Sau một thời gian, tác giả<br /> đánh giá hiệu quả TBOT của xi măng BioRootTM suy luận xảy ra một chuỗi các phản ứng khuếch<br /> RCS, kết quả cho thấy xi măng thâm nhập vào tán có kiểm soát giữa lớp apatite và ngà răng dẫn<br /> ống tủy kết hợp với một dãy huỳnh quang ngay đến sự dán dính hóa học. Kết quả là hình thành<br /> sát thành ngà răng(16). sự khít kín tại giao diện xi măng MTA – ngà<br /> Ngoài những vùng có sự dán dính tốt giữa xi răng. Theo kết quả nghiên cứu của các tác giả<br /> măng và côn gutta-percha với thành ngà răng, LeGeroz RZ, Cole AS và cs, Tzisfas và cs, cấu<br /> hình ảnh SEM còn cho thấy có răng xuất hiện các trúc tại giao diện xi măng MTA – ngà răng là<br /> khoảng trống, tuy nhiên vị trí xuất hiện lại khác hydroxyapatite(5,11,15). Hydroxyapatite phát sáng<br /> nhau. Trong nhóm răng được trám bít bằng xi là do đặc tính khúc xạ dưới ánh sáng phân cực<br /> măng BioRootTM RCS, khoảng trống xuất hiện của cấu trúc này(13). Do xi măng BioRootTM RCS<br /> giữa khối xi măng, nhưng xi măng vẫn kết nối có thành phần chính là tricalcium silicate, tương<br /> với thành ngà răng và côn gutta-percha (hình tự với MTA nên chúng tôi cho rằng vùng sáng<br /> 2a). Vị trí xuất hiện vi kẽ này tương tự với kết dọc theo giao diện xi măng – ngà răng mà chúng<br /> quả của Jameel M. A. Sulaiman và cs, tôi ghi nhận được là hydroxyapatite.<br /> Ravichandra và cs, các tác giả sử dụng SEM để KẾT LUẬN<br /> đánh giá đặc điểm vi kẽ của xi măng Biodentine<br /> Xi măng BioRootTM RCS hình thành lớp<br /> có thành phần chính là tricalcium silicate, ghi<br /> giao diện với thành ngà răng dưới sự hiện<br /> nhận rằng khoảng trống xuất hiện bên trong<br /> diện của các dung dịch giả dịch thể người, hạn<br /> khối xi măng là do sự khử nước bằng hút chân<br /> chế vi kẽ, từ đó làm tăng khả năng bám dính<br /> không trong quá trình chuẩn bị mẫu SEM(9).<br /> với mô ngà răng.<br /> Trong nhóm răng được trám bít với xi măng<br /> AH26, có thể là do xi măng polymer co khi đông TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> cứng và lực co vượt quá lực dán nên tạo ra 1. Ahlberg KMF, Assavanop P, Tay WM (1995). A comparison of<br /> the apical dye penetration patterns shown by methylen blue<br /> khoảng trống xuất hiện giữa xi măng và thành and India ink in rootfilled teeth. Int Endo J, 28: 30-34.<br /> ngà răng (hình 2b); và giữa xi măng và côn 2. Ayar LR, Love RM (2004). Shaping ability of Profile and K3<br /> gutta-percha (hình 2c). Nghiên cứu của Vishal A. rotary Ni-Ti instruments when used in a variable tip sequence<br /> in simulated curved root canals. Int Endod J, 37: 593-601.<br /> Mahajan và Kamra AI cũng ghi nhận hầu hết 3. BioRootTM RCS scientific file, 2015.<br /> khoảng trống xuất hiện giữa thành ngà răng và 4. Camps J, Jeaneau C, El Ayachi I, Laurent P, About I (2015).<br /> Bioactivity of a Calcium Silicate-based Endodontic Cement<br /> xi măng polymer(17). (BioRoot RCS): Interactions with Human Periodontal<br /> Sau khi ngâm răng trong dung dịch SBF 30 Ligament Cells In Vitro. J Endod, 41, 9: 1463-1473.<br /> 5. Cole AS, Eastoe JE (1988). Biochemistry and oral biology.<br /> ngày, hình ảnh SEM ở độ phóng đại x500 và London: Wright, 2: 452-467.<br /> x3000 cho thấy có những vùng sáng dọc theo 6. Gandofil MG, Siboni F, Polimeni A, et al (2013). In vitro<br /> giao diện giữa xi măng BioRootTM RCS và ngà Screening of the apatite-Forming Ability, Biointeractivity and<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 241<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 3 * 2018<br /> <br /> Physical Properties of a Tricalcium Silicate Material for 13. Sarkar N. K, Caicedo R, Ritwik P, Moiseyava R, và<br /> Endodontics and Restorative Dentistry.Dent J, 1: 41-60. Kawashima I (2005). Physicochemical Basis of the Biologic<br /> 7. Gandofil MG, Siboni F, Primus CM & Prati C (2014). Ion Properties of Mineral Trioxide Aggregate. JOE, 31, 2: 97-100.<br /> Release, Porosity, Solubility, and Bioactivity of MTA Plus 14. Tatsuya ORI, Haruka OTSUKI (2008). Push-out testing and<br /> Tricalcium silicate. J Endod, 40: pp. 1632-1637. SEM evaluation of adhesive root canal sealers. 37th Annual<br /> 8. Han L, Okiji T (2013). Bioactivity evaluation of three calcium Meeting of the AADR, 1048.<br /> silicate-base andodontic materials. Int Endod J, 46, 9: 808-814. 15. Tziafas D, Pantelidou O, Alvanou A, Belibasakis G,<br /> 9. Jameel M. A. Sulaiman, Maha M. Yahya, Wiaam M. O. Al- Papadimitriou S (2002). The dentinogenic effect of mineral<br /> ashou (2014). An in vitro scan electron microscope trioxide aggregate (MTA) in short-term capping experiments.<br /> comparative study of dentine-Biodentine interface. J Bagh Int Endod J, 35: 245-254.<br /> College Dentistry, 26, 1. 16. Viapiana R, Guerreiro-tanomaru J, Tanomaru-Filho M,<br /> 10. Koch KA, Brave GD, Nasseh AA (2010). Bioceramic Camilleri J (2013). Interface of dentine to root canal sealers.<br /> technology: closing the endo-restorative circle, part 2. Journal of Dentistry, 42: 336-350.<br /> Dentistry today, 29, 3: 98-100. 17. Vishal A Mahajan, Kamra AI (2007). An in vitro evaluation of<br /> 11. LeGeros RZ (1991). Calcium phosphates in oral biology and apical sealing of three epox y resin based commercial<br /> medicine. Basel: Karger: 154-171. preparations. Endodontology J,19: 7-11.<br /> 12. Lucena-Martin C, Ferrer-Luque CM, Gonzalez-Rodriguez MP,<br /> Robles-Gijon V, Navajas-Rodriguez de Mondelo JM (2002). A<br /> comparative study of apical leakage of Endomethasone, Top Ngày nhận bài báo: 28/01/2018<br /> Seal, and Roeko Seal sealer cements. J Endod, 28: 423-426. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 05/03/2018<br /> Ngày bài được đăng: 10/05/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 242<br />