Đặc điểm ống răng dưới vùng răng sau trên hình ảnh MSCT

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM ỐNG RĂNG DƯỚI VÙNG RĂNG SAU TRÊN HÌNH ẢNH MSCT<br /> Cao Thị Thanh Nhã*, Lê Đức Lánh*, Phan Ái Hùng*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Mô tả các đặc điểm của ống răng dưới (ORD) tại vị trí từng răng sau bao gồm cả lỗ cằm, quai<br /> cằm và sự khác biệt các đặc điểm nêu trên theo tuổi, giới và giữa hai bên hàm.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang mô tả, đo đạc trên phần mềm Vitrea 2 hình ảnh ORD trên MSCT 64<br /> tại 366 vị trí chóp chân răng của 67 cá thể với 78 nửa phần hàm xương hàm dưới.<br /> Kết quả: 5,1% trường hợp có ORD chẻ đôi. Càng ra sau, ORD có đường kính càng lớn và càng nằm gần vỏ<br /> xương trong và các chóp chân răng hơn. Khi khảo sát trên phim hai chiều mà ORD tiếp xúc với chân răng theo<br /> chiều đứng thì khả năng ORD tiếp xúc thật sự với chân răng khá cao (64%-100 %). 1,3% trường hợp có thêm<br /> một lỗ cằm phụ. Đường kính đứng và ngang trung bình của lỗ cằm lần lượt là 2,93±0,73mm và 3,69±1,07mm.<br /> Vị trí phổ biến nhất của lỗ cằm theo chiều ngang là nằm ngay vùng chóp răng cối nhỏ thứ hai hàm dưới. 79,49%<br /> trường hợp có cấu trúc quai cằm với chiều dài khoảng 2,4 mm. Có sự khác biệt về khoảng cách giữa lỗ cằm – bờ<br /> dưới xương hàm dưới và chiều dài quai cằm giữa nam với nữ. Các khoảng cách từ ORD so với một số mốc giải<br /> phẫu như vỏ xương trong, bờ dưới xương hàm dưới và chóp các chân răng cũng có sự khác biệt theo tuổi và giới.<br /> Kết luận: Vì vị trí ORD khá thay đổi và tỉ lệ ống răng dưới nằm gần các chóp chân răng khá cao nên cần xác<br /> định chính xác cấu trúc này trên hình ảnh ba chiều trước khi tiến hành các điều trị can thiệp vùng liên quan với<br /> các răng sau.<br /> Từ khoá: Ống răng dưới, lỗ cằm, quai cằm, MSCT.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CHARACTERISTICS OF MANDIBULAR CANAL AT THE REGION OF POSTERIOR TEETH: AN<br /> EVALUATION OF MULTISLICE COMPUTED TOMOGRAPHY<br /> Cao Thi Thanh Nha, Le Duc Lanh, Phan Ai Hung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 2 - 2013: 193 - 201<br /> Objectives: Describe characteristics of mandibular canal at the region of posterior teeth included mental<br /> foramen and anterior loop. Compare these characteristics in relation to age, gender and between two sides of<br /> mandible.<br /> Materials and method: Descriptive cross-sectional study, the images of mandibular canal on MSCT 64<br /> were measured by Vitrea 2 at 366 positions of root apices of 67 patients with 78 hemi- mandible.<br /> Results: 5.1% cases had bifid mandibular canal. From the second premolar to the third molar, the diameter of<br /> mandibular canal increased gradually and located nearer to the inner cortex and root apices. In cases of vertical<br /> contact with roots on two-dimension images, the possibility of real contact was relatively high (64-100%). 1.3%<br /> cases had one auxiliary mental foramen. Vertical and horizontal diameters of mental foramen were measured at<br /> approximatively 2.93±0.73mm and 3.69±1.07mm. The most popular horizontal position of mental foramen was<br /> apical of mandibular second premolar. 79.49% cases had anterior loop 2.4mm in length. There was a significant<br /> difference of the distance between mental foramen and inferior border of mandible and the length of interior loop in<br /> relation to gender. The distances from mandibular canal to some anatomical landmarks such as inner cortex,<br /> * Khoa Răng Hàm Mặt, Đại học Y Dược Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc: TS Phan Ái Hùng ĐT: 0903856184<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Email: phanaihung@yahoo.com<br /> <br /> 193<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> inferior mandibular border and root apices had significant differences in relation to gender and age.<br /> Conclusion: Considering the variable position of mandibular canal and the high percentage of mandibular<br /> canal in proximity of root apices, dental practitioners need to identify this anatomical structure precisely by threedimension images before performing invasive treatment in the region of posterior teeth.<br /> Key word: Mandibular canal or inferior alveolar canal, mental foramen, anterior loop, multislice computed<br /> tomography.<br /> gần xa so với bờ dưới xương hàm dưới và so với<br /> MỞ ĐẦU<br /> chóp chân răng lân cận), sự hiện diện và chiều<br /> Trong lĩnh vực thực hành nha khoa, ống<br /> dài của cấu trúc quai cằm.<br /> răng dưới, nơi chứa bó mạch thần kinh xương ổ<br /> So sánh sự khác biệt các đặc điểm ống răng<br /> dưới với đầu ra ở lỗ cằm, là một cấu trúc sống<br /> dưới và lỗ cằm nêu trên theo tuổi, giới, và giữa<br /> thường dễ bị xâm phạm khi tiến hành các điều<br /> hai bên hàm.<br /> trị can thiệp ở vùng răng sau hàm dưới như cấy<br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> ghép răng (implant)(3), phẫu thuật chỉnh hình<br /> (15,16)<br /> xương hàm dưới<br /> , phẫu thuật nhổ răng khôn<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> hàm dưới(6), điều trị tuỷ(7) và phẫu thuật vùng<br /> Mẫu thuận tiện gồm những hình ảnh CT<br /> chóp răng(5). Mặc dù đã được nhắc đến nhiều<br /> xương hàm dưới của 67 cá thể với 78 nửa phần<br /> trong y văn nhưng chấn thương thần kinh<br /> hàm được khảo sát chụp theo chỉ định của bác sĩ<br /> xương ổ dưới là một biến chứng nghiêm trọng<br /> điều trị, trong đó đo đạc được 78 lỗ cằm, các đặc<br /> và khá thường gặp với tỉ lệ từ 49-100% sau phẫu<br /> điểm ống răng dưới tại tổng cộng 366 chân răng<br /> thuật chỉnh hình cắt chẻ dọc xương 2 bên (trong<br /> trong đó có 20 chân răng cối nhỏ thứ hai, 78 chân<br /> điều trị sai hình xương hàm dưới)(15), từ 17,74 gần răng cối lớn thứ nhất HD, 78 chân xa răng<br /> 40% sau điều trị cấy ghép răng(3)… Với mong<br /> cối lớn thứ nhất HD, 78 chân gần răng cối lớn<br /> muốn không những cung cấp những dữ liệu có<br /> thứ hai HD, 78 chân xa răng cối lớn thứ hai HD<br /> giá trị về lộ trình đi của cấu trúc giải phẫu quan<br /> và 34 chân răng cối lớn thứ ba HD.<br /> trọng này ở vị trí từng chân răng trong xương<br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> hàm để giảm thiểu nguy cơ tổn thương thần<br /> kinh khi điều trị trong các lĩnh vực thực hành<br /> Hình ảnh CT xương hàm dưới của người<br /> lâm sàng răng hàm mặt mà còn góp phần làm<br /> Việt với điều kiện có ít nhất một vùng hàm dưới<br /> phong phú thêm các đặc điểm hình thái giải<br /> bên phải hoặc bên trái còn đủ các răng, không kể<br /> phẫu giữa các chủng tộc khác nhau, chúng tôi<br /> răng khôn. Các răng khảo sát không có bất<br /> tiến hành nghiên cứu này với mục đích là mô tả<br /> thường về vị trí, không có tổn thương vùng chóp<br /> các đặc điểm của ống răng dưới, bao gồm cả lỗ<br /> răng mà ảnh hưởng đến ống thần kinh hay tiêu<br /> cằm và quai cằm trên hình ảnh MSCT 64 tại vị trí<br /> ngót chân răng làm ảnh hưởng đến việc đánh<br /> các chân răng sau.<br /> giá. Có đủ thông tin về năm sinh, giới tính, ngày<br /> chụp. Có thể nhìn thấy được ống răng dưới trên<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> hình ảnh CT ở vị trí các răng sau hàm dưới. Loại<br /> Mô tả các đặc điểm ống răng dưới (về sự<br /> trừ nếu có bệnh lý ở xương hàm dưới làm ảnh<br /> hiện diện ống răng dưới chẻ đôi, kích thước, vị<br /> hưởng đến vị trí ống răng dưới vùng liên quan<br /> trí trong không gian 3 chiều so với bờ dưới<br /> tới các răng cần khảo sát, có răng mất đã được<br /> xương hàm dưới, vỏ xương ngoài, vỏ xương<br /> thay thế bằng Implant, phụ nữ mang thai và trẻ<br /> trong và so với các chóp chân răng liên quan).<br /> em dưới 18 tuổi.<br /> Mô tả các đặc điểm lỗ cằm (về số lượng, hình<br /> Phương tiện nghiên cứu<br /> dạng, kích thước, vị trí theo chiều đứng và chiều<br /> Máy MSCT 64 Aquilion Toshiba (Nhật).<br /> <br /> 194<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Máy cone beam CT Rayscan Symphony, Hàn<br /> Quốc.<br /> <br /> pháp đo, so sánh 10 số đo khoảng cách quanh<br /> <br /> Phần mềm Vitrea 2 (Mỹ), máy tính có màn<br /> hình phẳng 24 inch để đọc phim.<br /> <br /> mẫu xương khô khi đo trên 3 phương tiện khác<br /> <br /> Mẫu xương khô hàm dưới, phần mềm efilm.<br /> <br /> MSCT 64 gần như không khác biệt so với đo trực<br /> <br /> Thước trượt điện tử độ chính xác 0,01mm,<br /> các viên bi sứ có đường kính 1mm.<br /> <br /> tiếp trên xương khô và hình ảnh CBCT của mẫu<br /> <br /> Đĩa CD lưu lại hình ảnh CT của bệnh nhân<br /> dưới dạng dữ liệu DICOM.<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> <br /> ống răng dưới giữa các viên bi sứ được gắn trên<br /> nhau. Kết quả cho thấy đo trên hình ảnh chụp<br /> <br /> xương khô đó.<br /> <br /> Bước 2: Đo đạc trên hình ảnh CT của bệnh<br /> nhân<br /> Chọn những ca đạt chuẩn và lưu vào đĩa CD<br /> <br /> Nghiên cứu cắt ngang mô tả.<br /> <br /> dưới dạng DICOM và sau đó chuyển vào máy<br /> <br /> Các bước tiến hành<br /> Bước 1: Xác định độ tin cậy và chính xác của<br /> phương pháp<br /> Để khắc phục sai lệch trong đo đạc, tất cả các<br /> số đo đều được đo bởi tác giả dưới sự tập huấn<br /> <br /> tính có phần mềm Vitrea để đo đạc.<br /> Xác định các số đo vùng lỗ cằm<br /> Số lượng lỗ cằm: Ghi nhận số lượng lỗ cằm<br /> dựa trên hình ảnh tái tạo 3D.<br /> <br /> nhận diện ống răng dưới trên hình ảnh CT bởi<br /> <br /> Đường kính đứng và ngang lỗ cằm (đo trên<br /> <br /> một BS chuyên về đọc và đo đạc trên hình ảnh<br /> <br /> mặt phẳng coronal và axial cắt ngang qua lỗ<br /> <br /> CT vùng hàm mặt đã có trên 15 năm kinh<br /> <br /> cằm).<br /> <br /> nghiệm. Để đánh giá độ kiên định của người đo,<br /> <br /> Xác định hình dạng lỗ cằm theo tiêu chí:<br /> Tròn khi hiệu hai đường kính theo chiều đứng<br /> và chiều ngang của lỗ cằm bé hơn hay bằng 1<br /> milimet. Bầu dục khi hiệu hai đường kính theo<br /> chiều đứng và chiều ngang của lỗ cằm lớn hơn<br /> 1 milimet.<br /> <br /> chọn ngẫu nhiên 10 phần hàm và đo lặp lại một<br /> số khoảng cách. Kết quả cho thấy hệ số tương<br /> quan Pearson giữa hai lần đo của tất cả các số đo<br /> đều lớn hơn 0,97 chứng tỏ người đo có độ kiên<br /> định cao. Để đánh giá độ chính xác của phương<br /> <br /> a<br /> <br /> b<br /> <br /> Hình 1: (a) Vị trí lỗ cằm so với chóp các chân răng theo chiều ngang,(b) Đo khoảng cách A (lỗ cằm-bờ dưới XHD)<br /> và B (lỗ cằm-chóp chân răng).<br /> Xác định vị trí lỗ cằm theo chiều ngang so<br /> <br /> qua đỉnh vách xương ổ giữa răng 3 và 4,<br /> <br /> với chóp các chân răng: So sánh tâm lỗ cằm<br /> <br /> đường 2 đi qua chóp răng 4, đường 3 (đường<br /> <br /> với 6 đường dưới đây (Hình 1a). Trong đó,<br /> <br /> chuẩn) đi qua đỉnh vách xương ổ giữa răng 4<br /> <br /> đường số 3 là đường chuẩn và các đường còn<br /> <br /> và 5, đồng thời nằm giữa hai chóp răng,<br /> <br /> lại đều song song với đường này: Đường 1 đi<br /> <br /> đường 4 đi qua chóp răng 5, đường 5 đi qua<br /> đỉnh vách xương ổ giữa răng 5 và 6, đường 6<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> 195<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> nằm gần đường nào nhất trong 6 đường kể<br /> <br /> Xác định các đặc điểm ống răng dưới tại vị trí từng<br /> chân răng<br /> <br /> trên và ghi nhận vị trí lỗ cằm theo chóp chân<br /> <br /> Trên mặt phẳng coronal đi qua điểm thấp<br /> <br /> đi qua chóp chân gần R6. Xác định tâm lỗ cằm<br /> <br /> nhất của từng chóp răng sau xác định các đặc<br /> <br /> răng nằm gần nhất.<br /> Khoảng cách lỗ cằm-bờ dưới, lỗ cằm-chóp<br /> <br /> điểm sau: ống răng dưới chẻ đôi, đường kính<br /> ống răng dưới theo chiều đứng (KC1), đường<br /> <br /> chân răng (Hình 1b).<br /> Xác định sự hiện diện và đo chiều dài của<br /> quai cằm: Khoảng cách ngắn nhất giữa đường<br /> thẳng a (tiếp tuyến với bờ trước lỗ cằm) và đường<br /> thẳng b (tiếp tuyến với bờ trước đỉnh quai cằm) là<br /> chiều dài quai cằm. Nếu khoảng cách này bằng<br /> không nghĩa là không có quai cằm(4).<br /> <br /> kính ống răng dưới theo chiều ngang (KC2),<br /> khoảng cách từ ống răng dưới tới bờ dưới XHD<br /> (KC3), khoảng cách giữa ống răng dưới so với<br /> chóp chân răng theo chiều đứng (KC4), khoảng<br /> cách từ ống răng dưới tới bờ ngoài XHD (KC5),<br /> khoảng cách từ ống răng dưới tới bờ trong XHD<br /> (KC6), bề dày vỏ ngoài XHD (KC7), bề dày vỏ<br /> trong XHD (KC8) (Hình 2).<br /> <br /> 4<br /> <br /> 6<br /> 7<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1<br /> 3<br /> 8<br /> <br /> 5<br /> <br /> Hình 2: Đo đạc các khoảng cách quanh ống răng dưới ở vị trí từng chân răng.<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Sử dụng phần mềm STATA phiên bản 10.0.<br /> Dùng số trung bình, độ lệch chuẩn, giá trị lớn<br /> nhất, giá trị nhỏ nhất hay trung vị và khoảng tứ<br /> vị để mô tả các biến định lượng. Dùng tần số, tỉ<br /> lệ phần trăm để mô tả các biến định tính. Các<br /> phép kiểm được sử dụng là t-test, MannWhitney, chi bình phương. Tất cả các phép kiểm<br /> trên đều được sử dụng với độ tin cậy 95% (nếu p<br /> < 0,05: sự khác biệt có ý nghĩa thống kê).<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Ống răng dưới<br /> Ống răng dưới chẻ đôi<br /> Chiếm 4/78 (5,1%) trường hợp, trong đó có 2<br /> trường hợp chẻ đôi ở vùng răng 8 và 2 trường<br /> hợp chẻ đôi ở vùng góc hàm. Mặc dù những<br /> biến thể này tương đối hiếm, việc nhận diện<br /> chúng lại có vai trò rất quan trọng(14) vì nếu<br /> không phát hiện được sẽ làm việc ước tính<br /> khoảng xương hiện có phía trên ống răng dưới<br /> không đúng, và như vậy dễ xâm phạm đến cấu<br /> trúc thần kinh và mạch máu khi tiến hành điều<br /> <br /> 196<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trị can thiệp vào vùng này(2). Thêm vào đó, việc<br /> <br /> một nguyên nhân gây thất bại trong gây tê đáng<br /> <br /> thiếu sót trong việc xác định các ống phụ cũng là<br /> <br /> cần được lưu ý(13).<br /> <br /> Kích thước và vị trí ống răng dưới so với một số mốc giải phẫu<br /> Bảng1: So sánh đường kính và vị trí ống răng dưới theo tuổi, giới và giữa hai bên hàm.<br /> ðK ống răng dưới tại vị<br /> trí từng răng<br /> CR5<br /> ðK ñứng của ORD<br /> ðK ngang của ORD<br /> KC ORD_Bờ dưới<br /> KC ORD_vỏ xương Ngoài<br /> KC ORD_vỏ xương Trong<br /> CR6G<br /> ðK ñứng của ORD<br /> ðK ngang của ORD<br /> KC ORD_Bờ dưới<br /> KC ORD_vỏ xương Ngoài<br /> KC ORD_vỏ xương Trong<br /> CR6X<br /> ðK ñứng của ORD<br /> ðK ngang của ORD<br /> KC ORD_Bờ dưới<br /> KC ORD_vỏ xương Ngoài<br /> KC ORD_vỏ xương Trong<br /> CR7G<br /> ðK ñứng của ORD<br /> ðK ngang của ORD<br /> KC ORD_Bờ dưới<br /> KC ORD_vỏ xương Ngoài<br /> KC ORD_vỏ xương Trong<br /> CR7X<br /> ðK ñứng của ORD<br /> ðK ngang của ORD<br /> KC ORD_Bờ dưới<br /> KC ORD_vỏ xương Ngoài<br /> KC ORD_vỏ xương Trong<br /> CR8<br /> ðK ñứng của ORD<br /> ðK ngang của ORD<br /> KC ORD_Bờ dưới<br /> KC ORD_vỏ xương Ngoài<br /> KC ORD_vỏ xương Trong<br /> <br /> Tổng<br /> cộng<br /> <br /> Tuổi<br /> < 50 tuổi ≥ 50 tuổi<br /> <br /> p<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Giới<br /> Nữ<br /> <br /> p<br /> <br /> Phải<br /> <br /> Bên hàm<br /> Trái<br /> <br /> p<br /> <br /> 4,15±0,93<br /> 3,37±0,89<br /> 4,20±1,08<br /> 4,20±1,08<br /> 3,15±0,80<br /> <br /> 4,22±0,87<br /> 3,54±0,92<br /> 6,75±1,38<br /> 4,07±0,90<br /> 2,98±0,79<br /> <br /> 3,94±1,16<br /> 2,84±0,55<br /> 8,80±2,91<br /> 4,56±1,58<br /> 3,64±0,64<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,15±0,58<br /> 3,58±1,09<br /> 7,41±0,85<br /> 4,28±1,00<br /> 2,92±0,84<br /> <br /> 4,15±1,21<br /> 3,15±0,61<br /> 7,12±2,77<br /> 4,11±1,20<br /> 3,37±0,73<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,22±1,08<br /> 3,25±0,8<br /> 7,71±2,57<br /> 4,49±1,28<br /> 3,28±0,72<br /> <br /> 4,08±0,80<br /> 3,48±0,98<br /> 6,82±1,18<br /> 3,90±0,79<br /> 3,01±0,89<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,2±0,91<br /> 3,47±0,75<br /> 5,18±1,41<br /> 5,18±1,41<br /> 2,97±0,93<br /> <br /> 4,14±0,94<br /> 3,48±0,76<br /> 6,60±1,62<br /> 5,20±1,37<br /> 2,71±0,80<br /> <br /> 4,33±0,83<br /> 3,45±0,74<br /> 7,41±1,20<br /> 5,13±1,53<br /> 3,57±0,96<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> *<br /> NS<br /> ***<br /> <br /> 4,23±0,93<br /> 3,43±0,76<br /> 7,21±1,47<br /> 5,37±1,25<br /> 2,85±1,01<br /> <br /> 4,17±0,90<br /> 3,51±0,74<br /> 6,22±1,55<br /> 5,01±1,52<br /> 3,07±0,86<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,25±0,85<br /> 3,43±0,77<br /> 6,92±1,58<br /> 5,40±1,40<br /> 2,80±0,73<br /> <br /> 4,15±0.96<br /> 3,52±0,74<br /> 6,76±1,53<br /> 4,98±1.41<br /> 3,12±1,07<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,44±1,04<br /> 3,46±0,71<br /> 5,91±1,43<br /> 4,74±1,78<br /> 2,80±0,97<br /> <br /> 4,47±1,09<br /> 3,44±0,72<br /> 6,36±1,59<br /> 6,07±1,38<br /> 2,49±0,81<br /> <br /> 4,38±0,94<br /> 3,49±0,70<br /> 7,35±1,33<br /> 5,50±1,49<br /> 3,55±0,92<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> *<br /> NS<br /> ***<br /> <br /> 4,52±1,03<br /> 3,51±0,70<br /> 7,06±1,41<br /> 6,19±1,19<br /> 2,59±0,98<br /> <br /> 4,37±1,06<br /> 3,43±0,72<br /> 6,30±1,65<br /> 5,66±1,58<br /> 2,99±0,93<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> *<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,40±0,93<br /> 3,27±0,62<br /> 6,69±1,66<br /> 5,98±1,45<br /> 2,71±0,93<br /> <br /> 4,48±1,15<br /> 3,64±0,74<br /> 6,62±1,52<br /> 5,84±1,42<br /> 2,89±1,00<br /> <br /> NS<br /> *<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,50±1,09<br /> 3,69±0,72<br /> 6,42±1,51<br /> 6,17±1,56<br /> 2,80±1,45<br /> <br /> 4,55±1,15<br /> 3,65±0,69<br /> 6,50±2,00<br /> 6,34±1,39<br /> 2,66±1,60<br /> <br /> 4,39±0,60<br /> 3,80±0,79<br /> 7,79±1,89<br /> 6,61±1,77<br /> 3,13±0,93<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> *<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,43±0,66<br /> 3,67±0,79<br /> 7,26±1,76<br /> 6,63±1,29<br /> 2,46±0,81<br /> <br /> 4,57±1,37<br /> 3,72±0,66<br /> 6,56±2,23<br /> 6,24±1,67<br /> 3,09±1,78<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> *<br /> <br /> 4,55±1,44<br /> 3,61±0,80<br /> 6,81±2,42<br /> 6,38±1,42<br /> 2,94±1,92<br /> <br /> 4,46±0,67<br /> 3,77±0,63<br /> 6,95±1,66<br /> 6,46±1,60<br /> 2,67±0,82<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,72±2,58<br /> 3,72±0,73<br /> 6,17±1,56<br /> 6,42±1,51<br /> 2,68±0,93<br /> <br /> 4,80±3,01<br /> 3,80±0,71<br /> 6,78±2,10<br /> 6,08±1,53<br /> 2,42±0,71<br /> <br /> 4,51±0,94<br /> 3,53±0,73<br /> 8,14±2,00<br /> 6,40±1,65<br /> 3,30±1,09<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> **<br /> NS<br /> **<br /> <br /> 5,26±3,65<br /> 3,83±0,76<br /> 7,36±1,95<br /> 6,41±1,54<br /> 2,47±0,87<br /> <br /> 4,25±0,80<br /> 3,63±0,69<br /> 7,03±2,33<br /> 5,97±1,58<br /> 2,86±0,95<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,30±0,86<br /> 3,62±0,73<br /> 7,23±2,51<br /> 6,21±1,44<br /> 2,48±0,98<br /> <br /> 5,09±3,44<br /> 3,81±0,72<br /> 7,14±1,81<br /> 6,14±1,68<br /> 2,87±0,84<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,86±0,82<br /> 3,97±0,63<br /> 4,74±1,78<br /> 5,91±1,43<br /> 2,54±1,19<br /> <br /> 4,92±0,87<br /> 3,96±0,67<br /> 9,56±2,85<br /> 4,54±1,82<br /> 2,43±1,18<br /> <br /> 4,63±0,62<br /> 3,98±0,46<br /> 9,86±1,83<br /> 5,54±1,46<br /> 2,97±1,23<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> 4,95±1,03<br /> 4,08±0,74<br /> 9,85±2,24<br /> 4,46±1,99<br /> 2,01±0,88<br /> <br /> 4,80±0,69<br /> 3,90±0,55<br /> 9,49±2,92<br /> 4,92±1,66<br /> 2,88±1,26<br /> <br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> *<br /> <br /> 4,98±0,82<br /> 3,66±0,61<br /> 9,68±2,82<br /> 4,47±1,91<br /> 2,59±1,27<br /> <br /> 4,74±0,83<br /> 4,28±0,48<br /> 9,57±2,56<br /> 5,02±1,64<br /> 2,49±1,15<br /> <br /> NS<br /> **<br /> NS<br /> NS<br /> NS<br /> <br /> CR5: Răng cối nhỏ thứ hai HD; CR6G, CR6X: chân gần, chân xa răng cối lớn thứ nhất HD; CR7G, CR7X: chân gần, chân<br /> xa răng cối lớn thứ hai HD, CR8: chân răng khôn nằm gần ống răng dưới nhất. KC: khoảng cách. ORD: ống răng dưới. Kiểm<br /> định t cho hai mẫu độc lập.<br /> <br /> Về vị trí ống răng dưới so với bờ dưới XHD<br /> Khoảng cách này khá khác nhau giữa các<br /> nghiên cứu do việc chọn các mốc đo khác nhau<br /> chi phối không nhỏ đến các kết quả đo đạc được<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> giữa các nghiên cứu. Về ý nghĩa, việc ước tính<br /> khoảng cách từ ống răng dưới đến vỏ xương ở<br /> bờ dưới rất hữu ích khi tạo đường cắt trong<br /> phẫu thuật tạo hình cằm (genioplasty) mở rộng<br /> <br /> 197<br /> <br />