Đặc điểm và kết quả điều trị nang giả tụy tại bv Bình Dân (1995 - 2004)

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> ÑAËC ÑIEÅM VAØ KEÁT QUAÛ ÑIEÀU TRÒ NANG GIAÛ TUÏY<br /> TAÏI BV BÌNH DAÂN (1995-2004)<br /> Vaên Taàn*, Hoà Khaùnh Ñöùc vaø cs*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Nang giaû tuïy (NGT) laø bieán chöùng (BC) thöôøng gaëp trong vieâm tuïy caáp (VTC) cuõng nhö maõn. Keát quaû ñieàu<br /> trò thöôøng toát khi ñöôïc theo doõi kyû vaø coù chæ ñònh ñieàu trò thích hôïp.<br /> Muïc tieâu: Tìm ñaëc ñieåm vaø keát quaû ñieàu trò NGT taïi BV Bình Daân.<br /> Ñoái töôïng vaø phöông phaùp: Hoái cöùu taát caû beänh nhaân (BN) bò NGT ñeán ñieàu trò taïi BV Bình Daân töø 1995<br /> ñeán 2004. Phaân tích caùc döõ kieän ghi laïi trong caùc beänh aùn ñeå ñaït 2 muïc tieâu ñeà ra treân.<br /> Keát quaû:Trong thôøi gian gaàn 10 naêm, chuùng toâi ñaõ moå cho 95 BN bò NGT trong soá 105 BN ñeán ñieàu trò.<br /> Nam nöû gaàn nhö nhau, tuoåi trung bình laø 42. Ña soá NGT laø do bieán chöùng cuûa vieâm tuïy roài ñeán chaán thöông<br /> tuïy. Ñau buïng naëng ôû thöôïng vò vaø haï söôøn traùi gaëp ôû ña soá caùc tröôøng hôïp. Khoùi u buïng vaø oùi möûa cuõng<br /> thöôøng gaëp. SA vaø CT scan cho chaån ñoaùn chính xaùc gaàn 90%. Ña soá, amylase maùu treân 250 ñv. Veà vò trí, nang<br /> ôû ñuoâi, ôû ñaàu nhieàu hôn ôû thaân, ñöôøng kính nang thay ñoåi töø 4cm ñeán 16cm, trung bình laø 7.5 cm. Dòch nang<br /> ña soá laø maøu naâu hay naâu ñen. 33% nang bò bieán chöùng tröôùc moå maø xuaát huyeát, nhieãm truøng, vôõ vaø cheøn eùp<br /> laø chính.<br /> Veà ñieàu trò thì treân 90% ñöôïc moå maø phaãu thuaät chính laø noái nang-hoång traøng Roux-Y roài ñeán caét boû nang<br /> vaø noái nang vôùi daï daøy ôû maët sau. Keát quaû cho thaáy 8% bò BC sôùm vôùi 1 töû vong vì bò XHTH, suy ña cô quan vaø<br /> 5% bò BC muoän vôùi 1 BN töû vong do ung thö tuïy di caên gan. Trong theo doõi laâu daøi coù 5% taùi phaùt maø 4 laø do<br /> noái nang vôùi daï daøy.<br /> Baøn luaän: Trong nhoùm beänh nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, ña soá laø do BC cuûa VTC. U buïng tìm thaáy treân laâm<br /> saøng, nang thaáy treân sieâu aâm vaø amylase maùu töông ñoái cao (250-500 dv) ôû BN coù tieàn söû VTC hay sau chaán<br /> thöông buïng laø nhöõng ñaëc ñæeåm chính cuûa NGT. ÔÛ nhöõng nang tröôûng thaønh, noái nang vôùi hoång traøng Roux-Y<br /> laø phöông phaùp PT hieäu quaû hôn caû.<br /> Keát luaän: Khi ñònh beänh ñöôïc NGT, caàn xaùc ñònh tuoåi nang ñeå coù chæ ñònh ñieàu trò thích hôïp. Neáu nang<br /> chöa ñeán tuoåi phaãu thuaät, caàn theo doõi saùt ñeå ñieàu trò kòp thôøi khi bò BC.<br /> <br /> SUMMARY<br /> CHARACTERISTICS AND RESULTS OF TREATMENT OF PANCREATIC<br /> PSEUDOCYSTS (PP) AT BINH DAN HOSPITAL (1995-2004)<br /> Van Tan, Ho Khanh Duc et al. * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8<br /> * Supplement of No 3 * 2004: 167 – 172<br /> <br /> PP is a common (about 10%) complication of the pancreatitis whether acute or chronicle. The outcome are<br /> usually good if the therapeutic indications are appropriated and on time.<br /> Purpose: The researh is aiming to find the characteristic data and the results of treatment of the PP.<br /> Materials and Method: A retrospective study of all PP treated in Binh Daân hospital from 1995 to 2004 by<br /> analyzing 2 aims of the purpose.<br /> Results: During about 10 years, we have operated 95 over 105 patients having PP treated in our hospital.<br /> <br /> * Beänh vieän Bình Daân, TP. Hoà Chí Minh<br /> <br /> 167<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> The gender is near equivalent with average age 42. Almost of the PP are due to complications of pancreatitis<br /> and pancreatic trauma. Severe epigastric or subcostal pain is found in almost of cases. Abdominal mass and<br /> nausea, vomiting are met now and then. 90% are diagnosed by US and CT scan. Serum amylase usually more<br /> than 250 IU. About site, PP of the tail and of the head of the pancreas are found more than those of the body.<br /> The diameter of cyst varies from 4 to 16cms with a average diameter 7.5 cms. Almost of the cysts content a<br /> brown or brown-black fluid. 33% of PP have had complications before operation that bleeding, infection,<br /> rupture and compression of the biliary duodenum are usually met.<br /> More than 90% of the PP are operated that the main procedures are cysto-jejunostomy Roux –Y, removing<br /> of that PP and cysto-gastrostomy. 8% have had early complications with a death due GI bleeding and<br /> multiorgan failure. 5% have had late complications with another death due to pancreatic cancer metastasing to<br /> the liver. In the long term follow-up of the radical cure cases, there are 5 recurrent cases that 4 in the group of<br /> cysto-gastric anastomosis..<br /> Discussion: Almost of pancreatic pseudocysts of our patients are due to complications of pancreatitis. An<br /> abdominal mass on clinical examination, an epigastric or left subcostal cyst on ultrasound (or CT scan) and an<br /> serum amylase mildly elevated (250-500 u) are the main characteristic data of the PP in our sery. In the group<br /> of matured cysts, the Roux-Y cysto-jejunostomy is the surgical procedure that we used almost.<br /> Conclusion: When the PP are diagnosed, we have to determine their age and then to apply the<br /> appropriated treatment procedures. If the cysts are still unmatured, they must be followed up closely to treat<br /> the complications on time.<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP<br /> <br /> Nang giaû tuïy (NGT) laø 1 bieán chöùng (BC) cuûa<br /> vieâm tuy caáp (VTC), cuûa chaán thöông tuïy. Nang<br /> thöôøng hình thaønh trong haäu cung maïc noái (HCMN),<br /> moâ vieâm xô vaø caùc thaønh taïng laân caän laøm voû bao. ÔÛ<br /> caùc nöôùc tieân tieán, tæ leä BC naày thöôøng ít hôn 10%<br /> trong caùc tröôøng hôïp VTC vaø xaåy ra trong VTC do<br /> röôïu nhieàu hôn laø do soûi maät. Ngöôøi ta thöôøng laàm<br /> laãn khoái dòch tuïy öù ñoïng quanh tuïy sau VTC vôùi NGT.<br /> Thaät ra NGT laø nang ñöôïc hình thaønh töø khoái dòch<br /> tuïy öù ñoïng maø khoâng töï ruùt heát vì 2 lyù do: moät laø tình<br /> traïng VTC coøn tieáp tuïc, hai laø oáng tuïy bò vôõ khoâng coù<br /> khaû naêng töï bít. Thaät khoù maø bieát tuoåi cuûa NGT<br /> nhöng caùc nghieân cöùu cho thaáy, 1 oå dòch tuïy öù ñoïng<br /> ñöôïc goïi laø nang (coù voû ñuû daøy vaø ít khi töï laønh) khi<br /> tuoåi cuûa noù treân 6 tuaàn leã.<br /> <br /> Hoài cöùu taát caû caùc beänh nhaân (BN) bò NGT ñeán<br /> ñieàu trò taïi BV Bình Daân töø naêm 1995 ñeán thaùng 5<br /> naêm 2004.<br /> <br /> MUÏC ÑÍCH<br /> Tìm hieåu caùc NGT veà ñaëc ñieåm laâm saøng, caän<br /> laâm saøng, veà chæ ñònh ñieàu trò, veà phaãu thuaät vaø veà keát<br /> quaû.<br /> <br /> Phaân tích beänh aùn ñeå tìm caùc döõ kieän ñeà ra trong<br /> muïc tieâu vaø theo doõi BN caøng nhieàu caøng toát ñeå xem<br /> keát quaû ñieàu trò ñaït ñöôïc.<br /> So saùnh keát quaû thöïc teá vaø trong y vaên ñeå ruùt<br /> kinh nghieäm<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> Trong thôøi gian gaàn 10 naêm, chuùng toâi ñaõ thu<br /> nhaän 105 BN bò NGT, NV ñeå ñieàu trò 123 laàn.<br /> Gi ôùi: Nam 55 (52,38%), Nöõ 50 (47,62%)<br /> Tuoåi: (Baûng 1)<br /> Tuoåi<br /> 59<br /> TS<br /> <br /> Soâ BN<br /> 5 (4.76%)<br /> 37 (35.23%)<br /> 40 (38.09%)<br /> 23 (21.90%)<br /> 105<br /> <br /> Tuoåi lôùn nhaát laø 96, nhoû nhaát laø 17, tuoåi trung<br /> bình laø 42<br /> <br /> 168<br /> <br /> Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> Chaûn ñoaùn<br /> <br /> 16. Moå chaán thöông tuïy caùch 3 thaùng ÞH NGT<br /> haäu cung maïc noái<br /> <br /> Baûng 2: Laâm saøng<br /> Laâm saøng<br /> Ñau buïng<br /> Khoái u buïng<br /> OÙi möûa<br /> Soát<br /> Vaøng da<br /> <br /> Soá BN<br /> 105 (HSP: 22, TV:<br /> 54, HST: 32)<br /> 54 (HSP: 8, TV: 24,<br /> HST: 22)<br /> 30<br /> 8<br /> 10<br /> <br /> Tæ leä<br /> 100%<br /> <br /> 17. Moå vieâm tuïy xuaát huyeát, daãn löu haäu cung<br /> maïc noái caùch 2 thaùng ÞH NGT ñuoâi tuïy<br /> 18. Moå aùpxe 1 naêm ÞH NGT toaøn boä tuïy.<br /> <br /> 51.43%<br /> 28.57%<br /> 7.82%<br /> 9.52%<br /> <br /> Baûng 3: Tieàn caên<br /> Tieàn caên<br /> Vieâm tuïy<br /> Chaán thöông buïng kín<br /> Tieåu ñöôøng<br /> T/c phaãu thuaät<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Soá BN<br /> 70 (caáp: 54, maõn: 16)<br /> 10<br /> 4<br /> 21<br /> <br /> Tæ leä<br /> 66.66%<br /> 9.52%<br /> 3.81%<br /> 20%<br /> <br /> 1. Noái nang tuïy hoång traøng 10 naêm: NGT taùi phaùt<br /> do mieäng noái bò heïp<br /> 2. Moå VT xuaát huyeát+môû Wirsung laáy soûi 3 thaùng<br /> ÞH NGT XH<br /> <br /> 19. Moå thaùm saùt VTC caùch 2 naêm ÞH NGT ñuoâi<br /> tuïy.<br /> 20. Moå u ñaàu tuïy caùch 3 naêm (noái tuùi maät-ruoät<br /> non), NGT 1 naêm (carcinoma)<br /> 21. Moå chaán thöông tuïy laùch caùch 2 naêm ÞH<br /> NGT thaân tuïy.<br /> Caän laâm saøng<br /> Baûng 4: Hình aûnh<br /> Hình aûnh<br /> Sieâu aâm<br /> CT scan<br /> <br /> Xeùt nghieäm<br /> Amylase maùu > 250 ñv<br /> Dòch nang >10.000 ñv<br /> Baïch caàu > 10.000<br /> Vi truøng/dòch nang<br /> (Enterobacter:2, E.coli: 2)<br /> <br /> 4. Caét laùch 10 thaùng, moå laïi vì aùpxe döôùi hoøanh 3<br /> thaùng ÞH NGT thaân vaø ñuoâi tuïy.<br /> 6. VTC, moå doø dòch HCMN nghi do vôõ NGT gaây<br /> VPM ÞH NGT gaàn ñaàu tuïy.<br /> 7. Moå nang OMC type 3 ÞH NGT ñaàu tuïy<br /> 8. Moå thuûng daï daøy caùch 2 thaùng ÞH NGT ñaàu<br /> <br /> Baûng 7: Bieán chöùng cuûa NGT<br /> <br /> 9. Moå chaán thöông buïng ÞH NGT ñaàu tuïy.<br /> 10. Moå aùpxe ñuoâi tuïy caùch 7 thaùng (daãn löu oå<br /> aùpxe hoá laùch) ÞH NGT ñuoâi tuïy<br /> 11. Moå vôõ tuïy do chaán thöông caùch 1 thaùng ÞH<br /> NGT thaân tuïy.<br /> 12. Moå XH daï daøy: NGT ñaàu tuïy<br /> 13. Moå caét 2/3 daï daøy do K: NGT thaân tuïy<br /> 14. Veát thöông daï daøy-tuïy (VT thaáu buïng) ÞH<br /> NGT ñuoâi thaân-tuïy.<br /> 15. AÙpxe ñuoâi tuïy caùch 2 tuaàn ÞH NGT ñuoâi tuïy.<br /> <br /> Soá BN Tæ leä<br /> 88/105 84%<br /> 95/95 100%<br /> 44/105 42%<br /> 4/15 (+) 26.66%<br /> <br /> Baûng 6: Vò trí NGT<br /> Toøan<br /> tuïy<br /> N=105 27<br /> 15<br /> 40<br /> 1<br /> % 25,71 14,28 38.09 0.95<br /> <br /> tuïy.<br /> <br /> Tæ leä<br /> 85,71%<br /> 87,80%<br /> <br /> Baûng 5: Xeùt nghieäm<br /> <br /> 3. Moå VPM nguyeân phaùt, laàn 2 moå taéc ruoät, DL<br /> nang giaû nieäu thaän T ÞH NGT vuøng ñuoâi.<br /> <br /> 5. Moå soûi oáng maät chuû, noái maät-ruoät: NGT ñaàu<br /> <br /> Soá BN<br /> 90/105 BN<br /> 36/41<br /> <br /> TS<br /> <br /> Bieán<br /> chöùng<br /> 33 %<br /> (35)<br /> <br /> Ñaàu Thaân Ñuoâi<br /> <br /> Heïp<br /> NT Hoaïi<br /> DD_TT<br /> töû<br /> 2.85 10,5 0.95<br /> (3)<br /> (11) (1)<br /> <br /> Thaânñuoâi<br /> 8<br /> 7,61<br /> <br /> Xuaát<br /> huyeát<br /> 13.33<br /> (14)<br /> <br /> Ñaàuthaân<br /> 4<br /> 3.80<br /> <br /> Khoâng<br /> roõ<br /> 10<br /> 9.52<br /> <br /> VPM Ngheït Doø tuïy<br /> Wirsung<br /> 3.80 0.95 0.95<br /> (1)<br /> (1)<br /> (4)<br /> <br /> Ñieàu trò<br /> 1- Theo doõi vaø ñieàu trò noäi khoa: 10 BN goàm: Ña<br /> nang tuïy: 2, Nang tuïy nhoû: 6, Beänh lyù noäi khoa naëng:<br /> 4 (xoâ gan, lao phoåi, vieâm tuïy caáp, thai, K gan.<br /> 2- Ñieàu trò ngoïai khoa: 95 (Baûng 8)<br /> Phaãu thuaät<br /> Soá TH BC sôùm BC muoän<br /> Caét boû nang<br /> 19<br /> 1<br /> 1<br /> Noái nang-daï daøy<br /> 30<br /> 4<br /> 1<br /> Noái nang–hoång traøng 39<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> TP<br /> 0<br /> 2<br /> 1<br /> <br /> 169<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> Phaãu thuaät<br /> DL ra da<br /> Sinh thieát<br /> Choïc huùt<br /> Toång soá<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> Soá TH BC sôùm BC muoän<br /> TP<br /> 5<br /> 2<br /> 2<br /> 2<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 95 8(8.42%) 5(5.26%) 5(5.26%)<br /> <br /> 2 BN coù caét laùch phoái hôïp<br /> Keát quaû phaãu thuaät<br /> Baûng 9: BC sôùm<br /> Bieán chöùng sôùm<br /> Nhieãm truøng VM<br /> Bung thaønh buïng<br /> Doø dòch tuïy<br /> Tuï dòch vuøng döôùi vaø sau tuïy, hoá laùch (choïc<br /> huùt qua SA)<br /> Chaûy maùu mieäng noái nang-DD (khaâu)<br /> XHTH naëng, suy ña cô quan, naëng xin veà<br /> Toång soá<br /> <br /> Soá TH<br /> 4<br /> 1<br /> 3<br /> 1<br /> 1<br /> 1 (Hp 22)<br /> 8 (8.42%)<br /> <br /> Baûng 10: BC muoän<br /> Bieán chöùng<br /> Soá TH<br /> AÙp xe ñuoâi tuïy sau 3 naêm<br /> 1 (DL)<br /> Baùn taéc ruoät<br /> 1<br /> AÙp xe döôùi hoøanh, apxe laùch sau 4 naêm<br /> 1 (caét laùch-DL)<br /> Taéc maät do NGT taùi phaùt cheøn eùp 2 naêm<br /> 1 (DL nang).<br /> sau moå<br /> K gan 2 thuøy, suy kieät sau 1 naêm noái nang1<br /> hoång traøng Roux-Y, TV<br /> Toång soá<br /> 5 (5.26%)<br /> <br /> Nhö vaäy, töû vong sôùm 1 BN do suy ña cô quan ôû<br /> ngaøy haäu phaãu 22 vaø muoän 1 BN do ung thö gan 2<br /> thuøy sau moå 1 naêm.<br /> 3- Trong theo doõi treân 85% BN moå trieät ñeå: Taùi<br /> phaùt: 5 BN (5.26%), haàu heát laø nhöõng BN noái nang<br /> vôùi bao töû, 4 BN moå laïi: 3 BN noái nang- RN, 1 BN môû<br /> roäng mieäng noái nang-bao töû .<br /> 1 BN töû vong do ung thö tuïy di caên gan, caùc BN<br /> coøn laïi ñeàu toát.<br /> <br /> thöông hay bò ngheït oáng daãn. Voû nang hình thaønh<br /> baèng moâ xô vaø moâ haït töø phuùc maïc, töø moâ sau phuùc<br /> maïc hay töø lôùp thanh maïc cuûa caùc taïng keá caän.<br /> Khi tuïy bò vieâm caáp, dòch tuïy thoùat ra quanh tuïy,<br /> choã moâ tuïy bò hoïat töû, tan thaønh nöôùc, oáng tuïy hôû,<br /> dòch tuïy thoùat ra nhieàu hôn. Khoái dòch lôùn nhanh<br /> ñöôïc caùc moâ chung quanh phaûn öùng, bao laïi thaønh<br /> nang giaû(15). NGT coù theå hình thaønh ôû baát cöù ñaâu<br /> trong oå buïng nhöng ña soá naèm trong haäu cung maïc<br /> noái hay ôû vuøng tröôùc thaän, ñaëc bieät coù tröôøng hôïp<br /> NGT naèm trong bìu hoaëc ôû trung thaát sau. Cuõng coù<br /> tröôøng hôïp coù nhieàu NGT cuøng hình thaønh 1 luùc.<br /> NGT gaëp khoâng quaù 10% trong VTC. Trong nhoùm<br /> NGT nghieân cöùu, BN coù tieàn caên VTC laø 51%.<br /> Trong tröôøng hôïp bò chaán thöông, tuïy bò vôõ ôû<br /> thaân khi vaét ngang qua xöông soáng, oáng tuïy vôõ, dòch<br /> tuïy chaûy ra maët tröôùc vaø NGT hình thaønh ôû tröôùc<br /> thaân tuïy(13). Trong nhoùm beänh NC, NGT coù tieàn caên<br /> chaán thöông buïng laø 9.52% vaø sau phaãu thuaät buïng laø<br /> 21%.<br /> Khi tuïy bò vieâm maõn, oáng tuïy chính bò ngheït do<br /> soûi, dòch tuïy öù ñoïng taêng aùp suaát, 1 vieân soûi phaù oáng<br /> tuïy thoùat vaøo moâ tuïy, dòch tuïy ñi theo huõy moâ tuïy roài<br /> hình thaønh nang giaû maø ña soá naèm trong chuû moâ, ít<br /> khi vôõ ra ngoøai taïo thaønh nang nhö tröôøng hôïp VTC.<br /> Trong nhoùm beänh nghieân cöùu, BN bò vieâm tuïy maõn<br /> laø 15% vaø bò tieåu ñöôøng laø 9.52%.<br /> ÔÛ tröôøng hôïp ñaàu, trieäu chöùng thöôøng roõ do BC<br /> cuûa VTC, ôû 2 tröôøng hôïp sau, NGT hình thaønh chaäm<br /> neân trieâu chöùng khoâng roõ vaø khi phaùt hieän thì NGT<br /> ñaõ vaøo thôøi kyø maõn tính. Rieâng trong vieâm tuïy maõn,<br /> NGT hình thaønh giuõa moâ tuïy, raát khoù phaân bieät vôùi<br /> nang thaät neáu khoâng thöû vi theå thaønh nang(5,6,7,8).<br /> <br /> NGT khaùc vôùi nhöõng nang tuïy thaät laø do khoâng<br /> coù lôùp teá baøo bieåu moâ trong thaønh nang. Laø moät oå tuï<br /> dòch tuïy, thoùat ra ngoøai do tuïy bò vieâm, bò chaán<br /> <br /> Ñònh beänh VTC döïa treân laâm saøng vaø hình aûnh.<br /> Trong nhöõng thoáng keâ vôùi soá lieäu lôùn, laâm saøng cho<br /> thaáy 90% coù ñau thöôïng vò naëng, 50% coù oùi möõa, 40%<br /> coù maát kyù, 60% coù u ôû thöôïng vò, soát vaø vaøng da cuõng<br /> coù theå xaåy ra. Trong NC cuûa chuùng toâi, baûng 2 cho<br /> thaáy keát quaû töông töï. Neáu amylase maùu cao keùo daøi<br /> sau VTC thì coù 50% bò NGT. Sieâu aâm vaø CT scan giuùp<br /> xaùc ñònh nang tuïy. Noäi soi maät tuïy ngöôïc doøng<br /> <br /> 170<br /> <br /> Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> NGT thöôøng gaëp nhaát trong nhoùm beänh nang<br /> tuïy. Taïi BV chuùng toâi, 77.20% (105/136) laø NGT trong<br /> toång soá nang tuïy. ÔÛ Myõ(3,4), tæ leä naày laø 80%.<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> (ERCP) coù theå cho thaáy choã oáng tuïy vôõ, oáng tuïy daõn<br /> tröôùc choã ngheït (vieâm tuïy maõn), ngheït oáng maät chuû<br /> (OMC) do nang cheøn eùp vaø 2/3 NGT coù thoâng vôùi oáng<br /> tuïy. ERCP coù theå giuùp ñieàu trò NGT ôû moät soá tröôøng<br /> hôïp nhöng coù theå laøm VTC naëng hôn vaø laøm cho<br /> NGT bò nhieãm truøng(3,4,10).<br /> Caàn phaân bieät NGT(1) vôùi moät oå tuï dòch tuïy sau<br /> VTC. Hôn 50% tröôøng hôïp VTC theå naëng coù tuï dòch<br /> quanh tuïy keùo daøi töø 1 ñeán 3 tuaán leã. Ña soá oå dòch tuïy<br /> giaûm daàn roài töï heát. Neáu qua 3 tuaàn leã maø oå tuï dòch<br /> coøn nguyeân hay lôùn daàn thì coù khaû naêng hình thaønh<br /> NGT. Nhöõng NGT kinh nieân (> 6 tuaàn) raát ít khi töï<br /> laønh.<br /> NGT theo thôøi gian coù theå gaây ra BC. Theo<br /> Bradley(12), trong theo doõi, 21% coù BC trong voøng 3<br /> tuaàn leã vaø 57% sau 6 tuaàn leã. Nhöõng BC thöôøng gaëp laø<br /> nhieåm truøng, ngheït taïng roång do nang cheøn eùp, xuaát<br /> huyeát (XH) trong nang vaø vôõ nang vaøo caùc taïng roång<br /> hay vôõ töï do vaøo oå buïng (ascite tuïy). Khi theo doõi<br /> NGT thaáy beânh nhaân bò ñau buïng nhieàu, soát vaø baïch<br /> caàu taêng thì neân moå daãn löu sôùm vì nang ñaõ bi<br /> nhieãm truøng. Ngheït taù traøng vaø OMC gaëp khoûang<br /> 10% trong NGT, ña soá tröôøng hôïp sau moå giaûi aùp<br /> NGT, taù traøng vaø OMC seõ ñöôïc khai thoâng. XH trong<br /> nang thöôøng do bong nieâm maïc oáng tieâu hoùa sau khi<br /> coù doø NGT-ruoät hay bao töû nhöng traàm troïng nhaát laø<br /> dòch tuïy trong nang aên moøn laøm thuûng maïch maùu<br /> lôùn hay caùc nhaùnh. Maùu coù theå theo oáng tuïy xuoáng taù<br /> traøng gaây oùi hay ñi caàu ra maùu hay vaøo phuùc maïc do<br /> vôõ nang. Nguy cô töû vong (TV) coù theå leân ñeán 80%(11).<br /> Vôõ NGT coù theå xaåy ra do dòch tuïy aên moøn thaønh nang<br /> roài doø vaøo oáng tieâu hoùa hay vôõ ra phuùc maïc. Trong NC<br /> cuûa chuùng toâi, taát caû caùc bieán chöùng treân ñeàu coù gaëp<br /> vaø coù 1 BN bò XHTH töû vong.<br /> Coù nhieàu phöông phaùp phaãu thuaät (PT) ñieàu trò<br /> NGT(2) tuøy theo töøng tình huoáng, töøng vò trí cuûa nang<br /> vaø keát quaû cuõng khoâng gioáng nhau nhö noái nang vaøo<br /> daï daøy, hoång traøng, taù traøng, caét boû, phaù boû nang hay<br /> daãn löu nang ra ngoøai. Caét boû, phaù boû nang chæ thöïc<br /> hieän ñöôïc khi nang ôû ñuoâi tuïy hay ôû xa tuïy (taùi<br /> phaùt