zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Y khoa - Dược

Đặc điểm một số chỉ số huyết học ở người mang gen bệnh Thalassemia đến tư vấn tại Viện Huyết học – Truyền máu TW

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Báo xấu

33
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày khảo sát đặc điểm các chỉ số xét nghiệm dòng hồng cầu máu ngoại vi và thành phần huyết sắc tố ở người mang đột biến gen bệnh thalassemia ở người tới tư vấn tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đặc điểm một số chỉ số huyết học ở người mang gen bệnh Thalassemia đến tư vấn tại Viện Huyết học – Truyền máu TW

KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VỀ BỆNH THALASSEMIA ĐẶC ĐIỂM MỘT SỐ CHỈ SỐ HUYẾT HỌC Ở NGƯỜI MANG GEN BỆNH THALASSEMIA ĐẾN TƯ VẤN TẠI VIỆN HUYẾT HỌC – TRUYỀN MÁU TW Nguyễn Thị Thu Hà, Ngô Mạnh Quân, Vũ Hải Toàn, Lê Xuân Hải, Nguyễn Ngọc Dũng, Dương Quốc Chính, Bạch Quốc Khánh, Nguyễn Anh Trí(*) Bài đã được đăng trên tạp chí YHCN số sắc tố có HbA2 tăng trong beta thalassemia, chuyên đề tháng 11 năm 2016, tập 448 HbA2 bình thường trong alpha thalassemia; các đột biến nhẹ α+ và βE có thể có chỉ số MCV và TÓM TẮT 14 MCH trong giới hạn bình thường. Mục tiêu: Khảo sát đặc điểm các chỉ số xét Từ khóa: thalassemia, tan máu bẩm sinh, nghiệm dòng hồng cầu máu ngoại vi và thành sàng lọc phần huyết sắc tố ở người mang đột biến gen bệnh thalassemia ở người tới tư vấn tại Viện SUMMARY Huyết học - Truyền máu Trung ương. Đối tượng THE CHARACTERISTICS OF RED và phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, BLOOD CELL INDICES AND đánh giá kết quả xét nghiệm chỉ số hồng cầu, HEMOGLOBIN COMPONENT IN THE thành phần huyết sắc tố và tổn thương gen ở 413 THALASSEMIA CARRIERS AT NIHBT người khỏe mạnh, tới tư vấn tại Viện Huyết học- Objective: to acces the characteristic of red Truyền máu Trung ương. Kết quả: MCV < 80f/l cell indices among α, β carriers who came to và MCH < 27 pg ở 100% và 99,5% người mang NIHBT to be consulted. Methodology: A cross- đột biến gen β0 và α0, gặp 20,9% ở α+ và 71,8% sectional study was applied in 413 healthy people ở HbE. Các đột biến nhẹ α+ và βE có thể có chỉ số who were consulted at thalassemia center, MCV và MCH trong giới hạn bình thường NIHBT. Results: Smaller size of red cell with (MCV > 85 f/l và MCH > 28pg) với tỷ lệ là MCV < 80f/l và MCH < 27 pg in 100% and 16,3% và 9,3% ở α+ và 2,8% và 1,4% ở βE. 99.5% among of β0 and α0carriers; 20.9% in α+ Thành phần huyết sắc tố trong α+ thalassemia ở thalassemia and 71.8% in HbE. MCV and MCH giới hạn bình thường, trong α0 thalassemia có might be in normal range of MCV and MCH HbA2 giảm nhẹ. Trong beta thalassemia có (MCV > 85 f/l và MCH > 28pg) in 16.3% and HbA2 tăng, trong HbE dị hợp tử, tỷ lệ HbE là 9.3% in α+ thalassemia and 2.8% và 1.4% in βE 24,63±2,34 (%). Kết luận: Người mang gen (1 recpectively. Among people who are allen đột biến) thường không thiếu máu hoặc chỉ α thalassemia carrier, HbA2 might be slightly 0 thiếu nhẹ, hầu hết có HC nhỏ. Thành phần huyết decreased. In heterozygous HbE, HbE was 24.63 ± 2.34(%). Conclusion: almost of the subjects *Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương were single allele mutation with normal or Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thị Thu Hà slightly decreased hemoglobin; the MCV and Email: nguyenthuhanihbt@gmail.com MCH might be in normal range in α+ or βE Ngày nhận bài: 8.4.2021 silence carriers. Ngày phản biện khoa học: 8.4.2021 Key words: thalassemia, mutation, screening Ngày duyệt bài: 19.4.2021 112
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 502 - THÁNG 5 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2021 I. ĐẶT VẤN ĐỀ II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Thalassemia là bệnh di truyền đơn gen 1. Đối tượng nghiên cứu (ĐTNC) phổ biến trên thế giới, với biểu hiện chính là 413 người khỏe mạnh, tới tư vấn về bệnh thiếu máu do tan máu. Người mang gen hoặc Thalassemia tại Trung tâm Thalassemia, mang bệnh mức độ nhẹ thường không có Viện Huyết học – Truyền máu trung ương, biểu hiện lâm sàng. Đây chính là nhóm đối được xác định mang gen bệnh. tượng có nguy cơ truyền gen bệnh sang thế Đối tượng loại trừ: thiếu sắt hoặc các hệ sau. Để phòng bệnh hiệu quả, một biện bệnh lý viêm nhiễm khác. pháp quan trọng là xác định được người 2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu mang gen và hạn chế việc truyền gen cho thế - Thời gian: 1/2015 – 6/2016 hệ sau, tiến tới không sinh ra trẻ bị bệnh - Địa điểm: Viện Huyết học – Truyền hoặc mang gen bệnh. máu Trung ương. Trong quy trình sàng lọc, chẩn đoán và tư 3. Phương pháp nghiên cứu vấn thalassemia, theo hướng dẫn của Liên 3.1. Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu đoàn Thalassemia thế giới, thường bắt đầu từ mô tả cắt ngang. các chỉ số xét nghiệm tế bào máu ngoại vi, 3.2. Phương pháp và công cụ thu thập trong đó có những chỉ số được sử dụng rất số liệu hữu hiệu như MCV, MCH với ngưỡng cut ❖ Nội dung và chỉ số nghiên cứu off phổ biến là 80 f/l và 27pg, đặc biệt cho - Thông tin chung: Tuổi, giới. sàng lọc cộng đồng. Tuy nhiên, Thalassemia - Chỉ số hồng cầu máu ngoại vi: Hb, gây ra bởi cơ chế tổn thương gen tổng hợp MCV, MCH. chuỗi α, β globin khá phức tạp, tùy thuộc - Thành phần huyết sắc tố. kiểu đột biến và sự phối hợp các đột biến với - Kiểu đột biến gen α, β globin. nhau sẽ gây ra các mức độ tổn thương hồng ❖ Phương tiện, dụng cụ cầu khác nhau từ đó tạo nên các kiểu hình và - Máy đếm tế bào tự động ADVIA 2120 biểu hiện lâm sàng rất đa dạng. Tổng phân (Siemen - Đức). tích máu ngoại vi là xét nghiệm cơ bản đầu - Xác định thành phần huyết sắc tố bằng tay để định hướng chẩn đoán thalassemia [3], kỹ thuật HPLC. tiếp đến là xét nghiệm xác định thành phần - Xác định đột biến gen globin bằng huyết sắc tố để chẩn đoán thể bệnh phương pháp PCR đơn và strip assay thalassemia và cuối cùng là sinh học phân tử 3.3. Quản lý và xử lý số liệu: Bằng phần để xác định chính xác loại đột biến. mềm Microsoft Excel, SPSS 18.0 và các test Dựa trên kết quả những đột biến gen đã thống kê thông dụng. xác định được của nhóm đối tượng khỏe mạnh tới tư vấn, chúng tôi thực hiện đề tài III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU này nhằm: Khảo sát đặc điểm các chỉ số xét 3.1 Đặc điểm chung của đối tượng nghiệm dòng hồng cầu máu ngoại vi và nghiên cứu thành phần huyết sắc tố ở người mang đột Ở 413 đối tượng, 44,6% là nam, 55,4% là biến gen bệnh thalassemia ở người tới tư vấn nữ; 7,3% ở lứa tuổi 15-24, 67,3% ở lứa tuổi tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung 25 – 34, 25,4% trên 35 tuổi. ương. 113
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VỀ BỆNH THALASSEMIA Bảng 3. 1: Phân bố đối tượng nghiên cứu theo thể bệnh Số allen đột biến Thể bệnh n % α-thalassemia 226 54,7 Tổn thương 1 allen β-thalassemia 171 41,4 Tổn thương nhiều allen Thể kết hợp 16 3,9 Chung 413 100 Chúng tôi gặp 54,7% đối tượng nghiên cứu mang gen đột biến α-thalassemia, 41,4% mang gen đột biến β-thalassemia và có 3,9% (16) trường hợp mang kết hợp đột biến α và β - thalassemia. Bảng 3.2: Tần xuất xuất hiện 1 allen đột biến Đột biến gen tổng hợp chuỗi alpha Đột biến gen tổng hợp chuỗi beta globin globin Kiểu Kiểu gen n (%) Kiểu gen Kiểu hình n (%) hình αα/--SEA α0 183 (81,0) β/ βCd17 β0 50 (29,2) αα/-α3.7 α+ 24 (10,6) β/ βCd41/42 β0 36 (21,1) αα/-α4.2 α + 5 (2,2) β/ β Cd71/72 β 0 3 (1,8) αα/αα HbCs α + 14 (6,2) β/ β IVS1-1 β 0 2 (1,2) β/ β IVS2-654 β 0 2 (1,2) β/ β Cd95 β 0 1 (0,6) β/ βCd26 (HbF) βE 71 (41,2) β/ β -28 β + 6 (3,5) Tổng 226 (100) Tổng 171 (10) Trong số người mang đột biến gen α, chủ yếu gặp đột biến – SEA (81%), ngoài ra còn gặp allen đột biến -α3.7, -α4.2 và HbCs. Chúng tôi gặp 10 kiểu allen đột biến chuỗi β, phổ biến nhất là Codon 26, Codon 17, Codon 41/42 với tỷ lệ lần lượt là 41,2%, 29,2% và 21,1%. 3.2 Đặc điểm xét nghiệm huyết học của người mang 1 đột biến gen thalassemia Bảng 3.3: Nồng độ huyết sắc tố (g/l) theo kiểu hình giữa hai giới Giới Nam Nữ p Kiểu hình đột biến ( ± SD, min-max) ( ± SD, min-max) 139,57±9,29 1 116,38±11,39 3 α0 -thalassemia p1-2 0,05 150,6±11,89 2 122,96±10,45 4 α -thalassemia + (113-173) (102-140) β -thalassemia 0 131,89±9,66 a 101,92±10,08 c (114-149) (86-132) pa-b >0,05 β -thalassemia + 144,9±9,81 b 121,07±11,69 d pc-d
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 502 - THÁNG 5 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2021 Ở đối tượng mang gen là nam, chỉ số huyết sắc tố trung bình đều trên 120g/l. Ở nữ, nhóm mang gen α0 có lượng Hb trung bình thấp hơn nhóm α+ (116,38 ± 11,39 g/l so với 122,96 ± 10,45g/l), nhóm β0 thấp hơn nhóm β+ (101,92 ± 10,08 và 121,07 ± 11,69 g/l), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VỀ BỆNH THALASSEMIA Bảng 3.6: Chỉ số xét nghiệm ở nhóm có nhiều đột biến gen Chỉ số HC Số Dạng MCV (fl) MCH (pg) HbA2 (%) mẫu đột biến 5,75±0,49 Cd17 và SEA 3 67,75±4,31 20,65±0,78 HbF: 2,6 Cd 17 và HbCs 1 64 19,4 4,8 Cd 41/42 và Alpha 4.2 1 61,9 19,1 4,9 Cd 41/42 và Alpha 3.7 1 68,4 20,9 5,4 -28 và SEA 1 69,2 22,6 5,2 Cd17 và Alpha 4.2 1 65 19,7 5,6 2,53±1,38 Cd26 và SEA 3 65,5±1,67 20,6±0,25 HbE: 13,63±1,54 1,7±0,42 Cd26 và Alpha 3.7 2 74,35±6,72 23,8±3,1 HbE: 18,15±4,59 6,6 Cd26 ĐHT 1 65,9 21,2 HbE: 85,2 2,0 Cd 26/ -28 1 62,4 20,0 HbF: 18,9, HbE: 39,9 HbCS / Alpha 3.7 1 77,7 23,5 1,8 Có 16 trường hợp có 2 đột biến gen globin. Trong tất cả các trường hợp có đột biến phối hợp alpha với beta thalassemia, thành phần HbA2 đều tăng (4,8-6,1%). Trường phối hợp Cd26 và -- SEA thì HbE là 13,63±1,54%, phối hợp Cd26 và Alpha 3.7, HbE là 18,15±4,59%. Hầu hết các trường hợp có MCV và MCH rất thấp. Phối hợp 2 đột biến nhẹ trên 1 cặp gen, không ảnh hưởng nhiều đến lượng Hb, cụ thể như HbCS / Alpha 3.7 có Hb là 108g/L (nữ), như Cd 26/ -28 có Hb là 134g/L (nam). IV. BÀN LUẬN gặp phổ biến nhất (81%), tiếp theo là các đột 4.1. Đặc điểm đột biến gen bệnh biến -α3.7 , -α4.2 và HbCs. Chúng tôi gặp 10 thalassemia ở nhóm đối tượng nghiên cứu kiểu allen đột biến chuỗi β, phổ biến nhất là Trong số những người chủ động tới tư vấn Codon 26, Codon 17, Codon 41/42 với tỷ lệ tại Trung tâm Thalassemia, chủ yếu là độ lần lượt là 41,2%, 29,2% và 21,1%. Các tỷ lệ tuổi sinh đẻ 25 – 34 (67,3%). Trong đó có này cũng phù hợp với một số nghiên cứu 397 người mang 1 allen đột biến, có 16 khác ở nước ta, như trong nghiên cứu của trường hợp mang kết hợp đột biến α và β; Nguyễn Khắc Hân Hoan (2011) nghiên cứu 54,7% đối tượng nghiên cứu mang gen đột ở 290 đối tượng được chẩn đoán trước sinh, biến α-thalassemia, 41,4% mang gen đột tỷ lệ mang đột biến –SEA là 77,8%, trong biến β-thalassemia. nghiên cứu của Ngô Diễm Ngọc (2015) trên Trong số allen đột biến trên gen tổng hợp 124 thai phụ nguy cơ cao là 80,6%. chuỗi α globin được khảo sát, đột biến –SEA 116
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 502 - THÁNG 5 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2021 4.2.Đặc điểm xét nghiệm huyết học động khoảng 5%; ở thể βE, HbF có khoảng bệnh Thalassemia ở nhóm có 1 đột biến 2,5% và tỷ lệ HbE là 24,63 ± 2,34%. gen Chỉ số MCV và MCH cũng như thành Những chỉ số hồng cầu máu ngoại vi có ý phần huyết sắc tố cũng có sự khác biệt tương nghĩa trong sàng lọc và chẩn đoán người đối rõ giữa các nhóm α0 và α+ , β0 và β+. Bảng mang gen/bị bệnh thalassemia đó là nồng độ 3.4 cho thấy, chỉ số MCV, MCH trung bình huyết sắc tố, MCV, MCH. Trong số 397 ở nhóm đối tượng nghiên cứu đều thấp hơn người mang 1 đột biến, chúng tôi phân tích giới hạn bình thường (85fl và 28pg). Ở nhóm sự khác nhau về nồng độ huyết sắc tố giữa mang gen α0, chỉ số MCV trung bình là 67,98 nhóm α0 và α+; β0 và β+ để khảo sát sự khác ± 3,68 fl, MCH trung bình là 21,19±1,16 pg, biệt được thể hiện ra các chỉ số máu ngoại vi. thấp hơn so với nhóm mang gen α+ và HbCs, Kết quả ở bảng 3.3 cho thấy, ở đối tượng sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VỀ BỆNH THALASSEMIA 11,3% có mức MCH từ 27-28pg, 1,4% có hợp phối hợp như thế này. MCH > 28pg. Như vậy, nếu trong sàng lọc Các trường hợp phối hợp HbE với α cộng đồng mà sử dụng ngưỡng MCV < 80fl, thalassemia không ảnh hưởng đến lượng Hb MCH < 27pg sẽ có khả năng bỏ sót mang nhưng làm giảm tỷ lệ HbE (thường dưới gen α +, βE , điều này rất quan trọng trong tư 20%), kết hợp với α0 thì tỷ lệ HbE thấp hơn vấn trước kết hôn và trước sinh. Nếu những so với kết hợp với α+ (bảng 3.6). Dựa trên người βE kết hôn với người gen β0 thì sẽ có đặc điểm này, chúng ta có thể dự đoán được nguy cơ sinh con bị bệnh β0 /βE , với biểu khả năng mang gen alpha phối hợp với HbE hiện lâm sàng trung bình đến nặng. Nếu qua kết quả xét nghiệm xác định thành phần mang gen α + đặc biệt là HbCS kết hôn với huyết sắc tố. Việc định hướng chẩn đoán người man gen α0 (--SEA) thì sẽ có nguy cơ người mang gen vô cùng có ý nghĩa đặc biệt sinh con bị bệnh (--SEA/ααHbCs) thường là trong tư vấn chẩn đoán trước sinh, trước kết mức độ trung bình. Có lẽ việc xác định hôn để tránh sinh ra những đứa trẻ bị bệnh ngưỡng MCV, MCH cho sàng lọc cần được thalassemia. nghiên cứu ở quy mô rộng hơn. 4.3. Đặc điểm xét nghiệm huyết học V. KẾT LUẬN bệnh thalassemia ở nhóm nhiều đột biến Qua khảo sát chỉ số xét nghiệm hồng cầu gen máu ngoại vi ở 413 người khỏe mạnh, đến tư Gen tổng hợp chuỗi alpha globin nằm trên vẫn và được xác định mang gen bệnh nhiễm sắc thể số 16, gen beta globin trên thalassemia, chúng tôi thu được một số kết luận sau: nhiễm sắc thể số 11, hai gen này độc lập với - Chủ yếu là người mang 1 allen đột biến, nhau. Việt Nam cũng như các nước khu vực trong đó α-thalassemia chiếm 54,7%, β- Đông Nam Á có tỷ lệ người mang gen bệnh thalassemia chiếm 41,4%. Người mang gen cao ở cả 2 thể alpha và beta globin. Do sự bệnh thalassemia (1 allen đột biến) thường tương tác gen của bố và mẹ là ngẫu nhiên không thiếu máu hoặc chỉ thiếu nhẹ. Lượng nên đứa con của cặp vợ chồng có người huyết sắc tố trung bình ở nam giới từ 105 – mang gen bệnh beta, có người mang gen 168 g/L. Người mang đột biến gen α0 và β0 bệnh alpha có thể bị phối mang cả gen alpha đều có chỉ số HC nhỏ, MCV < 80f/l và và beta thalassemia. MCH < 27 pg. Các đột biến nhẹ α+ và βE có Sự phối hợp đột biến gen alpha với gen thể có chỉ số MCV và MCH trong giới hạn beta globin không ảnh hưởng đến lượng Hb bình thường (MCV > 85 f/l và MCH > 28pg) mặc dù MCV, MCH thấp (bảng 3.6). Tuy với tỷ lệ là 16,3% và 8,3% ở α+ và 2,8% và nhiên kết quả thành phần Hb chỉ có HbA2 1,4% ở βE. tăng – giống như các trường hợp beta - Thành phần huyết sắc tố trong α+ thalassemia đơn thuần. Vì vậy với trường thalassemia ở giới hạn bình thường, trong α0 thalassemia thì có thể bình thường hoặc hợp đã chẩn đoán beta thalassemia vẫn cần HbA2 giảm nhẹ. Trong HbE dị hợp tử, tỷ lệ phải làm xét nghiệm xác định các đột biến thành phần HbE là 24,63±2,34 (%) gen alpha globin để tránh bỏ sót các trường 118
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 502 - THÁNG 5 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2021 - Phối hợp đột biến α với β globin làm based on red cell indices in the Chinese. hồng cầu nhỏ, nhưng không ảnh hưởng nhiều Haematologica vol. 86(12):december 2001 đến lượng huyết sắc tố. Thành phần huyết 4. L C Chan, et al (2001). Should we screen for sắc tố như biểu hiện của đột biến gen β đơn globin gene mutations in blood samples with thuần. Trong α thalassemia phối hợp HbE, tỷ mean corpuscular volume (MCV) greater than lệ HbE giảm hơn so với HbE đơn thuần 80 fL in areas with a high prevalence of (thường < 20%). thalassaemia. J Clin Pathol;54:317–320 5. Wibhasiri Srisuwan và Thanusak Tatu KIẾN NGHỊ (2013), "Diagnosis of thalassemia carriers Nhất thiết phải xét nghiệm xác định đột commonly found in Northern Thailand via a biến gen α-thalassemia trong các trường hợp combination of MCV or MCH and PCR- đã chẩn đoán xác định β-thalassemia và based methods", Bulletin of Chiang Mai trong các trường hợp hồng cầu nhỏ mà thành Associated Medical Sciences., 46(1), tr. 22- phần điện di huyết sắc tố bình thường. 32. 6. Nguyễn Khắc Hân Hoan (2013), “Nghiên TÀI LIỆU THAM KHẢO cứu tầm soát và chẩn đoán trước sinh bệnh 1. TIF (2008), Hướng dẫn xử trí lâm sàng bệnh alpha và bêta thalassemia”, Luận văn Tiến sĩ Thalassemia, NXB Y học, Hồ Chí Minh. Y học - Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí 2. Fucharoen G. (2002), “A simplified screening Minh. strategy for thalassemia and haemoglobin E in 7. Ngô Diễm Ngọc và cs (2015), “Sàng lọc và rural communities in South-east Asia”, Thai chẩn đoán trước sinh bệnh α và β thalassemia Journal of hematology and transfusion trên các thai phụ nguy cơ cao tại Bệnh viện medecine, pp. 74 - 78. Nhi Trung ương”, Tạp chí Y học Việt Nam, 3. Ma ESK, Chan AYY, Ha SY, Lau YL, số 434, tr. 83-92. Chan LC. (2001). Thalassemia screening 119

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.